Ka Nupepa Kuokoa, Volume X, Number 47, 25 November 1871 — HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO KA HIWAHIWA O KE KOA, HELU AKAHI O KA IKAIKA. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO KA HIWAHIWA O KE KOA, HELU AKAHI O KA IKAIKA.

1 unuhiia mai loko mai o ka Buke Arabia mai ka olelo Beritania a ka olelo Hawaii.

HELU 3. IA lakou nei nae e makaukau nna e hele, pane mai la o Neba, " Aole o'u makemake e Uwe pu i na keiki kauwn a ka poe kamana." Pane mai la o Kohiana Lo, " loa pela, owau no ke hele pu ae me iakou nei." la l'ikou nei nae i heomaka aku ai e hele, pii ae la o Neba iluna o kekahi paila laau, a kuhea ae la me ka leo nui, "E ka poe kamana—e! ua mahuka aku nei nu kauwa, a oukou !!" A lohe hoi na kamana i keia leo e kahea nei, holo koke mai la he iwakalua kuinama* kahi kamana, n hiki ana i kahuahale o lakou, i nana mai ka hana, he keiki malihini keia e ku nei. Ninau aku la kekahi o lakou, "Mai hea mai nei oe ?" Pane mai la o Neba, "He keiki alii au no Pelekane nei, hele pu mai nei no au me kuu kauwa, a ua mahuka pu aku nei rne ka oukou poe kauwa. Nolaiia, e pono īa oukou e huli koke aku i na kauwa a kakou."

Ae koke mai la na kamanā, me ka i mai nae, 1 iwakalua o makou e imi i na kauwa a kakou, a i hookahi e kii hou aku i lnrpoe omakou i koe. Ae mai la no o Neba. Huli aku la na kamana he iwakalua ia Robiana Lo ma; aole nae i hala ka hapalua mile, loaa koke aku la no o Robiana Lo ma. I ka ike ana mai nae o Ekemila, pane ae la oia ia Robiana Lo, Ei ae ua poe kamana nei la, ke alualu mai nei ia kakou. Ku iho la o Robiana Lo, a huli aku la ke alo i hope, a helu mai la i ka nui o ka poe e holo mai ana, he iwakalua no. Pane ae la oia ia Ekemila ma, Maka'u anei oukou ia lakou, i na kakou e hakaka pu ana me lakou ? Pane mai la o Ekemila, Aole o'u maka'u ke hakaka me lakou. Ninau ae la no o Robiana Lo ia Kale ma, Pehea hoi olua ? Kulou iho la o Kale ma, aole hiki ke ekemu mai. A hiki mai la ua poe kamana nei, ninau koke aku la no o Robiana Lo, Heaha mai nei ka oukou i hahai mai nei ia makou ? I mai la hoi ka poe kamana, I hoounaia mai nei makou e ke keiki alii, e kii mai e hopu ia oe, no kou hoomahuka ana mai nei i na kauwa a makou. Pane aku la o Robiana Lo, E hoi koke oukou ano, o pau oukou i ka eha la makou ! Pane mai ka poe kamana, He ikaika no nae oe ? Pane aku la o Robiana Lo, E ku no la hoi ka olelo aku, ina aole he ikaika !

Ia lakou nei nne i hoomaka ai e hakaka, unuhi ae la o Robiana Lo i kana puhi, a omniu ae la. lUe mai la nae o Ekemila, i ka niniu launa ole o ka pahi a Kobiana Lo, lana ae la kona manao, e lanakila io ana no lakou maluna ona kamana. Pela no hoi ko Kale ma manao. Hooikaika pu aku la lakou nei ma ka hakaka ana, a pau iho la na kamana i ka eha. He 7 o lakou i make loa, a he 13 i oia mahunehune, a holo kauliiiii aku la a nalowale. Huli aku la no o Kobiana Lo ma e hele īmua. Maanei, e nana kakou i ke kainana bookahi, i huli ai i ka nui o na kamana o lakou, ua loaa koke aku no īaia, he 480 kamana, a hoi pu mai la no hoi lakou, a loaa mai la no o JNeba, e noho ana no ma kahi ana i noho mua ai. Ninau koke mai la no kahi ahai lono, Aole nae paha i hoi mai nei na kamana i imi aku nei i na kauwa a kakoa ? Pane aku la' no hoi o Neba, O ka'u no hoi ia e kali nei, aohe nae he hoi nui mai. Kaha aku la no ua poe kamana nei hele ana—aole no t liuliu ia nalo ana aku, loaa koke aku la no 'kekahi kamana e hoi mai ana, ua nahoahoa ka lae, ua paumaele kona kapa i ke koko mai luna a lalo, a amo mai na maka iloko oke koko. Pane koke aku la no kahi ahailono, Ua pau ka paba oukou ika eha īna keiki kauwa ? Ae koke mai la no ka mea ī eha, me ka ī mai, Ua pau makou i ka eha, a ua make loa kekahi poe o makou, nolaila, e wiki oukou, o hala loa aku auanei ua poe keiki la.

