Ka Nupepa Kuokoa, Volume X, Number 47, 25 November 1871 — Page 2

Page PDF (1.63 MB)

This text was transcribed by:  Pohai Souza
This work is dedicated to:  Halau Hula Kamamolikolehua

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

           

            Ua haalele honua ke Kiaaina o Geotia i kana oihana, no ka loheia ana, e hoopii luna nuiia ana oia no kekahi mau hewa.  Nolaila, ua paniia kana oihana, e ka Peresidena o ka Ahaolelo o ia mokuaina.

            Ke loheia mai nei, ke holo malu la o Barigama Iana i ka hema aku o Loko Paakai me na kaa ukana he 11 a me na kanaka he 100 i makaukau me na mea kaua, a ke hoomakaukau la ka Ilamuku o ke aupuni e alualu aku iaia a hopu iho a paa.

            Ua hooholo ka Papa Kalepa o Nu Ioka, he makehewa i ka Ahaolelo Hui o Amerika ke haawi aku i kokua i ka Laina Hooholo mokuahi mawaena o Kaleponi a me Nu Holani.

            O ka nui o na Luna Leta i hoolimalimaia e ke aupuni o Amerika Hui, he 30,000.  Ma loko mai o keia poe, he 22,000 wale no o lakou i loaa na uku makahiki pakahi he $100.  Mee no ka hoi ua haahaa loa o ka uku o na luna leta ma kahi o na lua dala nui a waiwai.

            Aole i hiki ae ke Keiki Alii Rukini ma Amerika.  No ka holo wale no paha ma ka pea, aole ka maha, a i oleia, no ka holo paha ma kahi a ka Adimarala e makemake ai.

            He ano paonioni ko ke Kuhina Rukini ma Wasinetona me ke Kuhina Nui o Amerika Hui, a no ia mea, aole noho oluolu iki o ka Peresidena me ia.

            O kekahi o na luna aupuni palamio dala o ka waihona o ke Kulanakauhale o Nu Ioka, oia o Tweed, ua hopu kinoia mai nei. I na hebedoma i hala ae nei, ua paa loa kona manawa i ka huna a i ka hoolilo i kona mau waiwai ponoi.  Ua pau aku kona poe i komo pu ai iloko o ia aihue i ka naholo, a haalele iho la iaia e hukihuki ahuawa.  He $1,000,000 kona bela i hoopaaia ai i puka ne ai oia mawaho o ka Hale paahao a kiiia aku oia e hookolokolo.

            I ka wa i hiki aku ai ka lono o ka popilikia ma Amerika Hui, o ke au moku okohola ma ke kai Anu Akau, ua pii koke ae la ke kumukuai o ka aila kohola mai ke 60 keneta a i ka haneri keneta.

            Ua hopuia he hookahi haneri poe kanaka ma Kapalakiko no ke pai ana a hoolaha aku i na palapala pili imi loaa ma ka lulu a me na mea ano like i kapaia e ka haole he lottery.

            Ua palapala aku o Barigama Iana i kekahi o na loio akamai loa o Amerika oia o Uilama M. Evata, e hele mai e pale i ka hihia kolohe ona.

            Ke olelo nei ka poe Geremania, ua hala oa aku lakou a ka welau akau loa, a ua loaa he kai halana malaelae, ua hele a piha i na kohola.

            Ma ka Bila Kanawai Hoopau Kauwa Kuapaa o Berazila, ua ae ia na negero a pau e noho paaua ana, e lilo i mau kanaka lanakila mai ka wa aku e hooholoia ai ia kanawai.

            I kulike ai e like me ka hooholo ana a ka Aha Uwao Kiekie mawaena o Amerika a me Beritania Nui no ka hihia o ka Alebama, nolaila, ua koho aku ka Emepera o Berazila ia Baron Ibjuba, ke Kuhina o Berazila ma Parisa i Elele ma kona aoao no ka Ahakuka ma Geneva malalo o ke Kuikahi o Wasinetona.

            Ke kakahe la na kanaka he nui mai kekahi mau wahi mai, e makaikai i ke kulanakauhale pau ahi o Kikako.

            He mau haunaele a kipikipi kuloko ma kekahi mau mokuaina o ke aupuni o Mekiko.  Ke pau la kekahi poe kamaaina i ka naholo iloko o Tesaka, i pakele i na hele uluulu a ka poe kipi.

            Ua lehulehu na Hui Panihakahaka o Amerika i hooliloia i mea ole, mamuli o ka poino i loaa ma Kikako.

No Europa.

            Eia malalo iho nei na mea hou o Europa i waeia mai, mailoko mai o na nupepn a me na lono waea olelo hope loa.

Ka liuliu Kaua ma Rukini.

