Ka Nupepa Kuokoa, Volume X, Number 41, 14 October 1871 — Page 1

Page PDF (1.46 MB)

This text was transcribed by:  Kekamaehu Suzuki-scott
This work is dedicated to:  Pauahi,Kamehameha, and Ohana

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

BUKE X.  HELU 41. HONOLULU. OKOTOBA 14, 1871.  NA HELU A PAU 515

                                                            Ka Nupepa Kuokoa

 

English Column

 

The weather throughout England is fair and favorable to the crops.

            Cholera has appeared in the South of France.

            Prince Arthor will be shortly created Duke of Commaught, Ireland.

            The English government declines to annex or protect Fiji!

            Mc Mahon reports the total casualties of the Versailzists siege at 75.143.

            Theirs is continued in power by the Assembly for two years the President.

            The Mount Cenis Tunnel will open for traffic Sept 15 when there will be a formal inauguration of the Road.

            The Paris government has a qualified assent to the scheme for the emigration of Communist to Arizona.

            Nova Scotia and New Brunswick poppers talk strongly in favor of annexation to the United States.

            Theirs says in six months the Germans will have left all France save Champagne\and Lorraine.

            Another installment of 500,000,00 indemnity has been paid by France. The German army of occupation is now reduced to 150,00.

            Point-a-Petri, Guadaloupe, was visited by a fire July 18th, which left 30,000 persons homeless. The town was built in 1843, having been destroyed by earthquake.

            The Tribune says one thousand of the property holder of New York have signed the agreement not to pay any more taxes until the showing of the books has been compelled.

            POPULATION OF INDIA.- Within the compass of 1,900 miles in one direction, and 1,-500 in another (taking the diamond-shaped country in its greatest length and breadth,) there are two hundred millions of people thrown together. oThe most numerous of these are the Hindoos who compose three fourths of the population, or about 150,000,-000. Then come the Mohammedans, who number about 25,000,000. The remaining eighth is made up of the aboriginal tribes, whose immediate descendants still numbers several millions, the Parasees, the Budhists, the Jews and Christians.  There is also the same sprinkling  of other nations which is to be found almost every part of the world where an exclusive system has not prevailed.

            THE MARQUES OF BUTE.- Whose defection to the Church of Rome created no little stir among the British aristocracy a few years ago, has recently come into an additional in-come of $200,000 and arrears to the amount of $500,000. As the proverb says "Much will have more." The Marquis literally owns the prosperous seaport of Cardiff in South Wales, with a population of 30,000, and also mineral and coal district of which it is the capital. His trustees (according to British paper) are about running a line of steamers from Cardiff to New York. Mr. Disraeli did not exaggerate, in his last novel of society, the immense wealth of this young gentleman, nor its potentiality. At this increasing rate of his property, he will soon be in a a neck-and-neck race with the Marquis of Wetminister as to actual income.

            WHAT THE MICROSCOPE REVEALS.-Lewn-boeck tells of an insect seen with the micro-scope of which 27,000,000 would equal a mite.

            Insects of various kinds may be seen in the cavities of a grain of sand.

            Mould is a forest of beautiful trees, with the branches, leaves and fruit.

            Butterflies are fully feathered.

            Hairs are hollow tubes.

            The surface of our bodies is covered with scales like a fish; a single grain of sand would cover 150 of these scales, and yet a scale covers 200 pores. Through these narrow openings the sweat torces itself like water through a sieve.

            The mite makes 500 steps a second.

            Each drop of stagnant water contain a world of animated beings, swimming with as much liberty as whales in the sea.

            Each leaf has a colony of insects grazing on it, like cows on a meadow.

 

 

Ke Li'i Ka Mea Keikie ke Duke Nui Alex o Russia Ha ina mai ka puana

            O ke kii maluna ae, oia no ke kii o ke 'Lii Ka  Mea Kiekie, ke Duke Nui Alexis o Rusia, a keikikane akolu hoi a ka Empera Alekanedero II., o Rusia e noho alii mai nei. Ua hauaia oia ma ka la 2 o  Ianuari 1850, a nolaila, ua oi iki aku oia mamua o na makahiki he 21. Ua manaoia keia Keiki Ali'i, oia ka oi o ka hanohano: ma ka hoohalike ana, ua like loa oia me kona kupunakane, oia o Nikola. No ka mea, i kona mau la, ua oleloia, oia ke Ali'i  Aimokuui loa ma Europa a aole hoi oia wale, aka, ua kapa pu ia, oia ia, oia ka oi o ma kanaka hanohano ma Europa. O keia Keiki Alii Alexis, ua hoonaauao mai-aui ma ka pa Hale Alii Imperiala, a ua hookaulanaia e kana mau kumu, he haumana aapo. Ua hoike pu ia mai no hoi, he Keiki Alii eleu, a kanaka ui naauao oia. Mamuli o kona hooaika ana ma kana oihana kaua Rukini, i ololoia mai ai, mai loaa no iaia he kulana kiekie loa, maloko o na aimoku kaua o Rukini, in a in a no aohe oia he pilikana i ka ohana e noho 'lii nei, a ke manao pu ole ia kona ui.

