Ka Nupepa Kuokoa, Volume X, Number 52, 30 December 1871 — Page 8

Page PDF (1.53 MB)

This text was transcribed by:  Christen Chin
This work is dedicated to:  Kamehameha Schools Maui Campus

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Mele Makahiki Hou .

1.

Makahiki ano hou! Haohao e kea o, ke po! Na ouli paipai e manao me na hana kamahao a ke Akua, o ke ‘Lii, o ka Moi mana e, Weleweli! O hapai Ke ‘Lii I kona lima e, a hai ae mai o a o, e hee ka lani me kea o.

2.

Hamau e! no maikai nei, na aupuni kaua, ua malu e. Lanakila Perusia, Farani I au hulihia; Haanoa, mana e mamua Haule mae e pepelua. Komo e ko Perusia I Parisa, olihia! Kuikahi hou no laua, ae ano e pau ke kaua.

3.

Aia nae, he lono kipi. Kipi no ka hapa iki. Kaua aku, kana mai; Lanakila, owai? Owai? No’u ke aupuni wahi ana, a Parisa, no’u ka mana. Kowaho nae hoole ae, a hoouka e kinei. Kaua nui a okoke, kowaho pu la me ka loko; Kahe me he muliwai la o ke koko, ahu ae la na beana a paila, paila. Wela main a hale nani! Pii ke ahi I na lani! Hoomanao ke Akua ano ka po o Sane @ @ me ke kuhilani na puali @ ka nani pau ke kipi, pau ka kaua, welo hou @ aloha. Hui hou Farani no, a mau ke aupuni ano hou.

4.

Hamau e! he lono ino mai ke kai no ka poino: Paa na moku kohela, paa I ka hau, a mau ka paa. Uwe na ona me na sela, pakele nae a holo mai la. Uwe kakou no ia poho ka aila me na moku pu. A, no ke aha ia poho? No ka ke Akua ao mai no.

5.

Hamau hou! He kanikau! Pii ko uahi I kea o; Hu ko ahi, a ka lani! Pilihua, kei ka nani! Emoole pau Kikako! Loohia I I ka paumako. Holo auwe @ kini I pakele I ke ahi. A no home @ nani kamahao! @ na lani! @, @, @, menemene @ hoāā, a hoka no; Upepe, manao poho.

6.

Nana hou, laha’e no lapa! Uwe na hoa e lele ana mai kea hi o na kula. A kauhale, wao @ la; Hui me na puu lanahu na puā uwōla me na kaho. Weliweli! Wiwo e! no ka inaina I kau mai. La mahope? Eia enei? E wela’I kea o, ke kai? Hee na waiwai, no ke aha? No ke aha? Huhu paha, I na kini I hoopapau ma ka waiwai o kea o?

7.

Hakanu! He lono nahe, na makana, ke kakahe me he kai mai o, mai nei, mai Europa aloha e, mai Hawaii I hui pu ma ke apo hula aloha no. aia hoi, pohala ae la; main a lehu pii na paia; Oli, u’ala hou Kikako! Oli ae la ka paumako. Ke aloha kamahao! Hoomaikai I ke Akua @, @ @ @ @ @ @ @ @: @ @ @ @, @ @ @ @ @ @, @ @ @ @ @ @ Hawaii @ @ @ @.

 

New Years Hymn

Translation

1.

Year of amrvels! How they swell! Startling earth, an heaven and hell! Sings awaking earnest thought on the wonders God has wrought; God the King who Reigns on high, King Supreme of earth and sky tremble lest this Mighty God lift his hand and by his nod loud proclaim from sky to sea, Heaven and earth shall pass away.

2.

Hark! Glad notes float on the breeze; warning kingdoms are at peace. Prussia can conquers all alone, France, the Empire is oe’r thrown Proud and mighty in the past, fallen, humbled at the last, see! The Prussians enter Paris! Day of shooting songs of gladness! Signed with speed the terms of peace, both consent that war shall cease.

3.

 But lo! Comes a rebel rumor, the weaker part is in il-humor. So they fight to see who’ll win, those without, or those within. Paris says, the kingdom’s mine, mine the power with which to shine, those without refuse and frown, and change to put the rebels down, the fighting rages fight most curiously, blood-like rivers floods the streets, and corpse lay in heap on heaps. Royal domes in ashes lie, flames ascending reach the sky. God remembers now anew the night of Saint Bartholomew. See the hosts with armor gory marching in with pomp and glory, rebellion and the fighting case, and once more waves the flag of peace, the parties now unite again, and France pursues her altered reign.

