Ka Nupepa Kuokoa, Volume X, Number 51, 23 December 1871 — HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO KA HIWAHIWA O KE KOA, HELU AKAHI O KA IKAIKA. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO KA HIWAHIWA O KE KOA, HELU AKAHI O KA IKAIKA.

1 unuhiia mai loko mai o ka Buke Arabia mai ka olelo Beritania a ka olelo Hawaii.

HELU 7. I lawe ia mai la ka lio a knu iho la o EkeI rmla, a alakai aku la i ka mahele mua, il a o Kale a me Keoki i na mahele hope. A i ka puka ana'ku inawaho o ka pakaua, pii ae la o Robiana Lo iluna o kekahi ole-o kiekie o ka hale, a nana aku la i ke kahua kaua. lke aku la i na koa o ka Aledana e hoomoana ana ina ke kahua kaua. Kahea aku la o Kobiana Lo, E wikivviki loa'ku oukou, no ka mea, ua makaukau ka Aledana ma ke kahua kaua, hele wikiwiki aku la o Kale ma, a ike aku la o Robiana Lo ua kokoke i ke kahua kaua, iho iho la o Robiana Lo mai luna iho o ka ale-o, a puka loa aku la iwaho o ka pakaun, malaila oia i wehe ae ai ī ka Buke aniani me ka ike ole ia mai e kekahi inea e ae. Wehe ae la oia i ke kaula gula i nakiiia mawaho o ka Buke, a na> nu iho la ia loko, a wehe ae la i ke kui omau ma ke poo o na aniani, oili mai la ka lio holookoa, ike aku la e kau ana no ka pahikaua i hoopaaia maluna iho o ka noho, hopu aku la i ka pahi kaua ma kona limaakau, a pane aku la oia i ka Lio, "akahi no oe a lawe ia'u iloko o na kahua kuua, nolaila, mai poina oe no'u." A kau ae la oia ilun* o ua Lio nei, a holo aku la, a i ka hiki ana 'ku i ke kahua kaua, ninau aku la ia Ekeinila, Heaha iho nei ka olua olelo me ka Aledana. Hoole mai la o Ekemila, aohe olelo, o ke kaua koke no ka maua i kamailio iho nei ae aku la no hoi o Kohiana Lo, a o ke ka* ua koke iho ln no ia. Hooemi mai la o Kobiana Lo i ka Lio i hope, a nana aku la nm ko Keoki noao, a ike aku la i ka emi hope o na koa Farani malalo o Keoki, —ia wa oia i unuhi koke ae ai i kana buke anmni, a hookuu aku lu i ka liona, me ka i aku, E holo oe a mamua iho o Keoki iii3, a e luku aku i na enemi. 1 ka lohe aoa o ka liona i keia mau oleio kauoha, huli ae la oia a aloha aku la ia Robiana Lo, a owiliwili ae la oi;i i kona huelo, a hookani ae la, a hele aku la e hooko i ka mea i oleloia iaia. 1 ka hele ana aku nae o ua liona nei a komo iloko o na enemi, helu iho la kona mau inanea, a hoopapapa hele ae la oia i kona huelo i na koa aupuni, a haawi mai la no hoi na koa aupuni i ka hoomaikai i ua liona nei, me ko lakou manao nne o ka Lionawahine no, a i hele mai la e kokua ia lakou. Aka, i«ka hele ana o ua liona nei a hiki i ka palena o ka Mahele 3, komo ae iloko o ka hapalua o na koa aupuni, a hoomaka mai la e iuku me kona huelo, a pau loa iho ia na koa aupuni i ka make. A ike hoi o Keoki i ke komo ana o ka liona iloko o na koa aupuni « luku ai, kahea ae la oia i na koa malalo ona, E hooikaika like mai kakou, a komo aku iloko o oa koa aupuni, no ka mea, ke ike nei au, aia ka li* ona wahine ke luku mai la i np koa o keaupuni ona, ua kokua paha mamuli o kakou. Hooikaika aku la o Keoki ma a komo iloko o na koa aupuni, a hoomaka aku la i ka luku pu ana me ka liona. Akahi no a