Ka Nupepa Kuokoa, Volume X, Number 41, 14 October 1871 — Page 2

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII

 

NU HOU O NA AINA E.

 

Ma ke ku ana mai a ka moku kiapa Honokaona iloko o na la he 13 mai Kapalikiko mai, ua loaa mai ia makou na nu hou mai ka la 16 mai o Sept. a hiki i ka la 27.  No na mea hou, na oukou no e wae iho.

 

No Amerika.

Ma ka la 21 o Sep,., ue hahawai ka Ahahui nui o na Ahahui Hoole Wai Ona a pau ma ke kulanakauhale o Balatimore, maloko o kekahi halepule nui o ka poe hui.  Ma ka hora kakahiaka, ua hoakoakoa ae na lala ma ko lakou mau wahi hoomoana iho.  Ma ka hora 12 awakea,  ua kai huakai ae lakou ma na alanui, e hoike ana, he poe keiki lakou na ka hoowahawaha rama.  O ka nui o ka poe i hele i ka huakai, he 5,000, a mawaena o ia huakai, e welo ana na hae a me na kahakahana hoohiehie no lakou iho.

Nui ke kuee ma Nu Ioka no kekahi lona aupuni nona ka inoa o Connolly, no ka pau o ke dala ma ka eke a Hagai.  Ke makemake nei kekahi poe e koho aku ia Generala Makelelana ma ia wahi, aka, ke hoole mai ne kela.

Ma ka la 21 o Augate, ua kaapuni ae ke olai ikaika i na kapakai o Pera ma Amerika Hema, ka mea nana i hoonioni ae i ke kai no ke ka wai loihi.

O ke kia hoomanao i a kukuluia ma ke kulanakauhale o Perovidena, mokuania o Rodilana, no ka hoomanao ana i na kino o na koa i haule iloko o ke kaua huliamahi, ua hoolaaia ma ka Poaono la 16 o Sept.  He 3 000 o ko Generala Burnside mau koa kahiko, i hoike ae ia lakou ma ia la.

Ua pau i ke ahi ka hapa kalepa nui loa o ke kulanakauhale o Vireginia ma Nevada.  O ke poho i koho ia aku ai, aia mawaena o ka $500.000 a me $800.000

Ma ka Poalua, la 19 o Sept., ua hoihoiia ke kino kupapau o Linekona Opio i ka ilina o kona mau makua ma Saperinafila, mokuaina o Ilinoi, e kanuia ai.

Ua hoike mai na makaainana o ka aina o Nebrasaka i ko lakou hupo, mamuli o ka hoole ana i ke kumukanawai maikai i waiho ia aku no lakou.

Ua puka ae ma kekahi wahi ma ka mokuaina o Nu Ierese, he mau mai Korela elua.  He mau Geremania laua, a ua pakele mai ko laua hoomaluia ana aku ma ke awa o Nu loka.

O ka nui o ka peo i pepehi powaia ma Amerika Huipuia iloko o ka makahiki hookahi, he 2.052.  Ua like me 5 make powaia i ka la hookahi.

Ua loaa mai i ka Oihana o na aumoku kaua o Amerika Hui, he iwakalua kumamakahi, mau hae a mau lepa kaua o ka poe Koliana (Corean) mai a Adimarala Rodgers mai o na aumoku kaua, e noke la i ke kipehi i ka poe hana ino mai i an Amerika.

Ua halawai ka Aha Kuhina o Amerika Hui ma ka la 1 o Sept., a ua hooholo lokahi lakou, aole pono e hoomaka hou ke kaua aku i ka poe Koliana i keia Manawa.

Aia ma ka waihona buke o ke aupuni o Amerika Hui, he 230.000 na buke, a ke pakuiia mai nei i kela a me keia makahiki, na buke hou, he 12.000 a 15.000.

Ua pau i ka eliia he loko wai nui ma ka Pa nui o Prospect, kulanakauhale o Balukalani.  E pau ana i ka lilo i keia loko, he kanalima kumamaha eka aina, a ua hoopiha io ia i ka wai ma ka la 2 o Sept.

Ke manao nei ka Poe Nana Hoku o Amerika, e kua koke mai ana ka Hoku Welowelo o En@ke i ike ai i keia hooilo ae.

Ne Mekiko

Mekiko. Sept. 10. --- Ua ikeia e na mea a pau, o ka hapa nui o na lala o ka Ahaolelo hui o Mekiko, he poe makemake wale no ia Peresidena Huare.  Aole he hoailona no ke ao naulu kaua huliamahi, e like me ka hoohikileleia.

Ua hiki mai maanei (Mekiko) ka agena o ka Ahahui Hoomoe Alanui Hao o Teseka.  O ka manao i naue mai nei, o ke kamakamailio no ka hoomoe loa mai i alanui hao a hiki i keia kulanakauhale a me kona hoomoe hou ia ana aku a hiki i Mazatlana ma kapakai o ka moana Pakipika.