4.

Hark! Sad news flies thro’ the street, the ice bergs hold the whaling fleet, fast in the everlasting ice, what power to rescue can suffice? Owners and sailors weep their loss, escaped with life they flee to us, we weep with them the loss of oil, the broken ships and all the spoil. And wherefore this so sad disaster? It is a warning from the Master.

5.

Hark again! Hear bells and cries; clouds of smoke oe’r-spread the skies. Flames burst for the, the heavens are blazing! Crowds in terror rushing, gazing! In a twinkling proud Chicago lies in ashes, whelmed in sorrow, thousands fly with wildest screams, seeking to escape the flames. Homes and shops and spires are burning; scenes appalling! Angels wondering! Poor and homeless, desolate; Pity and compassionate. Wanders, worldly plans all quashed; Broken-hearted hopes all dashed.

6.

See again, the flames are sweeping! Crowds are crying, flying , leading from the fires upon the prairies, burning towns, and woods, and dairies, mingling with the burning cinders lowing herds and wailing masters. Terror seizes great and small, wrath seems hanging over all. Day of judgment, is it nigh, burning earth and sea and sky? Riches earth and sea and sky? Riches vanish, and for what? For God’s goodness? For his wrath on the devotes to mirth, to the treasures of the earth?

7.

Hush! Soft gales bright hopes are blowing, gifts on gifts are warmly flowing like a sea from far and near, from roused Europe now so dear, from Hawaii’s small domain, linked with them in love’s gold chain. Now pulsation is reviving, now from ashes walls are rising; burned Chicago thrives again. Marvellous goodness of our God! Praise Him for His chastening rod. He chastises for our sin; Thus the New Year we begin. Showers of heaven’s best gifts descend from beginning to the end. Happy New Year one and all on Hawaii’s rolling ball.

 

-Illegible Section-

Eleven Lines

3. Ia Rev. S. Waiwaiwaiole ka Himeni elua, a me ka Pule Hoolea.

4. Ia Rev. H. H. Pareka ka ima ajau @@@@@.

5. Ia Rev. J.F. Pogue ke kauoha I ke ka@@.

6. Ia Rev. L. Kawika ke kauoha I ka eka@@@.

7. Ia Rev. G. W. Pilipo ka Himeni ekolu, a me ka Pule Hook@@.

Ua @@ha @@ ka luakini a ua maikai ka hana I keia halawai.

 

Koena o ka hana ma ka La Kuokoa ma Waimea, Hawaii.

 Ka wehewehe iki ia ka hana a ke Kapena o ua moku manawa Farani nei, kana mau olelo hooweliweli kea e ole Ka Moi, a me na ‘lii, I kana mau mea I noi mai ai. He mau mea keia e pili ana I ka hoomana katoika, a I ka hookomo ana mai o ne waina me na barani Farani iloko o keai aupuni. A ina aole e ae na’lii I na mea I noiia, a haawi I ke Kapena I 20,000 dala I mea e maopopo ai e ko ana ko lakou ae, alila e hoomaka ana ke kaua, a e pau Honolulu I kea hi kea e ole. Nui lo aka pihoihoi- a wikiwiki na lii e ae, a pakele ke kulanakauhale I ke ahi.

No ka loaa ana o keai a me kekahi mau pilikia e ae, hoomaka ka Moi Kamehameha III iloko o ka makahili 1840 e noonoo noi ma na mea e lilo ai kona aupuni, I aupuni Kuakoa. I ka mahuahua ana o kona noonoo, hooilu aku oia iloko o 1841 I na leta ia Pilipi, ka Moi o Farani, ia Vikoria ka Moi o Beretania, a ia Mika Tail aka Peresedena o Amerika Hui, no ka pono ka lilu ana o Hawaii nei I Aupuni Kuokoa.

I ka hoi ana o Mi Binainu kekhai o na Misionari mua I Amerika, ma ka makahiki 1841, hele oia I Wasenetona, e kuka me kekahi mau luna aupuni-a, I mea e maopopo ai ua naauao Hawaii, ua ika I ka heluhelu &c., ua haawi aku oia I ka ahaolelo ma Wasenetona I ka Baibala okoa I paiia ma ka olelo Hawaii. Mahalo lakou I ka hikiwae ana o ka ika ma Hawaii nei.

