Ka Nupepa Kuokoa, Volume XI, Number 25, 22 June 1872 — Ka Nupepa Kuokoa. HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO ALUA! KA HIWAHIWA O KE KOA, HELU ALUA O KA IKAIKA. [ARTICLE]

Ka Nupepa Kuokoa.

HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO ALUA!

KA HIWAHIWA O KE KOA, HELU ALUA O KA IKAIKA.

I unuhiia mailoko maio ka Buke Arahii. mai ka atelo JJerilanda aka olelo Hawaii. 1

i. s\ HOA Pi'Ni Kaao; Aloha oukou: j M iinua oe oko kakou hoomakalehoj , inn hana koulana aka mea nonn ke- \ \ i he inea hiki pnha ia'u ke hai 1 ' ! »< e ai; i ke nke», a e knmnilio no nn ! . ini i «» ke ao holookoa e like me ka mea i ■' .n i i'o, i hoomHkauliiin ai no na la (o--::u. i i'ono no'n iho e lik-e me ke ao ana u,n a k.-i'ii kumu, aka, no kuu ike ann i ; ko o keia mau pule iho nei, ua iioone-; < ; m kakou i ka puuoioina ole e hooma-j •! f ::»o ai inai ka ai\ ana iwaenn o kaino-i :t •: i n|»i)ltpo o na hana a ka Ahaoleio, a! ti hila. ke inukana nei au i pomaikoi no| < kmu ma ka mea hiki ia'u, e like me ke| <i • ana mai n ka'u kumu, me kuu kana-i ! n '»!(• iwi keakea a kekahi poe ike e ael t •. -alo in.ii nei, n<i ka mea, ua ike io noj ū : t.»ic i ikou iao pu ia me u'u iloko o| • • 11 leao, owau no ame ku'u kumu. j \ i i.r mnnao kenkea kt> kekalii, ku, j iho II" pela, a pau ae ka'u hoopuka ; n.. ul.uin, ku ae no a maloeloe, nlailu,! . < acivi ikal>aa me ka laula oku nu-j i- pu. | m h:ina knulnna n ka mea nonn ke-| i i «>< !(in. ua aneane no e ukoli uku ma i l."« oioheu o ka mea nonn ka moolelo! i; i ii.iin. ukn. o ka nui n me ka oi ke-' •.«' .i oku i;i nei inuu h;i»ia kauliinn, ua! i.u'i aku no la iioko o nn iini aua a| iiMi.i inuu mniiuu. me ka imolele an:i : . ~ i: ;uii a ko oukou muu puuwui, a mai, li-.ko o oukou iho, "na'u uo nu'u; ; • > n.♦ f>." no ka mea, un ik« no nu,ao-i ;nii he moolelo e i komo mai ilo-j ». > •! ki-i.i uupuni a iwaena hoi o keia la-| i iiele ka aihue ana aku o kana inau! j t 'i i nn mnnno o ka poe heluiielu nu- ; iime ka poe e lolie mui aua, n pa- ! . * v ;tku ke kuli no kona lohe ole. \ t a !a, o na iuca a pau h'u e kamn-j i i! imua oukou, mai keia h«>omnka| • t a inki i kona paleua. a komo ole iio- ; s-» «•ukoii ka iini n<> kana mau hana e f ' •>< n11 * ka'u i kaena ae nei, nluil.i, imiin l iiiKii ko nukou pono mn ka apua o ka'u n-Hi oieio. anoai o (oaa ia oukou ka palekam mi o kekahi mea hoopnka moolelo l i ina kna hope nku. Me ka mahalo.J Ulele.

I BUKE 11.

IbiaiiS Lo ma i hookuuia nc ai e mila mii loko oe o kti eke Tarciitt r>paia'i e Eki Peki ma, oiai lakou » Keahialoa, a hoopaaia ai o Eki a, a hoi mai ai a hiki i Pelekane, t o Eki Peki mi, a ia wa no, i hui Rubiana Loa>e Puakinatnu t a haia o Puakinaenu. ila he «nau mahina mahope iho o ana o Eki Peki ma maluna o ka , hanau iho La o Puakinamu i ke i(!C, a kapaia «ho )a hui kona inoa ana Lo Alua. A okeia keiki hoi, «i no ia i loaa ia laua iloko o ka o ko iaua mau la kanaka makua, i o paiua na oho hina o ka wa 00. 0 nae o ka wa a Puakmaenu e haa•a oo ka hanau keiki, anoe mai la 1 o ka leai, luliluli mau ae la ka i ke ola». a hoomau mai la ka uiU i malamalama, a pHipu iho ta k« o na'lii a me oa aiakaainana, no ka tio o na hekili ikaika, nei, nakuk