            Ma ka la 3 o Falmouth i hala iho nei, ua haalele oia ia Cronstadt, a ua holo mai i Amerikai Huipuia e makaikai ai, maluna o ka moku-kaua Sweetland, i ukaliia e kekahi mau moku kaua liilii iho. Ma ka la 16 o  Sepatemaba, ua hiki ae oia ma Plymouth, Enelani. Mai loila ae, e holo Pololei ana oia Nu Ioka : a me he mea la paha, ua ku ae la oia ma Nu Ioka, i ka wa a kakou e makaiakai nei i kona kii.

            Mai Nu Ioka aku, e hele pololei ana ka huakai Alii Imperiala i Wasinetona, kahi e hoolioia mai ai oia, i makana ma- kamae na ke aupuni o Amerika Hui. Mahope ino o kona makaikai awiwi ana i na Mokuaina Hikina a Komohana a me ka holo ana i Kapalakiko, ua manao wale ia, e holo mai ana paha ia ma ka Pakipika. Aole nae i maopopo loa ia mea.

            O ka luna aupnuni o na aina e, e noho ana ma Wasinetona, ua paa mai lakou i na liuliu a me na hoomakaukau ana i mau ahaaina no kona hiki ana mai. O ka oi aku nae paha o ka paa loa i na hana o ia ano, o ke Kuhina Noho Rusia ma Wasinetona, i kikai, i kukai aku ai me na hoomakaukau ana a ke aupuni o Amerika Hupuia, me na hookipa ana a na kulanakauha- le nui ae, a oia auanei ka mea nana e hoike mai i na kai lalani ana o na hoohanohano i ike ole ia mamua ma na kaiaulu o Amerika.

 

[Kumumanao.]

Heaha ka oihana i oihana i oi ka waiwai, o ka Oihana Loio anei a o ka Mahiai  Paha?

E na hoa Kumukula o'u:

            Ua ninauia mai kaou ma keia Kumu-manao, i na mea i oi o ka waiwai o keia mau mea elua, o ka ohana Loio a me ka oihana Mahiai.

            Aohe i like loa ka manao o na kanaka naauao no keia ninau; manao mai kekahi o lakou, o ka oihana Mahiai ka oi o ka waiwai; a manao mai hoi kekahi poe o lakou, o ka oihana Loio ka oi o ka wai- wai: a manao hoi kekahi poe, he mai oihana waiwai ole laua a elua.

            Ano i keia manawa, ke hoike aku nei au i ko'u manao no keia Kumumanao, e like me kona koi ana mai ia'u i ka Hapaha i hala aku nei, a oia keia:

            1. O ka oihana Loio, oia ka oihana i oi aku o ka waiwai mamua o ka oihana Mahiai. Aia ma na aina e, na aina nauao o ka honua nei, kahi ike nuiia ai ka oiaio o keia. O na Loio nui a kaula o Amerika oia kai noho mau ma na noho Peresidena o ia aupuni a me na Lu-nakanawai Kiekie hoi, kahi o na noho hanohano loa malila. Aia malaila, ua lilo kekahi poe ipoe waiwai nui loa, a i poe kauulana loa hoi ma ke  ao nei . O ka oihana Loio no hoi, aohe i niu loa ka lu-hi, a ua loaa mai ke dala i kekahi manawa he oihana mama a nui nae ka loaa i ka Loio hoopono a malama. Aole pae pela ka oihana Mahiai, he oihana lilo nui loa a loaa uuko hoi. AOHE maopopo na loaa no ke kanaka mahiai, mamua o ko-na hoomaka ana e hana i kana mau hana, in a puka a poho paha; aole nae e like me ia ka Loio ma kaona keena, ua mao-popo iaia ka loaa mai no ka la a me keia hihia ana e lawelawe aku ai.

            O ka oihana Mahiahi hoi, me na mea paahana dala nui hoolilo aku ai, alaila, e loaa mai aunanei kahi puka uuku aole pela ka oihana Loio ua hiki no i ka on a nana ka hana ke hana oia hookahi wale no a loaa mai no ka waiwai.

