Ka Nupepa Kuokoa, Volume XI, Number 18, 4 May 1872 — Ka Nupepa Kuokoa. HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO KA HIWAHIWA O KE KOA, HELU AKAHI O KA IKAIKA. [ARTICLE]

Ka Nupepa Kuokoa.

HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO

KA HIWAHIWA O KE KOA, HELU AKAHI O KA IKAIKA.

I iinuhna muiloko maio ka liuke Arabiu iuai ka ulelo Beritania a ka , uleL> Ilawaii. ! j HKI.L 25. 1 11 aku !a ka Ihkl«iho ia Ciīemiia a iolioko n kona haie, u i«*ve niai ia a ; MiMia o ke Kuhina Kaua. Hopunku <a «e Kuhioa Kauo i luna o Kken>»la, ; u!t aku la niakn inoa o Aluhe. A pati k na j»ule uiia, hnawi ae ia oia i ka hoor, k.H HHH lio Ekemila iuiua o im'iii, n ii i i ka iaehuseia. M<»c pu itio la ku luieliuio me Ekemia |m#. A i ke no ana ae, knuoiia ae la k ■. Kuluua Kaua i ke Aliiwahiueo na ou- ; j i r;»tku o Wakawaka, e hele m«i hoi r . . >maikai i ka mamo a Adaiuu, ku eu- ' ; » IVlrkane, ka inea nnua i hopu lima !uehuse!a, ka Ahhiknua o Aina Hoki. 1 A hiki keia Inhe ioiua o ke Aliwahine, j : hti\m <<v- i*. | ku »k»ika no luma auponi, «ka, no ka 10-' e . <»le hoī o kaoa mukana e knnnenoe uku ! . , iiua i» ke koa lanukila, noiaiin, lavie . . ui i h<mkahi i.*ini kuikain.ihiue ; <•, i iii.-uinii pnkali iio Ekemila. n<» «m-a. " I laku no kn uhu i ka pakaii." A ; ka hiki ana iun o ua Aiuwuhiue mu;»ii ae la «»i« i ke Kuhinn Kuua, i i .-u.a aku. Ua hooinaikai ia anei oia ■i :ī;!>u j o ko'u hiki Mi.a mai nei ? Ae mai j kr Kuiima Kaua. I,i wa, pnje ue ia m- Aniwahine n»H ka moa o Aluhe, nn' » a u-o'.naikn» ana iu Ekeaōla. ! A p;iu kana pule ana, kahea ae la oia i.*eii«ilfl, E ke kon hmakiln, ka inen <. i ka ikaika lua ole, i loan ai i na koa ; ■ k--m aujnnn Ua lanakila ma ke kaua o 1 ka m» m i : a no ko'u nele hoi i ka makafi;i kupmi.» e kokua aku ai no kou loko- .) noiaiia, ke nonoi aku nei au ia t v wu ae iluua, a e hele mai e wae » nau iloko o keia poe kaikamahifu- <i*»n»pio a'u i Uwe mai nei. A i loaa * ka makemak«ia i keknhi o iakou, 1 •.'a. o ke au. uni no ia noho, a e lilo i n<ea nui maiuno o keaupuoi, a o na ; i--i-onnpi.no a }>«u o ke aupuni, nia ka i • -.» uo ta o kou l»ma, o ka make a me - • >>la. aia oo la ma ko waha, a o ka no- • l\u wale »ho no ka'u. Ku ne ta o Ekemila iluna, a haawi ae - * K* iuHioiaikni ana imua o ke Aiiiwar.r a (ne ke anaina alii, a pane ae ia, O m- noi a r»e ka olelo hooilina a ke Ahiii« uani kela, aka, ke hoohiki ae i" i aa ma ka moa o Alahe, ke akua o ouko«, aole au e pono ke hoohaumia Bku i kikalii okeii poe kaikamahine, no ka n>f«, he wabi poo maunu noka'u, (wahii>i mare). i ka h>he ani o ke Ahīwahine no na oleio a Ekemila, |>aipai ue la oia i kona !im aie ka oholi, a hoohiks ae la ma ka inoa o AlaUe, E mau ioa aku no koo boof«8»k»»»a. Maanei e na bos, e waiho ana kakou no Kkemila, a e nana ne kakou ia Diaa me na ahi koa o ke aupuni o Aina Hoki, uui kkou i aahee aku ai mai ke kahua kaua aka, hoi aku la i hiki imua o Di%bo!o, ninau mai o Dt&bo)o, Auhea lu boi ka oui o oukou } A heaha la hoi ka mea i pau koke mai ne» o keia kaua ana a oukou f P«ne aku ia na alii koa i ki< koia «oe oa palapu • ke pio, Ua pau loe ko nakoia aoao i ka make, a ua lawe pir « *ku ko makou ah», (faiehuwlt> Ni

,HU &ku o DTcibr»lo, Ehm aln ko?j ikaikn loa rua keia aoao, i pau ni oukou i ka n«uke r Pane aku na ehi koa, Hookahi wale r»o (Lauhue hnwne Kouu) a he ilio ka lua. iSinau hou nku o Dibbolo, Owar ia kona inoa r O Finita, w»hi a ke koa, A oia i»o kn mua uanu i liopu ka laehusela. Pau oe ln na ninaninau ana a Dir»bolo, a lohe no hoi i ua inea u pun i hahuiia u»ai no ke koa liinakila, ku ae la oin a hoi aku la i Kehhialoa, a ku nna imua o Eki l'eki rna. N»n:»u koke mai la no o Eki Peki, Mmiia hoi oe, a heahn hoi kau ; n»au Imaolelo ? A pehea hoi ke kaua i i keia po : No ke kaumahu o ko Dinholo : "«••nao, ua kali oia i ku hoopokn nna aku i na huaolelo, nolaila, ukiuki iho la o Eki Peki a kipiiku mai lu, liolo oe la no hoi o ; Lo Peki a noho ana iluna o ka uha. Pane aku o Diubolo, Ua nui ke poho o ka p.ikaua o Aina Hoki, ua lawe pio ia ka laehusela, a ua nele ke koena o na koa i , ke alii ole, uol;jiln, ke mnmio oei nu, e | hele oe i uln no na koa i kel.i po. Pane J inui o Eki Peki, Ua makau au i ke ka j ua, no ka n»ea, he t»la inahunehune au 1 , nu ke kaua, a i mahuka mai au no ke ka- | iua, noiailu, |»e pono paha o Bama ke l»e- ; le aku i ke kaua. Pane mai o Bnn»a, He ; ae no au e hele, ke ae inai nae ke kupwuakane o kaua, ia'u kekahi iio ieie. Ae n»ai no o Diaboio, me ka i mai nae, He ae no nu, o ka lio kaikuaana kai a oe, a ia'u no ka lio kaikaina. j la \va n»e, pane koke inai o Lo Peki. llna pela, e hele ?>u nu ine kuu makuakajuc » ke kaua, ke hHawi mai oe :i ka lio kaikaina ia f u, n e lanakila ana 110 ; kuu walii aniani pouli maluna o na nl»i ! koa o W'akawuka. Ninau nku o l)i;ibo- ; 10, Auhea kau aniani pouii ? Pane n»ai ; o Lo Peki, Ei ae no. Kii aku la o Lo ; Peki, a lawe mai la. A i ka ike ana hoi o I)!nbolo, olioli nui iiir> ia oia, me ka «»lelo iho, Akahi 110 a pio o Wakawaka, no- | laiia, e haawi aku aiia au iii oe i ke kai- | kaina o kuu lio, a e malama hu» nae oe a j ( hiki i kou wa e hoi mai ai. Ae aku la o j Li> l'oki. j | Muanei, e hoi lion on,i kukou e naiin ! ia Ekeunla, oihi. ma ka po una iho, ina- I kaukau iho la o Ekemila ma, a hele inai