Mamuli o ke kauoha hope, ua kauohaia na haole a pau e hoike mai i ko lakou mau inoa iloko o na malama ekolu.

Eia ke kulana ma ka Hale Ahaolelo Hui o Mekiko i keia wa, he 79 poe mahope o Huare, he 68 poe kue a he 80 na lala, aole i hiki mai.

Ua manao wale ia ma Wasinetona, e noi aku o Amerika Huipuia ia Mekiko, i aina mai ka uku, aole hoi mai ke dala gula, no ka palena aie o Mekiko i na haole Amerika, oia hoi ka mea a na Komisina Hui i hooholo ai no na koi a na kamaaina o Amerika Hui ia Mekiko a me na koina hoi a Mekiko ia Amerika Hui; a na ke aupuni o Amerika Hui, e uku aku ma ke dala gula i na kuleana a na kamaaina o Amerika Hui i koi ai ia Mekiko, no ko lakou poho ma ka wa i kaua ai me Farani.

 

No Europa.

Ma ka la 16 o Sept., ua wehe akeaia ke alanui komo maloko o ka pali o Mont. Cenis e na luna aupuni Farani a me Italia.  O ke kaa ahi nana i lawe i ua poe luna aupuni ia, ua puka aku lakou ma kela aoao iloko o na minute he 20, ma ka holo malie ana i 23 miles i ka hora akahi.

O Assi, kekahi o na alakai kipi nui o Parisa, ua kauia ka hoopai maluna ona, e ka Aha Hookolokolo Koa, e hoopaahao i eono malama a me ka uku mai i $100.00 maoli.

Ua hooholo mai nei ka Ahaolelo o Farani, he kuikahi mea maa (customs) me Geremania.  He 533 poe ma ka ae, a he 31 ma ka hoole.

Ke oleloia mai nei, ke hele laulaha loa ae la ka mai Korela ia Russia ma Europa.

O ka poe haku hana ma Nu Kakela, Enelani, ua hooholo lakou e hoopii ae i ka uku o na paahana, e like me ka lakou uku i makemake ai.

He omaimai ko Peresidena Tiera i keia manawa, no ka paa loa i ka hana i na manawa a pau.  Ua inoino ka ike a kona maka, a o kekahi, he loaa pinepine oia i ka mai umii ma ka aoao.  O ka pau loa o ka hana maluna ona, ke kumu o keia nawaliwali.

Ke hoike mai nei na lono mai Italia mai, ke pii loa nei ka inoino o ka manao o kekahi poe ma Roma.  O na nupepa keia o na aoao elua, aia laua ma ka oioi o ke kaua; ke nuku ino aku nei kekahi i ka Pope a me na hana malalo iho ona.  Ke pale mai nei hoi kekahi, me ka hoonalonalo iho, [Heaha la auanei ka hopena o ka elemakule hookiekie iaia iho, ma ke kapa ana “he hala ole?”)

Ua hoouna aku ke aupuni o Auseturia i kona mau luna aupuni ma na aupuni e, he palapala e hoikeike ana i na hana a na Ahaolelo a na Emepera ma Gastein a me Salsburg.  O loko nae o ka io o ua palapala la, aole i hoikeike akeaia ae.

Ua haawiiia aku i ka Mein o Cork, ke Kea Hoohanohano of Farani, no kona kokua ana mai i ka poe koa o Farani i eha, iloko iho nei o ke kaua me Geremania.

O ke aumoku Rukini me ke Duke nui Alexis maluna, ua holo aku i Falmouth, Enelani, e hooili lanahu ai, aole i Plymouth, e like me ka lono mua mai nei.

E hoihoiia iho ana ka nui o na koa o ke aupuni Emepera o Geremania a i ke kulana maluhia, i 600.000 koa ka nui.  O ka elemakule poo lipilipi Gerala Moleke, oia ka Ilamuko nui o na koa o Geremania. [Ua elemakule oia i keia wa, a i kona wa e haule aku ai, owai kona pani?]

Ke pinepine mai nei ka pa-e ana o ka lohe, no ko Kauka Livinikona ola, a ke hooikaika nei na haole Amerika ma Zanizibar e imi a hoopakele iaia.

Ma ka la 20 o Sept., e hoihoiia aku ai na papu e poai ana ia Parisa iloko o ka lima o na Farani.  Ma ka la 15 o ia malama, ka pau ana o ko na Germania noho ana maluna o ia mau kahua a ko lakou mau kapuai i ku lanakila ai.  Na ke Kuhina Noho o Geremania ma ke Alo Alii o Vaseile, e hooponopono i na mea i koe me Peresidena Tiera.

O ka manao o kekahi Kahunapule Pope o Kauka Dollinger kona inoa, e hoole paakiki loa ana i ka pono ole o ko ka Pope kapa ana iho iaia he hala ole, ua laweia ae nei e ke aupuni o Bavaria, i mea e noonoo nui ai; a mamuli o ko ke Kuhina Hoomana manao o ia aupuni, ua hui aku oia i na Katolika a pau, ua like lakou me na kanaka e ae a pau maluna o ke aupuni, a ua pili pu ia lakou na kanawai aupuni.  O keia kumu ka mea nana i hoohoihoi loa mai i ka manao o ka poe kuokoa.