            Oia ko'u manao no keia, o ka oihana Loio ka oi mamua o ka oihana Mahiai.

 

  A. KALAULI.    

Halekula Kawaihao, Sept. 28, 1871.

 

Na hiohiona o ka aina Waimanalo.

 

Eia no ke waiho newi ka aina kai-kua o Waimanalo nei, ma ka aoao Hikina He-ma o ka mokupuni o Oahu nei, e huli ana kona alo i ka Hikina, i kahi a ka la e puka mai ai.

            Ua hoopuniia keia aina e na pa kiekie ma na aoao ekolu, a ma kona aoao Hiki-na ka moana kai liplipo; a makai aku, iloko o ka moana he mau puu ekolu, i hiki aku ko lakou kiekie pakahi i ka 300, a  i ka 400 a me ka 500 kapuai.

            O ka ili o keia aina, he ponaha kula papu, e ihiia ana e na eka ili aina kuea, i aneane aku i ka 3,000. A oka on a nona keia aina o Thomas Cummins a me kana keiki John A. Cummins.

            Ma ka aoao Komohana Akau o keia aina, na puu kaulana o Olomana, Ahiki a me Pahui, i hiki aku ke kiekie i ka 900 950 a me 1000 kapauai. He mau puu kaua ia i ka wa khiko. Ke moe nei ka mauliwai o Puha , ane-ane ekolu hapaha mile ka loa. A ma ko-ana aoao akau, ka pali o Puahia me kona mau lipolipo o ka wau. Ma ka we-lau o keia pali, keana i hanau ai o Kelii-kuhiau, ke kanala i hanau, a nui, a ele-makule, a make no i ka la hookahi. Ma-lalao iho, ka ea-maia a Palila i ai ai a ana. A maluna aku, elua lua pele. M keka-hi o keia mau lua, kahi i noho ai o Wa-ka me Punaaikoae, a holo ai o Punaaiko-ae i Hawaii, i o Pele la, a pakele i ka make ia Kalamainuu, (o Waka no ia). A makai ae, ke ana o Hinale, ke kaikuna-ne o Kalamainuu, ka mea nana i hooma-huka ia Punaaikoae. A ma kapa mai o ka muliwai, ke kapuahi oopu a Luhia i olelo ai, "Ma ka apua ke ola e na po-kii."

            O ka nui o na kanaka ma keia aina, aneane 180. O na haumana kula he 30. O ka hapa nui o na hlae o keia  aina, he 30  a oi aku, a ke emi iho nei na hale pili e nalo A ma kekahi o na hlae, ua loaa na wati kiai hale. A ke ala nui mai neii na kanaka o keia aina i ka noho'na maemae ; o ka hua no ia a ka pono Kristano e hoohua ae la.

            O ka nui o na hoahanau keia eka-lesia, ua 100 a oi aku. O ke ola o ko lakou Kahu Ekalesia a lakou i hooholo hou iho nei, he $200. na ka makahiki. Ua paa iho nei ka halelaau no ko lakou Kahu, he 30 kapuai ka loa, he 54 hoi ka laula, a 9 kapuai ke kiekie. Ua komo hapa ke Kahu a me ka Ekalesia iloko o ua hlae la; a mahope aku paha, e lawe loa ana ka Ekalesio i ua liale la no lakou.

            He 27 a keu aku ka poe lawe Kuokoa maanei, a o ka poe lawe Au Okoa, ehia la? No kona makau no paha i keia aina hiki nui ole ai ia ianei.

            O na hamana Kula Sabati, he 60 a oi aku, a emi ma paha ; he ano akuaku no kona holo ana imua, aka ke hooma-nawanui nei no nae kona mau olali ; a o na hana o ka pono, ke holo nei no.

AHIKI.

 

Mai pupuhi ka i-a o Ukoa.

Mr. LUNA HOOPONOPONO ; Aloha oe:

            Nani no ka nui o kou ahonui a me kou lokomaikai, i koa ae ana mai i kauwahi rumi o ka nupepa Kuakoa, i wahi no na mea hou o ka Ehukai nei, e waiho kahe-la aku ai imua o ka lehulehu, mai ka la hiki a ka la komo, i hiki aku ai ko lakou lehulehu i ke EKOLU TAUSANI; e akaka no ia malalo o kou opu ahonui:

                                                                                    MAU WAHINE MAHUKA.           

