Ka Nupepa Kuokoa, Volume X, Number 40, 7 October 1871 — Heaha ka waiwai o ka huaolelo Hoo- PIOPIO, A ME KA PAHIUHIU? HE LIKE ANEI LAUA ME KA ANAANA? [ARTICLE]

Heaha ka waiwai o ka huaolelo HooPIOPIO, A ME KA PAHIUHIU? HE LIKE ANEI LAUA ME KA ANAANA?

>( He kumumanao keia i haawiia no fc e i kula o Kawailon, e hoomakaukau, a,hoike mai, ma ka halawai Kula Kumu ma na la hope o Sept., M. H. 1871 ma Honolulu ne\." lloko o ke kumumanao i oleloia maluna, elua no mea e iini ai: (1.) Heaka ka icaitoai eka .kuaolelo hoopiopio a me ka pahiuhiu ? (2.) Helike anei laua me ka anaanal No« ioko mai o ka mnau mua, e puka mai keia mau haina, e kue ana kekahi i kekahi, (1.) Aole he waiwai o ka huaolelo Jtoopiopio, a me ka pahiuhiu. He ole, ahe ole loa no, pela ka manaoio o ka mea e haku ana i keia kumumanao. Ua like wale no ia mau huaolelo. me na mea e ae a pau, i kapaia ma ke ano kapa inoa maoli, e iaa ka Auhuhu, ka Akia, ka Opiuma, ame na mea ano like. Aka hoi, ina i noho £gini ia e ke kanaka, maluna o keia mau mea a pau i oleioia, alaila, e lilo auanei ia i mau kauwa e kokua nui ana i kona noho ana a hooko ana hoi i kona mau makemake a pau ; a noloko mai o keia we-* hewehe ana, e pukā mai ai kekahi haina hou o ka ninau (2.) Ae, he waiwai ke kanaka i ike i ka hoopiepio a me ke pahiuhiu. E maopopo ouanei keia ma ka wehewehe ana—Ma ka moolelo i loheia o keia lahui kanaka, i ka wa mamua ae o na makahiki he kanaliina i hala iho nei, He poe kaula. | na a hanohano, na kahuna hoopiopio a me ke pnhiuhiu, imua i ke alo o na'lii nui, na kaukau alii, a ine ka poe koikoi a pau o ka aina o ia mau la, no ka mea, imua o ke alo o na'lii nui, nia ke au oka wa kahiko. He mea e hanohano ai, ke lako oia i keia mau ano kanaka a pau, ka koopiopio, ka pahiuhiu, ka anaana, ke kuni, ka aumakua, kakaolelu, kuhikuhi-puuone. kilo-lani, kilokilo, kuhuna, a pel« aku, —Ua mau no ke kaulana o kekahi oia poe a hiki i ko'u pepeiao e lohe i mau nei a hiki i keia ia, ame ka lakou mau I olelo kaulana pu no hoi. £ hoopoina ole ia ! o Kaopulupulu, he kahuna nana 1 kaulana, " i nui ke aho, a pa i l*e kai, iioke kai ka aina," a pela hoi ia " kini KaMla, mano Kaneohe." Ona kanaka o keia ano, ua makemake.loa ia e na'lii noi, a hookupu aku iuJfou i ka waiwai, oiu hoi na nina, a hoolilo aku hoi i kekahi o ia poe,. i mau ba« neko malama waiwai no lnkou.

Eia hoh o ke kanaka akamai i ka hoopiopio, ame ke pahiuhiu—o ka wniwai nui koikoi ūmanao ia e iakou, oia keia : Oka nm-

ke o ke kino o ko lakou mau enemi, o ka hooko la o ko iakou kuko, a me ka iini ma ka inuo o ko lakon, anakui ana, a rna keia ano waie no i hawunawana mau iu'i ma na pepeiao-o ka lakau mau keiki ponoi, moopuna kuaknhi, kualua, a pela aku. Ama ke> ia ano hope i wehewehe ia, he mea keia i ike ole ia e ka mea nana e haku nei i keia kumumanao, a he ano hoi i maopopo ole ka oiaīo, aka, ma ka ruio i haawiia, ina ka haku ana i ka haawina kumamanao, ua koi inai oia e wehewehe i kon» ano. ([[.) He like anei laua tne kaanaaiia? Noh)ko o keia ninau kope, e*fc)uka mai keia ninau haina like ole elua. 1. Ua like (aua me ka anaam ma ka hua hookahi, oia 'hoi : he muke o ke kino o ka eneml, he ianakila ana o ke kuko, ka hooko ia ana o kn makenvake, ka hoopnu ana i ka iini o ka nr. - au-, k;i paleknna ana īloko oka ukiuki. (2 ) Ka \\Vte eAe. o ua. hooko ana me ka anaana, Oka hoopiapio ame ke pahiuhiu, ua hana mau ia keia mau mea ma na aialoa, na huina alanui, na kaid o na kauhale, e kauoha ana i ka la hiki a me ka la kapno, ma ka pule hooknhi i like me ko ka anaana ana, mamuli o ke akua hookahi i kapaia o Uli-nu?ia-pono a me Uli nana-hewa, e noi uku ana i na akua hookahi nei, e hooko mai i kn makemake o ka mea e noi ana iaia, e pepehi mav i kona hoa kanaka, no ke kumu ana i u-kiuUi ai, a i makaleho ai pāha—a eia iho kekahi mau hakina pule o na ano hana i wehewehe ia inaluna : •« Uliuli kai pali e Kahikinni, Kokolu inai ka ohu e he ino, Ike i ka nehe a ke kai, O Papaloa 1 Kahikinui." " Lila kelae ika lepo aka makani, Hoonuanua i Apua Kalomaula. lke aku kuu manao ia'u kula elua, Hea mai Kaiolohia, e hoi maua, Uwe aku o na lehua i Kanna, &c." Aole no he wahi mohai e pili ana ina ke pahiuhiu a me ka hoopiopio, pela i lohe ia mai. Noloko ona haii.a i oleloia inaluna. e

puka mai keia monao hou. (3.) Ka anaana. Ua hanaia Weia maloko o na hale me Da maunu, oia hoi na mea pili kino o ka enemi, e.laa ke kuha.'lauoho, a me na mea ano like, hui pu ia mau mea me keia, e laa ka akia, lohelohe, opuu-maw, awa, aunaki, pu* lupulu, ho-a ke ahi, a kukuni nku i ka ma* unu, a o kona lebu> a me ko ke kapuahi a pau, e htouka Uuna o ka ha opuo-maia, a e kukulu i wahi m® ona wahi welu kapa maoli i wahi pea ia, o ka inoa oia wahi welu kapa maoli—He ae o Kahaloa—alaila, e pule i kekahi pule, i ano Hke me na* apana pule i olelo ia maluna, a e hookomo ana nia ka hapa hope aka pule i keia hnaolelo, e lawe oe 1 keia maunu a Manakaioo, aiai* la, e hookuu aku iloko o ke kai, alaila. e wanana ae ke kahnna i ke ano o ka mai, ka manawa e make ai, » me Uahi e make ai, * |o ka hopena o keia, o ke kali aku i ka boo« ko aaa, e nalo no hoi e paia ana ka niaia, oia iho la no. A ke hnawi ako nei ao >ka Fare»well i ko'u mau hoa [awehana ma kat)ihana koma* ao a ka. lahui HawaiK S. W. NaMana. Kumukula Aupum o Kawailoa. [No ka hiki ole anei ia S. W. N. ke olelo kanakp ma kahi o Fare-well, i aam» ai oi* * L. H.]