Ma ka makahiki 1842, no ka ikaika loa o ka Moi I ka imi ana e Kuokoa kona aupuni, koho oia me na’lii I mau elele ekolu, ia Mika Rikeke, I ka Haku ia Geo Simesona no Beretania, a ia Haalilio, he kanaka Hawaii I piha I ka naauao; a, ma Iulai, hoouna aku oia ia lakou I Amerika, me Europa, e hui a kuka pu me ka Ahaolelo Aupuni ma Wasenetona, ma Ladana, a ma Parisa no ka lilo ana o Hawaii I aupuni kuokoa.

Hiki lakou I Wasentona maloko o Dekemaba 1842. Ma ka wehewhe ana I ka lakaou hana I ke komu o ko lakou holo ana ilaila, I kea no o ke aupuni o Hawaii, me ka loohia pinepine la ana I ka pilikia, main a aupuni e ae mai; hoolohe pono Peresedena Taila, me na laka o ka Ahaolelo, a oluolu e hooholo koke e ae Amerika I ke kuokoa ana o Hawaii. Maloko o Ianuari 1843 keia hooholo ana. A kohoia e ka Ahaolele, Mika Keoki Barona I Komisona e holo a noho ma Hawaii, I mea hooponopono mawaena o na aupuni elua. Oia ke Komisona mua. He mau Kanikela Amerika mamua, aka, akahi no a hoomakaia ka Oihana Komisono.

I ka lohe ana o ke Kanikela Beretania, o Robeta Kaletona, ua hala na elele o ka Moi I Amerika, a ia Europa, ka waiho no ia o kana Oihana Kanikela ia Alekanekero Simesona, a haalele koke oia ia Hawaii, a holo aku I Beretania e keakea ma ka hoike paewaewa I ke kuokoa ana o keia anupuni. Aka, ma ka hoike a wehewehe pololei ana o na elele o ka Moi, ua paleia na hoika paewaewa o Kaletona, a ua hoahewa ha Ahaolelo Beretania ia ia, no ka haalele kumu ole I ka oihana ma Hawaii- a ua hoopauia oia, a, kohoia Generala Miller, (ke Kanikela lima mumuku) I hope nona.

Ma Sepatemaba 1842, ku kekahi moku manuwa Farani ma Honolulu, a hoao e hoopihoihoi ana e ae ka Moi I kana mau mea I noi ai. Ma ka nana ana o ka Moi, he mau noi kupono ole keia, nolaila hoole aku oia, aole hiki ia ia kea e- a, olelo, ua hoouna aku oia I mau elele I Farani, a ma o lakou lakou, a ma na mea e hooholoia’na, malaila e hooponoponoia’I na hihia, na pilikia a pau iwaena a na aupuni elua ma ia hope mai. A, ma keia mau huaolelo, ua hoolaulea ka Moi I ke Kapena Moku, a holo aku la oia.

Ma Febuari 1843, ku maila ma Honolulu ka moku manawa Beretani, o Karisefota, ka Haku Keoki Poleta ke Kapena. Ua like oia me ka Kapena La Palake, o ka moku manuwa Farani, I ku I Honolulu ma lulai 1839. Hooweliweli oia e puhi ia Honolulu I kea hi, kea e ole ka Moi I kona manao no ka hooponopono ana I na hihia mawaena o Hawaii me Beretania. Hoole aku ka Moi I keia manao hooponopono-aole ae, no ka ika ana he pono ole loa no. I pakele Honolulu I ke ahi o na pukuniahi o Keoki Polete, ae oia e haawi aku I kona aupuni ia Beritania- a hiki la manawa e naana mai ai Beritania me na aupuni e ae I ka pono me ka pono ole o kana mau hana, me ka olelo hoi, aia kona mau elele ma Beretania, e imi ana e kuokoa kona aupuni, me na mea e kuikahi ai, a e mau ai ka maluhia iwaena o laua.

A, noho Hawaii malalo iho o ka Hae o Beretania 6 malama.