            I ka hora 8 o ke ahiahi Sabati iho nei, Okatoba la I, ua mahuka malu aku la o Emele Akana a me Kaahanui Oopa, me ka manaolana e mahuka a hiki i Hono-lulu, alaila, kau aku maluna o ka moku-ahi Kilauea, a o ka palekana no ia, o Ma-ai ka ihu, o Kamaalaea ke awa.

            O Emele, he kaikamahine papa ia no Kaupakuoloa, Hamakualoa, Maui Hikina, a o Kaahanui, no Puna Hawaii, a ua no-ho loihi no nae i Kehukai nei.

            Penei ke ano o ka hana maalea ana a Emele i kana kane Pake : Hele aku la o Emele a me kana kane i ka hale o Hui ma, e hookani pila umeume ai ; a pau kana hookani ana, haawi aku la i ke ka-ne, a hana kani iho la no hoi kela, ma ke ano kani lealea, me ke akaka ole o ka leo mele, he pono upa no. Ia wa no i hoi ai o Emele i ko laua hale, a o ka wa iho la no ia i mahuka ai, a kau aku la iluna o ka hookahi me Kaahanui, ka mea ko-kua i ka hoomahuk, "o ka pupuhi no ka ia o kai-a o Ukoa," o ke kula o Ke-moo ke ala, o Honolulu ka ihu o ka lio.

            I ka hoi ana aku o Akana i ka hale, he ole ka mea e noho mai ana, "ua hala ka Puulena aia i Hilo," e mokaki mai ana he alamihi, a ma-aa ae la na lima i ka mauu nui o Hamohamo, ahu mai ana he hoka. Imi wale iho la no ma na wa-hi pili i ka hale, me ka manao ua kolo malu aku la hoi i ka lawaia hahamau o na po mahina palaweka, aole he wahi mea a loaa iki--pale ka pono, na waho ka hana i koe.

            Ia wa i haawi ia aku ai ka mana imi ia J. Amara ka Luna Makai, a o kona manawa no ia i hoolale ae ai i kana hana, a ukali aku la ma ka meheu o na mahu-ka, a loaa aku la ma kela aoao o ke ka-hawai o Waikakalaua, a hoihoi pio ia mai i Waialua nei. ua hala na mile he 11, mai Waialua aku nei a hiki i Waikakala-ua--"hukihukiahuawa," wahi a kamalii.

            E ka lehulehu e, heaha la ka mea e hana apiki nei ka wahine i ke kane hana pono, oiai aohe kue o ko laua noho ana, lako no i na mea a pau e oluolu ai o ka noho, a lilo wale ana he $10.  Awa-lu no malama o keia Emele ma Waialua nei. Ua hoonaauaoia oia ma ke kula Kaikamahine o Makawao, i pau ai i ke ahi. No Kaahanui ka lio o laua i mahu-ka ai. Ua oki au maanei, ke po mai nei Puaena i ke ehu o ke kai. Aloha no.

                                                                                                            KAWAIPUOLO.

 

                                    Na hana mana a Iesu ma keia ao.

I-kuu mau hoa Kula Sabati a pau mai Ha-waii a Kauai; ALOHA OUKOU:

            Ke hoouna aku nei au ma o ke Kuakoa la, i na hana mana a pau a ka Haku Iesu Kristo, oiai oia e ola ana ma keia ao--malama o ninau ia mai oukou e ka oukou mau kumu, i ka nui o ka Iesu mau hana mana, pe-hea la auanei oukou e pane aku ai. Nolai-la, e nana mai i ka nui a me kahi i hanaia'i a me kahi i kauia'i ma ka Baibala. O ka nui a pau loa, he 33; penei ka mahele ana:

            1 Ma Kana i Galilaia, Ioane 2:1-11

            2  "    ke kai o    "          Ioane 4: 46-64

            3  "         "           "          Luka 5: 1--11

            4  "   Kaperenauma,       Mar. 1: 22-28

            5  "         "           "           "    1: 30, 31

            6  "         "           "           "    1: 40-45

            7  "         "           "          Mat. 8: 5--13

            8   "     Nainoa    "           Luka 7: 11--17

            9   "  ke kai o Galilaia     Mat. 8: 23--27

          10   "     Cadara                Mat. 8: 23-27

          11   "   Kaperenauma,       Mat. 9: 1--8

          12   "         "           "          Mat 9:18.19,23--26

          13   "         "           "          Luka 8: 43--48

          14   "         "           "          Mat. 9: 27--31

          15   "         "           "          Mat. 9:  32, 33

          16   "    Iersalema              Ioane 5:  1--9

          17   "       Iuden   -  -         Mat. 12: 10--13

          18   "   Kaperenuma          Mat 12: 22, 23

          19   "      Decapoli    -        Mat. 14: 15--21

          20   kahi kokoke i Turo     Mat. 15: 22--28

          21   "      Decapoli     -       Mar. 7: 31--37

          22   "          "            "        Mat. 15: 32--39   

          23   "     Betesaida     -       Mar. 13:  22--26

          24   "        Taboa        -      Mar. 17:  14--21

          25   "    Ierusalema,           Ioane  9:

          26   "       Galilaia        -     Luka 13: 11--17

          27   "           "            "       Luka 14: 1--6

          28   "     Samaia       -      Luka 17: 11--17

          29   "      Betania        -      Ioane 11:

          30   "       Ieriko         -       Mat. 20: 30--34

          31   "     Oliveta         -       Mat. 21: 18--22

          32   "   Getesemane           Luka 22: 50, 51

          33    ke kai o Galilaia         Ioane 21: 1--14

            Nolaila, ua hiki mai kakou i ka pahu ho-pu o na hana mana he 33 a ka Haku, a he pono no ia oukou e nana pu ma na wahi i kuhikuhiia, i ike ia ka oia io.  Aloha oukou.

                                                                                                                                                                 M. KALEHUANAKANOE

            Lahaina, Sept 27, 1871.

                                                        Pane ia Iona Kahuakai.

E KA NUPEPA KUOKOA E; Aloha oe:--

            Ua ike ia ka manao o Iona Kahuakai, o Ulupalakua, ma ka Helu 36, Buke 10, o ka nupepa Kuokoa, i palapalaia ma ka la 24 o Augate aku nei.  Aia nae ma ka hapa hope o ka palapala o ia la, na hua-olelo a'u e makemake nei a pane ia oe e Iona Kahuakai, oia hoi keia: "Kupana-he ka mea hew, i ka loio nona iho."

            Aia ma kau olelo ana, pela wau e ma-kemake nei e kamailio iki kaua ; aole nae no kuu keeo ia Halama, aole no hoi no kuu manao, he ike pono kou e kamailio nei iloko o ka nupepa, aka, no ko'u ma-nao, e hoopilimeai ana oe i kou ma hako hana, nana e poalo kou mau maka.

            Pane 1. Ua ae ia ma ke Kumukana-wai a me na Kaaawai, ka loio ana o ke-la a me keia kanaka nona iho, ina ua hoopiiia oia mai ka Aha Apana a hiki i na Aha Kiekie, no kona hewa a me ko-na pono, koe nae ke ano wahine a opio-pio kupono ole.

            Pane 2. Ma ko'u nana ana i ka hihia a keli'i i hoopii ai ia Halama, no ke kuni kolohe i na holoholona, nolaila, aole i kupanaha o Halama, i knoa loio ana no-na iho.  No ka mea, in a aole nona ka holoholona i kuniia ai e ia, alaila, e ho-pohopo io ana no paha oia, a e aho ka haawi ana aku na hai e loio, no ka mea, e hoahewa mau ana ka Lunaikehala o ka mea hew iaia iho. Aka, i kuu ninau ana ia Halama, hai mai ana kela, nona ponoi no ia holoholona. I kuu nana ana no hoi i ua holoholona la, aole he wahi hao kuni o J. Makee (Kapenaki) iluna, aole no hoi he wahi hoailona a ae. A o na hoike i laweia mai ai no ka aoao au-puni, ua hooia wale mai no, no ka hoomauhala ia Halama; no ka opu inoino; no ka manao e mahaloia mai e na haku hana; no ka mea e pau wale kekahi mau la o ka mahina i kepaia ai, no ka mea, he poe kauwa a wale no keia poe ho-ike o ka aoao o ke aupuni na Kapenaki, oia hoi o William Saffery, Waiholua, Ka-wailiula, Poikalehua a me Kahamuili.

            Mai manao mai oe e Kahuakai, e pane ana au ia oe, no kuu holo mamuli o Ha-lama, a no kuu keeo iaia, aole pela; aka, no ko olelo ana ia wahi olelo naaupo, oia hoi, "Kupanaha ka mea hewa i ka loio nona iho."  E nana nui oe ma ka Baiba-la, i ike oe i ka poe pono, he poe wiwo ole lakou-- a pela no Halama i kuu ike ana, no ka mea, ua nana ia e a'u mai ka  mua a ika hope keia hihia aole i ku iki ka hewa ia Halama. ALoha no.

KUKALAU

Wailuku, Sept 28, 1871.