Ua hookolokuloia o Rokefota, kekahi o na alakai kipi o Parisa e ka Aha Hookolokolo koa ma Vaseile, a ua ka uia ka hoopai maluna ona, e hoihoi a hoonoho iaia, maluna o kekahi panalaau o Farani i kuluma i ka hoihoi@a e hoonoho o na kanaka hana karaima.  O ka palena o ko Rokefota noho ana malaila, he make.

Ua ana iho nei o Farani i ka laina e pale aku ai o Geremania mai a Farani aku, a e kukulu ana i na mea e pale aku ai.  Aia maloko o keia laina pale aku, ua komo na laina papu mai Meziere aku i Kareville a iho aku ilalo i na aina o Champagne.

Aia o Hon. W. H. Suwada ma Ladana, a o kona eueu koe, e hoi koke aku i Amerika Huiia, kona home ponoi.

Me he mea la paha auanei, e pipili loa aku ana ka mai i ka Moiwahine Victoria.  Aohe i ano e ae kona mai e pii ae ai i ke ola ana.

Ua hoolei aku la ka Emepera o Geremania, i ke kea hoohanohano o ka Aeto Eleele maluna o ke Kuhina.  Nui o Auseturia, Von Beust, --he hoailona ia no ka hoomahuahua ana o ka pipili loa ana akua o na launa aloha o na aupuni elua.

Ke loaa pinepine nei na daimana ma ka poai o ka lae Kuke Hope ma Aferika.

Ua make ka Lunakanawai Kiekie loa o ka panalaau o Inia Hikina.

Ua hookohuia o Odo Russell, i Kuhina noho no Beritania ma ke Alo Alii o ke aupuni Emepera o Geremania.

Ma ka la 19 o Sept., ua hiki aku ka Moi o Italia ma Turin, Italia, a ua noho kuka malu laua me ke Kuhina o Ko Na Aina E o Farani.  Ma ke anaina nui onehinei, ua hooikaika mai ua Kuhina Farani la ia Italia, e hui pu aku laua ma ke ano he mamo lakou na ka poe Latina.  Ma ka pane ana mai a ke Kuhina Italia Vicomti, ua maopopo e hooikaika ana oia e hui pu.

 

 

Kula ao Kumu ma Hana.

E KA NUPEPA KUOKOA E; Aloha oe: ---

E like me ka rula mau no na Kula ao i kauoha ia e ke Kahukula Nui, o ka Pae Aina Hawaii.  Nolaila, ma ka la 27 o Sepatemaba, ua akoakoa mai la na kumu o Kaupo, Kipahulu, Koolau a me Hana pono iho.  Bila, kumu o Nuu, P.Kamai, kumu o Puuomaiei, J. M. Kealoha, kumu o Mokulau, D. Kahaokamoku, kumu o Kukuiula, Makaula, kumu o Alae, I. Kaua kumu o Wailua, J.K. Hanuna, kumu o Haou, P. Kamaka, kumu o Puuiki, D. S. Kahookano, kumu o Wananalua  L.K. Kamakea, kumu o Kaeleku, Kala, kumu o Nahiku, Makaele, kumu o Wailua, Kahuhu, kumu o Keanae, Solomona, kumu o ka Laa, a me Kama kokua kumu, a he mau hoa e kekahi.

Ka la 28, ma ka hora 9 o ke kakahiaka, ua hoomakaia ka hana ma ka pule ana a Rev. J. M. Kealoha, M. Kahananui ma ka noho.  Ua hoomaka ke kula ana ma ka Helunaau, ua mahalo au i ke akamai o ka hope Lunakula, M. Kahananui i ka hoopokole i na hana o ka Helunaau, me ka luulunu ole o ka olelo anu e like me ka kekahi poe e ae.  Nolaila, kupono ia ke malama i ke kula kumu o Maui a puni.

La 29, ua kula no na kumu, ma ka Helunaau, Alimatika, Palapalaaina, Ao-kiko, a me kekahi mau ninau kuwaho, ma ka nana aku ea, lehulehu na hana i ka mea i hoopiha pono ia i ka waihona o ka ike; i ko`u mana maoli o M. Kahananui ke kanaka i hiki pono ke ike i ke ano o na mea helu.

La 30, he mau haawina kai haaw@ ia na na kumu no kela hapaha aku e hiki mai ana.  Mahope iho o ka hookuu ana, ua malama ia he wahi paina na na kumu, mamuli o ka hooponopono maiau ana a D. S. Kahookano ke kumu o Wananalua.  I ka nana ana, ua kupono na mea ai i hoomakaukau ia no ka hora e paina ai.  O na mea ai, ma ke ano haole wale no, palaoa, kofe, waiu-paka, pai, hua-moa, ipu, a nui wale na mea ai i hiki ole ia`u ke hoomaopopo, no ka mea, ua maa wale no au i ka ai ana i kalo-paa.  Ua hookuu ia na kumu e hele ma kahi o Mr. A. Unna ka Luna Kula, e ohi i ka lakou mau pohaku.  Nana `ku no hoi i ke dala a kumu, “lu iho na kanaka i ka laulaolao.”  I na paha he wahi kumu au hookahi la hoi ka hoonakeke pu ana, aole, o ka ua wahi a ke olelo, “aole pii mai moni.”

