Ka Nupepa Kuokoa, Volume X, Number 40, 7 October 1871 — Olelo Pane ia Z. Kalai o Kohala. [ARTICLE]

Olelo Pane ia Z. Kalai o Kohala.

E ka Nupepa Klokoa īē; Aloha oe:— E ahonui oe e haawi hou mai i kou lokomaikai i wahi kaawale ma 011 la e pili aea i ka olelo pane a Z. Kalai o Halawa Kohaia Akau Hawaii, ia G. B. Kaluna e like me ka inea i ikeia ma ka Nupepa Kuokoa o ka !a 5 īho nei o Augate. E like no me ku'u i olelo mua ai, aole au he mea ike i ke kakau manao no ka nupepa. pela no au ahiki i keia wa, nka, no ka pili ioa o na olelo pane a Z. Kalai i na inea pili kino wale no, aole hoi i ka mea i linmailio ia no ka "Mahiko hou o Kohala," nolaila, i koi mai ai ba peni a me ka eleele o ka inika e pane īki aku, aka, ina he ike ole ko Z. Kalai i ka olelo Hawaii a me ke ano o ka olelo, a oia ka mea ona i kamailio ai i na hewa o ke kanaka o keia ao, a me ke kuhihewn i knna kumuao o ka Baibala, alaila, ua hala ole oin, a e pono no e hoomaikana kana olelo i na inea pili kino o hai me kona ike maka ole a me kona akamai kuhohonu i ka hoopuka i na olelo *oo pelapela i ku no i kona kumu mai, a inalia paha he ku no mai kona mau kupuna mai ka hailiili wale, a pela no i like ole ai ke kaōmaha oke gala me ke keleawe ke like ko laua huina waiwai, aka, he like nae ko iaua wai hooluu ke nana aku he "lelo."

Ua ike ole paha o Z. Kalai i ke ano kupont) o ka oielo e pane ai ia G. B. Kaluna i kona wa i kakau ai, no ka mea, ua oleloo G. B. Kaluna i kana mea i olelo ai a hoopuka akea ia, he lohe kona mai kekahi mau kamaaina mai, a nana i hai mai Lna mea a pau e pili ana i ka mahiko e olelo ia nei me he mea la ua loaa no i ua o Z. Kalai !a manao, aka, no ka wela loa paha o ka huhu hoopuka ai i na olelo ano pelapela e like me keia. *'Aea haukae, lawe wale 1 ka hai wahine a pela aku." Ke hai aku nei au, i na paha ke noho nei o Kaiolohia ina paha kela ua olelo mai. "A like a like me Kaioi lohia." I ka wa hea la ka Baibala i ao mni ; ai ia Z. Kalai e like me kana e olelo nei ua hoopili oia i ka hana nui ana e hapai nei e like me ka olelo o ka Baibala e hana i lawe aī un o Z. Kalai i ka wahine a hai a hanau ai he keiki Ynanuahi e ola nei ahiki i keia la, a ke hoike mai la ia t»ooiaio nou e Z. Kalai»