Holo wikiwiki aku la no ua poe kamana nei, a loaa koke aku la no na kamana i rrtake, e kau ana kekahi maluna o kekahi. Aka, hoomau aku ia no lakou i ka holo imua. lke mai la nae o Ekemila i ka nui loa o ka poe kamana e naholo aku ana, huli ae la oia a pane ae la ia Robiatia Lo ma, E pau ana paha kakou ika make ina kamana ? Pane mai la o Kohiana Lo, Aohe o'u kanalua, ke like ko Knle ma ikaika me kou. Pane koke ae la no o llooikaika pu aku no hoi paha kā6ou, o ka iuaika loa aku no ka ia olua, kamau aku hoi maua ; ia olua mai a eha, ia maua aku hoi make loa. Mnke mai no olua, o ko kakou make pu no ia.

la lakou nei no e kamailio ana, hiki ana ka ppe kamana, a o ka hakaka koke iho la no in. Aole rio i liuliu ia hakaka ana īho, paa koke iho la o Kale ma i ka hopu ia, a koe wale no o Kohiana Lo a me Ekemila, na mea i hakaka a hiki i ka eha ana o na kamana he 150, ahe 30 ī make loa. Hai e ae la ka p&hi a Kohiaaa Lo, n paa koke iho la oia ī ka hopuia.

la Ekemila hni i ike mai ai i ka pna ana o Kohiana Lo, huna koke iho la ia i kuhi pahi poomoku ana, ma ke kowa o na uhn, a o kahi no hoi ia e waiho mau ai ua wahi pahi nei ana, a paa aku la oia i ka hopuia.

Mahope iho o ko lakou paa ana i ka poe kamana, lawelawe inoino loa ia iho la lakou, . a uwe ae la ika eha. Pane mai nae kekahi, kamana, E akahele iho oukou, o make e hoi; auanei. Pane mai )a hoi ka poe e lawelawe* inoino ana, Heaha la auanei ka hewa make iho. Pane mai ia nae ka nui ona kamana, Aole ! he makemake makou e make mainoino, aia a hiki aku imua o ko kakou alii. » ae la ka lakou lawelawe inoino an&, a lawe loa ia aku la lakou nei i kahakai, a hoopaaia aku la iloko o ka halepaahao, no ka mea, oko lakou wahi hana ia. Hoouna ia aku la kekahi mau kiai hale, e kii aku i na kamana i koe a me Neba.

1 ka hiki ana mai o na kamana a me Neba, ike aku la o Robiana Lo ia Neba, kula iho la kona mau waiinaka. Nana inoino mai Ia o Neba, a pane ae la, E li koke ia na kauwa ino a kakou. Pane ae ia ke alii o na kamana, Aole pono ke li koke, no ka mea, ua nui loa ke poho o ke aupuni Liona, no ka mea, ua pau iho nei i ka make kekahi poe, aua eha hoi kekahi poe. Ae koke ae la no na kamana a me Neba.

Hooholo like iho la lakou i ka manao, E laweia o Kobiana Lo ma i ke aupuni Liona, a malaila e liia ai, imua o ko kakou alii wahine.

la manawa koke no, kauoha ae la o Neba, E hoopa.i hou aku i ka poe pio iloko o ka halepaahao, me ka malama pono loa ia e na kiai hale, o mahuka hou auanei. Hana iho la na kiai hale e like me ke kauoha a Neba. Hoopaaia aku la o Kale ame Keoki ma kekahi rumi, a o Robiana Lo a me Ekemila ma kekahi rumi.