Ma lulai 31, 1843, ku mai ka moku manuwa Beretania malalo o Adermarla Tomase, a nana oia I ka hana a Keoki Polete, a hoahewa, a hoihoi I ka Hae Hawaii, me ke aupuni ia Kamehameha III. Oia hoi ka la nui I malamaia ma Hawaii nei mamua aku nei. A ke mau nei no ke malama ana o kekahi poe.

Noi ka na pilikia o keia aupuni uuku. Aia no na elele o ka Moi ma Lauana, a ma Parisa, e hooikaika ana e ae laua I ke Kuokoa ana o keia aupuni. Ma kekahi manawa, noho lakou a loihi ma Ladena, He pow akahele a hoololohi loan a luna aupuni olaila-aole wikiwiki e ae e hooholo I kekahi mau mea. Pela hoi lakou ma Parisa. Hoomanawanui nae na ele, aole paupauaho mai Ianuari no, a Novemaba, 11 malama, ke kali ana e lobe I ka manao o keia mau aupuni elua. Kali no me ke kanalua, me ka anoninoni, me ka pule nae I lanakila.

Ma ka la 28 o Novemaba, 1843, ko ka makemake a me ka imi ana o na elele.

Oia ka la hauoli nui no keia pae aina. Oia ka la I hooholoia’I ma Ladena, e na aupuni elua, e lilo Hawaii I aupuni luokoa.

PENEI KA HAI AKEA ANA:

Ka Mea Kiekie, Ka Moi o Beretania, laua me Ka Mea Kiekia, Ka Moi o Farani, no ka ike maopopo ana, aia no ma ka Pae Aina o Hawaii, he aupuni naauao, a hiki ke hooponopono I na mea e pili ana I na aupuni e ae me lakou, nolaila ke manao like nei laua, he pono kea e e lilo ke aupuni o Hawaii I aupuni kuokoa, aole loa laua e lawe ia aupuni e hoohui me kekahi o ko laua aupuni, aole hoi e lilo ia I Panalaau e hooponoponoia e kekahi o laua, aole hoi e lawe I kekahi hapa o ua aupuni no laua.

A ke hai aku nei na luna I ka manao like @ Moi e kuokoa ano, a mai keia hope aku ke aupuni o Hawaii.

HANAIA ME LADANA, Nov. 28, 1843

Kakau Sila ia e Aberedena,

Kuhina Beretania no na Aina E.

Sana Aulaise,

Kuhina Farani no na Aina E.

Ekolu aupuni, Amerika Hui, Beretania, Farani, I ae e lilo Hawaii I aupuni kuokoa ma ka makahiki 1843.

Mahope mai hoi ae Beligeuma, Perusia, Rusia &c., e noho kuikahi pu no me Hawaii. Ua hoomauia keia huokoa ana mai laila mai, mai Novemaba 28,1843, a Novemaba 28, 1871; 28 makahiki. Aole imi hou na aupuni e ae e hoopilikia I keia aupuni. Hookahi wale no pilikia I loaa, he moku manuwa Farani I ku ina Honolulu a hoohaunaele iki, a hana ino I ka Papu, a hoolei I na pukuniahi ilalo me ka ulupia ino no. He mau la no o keia hana, a pau no, a holo aku me ka hilahila paha.

He mau uene no I kekahi manao, he mau ohumu paha no ke kuai aku a hoohui aku I keia aupuni me na aupuni e ae, Aka, ua pio no, A ke mau nei no ko kuokoa, a me ka maluhia o Hawaii nei.

O ke aupuni Farani nae, ekolu kahuli ana iloko o keia mau makahiki 28.

Ma ka makahiki 48 kahuliia, a holo malu aku Pilipi ka Moi, a lilo ke aupuni Moi, I aupuni makaainana.

A ma ka makahiki 1853, kahuli ke aupuni makaainana a lilo I Emepaira, Lui Napoleona Bonepate ka Emepera-

Ma ka makahiki 1871, kahuli ka Emepera a pio ka Emepera Napolean, a lilo ka @ I aupuni makainana.

@ ke aha ka paa ana o Hawaii, aole I kahuli? Malama no ka lanakila ana o ka olelo a ke Akua maanei, a no ka makau ana o keia lahuikanaka I ke Akua, me ka malama I kona mau kanawai.

Nui wale na mea e ne I weheweheia ma keia Haiolelo Haole, aole pono ke kakauia. Ua lawa paha keia. Na’u na ALOHA HAWAII.