Ua nui ka`u kama@lio ana, no ka mea, aole no`u ka manawa, ke hoi nei no ke Keiki io na pali Koolau ke hea mai nei o Limaloa a`u.  Me ka Mahalo no.

SEBENA WAIOLOHIA.

Ulunahele, Hana, M., Sepatemaba 30, 1871.

 

I NA LUNA “KUOKOA!”

 

Ke kaheaia aku nei na Luna a pau o ke “Kilohana Pookela o Ka Lahui Hawaii,” e ohi aku i na uku nupepa no ka hapa hope o ka poe lawe Kuokoa i koe, a e hoouna koke mai i ka Luna Hoopnopono ma Honolulu.  E wiki a ekeu mai oukou.

 

Ka Nupepa Kuokoa.

 

PUBLISHED EVERY SATURDAY --- $2.00 A YEAR,

 

HENRY M. WHITNEY,

Publisher and Editor.

(Luna Hoopuka.)

 

JOS. U KAWAINUI,

Associate Editor.

(Luna Hooponopono.)

 

HONOLULU, OKATOBA 14, 1871.

 

I Ka Poe Heluhelu “Kuokoa.”

 

A HIKI loa mai i keia wa, ua hookoia ka makou mea i hoike e aku ai ia oikou e ka poe heluhelu, i na malama i hala aku nei.  Ma ka aoao mua o ka pepa o keia la, e loaa ai ia oukou ke kii o ke Keiki Alii Rukini, ke Duke Nui Alexis, e holo makaikai mai nei i Amerika Huipuia.  Eia pu no hoi ke waiho nei me makou, ke kii o ka Moi o Perusia, a Emepera Uilama o Geremania a me kehahi mau kii e au no na kumukuai kiekie loa.  E ike ia ana ia mau kii a pau maloko o ke “Kilohana Pookela o ka Lahui Hawaii.”

I ka wa hiki aku ai keia imua o ko oukou mau maka, e hoomanao ae oukou, aole makou he poe i hooko ole i ka makou olelo i puka.  Heaha la auanei ka ka poe hoopuukahua a pahenehene e olelo mai ai, ke ike iho lakou, u a hoohokaia ka lokou mau kukala akea ana, no ka makou mau olelo i puka?  He mea maopopo, e mihi ana lakou no ia hewa, a i ole, e pale paakiki wale mai ana no paha no lakou.

E nana ae oukou i ka hua mua o ka makou olelo i hala, e k@lohi a e wae iho no oukou, me ka hoohalahala ole mai no makou.  Eia me makou ke kii o ka Pope o Roma a me kana mau Kahunapule, ma kana halawai hope i liilii ai oia a nele i ka honohano ole.  E ike ia no ia e ka poe lawe Kuokoa ma keia mua aku.

O ko makou manao, o ka hoopuka aku i hookahi kii hoikeike i kela a me keia malama, i hoolawa pono ia ai ka poe kakau manao, ma ka hookomoia ana o ko lakou mau manao i haku ai no ka nupepa.

Hookahi mea a makou e noi aku nei ia oukou, oiai ua ko au nei ko oukou makapehu kii, a o ko makou makapehu dala hoi koe, no ka poe i hookaa pau ole mai.  E wiki mai oukou, ke holo nei ka manawa.

 

MA KA HALE KEAKA NIKA. --- Ma ka noiia ana mai, ua hoike hou o Prof. Haselmayer i kaoa mau hana lima palanehe`ole, hookani piano kauaheahe, pahu kani kupanaha, bele kani kupua, manu hoolohe i ke ao ia, na iole i hoonaauaoia i ka helu dala e ia mea aku ia mea aku i hoomaamaaia e kona mau lala.  Ma ka po Poalua iho nei kona hoomaka mua ana malaila, imua o kahi anaina uuku, a ma ka Poaokolu iho nei aohe.  I keia auina la, e haawi ana oia i anaina no na kamalii a me na wahine maloko o ia Hale Keaka.

 

NU HOU KULOKO.

Oahu.

 

I keia auina la a me keia po Poaono, e hoike hou ana o Prof. Haselmayer i kana mau hana maloko o ka Hale Keaka Nika.

 

            I keia auina la Poaono a me keia po no hoi, e hoike hou ana ka “wahina kupua hookahi” maloko o ka Hale o Buffama.

 

            O ke huna nona ka inoa Gussie Lyons, i holo mai ai mai Iapana ahiki i Hanalei iloko o na la he 28, ua lilo iho nei kekahi hapa o ia moku ia Kapena Kale Duakuwa, a ua hooholoia iho nei i moku holoholo pili aina ma keia mau kai malalo o kekahi inoa hou Juniata.