la Robiana Lo a me Ekemila maloko o ko laua rumi, hahai aku la o Robiana Lo i kona kulana a me ko Neba, imua o Ekemila. A lohe o Ekemila., i mai la oia, Ina pela, heaha kona mea i kapa mai ai ia oe he kauwa ? I aku o Robiana Lo, E like no me ke ' ano e o ko maua hanauia ana, pela no hoi e ano e ai kana mau olelo. Mahope iho, kuka iho la na kamana no Neba, no ka hoalii ana maluna o lakou, a hiki aku i ke aupuni Liona, imua hoi o ko lakou Alii Wahine, a hooholo ae la lakou i ka olelo aelike, a noho alii iho la o Neba maluna o na kamana. la Robiana Lo ma iloko o ka halepaahao, a ia po iho, olelo aku la oia ia Ekeinila, i ka i ana aku, E uhai kaua i na hao o kaua. I mai la o Ekemila, E boao oe e uhai mua i kou, a mahope, hahaki mai oe i ko'u, no ka mea, ua nawaliwali loa au i ka pepehiiaana e ka poe kamana. Hahaki ae la o Robiana Lo i kona mau hao, a kii aku la e hahaki i ko Ekemila. Ma keia hana a Robiana Lo, he mea haohao loa ia ia Ekemila. Ninau aku la nae o Robiana Lo ia Ekemila, Auhea ko wahi pahi poomuku ? £ia no wahi a Ekemila. Haawi mni Ja oia ia Robiana Lo. O ka hoomaka aku la no ia o Robiana Lo i ka eli, a puka aku la iwaho, a o ko laua nei haeie aku la no ia. A hala na mile ekolu o ko laua hele ana, maamaama loa ae la. Hoomau loa aku la no laua i ka hele ana, a komo iloko o kekahi ululaau, lohe aku la no o Robiana Lo i ka leo o kekahi lio e uwe ana, olelo aku la oia ia Ekemila, He lio paha keia e uwe nei ? Ae aku la no o Ekemila. Hookolo loa aku la laua nei ma kahi o ka leo e uwe ana, ao-

le fi(*i mamao loa aku kahi a laua nei i hookolor*aku ai, ike aku la laua nei ma kahi oneanea, e hakaka ana ua lio nei me ka bea eleele-i-o ka lio nae ka mea i nui ka eha, a ua nawaliwali no hoi. J^4sua ; nei eku ana, i aku o Robiana Lo ia Ekemila. E kiihoi kauā eWkua i ka lio* o mnke hoi aoanei ika bea. Pane mai hoi o Ēkemila, E make paha kaua i ka bea ? Hooleaku la o Kobiaana Lo, ika iana aku, Aole kaua e make, ke hoolohe nae oe i ka'u. E hele oe a mahope mai oka lio, e huhuki nYai oe ikekahi mao hulu o ka huelo—aole e I<ii mai ka bea ia oe, ua lilo loa i ka hnkaka. Ae mai la o Ekemila, a kii aku la, a lawe mai la.

Hele aku la hoi o Kobiana Lo, e hana'i kfl pua a me ke kaknka, a hoi mai la no hoi o Ekemila me na hulu, a hilo iho la no hoi o Kohiaha Lo, a hnna i kakaka, a hoomakaukau* aku la oßobiaua Lo e pana, kena e iho la oia ia Ekamila, E holo oe a ma o mai, nana ae i ka pua, i ka hala aku ma kela aoao, kii ae oe a lawe hou mai.

Ia Ekemila e hele ana, kau pono aku la o Robiana Lo i ka maka oka pua i ka umauma o ka bea, a pana aku la a ku, a hina iho la ka bea. A īke mai la o Ekemilai ika hina ana o ka bea, manao ih6 la oia ua ku i ka pana a ke aikane, holo mai la o Ekemila, a holō aku la no 4)oi o Robiana Lo, a hiki ma kahi>b ka bea e waiho ajia. 0 ka lio nae, ke mau nei no kona ku ana me ke ano nawaliwali. Olēlo mai I& o Ekemila, E lole kaua i kn bea, ā pulehu i ainakakahika no kaua. Lole iho la laua nei a pau, a kena aku la o Robiana.Lo ia Ekemila, E heleakuoee imi wa)jie maloo, a e noho ae hoi nu e hooponopono i mau'walii iōlia la Ekemila no a hala aku, huli ae la o Robiana Lo e nana i ka lio—ke mau nei no ke ku ana o ka lio me ke kulou o ke poo ilalo. Hele aku la o Robiana Lo aku ma ka noao o ka lio, paipai iho la ma kona kua. a olelo iho la, He lio kahiko oe, a ke hoike mai nei kou ano elemakule ia oe iho, u heaha no la kou mea i hoohoa aku ai e hakaka me ka bea, a mai make oe la, e ole maua e hiki mai nei maanei, pakele ai oe? Ea ae la ke poo o ua lio nei iluna, a luai aku la i kekahi buke aniani mailoko aku o kona waha, a haule iho la ilalo. la Kobiana Lo hoi i kulou iho ai e lalau i ka buke, a i ea ae ka hana, aole ua lio nei. Wehe ae la keia ike kaula gula i hoopaaia ai mawaho o ke aniani.