            Sana Peteroboro, Oct 27. - Ua hoopuka ae ka Oihana Kaua, he olelo kuhaaua, e kahea ana i na kanaka kino ikaika a pau o ka lahui, e ala mai a e paa i na mea kaua.  O ke kauoha, o ka huiia o ka ikaika o na koa ku mau a me na koa ku i ka wa, a e hiki ko lakou heluna ma ka huina pau, he 1,600,000 koa, i ka wa e  kahea ia aku ai no ke kaua.  He kanaono kumamaono mahele (regiments) o ka poe Cossacks, (Kosaca) aole i helu pu ia iloko o keia heluna.  Ua komo pu hoi iloko o keia kauoha ka hoomakaukau hou ana aku nui na koa ku i ka wa, no ka manawa ae, komo kaua ia mai ai ka aina.  U komo pu iloko o keia kuahaua, ke kono ana aku i na kanaka a pau, e ohi wale ia i ka wa o ke kaua, a nolaila, i o la honua, e hoomakaukau e ka lahui i ka milimili ana i na mea kaua ma ke ano he wa maluhia.  Ua kauoha hou ia aku hoi, e pakui hou ia mai no ka puali kaua pukaa i 1,000 pukuniahi kaua kupono no na kahua kaua i mahuahua ai a ikaika loa, ke huiia me na pukuniahi kaua pukaa i makaukau mua.

            Nu Ioka, Oct. 30 - Ua kakau mai kekahi mea kakau o ka nupepa Manawa o Ladana, mai Berelina mai, e olelo ana: iloko o na malama o Iune a me Iulai i hala, ua komo aku la ke aupuni o Rukini iloko o DʻSoungaria ma ka akau loa o na kualapa mauna o Tian Chain, ma ka palena hikina loa o ke aupuni Emepera a ua hoohui mai la nona ponoi.  O ua aina la, ua nui ae mamua Irelani, ua piha kona lepo i na mineminerala a mena mahiai ana.  O ka nui o kona mau kanaka, he 2,000,000.

No ke aupuni Emepera o Geremania.

            Ma ka la 16 o Okatoba, ua weheia ka Ahaolelo o Geremania, me ka haiolelo mai ka noho alii mai.

            Ma ka la 4 o Novemaba, ua hooholo ka Ahaolelo, i ka Bila Kanawai e haawi ana i na dala no ka Oihana Kaua.  Iloko o ka manawa e noonooia ana, e mamua iho o ka hooholo loaia ana, ua kamailio mai o Bisimaka i mua o ka Hale, i ke kupono o keia hoomahuahua ana i ka haawina, oia i o Europa e liuliu nei ma na hana kaua, a i hoopuipui loaia ae ai ka ikaika o ka aina, mamuli o ka haawi kaokoa ana aku i ka Emepera e hana aku me ke keakea ole ia a me ke kuokoa, ke kuia mai na hoohaliana a me e ae paha.

            O ka hooholoia ana o keia Bila, ka mea i hoakaka lea ia mai iloko o ka Haiolelo Alii, ua waiho iho ia i ka mana nui maluna o ka Emepera, e hookulanalana ole ia, a ua kau ae hoi ia ia Perusia ma ke kulana e hana aku ai me ka ikaika, ina ma ke kii kaua ia mai, a ina paha no ka hele kaua aku.  Aka, i keia manawa, aole he lono hakaka i mahuiia mai.

            Ua hoolaha ae ke Komite o ka Poe Hana Lima, o ke kulanakauhale o Berelina, e halawai na kanaka hana lima, ma ka la 19 o Novemaba.  O ke kumu o ia halawai, o ka noonoo e pualu like na paahana, e hoemi i 9 hora hana o ka la, a e hoopii like ae i ka uku hana.

            E malamaia ana he halawai no na Poo Noonoo pili Aupuni, ma Deresedena, Geremania, no ka noonoo ana i kekahi mau kumu e pale ikaika aku ai i ka poe i kapaia ma ka inoa "Ahahui Lahui."

            Aia ke Kuhina o ko na aina e o ke aupuni Emepera o Rusia, ma Berelina, kahi i kukakuha ai me Bisimaka a me ka Emepera Uilama.

            Ke lonolono wale ia mai nei, ua koikoi aku ka o Bisimaka ia Farani, e hoihoi aku ia Meza, me ka wawahiia o na papu a pau, a o kahi hoolulu moku kaua o Farani, ma Cochin Kina, oia hoi o Pondicherry, ka ukuia no Meza a Farani e hoihoi aku ai.

            Ua hooholoia, he kuikahi hou mawaena o Geremania a me Ferani, a ua hooiaioia.