 

KA MOKU LETA “D.C. MURRAY.” --- Ua lonoia mai, o ka la 30 o Sepatemaba, ka la a ke kiapa Hawaii maluna ae e haalele ai ia Kapalakiko, malalo o ka noho alii moku nui ana o Kapena Kahuhipa.  E hooiliia mai ana maluna ona na eke leta a me na nupepa no keia awa.  O ka 14 keia o kona mau la ma ka moana.  ---

 

KA MOKU KIKANE. --- O ka mokuahi mua e hiki mai ana i o kakou nei i keia manawa, mai Kikane mai, o ka mokuahi “Kulanakauhale Adelaide.”  Ina, e halawai ole ana oia me na keakea a ka moana hookuemi hope a ka makani, alaila, e hiki mai ana oia i Honolulu nei i keia la, e like me ka hoolaha a ka agena m@ keia awa.

 

KA “MOSE TELA” NO HONOLULU NEI. --- Ma ka Poakolu iho nei, ua haalele aku ka mokuahi nona ka inoa maluna ae ia Kapalakiko, a ua huli hoi mai ia Honolulu nei.  O na ohua kaulana maluna mai o keia moku, o Hon. C.R. Bihopa a me kana wahine alii o Pauahi, o Henere M._Wini a me kana wahine a me kekahi poe e ae, e hoi mai nei i ko lakou mau home mokupuni.

 

MAI NA KAHUA PEPEHI KOHALA MAI. --- Ma ke ku ana mai a ke kiapa Honokaona mai Kapalakiko mai, ua loaa mai na mea hou no na kahua pepehi kohola mai, e hoike ana, i ka nui o na kohola a me na aila i loaa i kekahi mau moku.  Ma ka hoomaopopo iho, me he mea la, ua hahai hou ia na moku okohola i keia kikina e ka pomaikai, a ia lakou e hoi mai ai, e loaa ana no o na mau dala i ka poe hoonahoa i ke kai.

 

KE KIAPA HAWAII “IOLANI.” --- Ma ke Sabati aku nei i hala, ua ku mai keia kiapa Hawaii maluna ae mai Bosetona mai, me na waiwai no C. Burua ma.  He keu keia o kana huakai loihi o ka holo ana mai mawaena o keia mau awa.  Ua haalele oia ia Bosetona i ka 18 o Mei, a ku maanei i ka la 8 o Okatoba.  he 142 ka nui o na la, oia hoi, he 20 na la ka oi ae keia holo ana mai, mamua o ka makahiki i hala.

 

MAI KAPALAKIKO MAI. --- Ma ka auina la Polua iho nei, ua ku mai ke kiapa Geremania Akau nona ka inoa Honokaona, iloko o na la he 13 mai Kapalakiko mai.  No ka maopopo ole o kona ku maanei, aole i hooihia mai na eke leta a me na nupepa no keia awa.  Hookahi wale no mea i loaa mai ka nupepa o Mr. T. G. Thrum.  Ma @a nupepa i hiki mai, i loaa mai ai na mea hoa o na aina e, a e ikeia no ma kahi mau o na mea hou.

 

HE HAWAII KAUKA NO IAPANA. --- Ma ka la 15 o Okatoba nei, e hiki ae ana o Kauka Rev. L. H. Kulika a me kana wahine ma Kapalakiko mai ka hikina mai, ma ka laua huakai hele e hai aku i ka Euanelio o ka Pono i ko Iapana.  Ua hele o Kauka Kulika ilaila malalo o ka hoouna ana a ka Papa Misionari Amerika.  Ua hele pu hoi oia me kona ike lapaau, a e hoola ana oia i ka poe a pau i loohia i na palapu ma ke kino.  O ka haalele ana a ke Keiki Hawaii i kona onehanau a me na makua ma ke kino, ua hoike mai ia i kona ikaika ma na hana o ka uhane.  Imua e ke Keiki Hawaii.  “O ka mea hooikaika ahiki i ka hopena, e loaa iaia ka uku ia mai.”

 

I KA POE IKE KANAWAI E HAI NAI.  --- Aole au he Loio a aole no he Lunakanawai, he Makai nae au, a no ka nele nae ia`u i ka ike kanawai, ua loaa ia`u ka mea e ninau ai.  Eia ua ninau `la; I na e hoopii ia kekahi no ka hewa hoeha i kekahi holoholona, pepehi aloha ole, hoomainoino i ko hai, ma ke kipu ana a make loa, Mokuna 24 Pauku I o ke Kanawai Hoopai Karaima i hooponopono hou ia, Aole @auanei e pili ia kanawai i ka mea nana i kipu a make ka hai Ilio? no ka mea, ua hoole ia e ka Loio noeau G. B. Kaluna, aole pili ia kanawai i ka mea pepehi a make i ko hai holoholona, Eia hoi; ina e hookolokolo ka Luna Kanawai Apana no ka hihia e like me keia, a hoopuka oia i kana olelo hooholo e hoohewa ana i ka mea kipu ilio, he hiki no au anei i ua Luna Kanawai Apana nei e hookapae hou ae i kau olelo hooholo a hookuu loa i ka mea i hoahewa ia aku e ia, mamuli o ke koi mai o ka Loio, o ka aoao pale e hookuu?  Ma ko`u manao aole pololei ia hana, ka hoahewa aku mamua, a hookuu aku mahope.  E hai pono ia mai e ka poe ike kanawai, i maopopo ai ia`u i ka mea ike kanawai ole.

