Ka Nupepa Kuokoa, Volume XI, Number 24, 15 June 1872 — Halolelo a Hon. Keo Kaaka no ka POMAIKAI O KA POE HAWAII ilihune iloko o ka Hale Ahaolelo [ARTICLE]

Halolelo a Hon. Keo Kaaka no ka POMAIKAI O KA POE HAWAII ilihune iloko o ka Hale Ahaolelo

[Ke hoopukn eku nei m»kou i ka Hniolelo a Wr. Keo Kaaka mainlo īho nei, no ka pono ole e hoopaahaoia kekahi makaainnni iiihune ke kaa ole kona muu auhau pii; kino, a ke hooia io ia hoi, he nele maoli oia, L. H.] E ka Peresidena :—Aole no he mea no'u e hikilele ai i ka ike ana iho i na hooko ana a ke Kanawai no ka ohi auhau pilikinoana ma na kanawai o Misisipia me Gen>gia manuu iho o ka \vn kaua hulinmah»; aka, he mea hikiieie nae no'u ka ike ona ino ma na kanawai o ka mok'unina nona ke kumukana* wai i hoomakaia ka Pauku akahi.me keia : " Ud hanwi mni ke Akua » nn kannka a pau he mau pono e pili paa ]oa in fekou ; oia keola, ka noho hoopilikia ole iu rai, a me na pono e loaa mai ai t a e maluh-a io ai ka waiivai f a e imi aku i na mea e olaofu ai ka noho ana." Ma na hooko ana o ko kakou mau kanawai no ka ohi auhau, ua konoia oe a o na kanaka kino ikaika e ae paha, ina no oia he iiihune loa, e hele e hana ma ka hana oolea (hana paahao) ma ka 25 keneta no ka la, a ' hiki ika wa e pau ai kona inau «uhau kino i ke kaa. Ke manao io loa nei «u, he hewa ka hopu kino ana a me ka hookakono aku i > kekahi kanaka paha ma kona kno, a i ole ia ke hoohana aku paha iaia, oia hai ka maha» lo maoli ana aku i na hooliroriima kinla.; He roea hewn pu no hoi ka haokikina ana aku i kekahi kanak» iiihunehiki ole ke hookaa i ka aohau, e hele e hana na ka 25 keneta o ka la, oiai ua hooiaioia maluna o ka p*pa hele o keia Hale Ahaoieio he 50 keneta ko uko hana la o ke kaoaka» Ua hoikeikeia mai e ke Kuhina Waiwai he hookahi wale no kanaka hookaa i kona aohau i hoopaahaoia; ke ae aku oei au ia mea, aka, ke olelo aku oei au ia oikoo ioa oa hiki ia' oe kehuli i na pooopili kinooke kanaka hookahi malalo o ke?a kaoawai, aole no hoi he< keakea e alai aku ai i kt holi ana aku t na pono pili kioo o na kanaka 5(Xl! Ak» ua hai-' ia mai au e na makai, he 250 poe i hopuia maialo o keia kanawai.a he 20 o iakoo i hoopaaia m«loko o ka flaie«rai a ao ka po ; a o ka mea wale oo i iookuoia ai lakou, o > ka hele ana mai o oa oekamaka e uku i na! auhaa o keia poe pio. Ke manao paa oei' •u. oa hoopiiikia mai fcfia kanawai i ka ie< huleha o ko ka Moi ouo onakaaioaoa. (Ja • aoo lik* loa ao keit kaoawai mo ka kana-' wai e pīli aoa i oa kaot mare anwoa wahi* nt mare, ke haalele kekahi i kekahi. a oia ano kaoawai e kau ao* i ka hoopei o ka hoo- i

pabaoi« i n» In aoa i ka p«ab3ns i hoopaai* oaahilo c ke kaoi«r»i o oa Haku a me oa kauwa, ua hetm lo«. [h mioMi. ooooi ma; ke Kahim o K« na Aioa e„ : laheiu i kekahi boke Kan&wai o 3JafcesakeU. < e pili ae» i ka hopo kino i» o kekahi kanaka hookaa ole i ka aohau mahope iho o ka hooiah) e «n« aka iata he mau la. a ke hooie fcoi i koiva oko aoa, e boohan>ia a h;ki i k« «n» e paa ai o m mia «übau ī ke ltaa, a , «oe ka hoike piaueka mai. aole ooUake?uketa «raie ia Kaaawai, nn oa enokaaina oo a pau o Ameiika Huipoia.