            Nu Ioka, Okatoba 30- Ma na leta hope i loaa mai nei mai Enelani, ua ike ia iho ke hopohopoia la, mamuli paha o pokole ka waihona dala.  Ke noi ikaika mai nei o Bisimaka, e uku aku o Enelani ma ke dala gula, mamuli o kana mau dala i ae ai e hoaie mai ai ia Farani, no ka uku a Geremania i noi ai no kona mau poho no ke kaua.  Ua haawiia aku na bila kikoo dala, i ka Banako Malama Dala o Enelani; a ke olelo mai nei ka nupepa "Court Joural," o ka mea wale no e pakele ai ko kakou mau dala, mai ka pau ana aku ia Bisimaka, o ka hoole aku i ka uku hoemi ana ia Bisimaka ma ke gula, a o ka haawi aku no i Bila Kikoo ma ka Banako wale no.  E pono e ku makaala kakou, me he mea la aia kakou mahope o na papa pukuniahi kaua, mai ke komo ana mai o Perusia e hehi i ko kakou aina, ka mea ana e imi mai nei e kiola ae ia kakou, ma ke kikeke ana i ko kakou waihona dala.  Aole loa he heluna dala, i like ka nui me ka Perusia i noi ai ia Farani.  Ina e huiia na daia gula a me na dala maoli i hoahuia e ke aupuni a me na kanaka o Amerika a me Enelani, ua emi iho malalo o £200,000,000 Beritania, (paona) a aole no e pau ka hapalua mua i ka uku ia.  Me he mea la, he manao ko Bisimaka, e hoohoka i na waihona dala a pau o ke ao nei.

No Auseturia.

            Ma ka la 26 o Okatoba i hala, ua waiho aku na Kuhina mua o ke aupuni Emepera o Auseturia, i ko lakou mau palapala hookohu Kuhina.  Ua manaoia, o ke kumu o ko lakou haalele ana, o ka like ole o ko lakou mau manao ma kekahi mea pili aupuni a lakou e noonoo ana ia mau la.  Ma ka la 27 ae, ua ae aku ka Emepera Francis Iosepa i ko lakou waiho ana mai, a ua mahalo aku no ka lakou mau hana i hala.

            Ma ka la 27 Novwemaba, ua waiho aku la o Von Beust, ke Kuhina Nui o Auseturia, i kona palapala hookohu Kuhina, no kona omaimai, a ua ae ka Emepera ia waiho ana mai.

            Ma ia la no, he la ike alii kii ia o ke kino make o Makimiliana, ma Viena, oia hoi ke kii o kela alii i poino ai i ka poe Paniolo ma Mesiko.

            Ka Pope Hoaa.

            Balina, Oce. 20 - Ua hiki ae kekahi kanaka kaulana o ka Pepe, ma Balina, a ua loaa iaia ka ae ia mai e ka Emepera, e hui kuka pu aku me ia i keia la, no ka noonoo ana, ina paha e ae ia mai ana na Bihopa, na Kadinela a me na Kahuna, e halawai ae mawaho o Roma, oia ma kekahi kulanakauhalae o Farani.  Ua pane ia mai ka Elele a ua Pape la, e ninau aku ia Bisimaka, a nana e hai mai i ka manao.  Ua pakikeia mai ua Elele la, a hoi nele aku la.  Ua palapala aku hoi ka Emepera, i palapala hoalohaloha i ka Pepe, no ka nele paha.

            Roma, Oce. 20 - Ua malama iho nei na Kadinela i halawai maanei, a ua hoike aku lakou i ka manao i ka Pope, e haalele ia Roma, i malamaia ai kona uhane a me kona kuokoa.  Ua kokoke e ae ka Pope e haalele iho i ka wa e kukakuka ana ka Ahaolelo Italia no na mea pili Ekalesia Roma.

            Roma, Oct. 28 - Ua paiia a hoolahaia ae he manao no ka Pope, e ae aku ana i na Bihopa i kohoia e ke aupuni o Italia, ua kupono lakou ke lawelawa ma ka lakou mau hana, aka, ua hoole loa ua Pope la, i ka pono ole o ko Italia komo ana mai iloko o Roma, a olepe iaia ae.  Ke hoahewa pu nei ua Pope la i ka manao o Kauka Dollinger a me ka poe e hahai ana mahope ona.

No ka uhalu Farani.

            Ua hele hou ino nei o Victor Hugo, ma kana huakai alua imua o Peresidena Tiera, e noi hou aku, e huikala ae ia Heneri Rokefota.  Ua ike mai ka Peresidena iaia, aka, ua hoole mai i ke komo ana aku iloko o ka hookuu ae.