ike o Eohinna Lo, i ke komo ana o Keoki a me kona Mahele iloko o na enemi. ia Robiana Lo nae e ku ana, huli ae la oia a nana i ka Mahele 2, e mau ana no ke kupaa o Kale, aohe hele imua, aohe hoi he emi i hope. fa wn, komo iho la oia ma ko Kale aoao, a huhan iho la i kana pahi ma o a maanei o na enemi, a hiki loa aku i ka maka hope o na koa, a hoohuli ae la ia mawaena konu, ma ka iaina e kupono ana i kahi a Ekemila e iuku mai ana, a luku aku la no hoi keia ma keia aoao, a hiki i ko laua wahi i hui ai, pau loa aku la na koa i ka puehu lnlii, a o ke auhee no ia o ke kaua. Wehe Uoke ae la o Robiana Lo i kana buke, a hoopaa iho la i ke kui omau ma ko ka liona wahi, a oalowa'lekoke iho la ka Liona. ; tJa mkemake loa hoi o Ekeinila, e nana ! pono aka i ke ano o ka liona, mahope iho la ! hoi o be kuu ana iho o ka nae, no ka mea

o ka liona kekahi koa ikaika ma ko lakon aoao, a oia no hoi kekahi mea i auhee koke ai ke kaua, aka, i kona nui ana ae nae a nana aku, aohe ka liona, a halawai koke iho la o Robiana Lo me ia, a ninau mai la, Heaha ka hemahema o, ke kaua ? Pane aku la o Ekemila, Hookahi wale no hemahema, o ka pakele ana oka Aledana ia'u i keia la. lna no nae hoi au e kokoke loa aku, ina no hoi ua paa. Pane aku hoi o Robiana Lo, Hemahema nui io no. Ma ka la kaua nae i kaknhiaka, e makaala loa nae oe no ka Aledana. Ae mai la o Ekemila. la laua hoi e hoonanea ana, ninau aku la 0 Ekemila ia Robiana Lo, E kuu haku, he oiaio anei, o ka liona i luku mai nei i na koa anpuni i keia la, o ka liona no anei ia nana 1 hoolei ai ia oe ika Lei Alii ? Hoole aku la o Robiana Lo, 'Aole ia, o kekahi no ia o ko'u ohana, aole na4 au i hai aku ia oe ma na kaua liilii nna a kaua,aka, anoau e hoike aku ai ia oe. Lalau iho la o Robianu Lo i ka buke, a unuhi ae la mai kona poli ne, a hoikeike aku la i kana aikane, me ka olelo aku, Eia no ua liona nei iloko keia buke. Ae aku la o Ekemila me ka olioli, me ka i pu nku no hoi, Pomaikai knua, ua loaa ke kokua, a e mau ana ko kaua lanakila ma keia hope aku. A no ka ike o Robiana Lo, ua ulumahiehie loa o Ekemila i ka olioli, huli aku la oia e hoi, a halawai aku la me Kale ma, a ninau aku la, Pehea hoi olua e Kale ma ? Pane mai hoi o Kale, Aohe pilikia i lona ia maua ma ke kahua kaua. A pehea la hoi o Ekemila ? Pane aku o Robiana Lo, O Ekemila no ku lua o ka liona i keia la, a mai kaumaha ko olua manao nona. Hoi loa aku la o Robiana Lo i ka pa kaua, a komo loa aku la iloko o ka rumi o ka Alihikaua, a hai aku la i ka lanakila nui 8 Ekemila ma, ma ke kahua kaua. Olioli loa iho la ka Alihikaua. ' Hoi aku la o Ekemila ma me na Mahele koa a pau, me ka uwauwa nui ma na alanui no ka olioli, no ka lanakila nui i loaa ia lakou a me ka hoeha ole ia o kekahi o lakou. Aole no hoi keia he mea mau ma na kaua ana a pau mai kinohi mai, nolaila, ua iawe ae lakou ia la, i la olioli no lakou. Mahope iho o ka pakele ana o ka Aledana a me ke auhee ana o na koa aupuni, kauoha ae la ka Aledana i na luna koa, E hoakoakoa mai ina koa i auhee mai nei. Hana aku la na luna koa e like me ke kauoha. A i ka akoakoa ana mai, helu ia aku ia ka nui o na