 

HAAWINA KULA SABATI.

1872: HAPAHA MUA-Iesu ma ka Lani.

HAAWINA II. IANUARI 14

KE KALAHALA MAU LOA

Pauku Baibala Hebera 4:11-16

11. No ia mea, e hooikaika nui kakou e komo iloko o ia wahi maha, I ole ai e haule kekahi inamuli o no manaoio ole la.

12. No ka mea, he ikaika, he mana hoi ko ka olelo a ke Akua, he oi nui knoa I ka pahikaua oi lua, e o ana a kaawale ke ola a me ka uhane, o na ami a me ka lolo; oia ka lunakanawai no ka noonoo a me ka naau.

13. Aohe mea nalo I kona maka, aka ua weheia, a ua Akaka loan a mea a pau I ka mea ia ia kakou e hai aku ai.

14. A, no ka loaa ana ia kakou ke kahuna nui, I hala ako I na lani, o Iesu, ke Keiki a ke Akua, e hoopaa kakou I ko kakou hooiaio ana.

15. No ka mea, aole ia kakou ke kahuna u akoha ole mai I ko kakou nawaliwali, aka, o kekahi I hoowalewaleia’iku I na mea a pau me kakou la I hoowalewaleia mai ai, aole hoi ona hala.

16. Nolaila, e hookokoke aku kakou ma ka nohoalii aloha me ka manao pono, I alohaia mai kakou, a I loaa hoi ka lokomaikai e kokua mai ai I ka wa popilikia.

 

Pauku Alakai – No ka mea, ua ehaeha oia I ka hoowalewaleia, nolaila ua hiki iaia ke kokua I ke poe I hoowalewaleia mai.

Kumu Noonoo – Ka noho kalahela ana o Iesu no kakou I keia wa.

Ninau ano nui – Heaha ke kumu kokua nui ia kakou I ka wa e kaumaha ai ka manao no ka hewa?

 

MANAO WEHEWEHE – I mea e maopopo ai I na haumana he ano o keia haawina e haiia no maanei na pone o na ninau. No ke kumu nae e huli pono a hoopili aku.

He palapala ao keia, na Paulo paha na kekahi haumana ponoi nana paha I kakau. Ua palapalaia aku I na mamo o ka poe lodaio, I kau liilii ma na aina a pau.

11. Ua hai mua ia ka mea I komo ole ai na Iseraela I ka wa ia Mose iloko o Kanaaoa. No ko lakou manaoio ole.

12. No ka pili pono o na olelo a ka Akua I na hewa a pau, o ke kanaka, nolaila u hoohalikeaia me ka pahikaua. Ina @ laweia aku keia alakai mai o kakou aku, @ pilikia kakou.

13. Aia mawaena o kakou a me ko kakou Akua ka kakou hana nui. No kona ike @ I na mea a pau, nolaila e pono e hoohilinai iaia ma na mea a pau o keia nohoana.

14. No ka haiia mai o ka noho uwao ana o Iesu no kakou, nolaila e pono e noho mau me ka lana o ka manao a me ka pihoihoi.

15. Ua ika pono no o Iesu I ka kakou mau ano ku I ka hoowalewale. Nolaila ua aloha ia ia kakou.

16. Aia ma kea lo o ke Akua ko kakou ola, a ua kauokaia kakou e komo aku me ka hoihoi o ka maaao. O ka mea loaa mai, oia ka lanakila maluna o na hewa a pau.

 

NINAU – Aia mahea keia haawina? He moolelo anei keia? Heaha? He palapala nawai? Iawai ka palapalaia ana aku o keia episetole? Heaha ka episetole? Pane. He palapala, he leta, e hai ana I ke kauoha a me ka wehewehe manao o kekahi lunaolelo? Owai ke poe Hebera?

11. E hooikaika kakou e aha? O aha? Heaha ka mea e komo ole ai kakou I ka meha o ka lani?

12. Ua hoohalikeia ka olelo a ke Akua me ka aha? E hou ana a komo I hea? Heaha ka lunakanawai o ka noonoo ana? E pono anei e hooneleia kakou ia kanawai?