I la i ke kahua kaua. | la Ekemila i ike aku ui ia Bama, e ku i aku ana mamua o ka Inidanio, a o Lo Peki hoi, mamua o ko Ekemila alo. Ia wa, iiaalele iho la o Ekennla i kona waiii, a hele aku la a hui ine ku luiehuiio, tne ka oieio malu aku, E hoi oe ma ko'u wahi, a owau hoi ma kou wahi, no ka mea, ua ike mai nei au i kuu enemi ino loa, e 1 ku ana mnnwia o kou alo. A ke mnuaolana toa nei au, e paa ana ia ia'u i keia po. Ae mai la ka Inid.»nio, a hoi aku hi ma ko Ekemila wnhi i ku mua ai. A no ke komo aiis o Ekemiia i ke kapa wahine mai luna a lalo, noluiln, ua hi--1 ki ule ia Buma ke hoomaopopo i ko Ekemila mnu helehelena mua ana i ike mua 1 ai, a manao loa iho la oia, o na alii koa noo Wakawaka. ' A makaukau na aoao elua, o ka hook maka iholi uo ia o ke kaua. la wn, we--1 he afi la o Ekemiia i ka iho, n hookuu oku 1 la. A ike o Bama i ka iho, hoom&nao ae • la oia no ka ilio i hakaka pu ai me ia iloko o ke aupuni Dala, aohe iho e ae e 1 (ike me keia, o ka iiio wale no a Rebia--1 Biia Lo, a me he la, ua waihoia aku no ia 1 Ekemila. a o Ekemila no ka paha keis ? 1 Uoomaopo loa ae la o Bama no Ekemila, a lele aku la oia e hopu ia Ekemiln, aka, 1 halahu nae ka hopu ana, e hao mai ona " o Ekemila, paa iho !a o Bama, a owili pu » ia ae U ke poo o Bama ir»e ke kaulawae ha o ka lio, a kauo hele ia aku la e Ekeo iniU i hope. a ; Iloko o kela manawa, kauoha se la o a Ekemila i kekahi mau alii koa, e hele aku a me ia, a hele aku la eiua alii koi, « paa i* i pu iho b lakou ia Bama. A kaawale loa a lakou mai ke kahua kaua aku, alaila, ka. o uoha ae U o Ekemila i ua noau alii koa i*i la, £ hoihoi mut olua i keia pio iloko o

Ika I'oK.'him, me ko <»lua maluum lon nae, a ina e tilo, e kouoha no au i Jiu ilninuku iV*ii e fi ia olua (iiaiuna o ka amana i keia po. Ae n»a» la na nlii koa ? a hf!e aku j la, e hoihoi ana iu Bama iloko o kn pakaua. . j A hala aku )a lakou hi, lele iho la hoi ) 0 Ekeimla mailuna iho o kona lio, n vve- i he ne la i ka pale sila rtiai kona ho ae, a hoouhi iho la maluna o ko Bama iio, a hoihoi iho la i kona wahi lto iloko o ka buke, a kau ae la keia maluna o ko lia* ! nwi li«». *. i la Ekennla nae i lawe ntni fii ia H.ima . 'niailnko mai o ke kahua kaua. paa mai la ' ka Inieiill lo i J\a hopuia n Lo Peki. Hoio j akn la no hoi o PiKemila. «ohe i niamao l»»a aku ko la nei holo ana Rku, ike .la keia i na koa o na au}Mini ehiku o j Wakuwuka, e anhee mai ana, kahea aku j |la keia, Henha hoi ko oukou tne e holo jnei? Pane hke mai la nu koa, Ua paa ! |aku nei ka luidanio i ka lu»pu ia, a ua j Jlaweia al.u la iloko o ka pakana o Aina j j iloki, a ua hiii ka maKe ma ko kakou ' jaoao, aohe