lua i ka papaku olalu, a puoho ue !a ka ' hiamoe o Milu, n nuku iie la i kona mea nnnn e lonulomi ana, 'llealia hoi kau e hoopuiwa nei i ko'u hiainoe i !ea, mai na hoouka kaua mai a Ka eneun. a o ke kuu ana iho la no m. eia ka hoi o kou hoala koke ae nei no i'i." Hoole mai la na hnn o ki mea loiinloiiii. a kuhikuhi ae la iluna,- Nanu ae la o M lu ilmia. a ike ae la oin i ka nnkaka o na paia o kona aupuni, kau e waie iiihi l<t uo kona inaka'u. nie ka i ana iho, u N»»wai la hoi keia ke* iki koa e haakohiia la e hanau ? " A ha la l»e mau minule o kona huli ana iloko 0 kana ike, maop<>po iho la inia,. nolaila, 1 ae la oia i kona uiea lomilomi, Aole keia he mea e. o ke keiki alua kela a llohiana Lo mn, ka moopuua hoi a Kiui L ilaina, kuu hoa'loha hoi o na la i haln. u ke maka'u e nei nae au no keui keiki koa, oiai aohe knuak.i ikaika e iu: n ku aku imua ona a lanukiln." L ka mea helnlielu, mai iiluhua on no keia hookapeke iki ano ae nui no Milu, q haalele no hoi i ke keiki iloko o ko opu. " Ua hi—ki he moe na ku laau loa," no kn mea, aohe ia e nele, oiai nona lioi keia moo'elo, a ma (ma la ka h.ipa nui o ko kakou kumailio ana no keiu \\u uku. () na ouli o ka lewa a ioe na mea ku[mnaha e ae, ke hoomau la no i kn lakou mau hana, e I ke me ko lakou kul.ma mua i hoomaka »i. Aka, iloko nae o ke- ( kuhi mau mimUe, ili iho la kekahi rnati kuakokoko ikaika maluna o Puakinamu, i ia mao ana ae, alala aua ke keiki iwaho, a o ka manawa no la i iho makawa- ; lu mai ai na pnknua koko o ka lani, a halana pu ia ae U ko aina e ke koko, a lilo r\e la ka moana holookoa i koko, a pela iio hoi na muliwai a me nn punawni, a he koko wale no ma na wnhi a puu o ka aiua o Pelekane, a ua inalamnia kela la e keknhi pue maloko o kalakou mau Buke Moolelo. Maar.ei, e waiho kako\i i kn oleio ant» no ke keiki ti me ke ano o kouu hanauia ann, a e nnna ne hoi kakou no l)inl>olo, penei kana, "M«ii kuu wn uuku mni a hiki i kun honohoin nnn ma keia wnhi, n mai luil.i moi hoi n lnki i keiu la, ua p;>lupalu wnu, ua knuuoo hoi a h iumakuiole, a o kn hoi nku hoi koe i kn poho lima o ka mea nana i hoouna mai. ike ia ana hoi kein inau mea kupanMha." 110 oiaio, iloko o ua la nei, nunn ae la oin mao a maanei, un unoe na mea o ka lewa, ua mau ole ka honua i kona kulnna mua, a o ka hekili hoi a me ka uuila, ua hnla wnle nku mawnho o ko laua mau palena mau ; a o na paka ua kuhohonu mai ka lewa mai, ua like no ia me ke koko, a he koko wale no nia na wahi a pau o ka aina, a o ka luahi keia o Keahialoa, ilikiia iho la, o ka hele ia a piha pu i ke koko. lia ane like loa keia me ka Kainapuan hana ana me kona hana lepo, a piha pu oi o Kaluaopeie, n pakele ai hoi o Pele mai make ; pela i oleloia ai ma kekahi o ko kakou mau moolelo. Ia Diabolo e uoonoo ana no keia wau mea kupanoha, haohao iho la oia no ke poanuanu, a i hele aku ka hana e kiei i ua luahi nei ana. un piha pu i ke koko, a ua lilo ka wela o ke ahi i meß oie, nolaiia, kau e'wale mai la no ka weli i ua o Diabolo, me kona i iho, "Inn he hoa paio keia no'u, a e hiki mai ana poha i keia \vn, alaila, mamua ae o kona hoao ana mai e kue ia'u, e hoawi mua uku no au i kuu ola iaia." Aka,iioKo nae o kona wa e houpuupu ;. wale ana t kupu mai la na noonoo maikai 1 ana iloko ona, a akaka wale mai la no ; iaia na ouli o ia mau mea ana i ike ai. a ; hoomanao ae la oia, he la hanau ka ! no ; kekahi inei i ikeia e ko ka po, a e hlo ;ana ia i hoa paio no'u ma keia hope aku, I ke o'u mua oie ia nae e a'u kona ola i ka w a opiopio. | Mamua ae o ka haoauia ana o Rol>ia* na Lo Alua, ua hiki mua m«i o Walena, a e noho ana oia tna Pelekane ia wa. Eia hoi; iloko o ia wa, pulama mai la na makua a me na kupuna alii, ma ka hooa\aopopo ana, me ka manao e lilo na