13. Pehea na mea a pau imua o ke Akua? Me wai ka kakou hana nui?

14. Owai ka I hala aku imua a komo I ka Lani? E aha ana ia no kakouo? (mokuna 7:25.) Heaha ka mea kupono ole ia kakou ke haalele? O aha? Pane. O lilo ka uhane ma ia hoomaioka ana?

15. Heaha ka Iesu mea I ike pono? No ke aha kona ika pono? Pane. No ka mea, ua hoowalewaleia no ia I kona wa’e noho ana ma ka honua nei?

16. Nolaila e aha kakou? Ina kakou e komo pihoihoi ole aku, he aha ka mea e loaa ana?

(HAAWINA POKII.) Ka hele ana o Aberahome I Kanoaha, me ka haalele ana I kona aina ponoi.

 

Ka hana Misionari o Kilibati ma

MAIKONISIA HIKINA.

 

Ma ka mana o ke Akua, ua weneia ka puka o ka Pae Aina o Kilibati, no ke komo ana o ka Euanelio o Iesu Kristo. Na Rev. H. Binamu opio a me kana wahine; a me J. W. Kanoa a me kana wahine I wehe mua no ka olelo o ke ola: “a o ua ole la ka malamalama no na kanaka,” a oia ka A.D. 1857. Na lakou no hoi I hoomakaukau e I ke alanui no Iehova.

Meheu aku la kea la, a ma ko A.D. 1858 hiki aku la o J. H. Mahoe a me kana wahine, ma ka A.D. 1860, hiki aku la o G. Haina a me kana wahine, ma ka A.D. 1862, hiki aku la o D.P Aumai a me kana wahine, ma ka A.D. 1863, hiki aku la o W.B. Kapu a me kana wahine, ma ka A.D. 1865 hiki aku la o R. Maka a me kana wahine, ma ka A.D. 1868, hiki aku la o G. Leleo a me kana wahine, ma ka A.D. 1869, hiki aku la o J.D. Ahia me D. Kanoho a me ka laua mau wahine. Aole nae I piha pono na aina o Kilibati I na misionari.

I ka makamua nae o keia wehe ana, me e ka poli maluna o Kilibati. E moe ana na tausani kanaka iloko o ka poeleele. A ike ae la na kanaka I ka malamalama o ka Euanelio o Kristo; e like me ka mea I palapalaia e ke Kaula e Isaia; “O ka poe kanaka e noho ana ma ka pouli, ike ae la lakou I ka malamalama nui; a maluna o ka poe e noho ana ma ka malu o ka make, ua puka mai ka malamalama.”

Unuhi aku la o Rev. H. Binamu I na kanawai he umi o ke Akua ma ka olelo o Kilibati, a me kekahi mau apana o ke Lauoha hou o ka Baibala; a haku no hoi I kekahi mau Himeni. Kui koke aku la ke kaulana no Iesu ma na aina a pau olaila. He nu hou ia I ko laila poe kamaaina pegana, I ka lhe ana no Iesu Kristo, oia ke Keiki a ke Akua mana loa, a no ka hiki ana aku o na kumu Misionari.

-Kukuluia na halepule, a me na hale kula, launa mai kahi poe I na halawai pule; a hele mai I na kula ao palapala, ike I ka heluhelu palapala, paanaau na kanawai he umi o ke Akua, a me na Ui no ke Akua, a me ka pule a ka Haku.

-Kaapuni pinepine na Misionari I na mokupuni, me ka hele ana io ianei me he mau hipa la iwaena o na ilio hihiu hae, me ka manao ole I na pilikia he nui no ka Euanelio o Iesu.

-Loaa koke no ka olelo o ka aina I na Misionari, oaka koke no na waha e hai aku ana I na kanaka I koke Akua hoike ana mai ia ia iho I kanaka. Holo no ka hana me ke kanalua ole, a ike no na maka I ka hua o ka luhi ana, a kokoe piha na makahiki he 13 o ka laha ana o ke aupuni o ke Akua ma kahi mau aina o Kilibati. Iloko nae o keia mau makahiki I hoikeia maluna ae, halawai pinepine mai ka hana Misionari me na pilikia he nui.