            Ke hana ikaika nei ke Komisina Ninaninau i na Alihikaua Farani, no ka lakou mau haawi wale ana i na Papu a me na koa, iloko iho nei o ka wa kaua.  Ua hoouna ae nei o Gen. Bazaine, ka mea i panikuia maloko o Meza, i kana mau hoike a nui wale, me kekahi mau palapala mai a Napoliona mai, oiai ka wa e poaiia ana.  Ke oleloia mai nei, he keu aku ke kaumaha o ka hana a ke Komisina Ninaninau, maluna o ka poe i kaikai i ka hewa o ka haawi pio ana i na papu maluna o lakou iho.

            Ua hoahewaia o Victor Place, no ka palamio i ke dala o Farani, oiai oia e kuai lako kaua ana ma Amerika, i kona noho Kanikela ana ma Nu Ioka.

            Ua kauoha aku ke aupuni, e ku makaukau na puali koa a me na moku kaua, no ka mea, ke houpuupuia mai nei, he hoohaunaele koe o ka poe mahope o Boneparti.

            Ua noi mai ke Keiki Alii a Napoliona i ke aupuni, e ae aku i kona komo ana ma Farani, a hiki aku i Corsica.  Ua hiki aku oia ma Ajaccio, ma ka la 22 o Okatoba i hala.

            Ke oleloia mai nei, ke hookokono nei ka poe Boneparti, e hoopii Luna nui i ke aupuni o ka la 4 o Sepatemaba, i ka hoopau wale ana i na koa Kiai Lahui, a e hooikaika e kuu akeaia, na na makaainana e koho ma ka balota ma keia mua aku i ko lakou alii a me ke ano o ke aupuni.

            Ma ka la 24 o Okatoba, he haiolelo pili aupuni ka ke Keiki Alii Napoliona, i hai ai me ka ikaika ma Ajaccio.

            Ua haalele ua Keiki Alii la ia Corsica, a ua hala aku la i Italia, i kahi o kona makuahunowai.

            Ke manaoia la, e hoihoiia aku ana ka Ahaolelo Farani ma Vaseile, i Parisa ponoi, ke wehe hou ia ka Ahaolelo i ka Hooilo ae nei, no ke anuanu.

            O ka nui o na kipi ma Parisa, a na Aha Hookolokolo Koa i hookuu iho nei, aole e emi malalo o 10,000.

            Ke aie nei ke aupuni o Farani, i ke aupuni o Helevetia, i na dala farani he 2,500,000, i hooliloia no na koa o Gen. Bonobati, i pukaka ai iloko o Helevetia.

            Ua hoole na Katolika Helene o Rusia, aole e lawelawe i ka oihana Kahunapule, aia a loaa ka wahine mare.  He haawina kupono keia i ka poe e makemake ana e lawelawe i ka oihana laa.  Heaha la ke kupono i ka mea ike ole i ka wahine, e ao aku ai ia hai, ke pili ia olelo ana?

No Beritania Nui.

            Ke hele uluulu la na haole Beritania ma Enelani a me na Amerika i hookuonoono malaila, i ka houluulu dala no ka poe pau ahi ma Kikako.  Ua haawi ka Moiwahine he mau haneri dala Beritania a pela no hoi ka Hooilina Alii a me kana Wahine Alii.

            I loko o keia wa omaimai o ka Moiwahine, ua koiia oia, e hoonoho i Poo Aupuni me ka Hooilina Kalaunu ma ke poo, aka,  ua hoole mai ka Moiwahine i kei noi.

            Ma Manchester, Enelani, i haiolelo ai ke Kuhina Nui Pohakuhauoli o ke aupuni, i kekahi haiolelo i makemake nuii ia.  Ua komo mai ia haiolelo ko na aupuni elua kaua ole ana no ka hihia o ka "Alabama" i hana ai a me ke aloha ana aku i ka ke aupuni Amerika hoopau ana i ka Feniana.  Ua makemakeia oia e ke anaina, a ua huro ia hoi i ka wa e kamailio ana.

            Ua noiia mai ke Keiki Alii Alua a Victoria, (oia ke Duke o Edineboro i holo mai ai i Hawaii nei) e mare me kekahi kaikamahine Alii o Perusia, aka, ua hoole ka Moiwahine ia noi.

            Ma ka hebedoma e pau ana, Okatoba 30, ua hapai houia mai ka liuliu ana i na koa a makaukau no ke kaua.  Eia ke hele ino nei ka hoomakaukau ana i na lako kaua a nui wale.

 

Kuokoa Buke XI.

 

            E pau ana ka helu hope o keia Buke X ma ka la 30 0 Dekemaba, no ia mea, ke kaheaia aku nei na kanaka a pau i aie i kona uku pepa a olelo hoolaha paha, e hookaa koke mai a e loaa iaia ko ka Luna Hoopuka aloha.