} [!a loaoawm hoi* ka mai ka Loto Kuhina, a oleio <nai, ae , he hiki oo i ke kanaka Wu i ka aohau piii kioo ke hookaa, ke loaa ke dnla. aka.aole nae e hiki ke hopu ta oia ina aohe ana dala ] [Paoe roai ke Kuhina o Ko na Aiaa e. aoie like o ko'a manao ma keia mea.] [Hoao mai ka i Loio Kohina e heluhelu aka ī ke koeoa o ka I paukii kanawai a ke Kuhina o Ko na Aina e, i heluheiu poomuku mai ai.] [Keak?a mai ke Kuhina Kaiaiaina } ka Loio Kuhina !; me ka oleio ana, aole ona makemake e Ike i na kanawai o Makesuketa.] [Hono hou ka Loio Kuhina e beluheiu, keakea emai ke | Kuhina Kaiaiaina.] Lilo nmi ia nae ka bu« ke Kanawai ia Keo Kaaka. a nana i heiuhelu mai i ke koena aku o keia pauku a o ka io maoli no boi »a. O ke ano nui o k« hapa aku ī koe. oia at:lee hopu ia kekahi kanaka a hoopaahaoia noka uku oie i kona mau anhau pilikino, ioa ua hooiaio mai he iiihune 'ahe nele oia. 0 keia hoao ana o kekahi mau Kubma e keakea i ka heiuheln holookoaia aua o kela hapa pauku Kanawai, he hana maa na keia m»u iuna hooponopono iaupuni, a ua ike mau ia keia mau hana iloI ko o na makahiki heumi i hnla aku nei. Ca hiki no ke l#\veia mai na kaoawai o Make--Buketa iloko o keia Haie Ahaolelo ma kah» e bik» ai ke hoopuipui ae i ka aoao o kc 1 Kuhina o Ko na Aina e, e iike me kana i kekahi !a i hala no ka ninau auhau kino, aka ma kahi a ua kanawai o Makesuketa e kue ak»i ana iaia, aole loa e heluhelu īh mai ana. Oa haohao au i ka olelo aku, ao!e i kaulana na Kanawai o Makesuketa maanei, no ka mea, i ke!a kan Ahaoielo wale aku nei no i hala i hoinoino a i hoohilahilaia ai ua Kanawai o Makes«keta e lakou. Ma ka mokuaina o Makesuketa, aole i na» na ia ke kino o ke kanaka me he waiwui ia, a aole lon e hiki ke hookikinaia kekahi e haoa i mea e kaa ai kona mau auhau. (o?» he woiwai kona n hoole ia i k« hookaa ana i kona mau auhau, me ka hoike ole mai i kekahi kuniu poiio i ka iunakanawai no ia hooie ana, alaila huopaahaoia. Aka ina ua kukuiuia oia i mua o k« iunakanawai a ua hooiaioia he iiihune maoii e hiki ai ke hookaa i kona man aunau, nia»fa, na nonknōia o»a. aka, ua hooieia nae oia i ka mana koho iunamakoainana. Ma ko kako<i mau Aha Hookolokolo, o ka poewaie no e hookiiuia, o ke kahiko a me ka r»aw.i)inuwnii, aole o ka ilihune kekahi. [Pnne inai ke Kuhina Waiwai, e nuna i Ka Pauku 4SO o ke Kanawai Kiviia, oiai mulaili, ua hiki no ke hookuuia ina he kahiko, nawaliwali n ihhune.] h'ehai aku oei au o keia knnawai ua ki»mo no ia malalo o ke kanawai u na Luna Helu, aka o ka pauku nae e pili ffna i ka ohi ana a oia no hoi ka'u e manao nei e hooioli, ke olelo mai nei, m,» aole e loaa he waiwai e kaa ai kona auhuu, alaita, o ia anr> k;,naka, in« he kino ikaika a puipui, na ka lunakanawai no e hookuu aku t ka nui o kiin» mau dala auhau,aka, aoie nae he wahi maiaila e hi« j ki ai kaekemu nku he Hihune oia, aia wale no ! 0 ka poe kohikoa nawaliweli. He Luua Au«i hau uu mamua, a ua maa au i na hana a ku i poe luna Helu, aia wnle no he kahiko a me ka nawaiiwali e hookuuia ai, aoie au i ike, ua hookuuia kekahi kuoaka no kona ilihune. Ua hoikeia nue mu keia papahele, aole o kakou poe iiihune, ma ke kamaiiio waie no pa-' ha ia, aka ke manaoio nei au he nui wale oi na kanaka maoli he poe iiihune loa lakeu e| hiki ole ai ke hookaa i keia auhau. O na j kanaka Hawaii, he poe makaaia iakou i ka | hookoa auhau ana ke ioaa ke dala. 0 ko'u : ike maoii keia e hoike aku nei, h? poe hoo-! kaa hikiwawe na kanakn maoli mamua o na [ alakaia ua haole ma ko kakou nei an«ina.