E ikeia auanei ma keia kakau ona na hoomaka ana o na pilikia he nui, mai ka hoomaka ana o ka hana Misionari. I ka A.D. 1858 he kaua ma Abaiona. Ua kaua kekahi @ alii o Tarawa I na’lii o Abaiana, a lanakila aku la ke’lii o Abaiana, oia o Kaiea maluna o na alii o Tarawa, make nae ma ia kaua ka makuakane o Kaiea. Ua koko nae na alii o Tarawa I na waiwai o na Misionari me ko lakou manao, ina e lanakila lakou, e hooino I na Misionari; hoka one ia. Ma ia makahiki no, ma na malama hope, ohumu hou ia mai no na Misionari e na alii, aole nae koi a. A ma ka A.D. 1860, he kaua ma Tarawa. Ua lanakila noe na alii I manacia e noho aku na Misionari me lakou. Komo koke na Misionari ia wa kaua, me ke kali ole no ka pau ana o ka kaua. Apo koke mai la na’lii o Tarawa ina Misionari ia wa haunaele. A ma ka A.D. 1861, ohumu mai la no ua mau alii la o Tarawa I na Misionari, a me ka moku “Hoku Ao” no ka loaa ole aki o kahi waiwai ia lakou. Papa aku la na alii I na kanaka, aole e hele mai I kahi o na kumu, a kau aku la I ka olelo hooweliweli I na kanaka, “e make ka mea hele I kahi o na Misionari.” A mai make elua kanaka. A ma ka A.D. 1862, he kaua no ma Tarawa; kaua na’lii o Abaiana I na’lii o Tarawa. Auhee na alii o Tarawa me na kanaka. Manao iho la kekahi mau ulii o Tarawa e kipaku I na Misionari, a e hao hou I na mea a pau e pili ana I ka poe Misionari. Papa ia ae @ e ke’lii o Abaiana oia o Kaiea, “mai hana ino aku I na Misionari;” hala ia pilikia. Ohuma hou mai no nae kekahi alii e ae no ka waiwai no. Mahope hoi hou mai ke’lii o Tarawa, ke’lii auhee I ke kaua, a noho hou I kona aina; o kona inoa o Te-Ko-urabi.

Ma ka A.D. 1863, he kaua hou no. Kaua ka mokupuni o Maiana, oia ka mokupuni ma hema o Tarawa, a hee ke’lii oia aina, holo I Abaiana, lanakila na makaainana ma ia aina. Manao iho la na alii o Tarawa e kahea I na kanaka o Maiana, a e hui pu mai me lakou, a kaua aku I na’lii e noho ana ma Abaiana, ia Kaiea, a me Karuti, ke’lii o Maiana, aole nae I kaua, pau wale iho la no.

Ma ka A.D. 1864-1865. He mau haunaele no iwaena o na kanaka, a enemi mai no I na Misionari, me ka imihala mai no. Mai powa ia o J.H. Mahoe iaia e kaapuni ana I ka aina e haiolelo ana. Mai @ o Haina ia ia e haiolelo ana iwaena o kekahi anaina kanaka @ pilikia o Rev. W. B. Kapu ma I kahi wa. Manao I laila kahi kanaka e hana make loa ia D.B. Aumai. Ma ka waena o ka A.D. @ Pepehi kipu aku la ke’lii o @ na luina Hawaii o ka noku Paila, @ o ka hale o Rev. J. W. Kanoa, me ka hoomainoinoi iloko o ka ohana Misionari, me ka hoomaewaewa ma ia hana ana I ka hana Misionari no Iesu.

(E nana ma ka aoao Ekolu.)

 

KA NUPEPA KEOKOA

HOOPUKA MAU IA MA HONOLULU

Kela Poaono keia Poaono

$2.00

No na mahina he Umikumamalua!

$1.00 no na mahina cono!

ME KA HOOKAA MUA MAI.

 

NA OLELO HOOLAHA – aole I oi mamua I 10 laina no ka hoopuka hookah ana, $1.00; alua komo ana, he $1.50; hookah malama, $2.00. E uku mua ia mai ke dala o na olelo hoolaha a pau e hoounaia aua mai e pai.

KANIKAU – he 4 keneta no ka lala oi hookah – penei: he 25 lalani, $1.00; 50 lalani, $2.00; a pela’ku.

KA OKO NO NA OLELO HOOLAHA – ka uku pepa, a me ka uku o ke Kanikau, e huawaiia no ma ka lima o na Luna o ke Kuokoa, a I oleia, e hoouna mai ia Pokua.