            E hoomaka ana ka Buke XI

ma ka la 6 o Ianuari, a e hoomauia aku ana ka hoopuka a pau ka makahiki 1872.  O ka poe lawe pepa a pau e uku e mai i ko lakou uku pepa no ka makahiki 1872, e ae ia lakou e komo pu mai iloko o ka AHAAINA MAKAHIKI a ke KUOKOA e haawiia ana i Feberuari, 1872.                                                                                      H. M. WINI.

 

Ka Nupepa Kuokoa.

 

PUBLISHED EVERY SATURDAY - $2.00 A YEAR,

 

HENRY M. WHITNEY,

            Publisher and Editor.

                        (Luna Hoopuka.)

 

JOS. U. KAWAINUI

            Associate Editor.

                        (Luna Hooponopono.)

 

HONOLULU, NOVEMABA 25, 1871.

 

Poho ke Kala Pepa!

            Ma kekahi mau aupuni nui o ka honua nei, ua hoopukaia e ke aupuni, he mau Dala Pepa, a ua like kona waiwai me he dala maoli la.  Malia paha, o lilo mai ia kuamoo i mea na ko kakou aupuni e lalama aku ai malaila, a hookomo ia mai ma ke ano kanawai, alaila, ke hoomao e aku nei makou i kona hopena pilikia.

            O keia mau dala pepa a pau i hanaia i kanawai a hoomaopopoio ia kona waiwai io, ua hiki i na manawa a pau au e kikoo aku ai i ke aupuni, ke uku ia mai ma ke dala, ke hoihoi kaokoa aku me ka pepa a ke keakea ole ia kela dala pepa e na poino ulia wale.

            Ma ka pau ahi nui iho nei o Kikako, ua pau aku la, he mau miliona dala pepa i ke ahi mai ka poe hoopukapuka a me ka poe malama dala aku; a ma keia pau ana, ua pomaikai ke aupuni, no ka mea, aole oia e kona aku ana e uku mai i kekahi oia mau dala.  Alaa ka pilikia.  O ke kanaka paahana, i hookahe i kona hou i loaa mai kekahi o ia mau dala, a i hoahu hoi me ka iini e pomaikai ana, ua lawea aku la e ke ahi, a poho iho la oia.  Ua maalahi ke aupuni, ka mea nana i hoopuka, a o oe ka mea i paaua ua hoilihuneia i ka wa pokole loa.  E makaala kakou no na Bila Dala Pepa e noiia mai ana no kakou.

 

E hui ana anei na Lahui i hookahi OHANA?

Oiai, iloko o keia keneturia, ua ikeia kekahi mau mea ano nui mawaena o kekahi mau aupuni a lahui o ka honua nei.  Aole paha i poina ia kakou ke kaua nui i hala koke aku la, na holokea ana o na waea olelo ma ka aina a ma ke kai, ka pua ana o ka uahi o na kaa ahi a me na mokuahi, e lawe ana mai kekahi aoao aku a i kekahi.

            He mea kupanaha iloko o keia au malamalama, ka ikeia ana aku o ke Poo nui o ka aoao Katolika, ua kaiehuia oia mai kona hanohano hookiekie a i ke kulana e like me kanaka ana i moeuhane ole ai e kulike ana oia me ia.

            Aohe i liuliu ae ia nune ana ma ke ao nei a puni, aia hoi, pae hou mai la kekahi leo mai ka aina Mauna mai o Uta, a mai ke kulanakauhale mai o Loko Paakai, e i ana, o Barigama Iana, ke poo o ka Ekalesia Moremona, ua hopuia mai la oia no ka mare lehulehu a me ka noho ana me na wahine mamuli o ke ano kolohe.  Aia ua Barigama Iana la, me ke kaula ma ka puai e hele la a hiki mai kona wa e laweia ai e hookolokolo imua o ka noho hookolokolo o ko ka honua nei.

            He mea kamahao ia makou ka ike ana  iho, o ka Ekalesia i kue ikaika i ka mare ana o ko lakou mau Kahunapule i na wahine a me ka Ekalesia i ae aku e mare kona mau kahuna a nui na wahine, ua pau laua a elua i ke auhulihia iloko o ka makahiki aole i mamao aku ko kekahi i ko kekahi.  Ua uwaiia mai laua a elua, me he paa pipi la i paa i ke kua, a hookuuia aku e ai weuweu.

            O na aupuni Pope keia mamua, i paa i na kupee a ke pale i ka hookomo ana aku i na baibala, i keia wa, ua wehe akeaia, a ke kahe awai nei na kahunapule Euanelio iloko o ia mau kihapai.  Aole e liuliu ka manawa, a e lohe kakou i na hua ohaha o ka lakou mau hana.