alii koa a me na koa i koe, a ua maopopo, a haiia aku la i ka Aledana, he iwakalua tausani koa,a he umi tausani alii koa, Pane mai la ka Aledana, Nui maoli ke poho oke aupuni! CJa like me 120,000 koa a ine 40,000 alii koa. Nolaila, e kahea hou ia na koa aupuni, e like pie ka nui o ka poe i nalowale aku, i lawa ai no ka la kaua i kakahiaka. A hana aku la na luna koa e like me ka mea i kauohaia, a he manawa ole, ua lawa e like me ka makemake o ka Aledano. E waiho kakou maanei no ka Aledana, a e nana aku kakou no Ekemila ma, oiai lakou e hoomaha ana maloko o ko lakou pa kaun, iiinau nku la o Robiana Lo ia Ekemila, Pehea la kou manao ? I mai ia o Eke* mila, He makemake loa au, e hoouna koke aku oe ano i ka Ahaiolelo, e hele aku imua o ka Aledana ( e noi aku e haawi mai i ka lanakila no kakou i keia la, o like me ka mea i ike ia ma ke kahua kaua i keia la. Ae mai la no o Robiana Lo, a hoouna aku ia ī ka Ahaioielo. I ka Ahaiolelo i hele ai a ku ana imua o ka Aledana, a iiuli pono mai la ua Aledana nei, a ninau mai la, Eia hoi oe! Heaha mai nei kau ? 1 aku la ka Ahaiulelo, I hele mai nei au ma ke kauoha a kuu haku, e noi aku* ia oe, no ka lanakila o ko makou aoao ma - ke kahua kaua i keia la. Pane mai la ka Aledana, Aole paha i pau ke kaua ana, e hiki ai ia'u ke haawi aku i ka lanakila o ko oukou aoao, no ka mea, e kaua hou ana no kakou ika la apopo. Aia no a lilo kuu ola ia oukou ma ke kahua kaua, alaila, loaa paha ia oukou ka lanakila, a ina e ole, ua ole no, a hiki wale i ko oukou pau ioa ana i lepo no ke aupuni Liona nei, ke pookela hoi o na aupuni o ke aonei. Hoi aku la ua Elele nei, a hai aku la ia Robiana Lo ma, no na mea a pau a ka Aledana i ol«lo mai ai. Ma ka-po ana iho, ninau aku la o Ekemila ia Kobiana Lo, Auhea la hoi kahi Buke aniani a kaua,e nana pono aku hoi au i na mea o loko ? Unuhi ae la oo hoi o Robiana Lo, a haawi aku la ia Ekemila, me ke kuhi-

kuhi pu aku.i na mea oloko o ua buke la. A i ka ike ana o Ēkemila, oleio aku ia ia ia Kobiana Lo, E lunakila mnu ana no ka kaua ma ka mano o ka Uaua buke a me ko īkaika oko kaua mau lima. Ae aku la no o Kobiana Lo, a hoi aku la laua e moe. A i ke ao ana ae, ala ae la o Ekemile, a hele aku ln e hoomakaukau ina koa. A i ka pau ana o ke paina kakahiaka, ninau aku la o Robiana Lo ia Ekemila, Ua makaukau anei kau oihana ? Pane mai la o Ekemila, Mamua ae o kou ala ana. ua hoomakaukau mua au i na koa, aia lakou ke ku makaukau mai la. la wa, pii ae la o Hohiannna Lo iluna e ka aleo, a nana aku la i ke kahua kaua, a ike aku la i na koa aupuni, e paikau ana ma ke kahua kaua. Kahea koke mai la oia ia Ekemila, e alakai koke aku i na Mahele koa me ka wikiwiki loa. Alakai aku la n Ekemila ma i na Mahele koa a kokoke i ke kahua kuua, iho iho la o Robiana Lo mai ka aleo īho, a puka aku la iwaho o ka pa kaua, wehe ae la i kana buke, a ike aku la i kona lio e ku makaukau ana me na lako kaua, kau ae la oia a holo aku la. la Ekemiia ma hoi i hiki aku ai i ke kahua kaua, e ku haaheo ana ka Aledana mamua iho o kona mau alii koa, hookokoke loa aku la o Ekemila mamua o kona alo, a ole* lo aku la no na mea o