NA UKU PEPA A PAU E HOOKAA MUA MAI NO – aole e kaula ka inoa o kekahi haole a kanaka maoli paha, ma ka inoa o ka poe lawe pepa ke ole e hookaa e mai mamua. E pono ke hiipoiia keia mau rula, no ka mea, he umi no ka auhau no kei nupepa.

AIA KE KEENA O KA NUPEPA KUOKOA – ma ke keena I noho mua la iho nei e J.W. Aukina, maluna ae o ka Hale Leta. O ua hora hana, mai eiwa o kakahiaka a I ka ha o ka ahiahi.

H.M. WINI. Luna Hoopuka

 

 “KA NUPEPA KUOKOA.”

Ia published in Honolulu

EVERY SATURDAY.

$2.oo per annum, or @ per six months in advance.

ADVERTISEMENTS not exceeding 10 lines, inserted once for $1.00 twice or $1.50; and $2.00 for one month; all advertisements must be paid for in advance.

KANIKAUA will be charges $1.00 per page, or 4 cts. A line.

PAYMENTS FOR ADVERTISEMENTS, subscriptions or Kanikaua, may be paid to any of the Agents of the Kuokoa, or may be enclosed in a letter to the Publisher.

ALL SUBSCRIPTIONS must be PREPAID. No names, either of foreigners or natives, will be inserted on the subscription list until paid for. This rule must be strictly adhered to on account of the low subscription price

THE OFFICE OF THE KUOKOA over the Post Office. Office hours from 9 A.M. to 4 P.M.

H. M. WHITNEY. Publisher

§   Bound Volumes of the KUOKOA, for sale at the office over the Bookstore = $3.50 each.

§   Persons having complete sets fo the above, can have hem bound by paying $.200 each.

 

NA BUKE

HOOLAHAIA E KA PAPA HAWAII.

 

Baibala Hemolele Nui III gula nani me na ku.

Hikuhi ma na aoao…………………………………………..$12.00

“ “ Nui III eleele kaekae wai gula………………… 5 00

“ “ uuku iki iho, “ “ …………………………………………8 00

“ “ Pananaiki iho III eleele…………………………….4 00

Kauoha Hou III gula nani me na kuhikuhi…….3 00

“ “ eleele kaekae wai gula……………….………….1 00

“ “ “…………………………………………………….……….  75

Kauoha Hou Hapa Haole……………………………….  75

Lira Hawaii 1848 me ke kanawai………………….  25

“ “ 1855……………………………………………………......  25

Moolelo Ekaleala………………………………………….  50

Halao III lahilahi……………………………………………  10

Hele Malihini ana………………………………………..   25

No ko ke Akua ano………………………………………   25

Lira Kamalii………………………………………………….   25

Hoike Palapala Hemolele…………………………….   25

Moolelo o Heneri Opukahala………………………   25

Hoike Akua………………………………………………………. 25

Wehewehala………………………………………………   25

Ninau Hoike III manoanoa……………………………… 25

“ “ “ lah@@lahi……………………………………………  10

Kumumua Kula Sabati…………………………….......  10

Buke Lawe Lima……………………………………………… 10

He Buke no ka Pope……………………………………….. 10

Ui Kula Sabati Helu 3…………………………………….  25

“ “ “ “ 4…………………………………………………………  25

“ “ “ “ 5………………………………………………………   25

Buke @nan@lio a Ioane………………………………… 10

Himeni…………………………………………………………  50

Himeni III nani………………………………………….…..1 00

 

Na kauoha Hou Pakeke.

 

III Gula nani………………………………………………….1 00

III el@@le kaokao nani…………………………………. @0

III el@@le……………………………………………………… 30

Kauoha Hou Pakeke me na Heleha.

III Gula nani……………………………………………1 @0

III el@@le kaokao nani………………………..   50

III el@@le……………………………………………..  30

 

Kauoha Hou Pakeke me na Haleha.

 

III Gula nani……………………………………………1 @0

III el@@le kaokao wai gula…………………..   50

III el@@le……………………………………………..  30

 

Na Haleha Pakeke.

 

III Gula nani……………………………………………1 @0

III el@@le kaokao wai gula…………………..   50

III el@@le……………………………………………..  30

Ka @@e H@@@@@@ (Buke @@@@).. @0

 

Eia na buke @@@@@ @@@.

 

Palapala @@@

 

-Illegible Section-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-