nae he ike ia aku o ku mea I nana e hnhau mai una i ka [>ahi. 1 j Pane hou ae la o Ekemilu, E hoopau j ' i ko oukou auhee onn, a e hoao liou kn- ' kou i ka hele ana imua, a owau nue ins niua, a mahope mai oukou o'u. Ae mai li i.i» hoi na koa, a o ka hele aku la no j ia imua. | Ua nui no La luku ana aka iho, a jia 'auliee no na kna o aina Hoki, a no ka ; ike ole o ka iiio ia Lo Peki, pakele ai oia I Lki* muk<i« A, cto ka |i!io i ka hoto iloko o na kon, loaa oie »i iio lio Peki, n o kn Lo Peki no nne ia e |alualu ano, hoea aku nna o Ekemila me i iia koa, Ia Ekemila i hoeuakuai, hAomaopopo iho la o Lo Peki, o ka meu iaia nana i luwe ;>io ia Bama, nolaila, haaleie aku la oia i ka iiahai anu i ka ilio, a huli mai la loia innia o Ekemila, me ka hoomau no i jka paku ana me ke aniani pouii ann. A m> kn ike ole nku o Ekemila i ka jmen make a ke keiki Lo Peki e hoekepue ! |mai ana imua ona, ua hooikuika makeheJ wa oia i ka manao ana e heie imua, nka : !o ka lio nae, ua ike no ia i ke aniani po- ' uli, a oia no hoi ke kumu o kona hooko !ole ann i ko Ekemilaa mnkemnke, no ka mea, hoohuli ae la o Ekemila i ka lio me |ka manao e hele imua, huli no ka lio. a ikokoke loa mai ia ke aniani pouli, leie 'ae la ka lio i hope, kaohi mai ia o Ekejmilaine ka ikuikn ioa, aohe nae he pna, j oiai ua oi loa aku ka puiwo a me ka pi'ena o ka lio, a ku waie ana ma ka puka jo ka pakaua W r akawaka, lehei iho la o ; Ekemila ilalo, n olelo iho Ja, Heoha no la | hoi ke ano o keia lio ? Komoakula oia iloko o ka pakaua e ;hoomahaai, aoia nue i liuliu, hoea nku ana na aiii koa me ke kawaiawala ona iaina koa. Ninau mai la ke Kuhinn Kaj ua, Pehea ke kaua i keia po ? Paneaku )ua alu koa, Ua nui ke poiio ma k© majkou aoao, a uu lawe pio ia aku nei ka : Inid iiiio. { Ika lohe ana oke Kuhiua Kaua ame inu mea a o ka pakaua, uwe ae ila iakou no ka minamina a me ke aloha no ka Inidanio, no ka maikoi a hoopono ; ma kana mau hana n me kana mau kokua •ana i ka pomaiksi o ke aupuni a me ka ; lahui. | la Ekemila nae e noho ana ma kekahi «ouo o ka pnkaua, i<*he aku la ia i na ieo he ntti l««n, uoiaih, hele aku la oia i ke ; Kuhina Kaua, a oiolo aku ia, E hoomaHawanui iki oe no'u, no ka mea, he nui 1 nona inea a'u i hoopakeie ai mailoko |mai o na popiiiki. • nol&ila, kemanaopaa nei au, he hiki no hoi is'u ke hoopakele 'enai i ka Imdanio mailoko mai o ka pakalua o Ama Hoki. * Pane mai la kekahi o ;na alii koa, Ua li ia aku 1« paha, no ka enea, he kanawai paa ia no na pakaua ; ina no e ioaa ke pio, o ka li koke ia iho ila no ia. Pane mai o Ekemila, Ina no |ua aneane e kau iluna o ka amana, he . hiki no ia'u ke lawe mai mailuna mti o ua amana 1«.