ke kaua. Pane mai ka Aledana, E neenee aku oe a kaawale, alaila, olelo mai oe ia'u, no ka mea jhoi, o ke kulana kahi a'u e ku nei, aole e hiki i kekahi ke hoohaahaa iho i kuu hanohano i k«ia la a me ka mana o ka oihana a'u e paa nei, a hiki i ka lanakila loa ana. Nolaila, e neenee koke aku oe, o haawi ae auanei au i kou ola ma ka maka o ka pahikaua a kuu mau alii koa e ku makaukau nei. Hoomau no nae o Ekemila i ke ku ana, a unuhi mua ae la i kahi poomuku ana, a owiliwili ae la, me ka hoopuka pu aku i ka huaolelo, Heaha la kou mea e hookuke mai nei ia'u e hele ma kahi e, ka i no hoi owau kou enemi, a ooe hoi ko'u ? Ma keia olelo a Ekemila, ukiuki ioa iho ia ua A!edana nei, a o ka manawa no ia i unuhi koke ae ikana pahi mai loko ae o ka wahi, a lele aku la e uhau ia Ekemila, e alo ae ana o Ekemila, hala ia haana pahi. A no ka pokole o ka ia nei wahi pahi, lele aku ana [keiaaku ma ke alo o ua Aledana nei, a o ka hoomaka koke iho la no ia o laua nei e kaknpahi. Aolenohoi i liuliu iho ka laua nei nononoke ana iho, moku iho la ka lima akau o ka Aledana, a haule iho la kana pahikaua ilalo me ka hapa o kona pulima, mi« ki aku la no keia, lilo ia ianei ka pahi. Mi* ki mai la hoi ke Kauka aupuni i ka pulima, e hopu koke iho ana no ua o Ekemila, a kiolaia aku la nalowale loa. Huli aku la no ua Aledana nei holo i hope, hahai aku la no o Ekemila mahope, keakeaia mai la nae e na koa e ku ana mahope o ka Aledana, aka, hahau aku la no keia i kana pahikaua malana o lakou. la manawa no, hiki koke mai la o Kobiana Lo, a ike aku la i ka uluaoa o na pahikaua maluna o Ekemila, komo koke aku la 0 Robiana Lo, a hnhau aku la i kana pahikaua maluna o na enemi, a make iho la he 50 alii koa mai luna iho o na lio, aoka hoomnka iho la no ia o na koa aupuni e auhee. Huli koke ae la o Robiana Lo, a ninau ae la ia Ekemila, Pehea iho nei ke ano o keia kaua i auhee koke ai ? I aku o Eemilo, Ua kaknpahi mua iho nei au me ka Aledana, a ua moku ia'u ka hma akau, a eia no kana pahi, a ua holo aku nei keln, alualu mai sei no au mnhope, a o ka ioaa aku no hoi ia, alu e ia iho nei au e keia poe koa e aa mai nei na maka, a o ko makou hakaka iho nei no ia, a komo koke mai nei no hoi oe. Pane hou mai la no o Robiana Lo, Ua pau ae ia no ke kaua o keia la, a e hookuu oe i na koa e heie e like me ko lakou makemake, o piliaiku Iqa hoi auaunei i ka noho paa iloko o ka pa kaua, a e hoi akoakoa mai lakou ma ka hora 4o ke ahiahi. Hana aku la o Kkemila e like me ka mea i kauohaia, a hele no hoi na koa e like me ko lakou makemake, a hoi aku la no hoi o Kohiana Lo ma iloko o na pa kaua, Maanei e kamailio kakou no ka Aledana, oiai kona hiki nna aku ma kona hale mo ka lima paa mano, (mumuku) a me na koa hoi 1 auhee pu aku mahope ona, kauoha koke ae la oia i ka (una koa e ku koke ana, E hele aka oe e hoakoakoa koke mai i na koa, a e kiiaku hoi i ka Ivera a me ka Baranada, na kanaka i hanau mahoe ia, a e hele pu mai no me ko iaua mau koa a pau, a o laua no

na alii koa nana e alakai aku i na puali koa aupuni, no ke kaua i kakahiaka, no kn mea, aohe au e hiki ke hele, ua moku kuu lima. (Aole i pau.)