'lakou e h «n:ii, a u.i maopopo io no pela, a u.i hoU» līke in manao iwaeua o n.iMii. Aka, mo ka lua ae o ka la, un 6ko*ko.i mai na mea a pnu me ua mnkana na ua keiki la, a na lawe mai kela mea keia mea e like me ka mea i loau ihim. Aka, aia nne iloko o ia wa. ua laweia mai la un keiki nei imua o ke anainn. a ua ku hke mai na n en a pau e hookupu me na maknna i loaa ia I ikou. Aia nae i kela mannwn, ku mni la knhi kanaka kuaainu i olelo'n e knkou ma ka Huke iiiiim. ku mni la oia a uinau mni, "Nawm e hauni ike ke'ki r" I*ane mni o llob:una Lo, u Aia no i nn makua 'lii h me na kupuna ka hunai." Iluh pouo ne la kahi kauaka kuoaina, n pane ae la ia llnhiann Lo a me ke unuina e akoakoa nnn, "E ke'Lii. k» lunhi a na pihkia, ke koena hoi a ka make, e wluolu ana onei oe i keia mauawa, e hoolohe mai i na olelo pokole a kou wahi kauwn nei ?'• Kunou inai la o Uohiuna Lo, n i mai la, ''F« kamailio mui, a e hooloho no nu." ' lloko o na la i h ila, he hoa'loha oe uo i<a pihkiu, a ua wili mnu io oe e na poiuo, a he koena oe na ka make, uku, 'hookahi wule no kumu o kou pakele ona, o ko olua noho pu ole me Kkemilu i kohi hookahi ; hiki mai ka pihkia ma ou la, loho ki.'la, o kii mai la ia oe e hooia, n ( pakele iho la oe ma ia huna ana, o pela uku, a pt'la akii. "A ma ia nno, ke uonoi nei nu in oe, e nele oe, e nele na mnkua'lii, a e nele |pu hoi me na kupuna i ka ole-, a e haawiia kn hanni ia ana o ke keiki, na kekahi hoa'loha kupono ou, e noho ana ma kekahi mokupuni mainno loa mai keia wahi nku, me ko oukoii ike ole aku

i konn mnu maka, aia nu naun e iini moi in oukoii, tk lloko nne o kein wa a'u e knmailio nei, me iie mea In o l)iabo|o kekahi e ku pn nei me n'u, » ke hookikinn mai nei e wnnnna aku nmia oukou, aole ka e liuliu loa m.it keia iu nku. n e pui nna oukou i ke komo iloko o ka eke T;ilenn." Pnne niai nae o R<>binna 1.0, " Nohea aunnei kann eke Taiena e l«aa ai, owau wnle no ka men i louu ai o ia meu, a ein no ia ma ka poho o kuu li:fia i keia la, a ke ike nei ;ui, aohe manu e ae ma keia honua, nole no koi mulalo iho o na lani, e hiki ai ke kii mai me kona manu maalea a lawe aku me kuu ike ole Pane hou mai knhi knnoka kuaaina, "C) keia a'u e wanana nei, e ko ana no ia, a e pau loa ana oukou iloko o ka eke talena, ke ole oe e makaala, n nn keiakeiki e lioopakele ia oukou, ke knawale nae keia keiki i kahi e, oka, ina e noho huikau oukou, e pau loa ano oukou i ka mnke, aohe ahai lono." Iloko o ia wa no, kauoiia koke ae la o Robiaua Lo, e hui na llale Ahaolelo, e kuka no ka noonoo ona i ka pono a me 'ka pono o!e o ka hanwi ana aku ia walio ka hanai oke keiki, A ina ia noonoo ana, ua hoopukaia ka olelo hooholo, rm waho e hanai i ke keiki. la wa no, kupu koke ae la ka inanao maikai iloko o Robiana Lo, a pane ae la 'oia, Mai keia la aku, ke haawi nei au i ke keiki ia Walena, kuu lioa'lohn maikai, a hoa hoomanawanui hoi ilokoo ka pihkia, a nana no e hanai i ke keiki. Lilo ae la ka hanai o ke keiki ia Walena, oiai mamua ae o ka hanauia ana o ke keiki, ua hīki mua iho o Walena, he kanaka akamai a kaulana oia no Arabia, a he hoa make pu hoi no Robiana Lo iloko o ko lua po, a ua paa na hoohik» mawaena o laua, e mau k*» iaua kipa ana, a o ka niake wale oo ka palena. O Robiana Lo 11., a kakou e kamaiiio nei, ua hanauia no oia ma keanokanaka, a o kona kokoolua i hanau puia ai, he iewe no, a o kona ano nae ma ka nana ana iho, ua nemonemo, a iike loa hoi me he kuinu pahi U. Lilo ae la ia Walena ka hanaiia aoa o Robiana Lo 11., i Uwe no hoi oia me ka mea i hanau puia'i me ua keiki oei.