            O ka aina Pope o Bavaria, ke peku mai nei, a ke uluaoa mai nei na leo kamailio ma kekahi mau anaina, e pono e hookaawaleia ka oihana hoomana mai ka oihana aupuni mai.

            Me he mea la, e hookunanaia mai ana ke kanaka ma keia mua aku, a e koho ia ma ka aoao ana e koho ai.  O keia oleplepe o ka Pope a me keia hopu kinoia ana mai nei o ke poo o na Moremona, oia ka mea nana e hoanoninoni ole mai i ko ka Pono Euanelio holo ana imua mai keia manawa aku.

            E nana hou ae kakou i ka pau ahi nui ma Kikako, me he mea la, ma ka ike aku, ua hui ke ao ma ke alu ana e loaa ona kokua no ka poe i hoopoinoia malaila, a e awiwi aku i ka haawi manawalea.  Komo koke maloko o ka waea olelo ka lohe no ia pilikia, a aohe i liuliu, paholaia mai la na lima kokoua mai na wahi mai a pau o ke ao nei i hiki aku ai ka lono.  Ke hooneeia mai nei na lahui a pau i hookahi ohana.

 

He Keiki kue i ke kanaka makua.

            Aia he wahi keiki uuku ma Nu Ioka, ua hoouna mau ia oia i ke kula e hoonaauao ia mai.  I kona mau manawa kaawale, ua imi hana oina nana iho, a maia hana ana, ua loaa iaia he mau dime.  Hooululu oia ia mau hakina dala liilii, a  hala he mau makahiki hiki ka huina i ka $200., a waihoia ma ka Banako Hoopukapuka Dala.  Iloko iho nei o ka wa i pau ai o Kikako i ke ahi, a holo ae la na lono hookupu kokua ma o a maanei, aia hoi ninau aku la kona makuakane iaia.  "E Ferenka, heaha kau kokua no ka poe popilikia ma Kikako, no ka mea hoi, he mau dala kau aia i ka Banako?"  Ku malie iho la ia wahi keiki, puai mai la ka ula o kona papalina no ke aloha i kela poe hoa kanaka, a olelo aku la i kona makuakaue, e kii oe i na $200 ma ka Banako, a e haawi aku a pau loa na lakou, me ka waiho ole o kekahi.  Mamuli o ke koi a ke keiki, ua hoouna aku la ka makua ia mau $200, a na ka makua i pani hou iho i $400, a waihoia ma ka Banako ma ka inoa a Farenka me kona ike ole.

            Aia hoi kekahi kanaka waiwai ma kekahi mokuaina o ia aupuni, he miliona dala kona waiwai io, he $1.00 wale no ana i haawi ai no kela poe poino.  Owai o laua kai mahaloia?

 

NU HOU KULOKO.

Oahu

 

            Ua ku mai nei ke kia hepa Lunalilo mai na mokupuni mai ma ka Hema, mahope o ka hala ana o kekahi mau malama elua.

 

            No ka ukana ole maanei e hoihoi aku ai i ke kalepa Amerika Kilona i ku mai ai maanei, ua hooheloia aku oia e holo i Manila e imi ukana ai.

 

            Ua loaa he kino make no kekaki Pukiki mauka o Moanalua, he kanaka paahana ia no J. R. William Esq. ma Halawa, Ewa.  No ke olalau paha kona hele auwana ana a make aku la.  Ua kanuia kona kino ma Ewa.

 

            HAIOLELO HOOLE WAI ONA. - Ma ka hora 7 1/2 o ke ahiahi Sabati (apopo), e haiolelo ana o E. Mikalemi maloko o ka luakini o Kawaiahao, no ke ino o ka wai ona.

 

            KILAUEA NO KAUAI. - Ma ka Poaha, la 21 o Dekemaba, e holo hou ana ke Kilauea i Kauai, nolaila, ua kono ia ka poe o ka mokupuni o lalo, e liuliu no lakou iho no keia huakai.

 

            Ma ka huakai mua aku nei a ka Nevada i holo ai a ku i Nu Kilani, holo aku mailaila i Sidane, ua hookui oia me kekahi moku ma ka moana, a ua poholo ia moku iloko o ka opu o ke kai.  Ua pakele na ola i kekahi moku e ae.

 

            LOIO KUHINA PILIPO. - Ua hoi mai nei ka Hon. S. H. Pilipo me kana wahine i mare kokeia mai nei ma Amerika.  Ua hoi mai nei laua e hoewe ia Hawaii nei, a e hoolilo i home oluolu no ko laua mau la maikai o ka noho ana mare.