JOHN KEAHI.

Kaneohe, Koolaupoko, O., Okatoba 8, 1871.

 

HOIKE KULA SABATI WAIANAE. --- Okatoba 11, hora 10 A.M., hoike ia ke Kula Sabati ua makani kaiaulu nei, me ke kaiahe a kai me ka hae Hawaii e welo ana; me no pahu e kani ana a komo i ka luakini.  Hoomakaia ka hana ana ma ka pule a Rev. S Waiwaiole, hoomakaia ke kula ana ma ka paanaau, i ka makaikai aku a ka poe malihini i na hana paanaau, ua holo maoli no.  O na himeni i mele ia, me he manu Iwi la no uka lilo.  Hora 1 P.M., wehe ia ka lulu dala a loaa $120.55.  He olelo paipai na Rev. H. Kauihilo a me Rev. J. N. Paikuli a me Rev. S. Waiwaiole.  Hora 1 P.M., hookuuia ka hoike ana ma ka Himeni 112. Kai a huakai ke anaina Kula Sabati me na malihini, a hoi aku la hoopiha i na haupo lewalewa ma kahi i hoomakaukauia.

D. KEOAHU.

Kanepuniu, Waianae, O., Okatoba 11, 1871.

 

Hawaii.

NA MEA HOU O KOHALA AKAU NEI. --- 1  He mau la welawela keia o Kohala nei, ua hului aku nei koko a Makalii, paa ka ua i ka lani.

---2.  Ke ala like mai nei ka poe mahiai a me ka poe imi loaa, ke lele mau nei na kane a me na wahine, ma ka hana hoolimalima a uku pau o ka la, ua loaa ka hapaha a oi ae a ka wahine ma ka la, o ke kane hoi, ma ka hapalua hoi a hiki i ka hookahi dala a oi aku.

---3.  Ke lawelaweia nei ka Hale Hookolokolo, a me ka Hale Paahao; me he la ma ka malama o Okatoba aenei e ikea ai ko laua mau kino, e ku haaheo ana ma Kapaau, mamuli o ka hana ana a na kuuwa a D. D. Balauwina Esq., a me W. Mersebrugh ka Hope Maki o Kohala nei.

G.W. P. OLOPANA.

 

PUHIKO AKAMAI LOA. --- O D. D. Baldurin, ka mea malama i ka Ahahui mahiko o Kohala.  O E.C. Bond, ke puhi ko iloko o keia mau la e naue nei, ua ao ia oia ma Amerika, elua makahiki i keia mea he puhi ko.  Ma na mahina i kaa hope aku la, o Mrs. Mc. Dade ke puhi ko. ka haole kaulana hoi iloko oia kau, ua olelo mai la kela ia makou he kanakolu makhiki kona hana ana ia hana.  Ua maikai no ke ko a keia haole, aka, aole i like aku me ka E. C. Bond, ua oi palua aku keia i ka ia la.  Ua hoolahaia ma ka N. P. Haole e Mrs. Mc. Dadae ke puhi ko akamai loa i puka ma ke aupuni Hawaii nei.  Ke hai aenei au ma ke akea me ka hookamani ole, o na puhi ko a pau mai ka pauma ana a ka la i Kumukahi a ke kapeke ana a ka la i Lehua, o E. C. Bond ka oi, oiai mai ka hoomaka ana o keia Hui a hiki i keia la a`u e hai anei, e ike ana wau i ke ano o ke ko a kela puhi ko keia puhi ko, ka nui o na puhi ko o keia Hui mai ka hoomaka ana mai, ua hiki aku ka heluna i ka elima, pela wau i hoomaopopo ai i na ano ko a pau loa, nolaila, ua akamai loa keia wahi kanaka, ua hanauia oia ma Iole i Kohala.  Ina makemake e ike maka i ke ano o ke ko, pono no e naue ae ma Halaula, a i ole ma ka hale noho o Ka@ela.  Me ke aloha no.

D. B. LEIAHOLA

 

Maui.

