Ka Nupepa Kuokoa, Volume XI, Number 30, 27 July 1872 — Page 1

Page PDF (1.72 MB)

This text was transcribed by:  Jacilyn Lum Lung
This work is dedicated to:  Kamehameha Schools Maui

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

BUKE XI.      HELU 30.                   HONOLULU. IOLAI 27. 1872                     NA HELU A PAU 550                     

 

NA OLELO HOOLAHA

 

@ na Ahupuaa o Makahanaloa a me Pepe @ Mokupuni o Hawaii, aole e @ kanaka maluna o na mau nina la, me @                                                                        W.6 AKANA.

@ Mei @                                                                                                                    548 3m

 

Mele Lahui Hawaii- O KEIA MELE i haku loea ia e @ ua loaa mai nei aoo, he lehulehu @ kaulana mai Kapalakiko mai, a e loaa @ haahaa, ke hapaha, ma ke Hale Kuai.

555 3m)                                               H.M. WINI.

 

HONOLULU DISPENSARY

 

@ nei au i ka lapana wale ana i na mai o kela a @ mai keia la ako, no ka hiki ana mai o ka @ i ma keia kulanakauhale, noi lia, e lilo ana au @ haumana, ma ka ohana “O Bipi”

@                                                                                                        G.P. JUDD (Kauʻea).

 

E HOOLOHE MAI KANAKA!

 

@ ma ke dala maoli na mea a pau e lawe mai ana @                                     G. SEOELKES s Co.

@                                                                                                                                613 3m

 

JUDO A ME LAYTON.

 

(ALANI KACKA A ME LATONA.)

 

NA MEA KUAI MEA ALO NA LAKO ALA @ na mea alo a me na mea hoomomooa lio.

@ ma lalo o ka Hale No, Alanui Papa, Hoaaloha­.

476 ly

 

AHA KAAPUNI O KAUAI

 

E @ ana o L. McMCILLY (Makalo Lolo) i Kauai, i ka @ e hiki mai ana, me ka makaukau e @ waiwai a me @ waiwai hoa_na ma @                                                                          551 @

 

A KA POE makemake ana i ke Kau Kupapau, na@ a @ hookah, i huiki mai i Honolulu nei, no @ i ka mea aloha i kaulele mai i ka pume @ aia ia makemake o ka @  no ke @ like me na kaa ku@ no paha. O na palu kupapau o na ano a @ mamua o k aka Pake. @ luaa kela mau @  me kaʻu i nai ao la he kipa mai oukou i oʻu nei.

M.T. DONELL

@                                                                       Hale Hana Lako Hale, ma Alanui Moi.

 

E KUAI MAI IAʻU A NAʻU NO E

-haawi aku-

KE Kauka Laʻana Laau Lapaau Kaulana he Laau He@ (Linam_moni) Aole mea e kapalua ai ke ola @. He laau ola keia no na mai malalo iho: @ pia- Unauma elua- Nalulu- Haoa wela, Mai @ Kuaahiki. Hano, Nae, a pela aku.

            @ ke kau @ ana o kela laau lapaau, e mae@ e ono ai ke ai, e hooikaika ni ke kino, e ma kai @ ala ai ka hanu a e noni ai ka heeheena a maikai @  ma kahio                                                                                                                                              T.A. LLUSD

@                                                                    (647 3ms.)                               Agena ponoi.

 

PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO

-O KA-

MOKUAHI HAWAII

“Kilauea”

@ Iolai 29………………………………………………………………………….. no Kona

@ Augale 8………………………………………………………………………….no Kona

@ Augale 12………………………………………………………………………..no Kona

@Augale 22…………………………………………………………………Kaapuni ia Kauai

@ Augale @................................................................................................... Kaapuni ia Hawaii

                                                                                                                             Kuike ma uka ohua

SAMUELA G. WAILA.

@                                                                                                                                   Agena

 

E NA KANAKA A PAU

E malia mai, ke poloai aka nei au la oukou a pau o @ lawe mai i ko oukou mau kawa hou naʻu @ a oki paha i na he loihi, no ke ha@ i na kamaa i ano kahiko e hana no wau @ Palani ma maikai, eia kekahi aole e maopopo @ hou ia mai aole wau e hana ana ia ke@ naʻu e hana i pua aulii maikai i ibrt ka uka @ malama elua a ekolu paha a aoe ka huli iki e hoi@ a me aʻu hele pu mana ma ka hale @.  Eia kekahi e malama oukou loa @ ana ia oukou. Eia kekahi Ina he mau ne@ ko oukou e lawe mai naʻu e hana me ka uka @ na lala noho lio maanei mau kau ia@

@ wau e kali a kala na malama ekolu, alaila e @ ke kamaa, o oukou i ka hale kodala no ka mea@ e hewa @.

            O wau no me ke aloha

AQUI (Oake).