E ka mea heluhelu, e nana oe i ka moolelo o keia buke—o keia buke, na kekahi Aliikoa kaulana no ia o na aupuni ehiku o Wakawaka, a ua make elemakule nae ia, a na keia lio elemakule i malama iua buke la a hiki i kona halawai ana me Robiana Lo.

la Robiana Lo nae i wehe ae ai a nana ia loko ma ka aoao mua, elua apana oniani i hoopiliia, ua hoopaaia i ke kui omau ma ke poo ; a nana pono iho la o Robiana Lo, ike iho la oia he wahi lio uuku e holoholo nna, me na lako no a pau o ka lio, me ka pahikaua no i hoopaaia i ka noho, a me ke kapa kila kaua. Ua palapalaia no hoi mawaho o ua mau apana aniani nei, penei : A i makemake ka mea nona ka lio e lawe mai i ka lio mailoko mai o keia buke, e wehe ae i ke kui ma ke poo o keia mau apana aniani, a e puka mai no ke kino holookoa o keia lio, a holo aku e like me ka makemake o ka mea nona ka lio, ina i ka lewa, a ina paha ma ka honua nei, aia no i ka makemake o ka mea e hooholoana. 0 Rainahuelo kona inoa.

Wehe hou ae la o Robiana Lo ma ka aoao elua o ka buke, ua likeno ine ko ka eoao mua, a maloko nae o keia, he wahi liona uuku ; a ua palapalaia mawaho o ua mau apana aniani nei, penei : He liona ikaika loa keia iloko o na kahua kaua o Wakawaka. A i makemake ka mea nona keia liona e lawe mai, mailoko mai o keia Buke, e wehe ae no i ke kui omau, a e puka mai no ke kino holookoa o keia liona, a e hana no keia liona e like me ka makemake o kona kahu.

Wehe hou ae la no o Robiana Lo ma ka aoao ekolu, ua like no na kuhikuhi ana me ko na aoao mua, aka, iloko nae o keia mau apana aniani, he wahi ilio uuku ke holoholo ana iioko, a ua palapalaia mawaho, He hiki no i keia ilio ke hele pu me kona kahu, he ike loa oia i na enemi o kona kahu. he ika* ika loa oia ma ka hakaka ana: O Biuda kona inoa.

Wehe hou ae la no o Robiana Lo ma ka aoao eha, a ua like no na kuhikuhi ana me ko na aoao mua ; a iloko nae o keia, he wahi kohola uuku, a ua palapalaia penei: Ina e loohia ka mea nana keia kohola i na pili-

kia ma ka moana a me na kapakai, nlaila, e wehe ae no i ke kui i hoopaaiaoi ina ke poo o na- aniani, a e puka mai no ke kino hoiookoa o keia kohola, a e hana aku no ia e like me ka makemake o kona hakq,.

% Wehe hou ae la oia i ka ooao eliipa, aia maloko o keia, he wahi pnkaukau uuku, a maluha iho o ua wahi pakaukau la, he mau popo palaoa elua e kau ana. Ua palapaiaia no hoi mawaho oke aniani. penei: Aia a weheia ke kui omau maluna o na poo o ke aniani, alaila, e puka mai no keia pakaukau, me na mea ai he nui maluna iho. la manawa, wehe ae la o Kohiaaa Lo i ke kui omau, a i ka hemo ana ae, ike iho Ia oia, aohe ke pakaukau iloko o ka buke, eia ka ua puka iwaho, a ke ku nei ma kona uoao, me na mea ai o kela ame keia ano. Hoao pakahi aku la oia ina mea ni.a pau, a ike iho la oia, ua pakela loa aku ka ono oia mau mea ai, mamua o na mea ai ana i ai ai ma Pelekane. Hopu aku la nae oia hookahi popo palaoa, a paa ae la i kona lima—popoi ae la oia i ka buke, a ike iho la oia, aohe ka papak:iukau owaho, a nana iho la keia iloko o ka buke, e ku ana no, alaila, popoi ae la oia & paa loa, a hoopna iho la i ke kaula gula, a hookomo iho la i ua buke nei iloko o kona pakeke, a hookomo be la hoi i ka popo palaoa iloko o kona palule, a noho iho la e okioki i ka bea a laua.

Hoi mai la o Ekemila me ka pu-a wahie, a ho-a ae la ike ahi. Pulehu iho la laua a moa, a hoomakaukau iho la e ai. Lalau iho la o Robiana Lo i ka popo palaoa iloko o kona poli, a unuhi ae la, u i flku la ia Ekemila, Eia ka kaua wuhi ai la. Ninau mai la hoi o Ekemilu, Nohea mai nei hoi ke-na popo palaoap ? Pune aku hoi o Robiana LQ rne •ka-hoopunipuni, I loaa no hoi ia'u maluna ae o kahi hale kuke, ia kaua no i puka mai ai mailoko mai o ka halepaahao, a ai iho la luua nei. (Aoleipau.)