ua pau pu no ia laua hookahi ka lawe i ka hai wahine, a i hea la hoi i ao ia mai ai oia e aea haukae a ku makahiki a nana liina o keia mea keia men a hoike eku i ka ouli o ke kanaka i kona ola ana a me ke ano o kona noho ana. a hopu la ae ai oia e kekahi wahine kuonoono me he irroku hae ole 'la ke kalewa wale iho no, aohe awa e komo ai, a ike ia ae ai eZ. Kalai; pehea hoi keia inau. mea i hoike ia ae la, no kou aea haukae no hoi a lawe wale i ka wahine mare a kekahi kanaka a hanau ai ko keiki kamehai. Ua olelo pu no hoi oe e. Z. Kalai no ka J ona rama ka, pela io no, aole au he hookamam elike me ka mea e pane nei, aka, ina paha ke koe nei na kiaha nniani o kekahi hale hookipa ma Lahaaina Maui, aole i pau i ka nohaha, e hoike mai ana no na kaekae oia mnu kiaha i ka hookomo ana o ua o Z. Kaiui i kona waha iloko a inu i kekahi wai i kapaia "he waina" a me na kiaha bia 0 ua malu» ulu la o Lele, a e hoike inai ana no hoi kona mau pipa alanui i kahia ua o Z. Kalai ē hele hana waie ai a po ka la me ka hikaka no ka ona a o ka la maluna a o na lima no hoi ou e ka hoa inalalo e lawelawe wale ana, a e hpoiaio ia mai ana no keia e im keiki kamaaina o ua noho 'na olu a i ka makani kaulana. he Ma-aa, a ina paha he men oe ī hanau kaulana J elike me ka poe kai*hna o keja ao i na la ua hikl no i kekahi mea ke kakau i kou moolelo e pili wale ana no kou noho ana i Lahaina a pni buke ia, a me he mea 'la o kou buke moolelo aole no e pau i ke kakauii me ke paiia a huli e ka honua, koe aku no l.i kou, o ke kuaiu o keia loihi a huii e ka honua tio ka uuku o ka inika kupono e kohu ai iluna o ka, pepa ke kakan i ko moulelo, a no ka nele kekahi 1 ka hn.i kepau kupono e hoonoho ai a paiia e ka poe pai paiapala. (J« kauoha ia au nn kau olelo paijeemnau aku iu J. W. Keaweopala no ka uku i palau ai i na eka he 22. Ua hooko au e liue me kau, a ua hoole mai o Keaweopaia uole oe i uku aku, ua noke kela i ke kii mai i kona uku ia oe, a uu hookekee oe a pakaowili i o a ia nei, no kou ku no paha i ka hau koi 0 ko' ainn o Hnlawa, puali ka hau nui, me ka hoopaapaa mai ou, me'he mea 'la ke ano e knli ana paha oe a ku mai ka Hikina Nui me ko mahu wiliko, a paa pono ko hawai wahie mai Maunakea inai a pau pono raai bila kikoo, alaila, oe uku nku pehea iho la oe i keia, ano hoka nae paha no kou kaena wale me ka oiaio ole, me ka hoike akea ana, he mau kanuka kumakahiki kou i kepa ponoia e hana nei malalo ou, ke hoike mai nei na kamaaina o Halawa ponoi e noho pu a«a me oe, aole hookahi ou paahanaahiki i keia la a'u e kakau nei, he hoopunipuni k<»u olelo ana pela o kou kanaka kumakahiki i olelo ai o oe ponoi no o Z. Kalai, me kau wahine a me akahi wahi luahine hooiuhi wale ia e te, no ka noho ana malalo o ko wahine. Ke manao nei au e ke hoa me ka hooluhi ole aku ua lawa na mea i hoikeia oou ma keia, a i na e makemake loa oe i ke kainailio pu o kaua. Ke nonoi oku nei i kou oluolu a lokomaikai e haawi mai ia'u i ka hanohano o ke kamailio mua ana me oe maloko o ko uwea olelo ke paa pono i ka hoomoe ia mai Ainamaomao mai a Hawaii i ou lrf ma Halawa Kohala ahiki loa i o'u nei <ma Kaneohe Koolaupoko Oahu nei. Alaila e hoike aku au ia'u iho e like me kau nonoi ana mai, a e ike au anei oe mai luna a lalo 1 ka mnnēa o na wawae owau okoa no mai luna a 1010. George Barenaba Kaluna. Koolaupoko. 0., Aug 15,18*71. [Aole makou ī kukulu i keiu kahua, i wahi e hueia ai na mea pilikino malu loa ma ke akea. Aole keia o ke ano hoopaapōa naauao, ke kuainuamu a hailiili mau. Eia ka mnkou. mai hoopuka hou maui na manao huhu pilikino. L. H.J