 

            MAU PILIKINO - Ua hoi mai nei o Hon. C. R. Bihopa a me kana wahine alii Pauahi mai Amerika mai, a o A. S. Cleghorn Esq. hoi a me kana wahine alii Miriama Likelike, mai Nu Holani mai.

 

            KU MAI A HOLO. - Ma ke ahiahi Poalima aku nei i hala, ku mai la ka mokuahi Nevada mai Sidane a me Nu Kilani mai.  Ma ke kakahiaka nui Poakahi iho nei hoi, ku mai la ka Mose Tela me na ohua he 46 no keia awa, a ua huli hoi aku laua.

 

            HULI HOI MAI. - Ma ke ku ana mai o ke Kilauea i ke Sabati iho nei, ua hoi mai ka huakai kanawai aku nei i Waimea i Hawaii.  Ma kekahi palapala mai Waimea mai e puka ana i keia la, e loaa ai ka nui o na hihia i hookuuia a hoopaiia.

 

            KA POE HIMENI NO NU HOLANI. - Ma ka huli hoi ana aku a ka mokuahi Nevada i Nu Kilani a me Nu Holani, ua kau aku maluna ona, ka poe Puukani Italia i kaulana no ke kani o ko lakou mau leo mele, mahope o ka noho ana, a hala he elua malama maanei.

 

            NA KAWAIAHO IA KIKAKO. - Ma ke anaina pule kakahiaka o ka la Sabati aku nei i hala, ua lulu iho ka Ekalesia o Kawaiahao i mau wahi makana na ka poe nele o Kikako.  O ka huina i loaa mai, he $74.00, a ua hoounaia aku i ka Poakolu iho nei, ma ka Mose Tela.

 

            HE AHAAINA KUOKOA. - E haawi ana ka Papa Himeni o Mauna Kiekie ma ka Poalua e hiki mai ana, ma ia wahi no i paina luau.  Ua konoia na mea a pau e hele ae me na hipuu a ke aloha, no ka pomaikai o kahi e ku ai ka Pila Hookani i loaa mai ia lakou.

 

            HE HOOKELAKELA I KE AUPUNI. - Oiai, aole he mau hana nui a ko kakou aupuni ma ka la 28 o hiki mai, oia hoi ka la a kakou e hoomanao ai no ka loaa ana ia kakou o ka noho ana kuokoa mai na mana nui mai o Beritania Nui me Farani, nolaila, au oehuehu ae na Kula Kuokoa a keia kulanakauhale, e malama i ahaaina nui ma ia la no lakou iho, a e kai huakai ma na alanui me ke kani ana o na pahu.  Ua oi aku ka kamalii mamua o ka poe kanaka makua eke nui.

 

            Eia imua o ka Aha Hoomalu kekahi hihia i hoopiiia, he pake i huna i ka waiwai i haawiia e malama.  Ua hookuuia ua pake la i hoopiiia ma ka bela a hiki i ka wa e hookolokoloiaʻi.

 

            Ua hoopiiia mai imua o ka Lunakanawai Hoomalu, he wahine a he kane, no ke oki ana i ka laau mai ka aina aku i lilo mai i ke kuai i ka haole.  O ka la inehinei, ka wa e hana ai ia hana.

 

            KUAI WAI ONA LIILII. - Ua hoopiiia imua o ka Lunakanawai Hoomalu, kekahi o na haole kuai Wai Ona kukaa o keia kulanakauhale, no ke kuai liilii.  Ua hoopai aku ka Aha i ka mea i hoopiiia, oia o Mr. Humphreys, he $500.00 me na koina.

 

            O ka Ahahui o ke Alo Alii a kamalii o Honolulu nei i lili iho nei e kukulu, ma ka malama ana i na la kulaia aupuni o Hawaii nei, me ka manao e hoomaka ka malama ana ma ka la 25 e hiki mai ana, ua  palemo iho la, a lilo i mea ole.  Ka puni a kamalii he uʻlua a he mu-hee no ka moana.

 

            KA PO HIMENI HOPE LOA. - Ma ke ahiahi Poalima aku nei i hala, ua haaiia he po himeni no kekahi o ka puulu himeni o Madame States e ka poe hui a me na ipo a ke mele o keia kulanakauhale, i ae wale mai e kokua no ia po.  Ua piha ka hale, a ua hoopomaikaiia ka mea nona na pomaikai o ia po.

 

            HE ANAINA LEALEA HAOLE. - E haawi ana ka Ahahui Hoole Wai Ona o ka Moiwahine Emma o Honolulu nei, i anaina lealea Europa, maloko o ka Hale o Buffama, ke hiki aku i ka po la hanau o ka Lani Moi Kapuaiwa.  He hookahi dala alaila komo iloko o ia anaina no ia po, a e lilo na pomaikai no ia Ahahui.