| Ma na aupuni a ma na £mepera he mau ili»! hune ko iakoua iua na aupuni naauao a mena Emepera he mau ilihune ko lakou a me i na aupuni naauao a me na Emepera, ua ha« I na iakou i mau kaoawai no ka poe ilihune f | dka aole nae peia ma o kakou nei. Ke ho-i ike aku neī au. iloko o ko'u manao iho o keia I hopu ana i ke kino o kekanaka a hookokooo! aku laia e hele e hana i kaa kona auhau, ua kue kumukanawai maoii ; o ke;a bcokokono| ana i ke kanaka ua like me ka hoopuipui 'ku i 1 ka pono no ka hoopaa kiviU ana i kona ki-| ooiho, no ka mea, aole e hiki ke hookaa-! waleia kana hana mai kona kinu iho, aka, o! keia kaawaie ana ua hanaia no ia me ka| mea piii i ka hoolin.alima ma k« hana ma-| oli. Ua hiki no p*ha ke kuaiia ka palapala! boopaa o ke kanaka, nLa. ua iīlo pu nae ke- ; na kino roe ia, a aoie loa he kaoaka hoopono! me ke kaopaona oaauao, e koi mai ma ka ! aoao koe. Ua oleioia mai nei nae. aole he • ponoe Inwe la mai oa kaoawai o Makeaukela I ianei, he oiaio oo paha i«. »ka m ua elooio) ko kakou haku kumukaoawai e ae ma ke| aoo kii, i ka Bila o \a Pono o ka mokuaina | o Makeauketa, aole au i ike i ke kuma kue | nui o ko kakou ae «oa i kek.hi mau booko! kanawai o ia mokuaina e lawe mai iw> keU' Bīla o Na Pooo. Malalo o ko kakou m«o * kanawai koho haloea in« ao'e e iawe mai ke-' kabi kanaka i kona p«iapab hookaa auhau,' aoie oia e ae ia e koho balota i Luoamaka-

«inana. Ano. i meae haiawai ai m« ka «na-; kemake o ka poe e noi mai aoa e kau kana* wai no ka obt auhau aoa, ke no» aku «iei au, e hookomoi® kek hoeioli: ln« «oie t k»«; kekahi waiwai e hiki ai ke aohao ak», *b*il« oi« ano kaoaka ioa he kan«kt» kioo ik»ika « poipui, e bopa ia oia a lawem \ woa o ka Looakanawai apana a Hiomalu j*ba, a mamoii o k« oioaninaoa ao« i kona waiwai. a ina aole e loa« be waiwai e hiki ai ke aubao ako a mamuli peba o kona hoohiki aoa. aole ooa waiwaī, alaila. e hookuuia oia." Ma keia aoie au i ike i ke kamu e hiki ai ke kueīa mai keia hooioii eia waieno paha, oa hakuia me ka mea aoo hke me oa kanawai o Makesuketa. Ua oieioia iho nei, a be oiaio p«ha, aoie ka he waiwai nui na pooo piii kino o ke kanaka Hawaii, ina aoie peia o ko lakou wai*; wai a me ko lakou ano nai • ao ta a o ke i aioha ia lakou ka paipai aka. { kela Ahaoieio aku nei wa(e no i hala, i iaweia mai ai kekahi Bii« i hoopaapaa nui ia ai, a e )ike me ka mea mau i kabi poe hoa ' haaleie iho ia kekahi i kona noho a heie aku e ninau i ka manao o kekahi iunamakaaina-' i na a me kona mau ano, a o ka haina oīa j "Ua kue kumukanawai"—" Ua hiki no pa-1 ha ia oe ke oieio peia, aka, aoie ike na kanaka maoli ia mea." Ua hewa kei.i, ina he \ wahi waiwai io ko ke Kumukanawai, aka, he J mea pono ke hahai aku ma ka hua palapnia ame kaohane. ina he mau kanawai ko kakou i kue i ke kumukanawai, e hoopau ; ioa aku kakou ia iakou.