A hiki o Waleu* i Antbta. ua hanai' ia ke me ka waiu o ke dia. a o ke kokrvoKia hoi pu ia ai. ua:hoia iho ln iloko o kekahi pai:u i hann loeaia e kekahi mea akainai «i»e ke kuinukuai kiekie oa mo mi maliawae. Iloko o na inanawa ek<>iu o ka I», a pela hoi i ka po, noie oia i hoonele i kn nana iua wnhi pnhu nei. n ua iiaohno oia no ka loli mau o konn ano. I ko hala »na o kekiihi mnu nmlaina, hiki mai la ke knikunhine o Walena mai h«lia inai. a nouoi ;*e la ia Waleua, nana e hanai i ke keiki, a ua iw no Wulena na ke kuikuahine e hanai. lloi aku la ua knikunhine nei me ke keiki, a noho iho la no hoi o Walena, a hookahi no ana Inna nui, o ka mikialo inau i ua wnhi pahu nei, i ekoiu niaimwa i ka la, a pela no i ka }>o. Iloko nae o keia manawa a Walenae hoomau ana i ka wehe mau ona i ua wa--4h pahu nei, ua ike iho oia he maka pahi, ua aneane me akahi iniha ka loilii. R na hon, e wniho ana kakou ia Wqlena a me kana wahi pahu, a e hoi hou ana kakou i hope. Oiai, mnhope iho o ka hnla ann nku o Walena me ke keiki, a nn hula hoi l»e mau mohina mn ia hope iho, kupu ae la ka manao iloko o R<>binna Lo, e hoi laua a noho Moi muluun o ke Aupuni Dala, no ka men, un ike iea oia, a ua m&o--popo no hoi, aolie i kupono ko laua ano alii ke noho ma Pelekone, no ka men, aole o Kini U.ilama kona makuakane. e hiki ai iaia ke pii ae a noho iho ma ka Nolio Moi o ke auj:uni, A no ka holo pono ole o knnn mea i manno ni, noLii|;i, nonoi ne In oia i konn makuakane Moi, e weheiii kekahi Aiiaolelo ku i ka wn, oo ka noonoo ana i ka-. na mea i manio ai, ina he mea kupono i ka Ahaolelo ke hoi.kuu mai in laua e hele e like ine ko laua makemake. Mn ka hora i oleloia, ua akonkoa mni In nn'Lii n me nn llon Ilaiiohano o ka Ahaolelo, n malnila pu no lioi me Kini Uilamn. Ia wa, ku inni la o R<ibiana Lo, a iinnwi ae la i ka hoomnikai ana i kona mnkunkane Alii, a imua hoi o na'Lii a me na Hoa Hanohano o ka Ahaoleio, a pane ae ln, 14 Ua ike au, a ua maopopo no hoi, ua makaukau a lako loa keia aupuni i ka Moi a me na'Lii, nolie iiemahema i koe, e huli ae ai ma ka Akau. uoie hoi ina ka Hema, nolaila, ke nonoi aku nei au i ko oukou lokomaikai, e hookuu mai ia maua, e hoi aku a nolio Aln maluna o ke aupuni i loa < iu'u ma ka ikaika a me ka hoomanawanui, no ka mea, aohe alii i koe inn ia aupuni; nana e malaina i ke nupuni a e hooponopono hoi i na kanaka." (Aolei pau.)