 

            KA AHAAINA HAU PAA. - Ma ka po Poaha iho nei, maloko o ka Hale Hoole Wai Ona o Buffama, ua malamaia ka ahaaina hau paa i hoolahaia aku ai mamua iho nei, no ka pomaikai o ka hanahou ana o ka Halepule o Polelewa.  Ua oi aku mamua o $600, na dala i ohiia ma keia po maluna aenei.  Ina paha malie loa, alaila, ina paha ua pii hou ae a nui loa.

 

            MAU MAKANA HANOHANO. - Ua lohe mai makou, ua hoouma mai la ka Emepera Francis Iosepa o Auseturia, ma o kona Kanikela la ma keia Alo Alii, he mau makana hoohanohano ekolu, ia Kalani Moi, Kiaaina o Oahu a ia Hon. D. Kalakaua.  He keehina mua keia o na hoohanohano ana Emepera i ko kakou mau alii i makanaia mai la.

 

            HE ANINA KAMALII. - Ua lohe mai makou, e haiolelo ana ke kahu hou o Kaumakapili imua o ekahi anaina kamalii o na Kula Kuokoa o Kawaiahao a me Kaumakapili no lakou paha ka huina e hiki aku ana i ka eha haneri, maloko o ka luakini o Kawaihao, ma ka hora 10 1/2 o ke kakahiaka o ka la 28 o Novemaba nei, no ke Kuokoa ana o Hawaii.

 

            KUKINI LOA NO. - Ma ke ku ana mai o ka mokuahi Mose Tela, ua kau pu maluna ona, o Mr. W. H. Uwepa, ka ona nona mokuahi nui Nevada a me Nebraska e holoholo nei mawaena o kakou a me Auseturalia.  I holo mai nei oia no kana hana nui, he hooholo mokuahi.  Malia paha ua laua iho nei oia me kekahi o ko kakou mau lima lawelawe a ua hoopua aku la paha i kona manao no na dala a kakou.

 

            LA KUOKOA HAWAII. - E hoomanoia, o ka Poalua e hiki mai ana, oia ka la 28 o Novemaba, he la ia na na puuwai Hawaii e hauoli ai no ka loaa ana ia lakou o ka noho ana Kuokoa.  Ma Honolulu nei, kahi a na poo aupuni e hilinai muku nei, aole he mau lealea a hauoli nui i hoana e ia mai.  Na na kuaaina paha e malama mai, he hiolani ka anei.

 

            MAI POINA O HOKA. - Ua loaa mai ia makou kekahi mau palapala me na inoa kapakapa.  Aka, oiai aole i hoikeia mai ka inoa ponoi ma kekahi wahi e ae, ua kiolaia aku na palapala o ia ano, a hiki i ka wa e hoopololeiiaʻi ka rula no ke kakau ana mai.

 

            HOOPAHEEHEE KAMAA HUILA. - Ma ka olelo hoolaha a Williams & Wallace ma ka pepa o keia la, e ikeia iho ai, e haawi ana laua, he ekolu mau paa kamau hoopaheehee i na oi pakahi o ko laua hale hoopaheehee huila, a me ka wati kala poi lua maikai i ka mea kuai nui i na palapala komo; ano ka wa kupono e loaa ai ka wati i ka mea kuai nui i na palapala komo.  Ke konoia aku nei hoi ka lehulehu, e hele ae e ike ia mea lealea a hoonanea.

 

            KE KILAUEA HOLO KEIA. - Ma ke Sabati aku nei i hala, ua ku mai keia mokuahi holoholo pili aina mai kaua huakai poai aku nei i ka mokupuni o Keawe.  Aole i lohe mua ko Kau a me ko Kona Hema poe i ko Kilauea holo aku ilaila, e makaukau ai la ke kau mai na ukana a me na ohua.  Ma keia holo ana aku nei a hoi mai, e ike ai kakou i ko lakou hooili ana mai i na mea kupono e hiki ai ke hoomauia ka hloholo ana ma ia mau awa.

 

            A PAU I KA "MU!" - He wahi lohe kupanaha keia mawaena o na kanaka Hawaii e nune aku nei nune mai.  Ua hoala ae kekahi i wahi mea kamailio lapuwale, e hoohikilele  ai i ka oili o ka poe naaupo, e i ana, ke hele nei he poe mu no kekahi hale nui.  Ano, ma ko makou ano he waha olelo no ka lehulehu, ke i aku nei, mai noho a puni i keia olelo lapuwale i haku epaia.  Ua pau ka wa pepehi wale ia o ke kanaka i ka wa o ko kakou mau kupuna, aka, i keia manawa, he makehewa wale na olelo no keia ano.  Mai manaoio ia mea.