PAPA HOIKE O NA KOKUA O NA EKALESIA O KA MOKUPUNI OAHU I KA EKALESIA O WAIHAPU. --- No ka ekalesia o Wainamanalo, $100.  No ka ekalesia o Kahana, $54.00.  No ka ekalesia o Moanalua a me Kalihi, $43.00.  No ka ekalesia o Kahuku, Waialee, Waimea $42.80.  No ka ekalesia o Wailupe $40.00  No ka ekalesia o Waianae, $34.80.  No ka ekalesia o Ewa, $35.30.  No ka ekalesia o Waikane, $18.40.  No ka ekalesia o Waialua, $30.00.  No ka ekalesia Hauula $10.  Huina o na kokua a na ekalesia he 10 $408.55.  Na kokua e ae a ko Honolulu poe, he $92.25.  Huina pau loa o na dala $500.80.  Oia ka nui o na kokua manawalea mai a ka poe aloha Karistiano o ka Mokupuni o Kakuhihewa i ko lakou pokii, oia ka ekalesia o ka makani kolokio o Waikapu.  Ke waiho pakahi aku nei au i ko`u aloha me oukou a pau.  no ko oukou kokua ana mai ia`u i keia puu dala nui a oukou i manwalea nui ai no ke Aupuni o ko kakou Haku o Iesu Karisto, “Nani ka maikai a me ka oluolu o ka noho lokahi pu ana o na hoahanau.”

J. KAMAKELE.

 

Manao mahalo ia J. E. Hart.

 

I KA NUPEPA PUOKOA; Aloha oe: ---

Aia ma ko kakou Helu 38, o keia pue iho nei akahi no au a ike i keia mea nona kela inoa maluna Jos E. Hart, a ua kakau kela i kona kukulu manao ana, me ne no ia.

Inoino kekahi alanui o Makawao, Maui. Mahalo au i na wehewehe, e holo ana kepa ma-uka iho o Maunaolu, oia ka inoa o ka haie kula kaikamahine ahiki ma Pulehu ma kula loa holo hou, malaila aku, a Kaonouli, inoino loa ke alanui, o na kaa olaila aole hiki malaila ko`u mahalo ia J. E. Hart.

Eia ka ninau i ka mea hoopuka nupepa?  Nawai na laau pou waea, e lawe mai nei na kaa i na hale wiliko o Makawao nei, no Kaonouli a me Pulehu no, o na kaa hao ka`u e kamailio ne,aole hiki.

Nolaila, I oluolu loa oe, e ku malie a hoolohe i na olelo a ko hoa, malalo iho o keia mau manao, me nei no ia.

Alia oe e wikiwiki e hoopuka nupepa, ina nae he haole oe, nou keia @@oa e kau nei J. E. Hart, aole ia, he kanaka maoli paha oe, he nika paha oe @@ Aferika mai, aole ia, no na aina moan@ paha oe.

Alaila p@@ oe e noonoo mua, i na manao e pane @@, o hoka oe, no ka mea, aole pono, me @ou ninau mua ole i ke kumu i koe ai @@@wahi, o na wahi ka e koke ana i ko`u wahi, oia kahi maikai, ma ka apana o Kula, oia kahi i hoolilo mua ia na dala o keia apana, o Kula no hoi kai paa mua na uapo dala nui o keia apana o Makawao nei, a i keia makahiki hoi, a kahi no a hanaia o Hamakua me ke dala, a ke nee aku nei kona pau ana, i na ua naauao oe pono ke ninaninau i ko Makawao poe.

O Makawao hoi, oia ka apana mahuahua o na alanui, a he nui na manamana, e ku oe ma Makawao, hoomaopopo i na alanui, me nei oe e nana ai, mai Halehui aku, holo i Kahului mai kahi o Pika aku, holo i Kaluanui, a hui i Kahului, mai Laie a ku ma Makawao, holo no i Kahului, mai Makawai `ku hoi, holo i Hamakua loa.  Mai Makawao hoi holo i Kula a mai Hamakua a ku holo i Wailaku, a mawaena o Makawao iloko o na alanui liilii o ke Aupuni, oia ka nui o na alanui o keia apana.

Mahalo loa au ia oe e J. E. Hart, a ua lana kuu manao, i hope Luna Alanui oe no`u no ka apana kaulana o Maua, a e hoomaka oe i ka hana i ka apana o Kula au i ike iho la i ke ino, me nei nae oe e hana ai, e hoolimalima aku oe i na dala o ke Aupuni au e malama nei $100.00 a mai koe iho ke koena o puka ino oe, e hoomaka ana keia apana, mai Kupoho @@ Kapalaia ahiki i Pohopohoa ma Malalei, oia ka palena o keia apana o Kalaula, o ua alanui la 24 kapuai, a ua hooholo mua no hoi au i ko`u uku ma ka hana la.  Ke a e oe i hope no`u, 6 keneta o ka la.

Eia hoi keia, onoai, ua maopopo ia oe na dala, e pau ai o keia apana, mahalo loa au ke hai mai oe, onoai o pau pono keia apana i na dala he $30 paha, ehia la.

Eia ka hope o ko`u manao ia oe, i na pau keia apana mamuli o ka`u noonoo ana, aia kela wahi ino @a o na pali Koolau e hoomaka ana, mai ka pali o Waikamoi ma Oopuola, ahiki i Heleleikekoho Ulaino, anoai o hiki mai na kaa huila kao a Un@a ka mea mahiko o ka apana o Hana, alaila, kaulana oe i ke akamai.

A no ka nui o ko`u mahalo ia oe nolaila kakau koke au i ka nupepa o kakou, aloha no oe.

R. K. D. KANEPIKONUI.

Kuiaha, Hana, Maui, Sepatemaba 27, 1861.

 

Ka Moolelo o ke Kula Ao Kumu.

 

Kawaiahao Honolulu,

La Kula 1, Sept. 28, 1871.

 

Hoomaka ke Kula Ao Kumu Akolu o ka Mokupuni o Oahu ma ka Halekula o Kawaiahao, i ka Poaha la 28 o Sepatemaba, A. D. 1871, i ka hora 9 A. M. e like me ke kauoha i ikeia ma ka Papa Hoike.  O ke Kahukula Nui, ke alakai o keia Kula Kumu.

Kahea ia ka Papa inoa o na kumu ma ka inoa o na Halekula, pau ia, pule o S. P. Kahukula, kumu o Kaumakapili, a mahope iho o ka pau ana o ka pule, koho iho la ke Kahu ia Z. P. Poli i Kakauolelo, ua wehe pono ia na hana.

Eia na kumu i hiki mai.  No Honolulu, S. Kaili, no Wailupe, G. Kekipi, no Kamoiliili, J. H. Kanepuu, no Waikiki, (i ka Poaono wale no kona hiki ana mai, elua ia kula i haole) S. P. Kumalaa, no Makiki, S. Kamokuiki, no Manoa, A. Kalauli, no Kawaiahao, (k) Mrs. E. N. Kalauli, no Kawaiahao, (w) K. Lapilio, no Roma, (k) Mrs. S. M. Ciritina, no Roma, (w) S.P. Kahukula, no Kaumakapili, M. Kekahuna, no Kamakela, S. K. Kuhano, no Maemae, Mrs. Pililua Kanuha, no Pauoa, (w) Mrs. Mary. L. Poli, no Kapalama, (w) D. W. P. Kahananui, no Kalihikai, G. W. Kamakea, no Kalihiuka, G. M. Kalauli, no Moanalua 2.  Na kokua kumu i hiki mai, B. W. Kekapa, no Kaumakapili, J. Hao, no Roma, (k) Miss. M. Auwana, no Roma (w) Kekuinae no Kalihikai, (he kokua hou loa keia, i kohoia e ke kumu, no keia kula.)

No Ewa a me Waianae, L. K. Halualani, no Kalauao, J. Kahulukaei no Waiawa, no Waipio, aohe i hiki mai ke kumu, ua noho i ka hana ahaaina, (no ka manao paha o keia kumu, he hoa no ka Papa kula, haalele wale i ke kauoha a ke Kahukula Nui.) F. Pomaikai, no Puuloa, J. M. Kamakahonu, no Honouliuli, no Waianae, aohe kumu, ua noho ia i ke aha, J. B. Kaula, no Makua, aohe kokua kumu o keia apana.

Na kumu o Waialua, S. H. Petero, no Kawaula, J. Haalilo, no Kawaihapai, no Kamooloa, aohe kumu, (aohe makou i ike i ke kumu o kona hiki ole ana mai.)  Hon. S. M. Naukana, no Kawailoa, aohe kokua kumu o keia apana.

Na kumu o Koolauloa.  No Waimea, aohe kumu, no Waialee, aohe kumu, no Kahu ku, R. O. Nainoaelua, no Laie, (k) aohe kumu, ua noho i ka mai, no Laie, (w) Mrs. L. Kahaiao, no Hauula, H. Umiamak@, no Waiono, J. W. Kealakai, no Makaua, D. Awaa, na kokua kumu i hiki mai, D. Anuunuu, no Waimea, S. W. Keau, no Waialee.

Na kumu o Koolaupoko.  Rev. P. W. Kaawa, no Kualoa, Mrs. Lilia, A. Kaawa, no Waikane, elua ia i haole, E. P. Ekue no Waiohole, Mr. Kahikina, no Kahaluu (k) Miss. Kuku, no Kahaluu, (w) G. K. Paulina no Heeia, (k) no Heeia, (w) aohe kumu, ua noho i ka hanau keiki, o Awa Akona ke kokua kumu o keia kula, J. Kaaia, no Kaneohe, (k) no Kaneohe, (w) aohe i hiki mai ke kumu, ua loke mai makou ua hiki mai no i Honolulu ne, aka, i Waikahalulu nae kahi i noho ai me ka apiki, aole i komo ae ke poo i ka Halekula, ina he oiaio keia hiki ana i kahi o ka hana, na ka Lunakula o keia apana e nana i keia kumu kue i ke kauoha a ke Kahukula, John Kea, no Waimanalo, S. W. Polani.

Ka hana mua.  O ka haawi ana i na apana pepa i na kumu, a oa kauohaia lakou e kakau iho i kahi i hiki aku ai o ke ao ana iloko o ka Helunaau, me ka Arimatika, Ao