Jan 12. 1672                                                                                                                @

 

$5.00 Makana! – E HAAWI IA  no ka uka i @ makana i ka mea e haa ai kou lio kane @ mai a haa wau ma ka @ Kanka ma. (Judd S. Layton) ma @ o Alana Alu, makai wai o @ o ka uka hau kuni ma ka uha he @ ma ka noau akau i he kiko keokeo @ na pua ia wawae mua i ke kamaa hao. Ua @ o Aka, ma ka la 18 o keʻa malama.

D._. KAIIUENA.

 

E IKE auanei na mea a pau, owae o ka mea none @ mia ma koʻu lina kekahi lio he@ kou puka, aha ma ka uha akau, i ku@  ma @ ana hope @ mai ka mea @      i uka no koʻu lohi i ka makana ana i @ ke kaulana ana hoi @ e puka ai ma @ a e kaui no na i koʻu @.  @ Nakai.

@  Hema, Hawaii, Iulai 11, 1678                                                                              655 @

 

E IKE ana nein a kanaka o na ana a pau ka @ Kamakoa. , ka wahine @ O @ Ukeka i @. No koʻu ana mai hewahewa a @ auepa a @ ole ke @ a he poeopu @ mau waiwai a pau kaulana mai iaʻu ma @ a kau @ make. No laila, ke kubo a ke @ Hoomana. @ a me K@ i mau @ ua koʻu wau waiwai a pau loa i ke@ a aia me ko lakou noho a hiki i kou @ ke @ ka lakou hana. O na @ ana a pau @, @ kou paka alo wale no ia lakou ka mana, a o @ a pua a @ e hewa ai a @ @ kekahi ana aʻu ma @,  @ i @ Aole no @ kekahi @ ke @ kekahi @ a kekahi palapala @.  @ i kela @  Iulai 1878.

@CT A KAMAKKA.

@ Gabe                                                                                                                                   655 @

 

E IKE ananei na kanaka a pau. O ka olelo h@ Wai o Lahaina nei, e houkahela @ ma Pulepola a me Waianei, a pulu @ hana malama o Waianei, alaila, e hoihoi ka @ Paiapala, pela na makua wai ao, a oe na ho@.  Kalaila, owau o ka mea nana ka inoa @ ai o nei, ke komoaiki o Paiapoia i Lahaina, Maui. @ ake na ai, noie e lawe i aka wai o Polapola ma Waianae, ma ka apana e, o ka mea koe e hoo@ ke kanawai.                   JOHN MAKANI

Lahaina Maui, Iulai 6, 1872.                                                                                      554 3@

 

NA OLELO HOOLAHA

 

Ua haalele mai kaʻu wahine m ane i k@ moe a me kaʻa ai oia o.

MRS. PANAEWA

A na hele auwana aʻu me kekahi kane @ no laila, ke @ aku nein a mea a pau, aole e hoaie a an@ hookipa@ ma kea no kolohe. O ke kolu keia o @ makemake loa.                                               @

            Honolulu. Iulai 5, 1972

 

Ke Papa A ke hookapu @ aku nei au i na holoholona a me na kanaka o kela ame keia ano hele hewa ana maluna o kou aina ponoi. Ahupuaa o PUAHUULA a me kona mau lele, e waiho ia ma Kaneohe, Oahu. Ke waiho pu aku nei no hoi au i @ mana hopu i kuku Luna ponoi ia J. Kealahau, iaia ka maua e hopu i na mea i olelola ae ia maluna. O ka mea e koe i keia, e hookuia ola i $1 50 @ hookah, e like me ke Kanawai. E lilo keia i Kanawai @ keia la aku. No ka olelo o kela, ke kakou nei au i koʻu @.                                   Mrs. ABIGAILA K MAIKAI.

Honolulu, Iulai 17. 1872                                                                                             665 3@

 

NO KA MEA, na kuai mai ka mea non aka inoa malolo, i na Bipi a pau holoholo nei maluna o na aina o BNIPPIN a me Kula o Maui Hikina, nolaila, ke papaia nein a kanaka a pau, wai kuai a hoa, a kuni @ i kekahi o ia poe B@p@ o hoopliia oukou ma ke Kanawai. @ Na papua no hoi na mea a pau i ka hoohalike ana i ko makou hao kuni a e lawelawe ana paha. Eia kea no oia hae kao.               AKANA MA

Honolulu, Mar 18, 1872

533 6m

 

Hookupu ia Auaukai.- E IKE auanei na mea a pau ke nana mai, ma ka la 17 o Iune 1872. Ua lilo mai iaʻu ma ke kuai ke kuleana o  Mau maua e, non aka Helu 6 678, a Palapala @ia Nui He u ___, ola o AUAUKAI, e waiho ia ma Waikiki-ka! Nolaila, ke papala aku nein a mea a pau aole e kii wale i na mea kanu, @ aole hoi e mahiai maluna iho, O ka mea hoakuli i kela, e hoopiila ma ke Kanawai.

Honolulu, Iulai 9, 1872.                              (554 4@)                                        KAMALI @

 

O wau o Ahuna (pake) ke papa aku nei au i koʻu mau aina no limalima e waiho ia ma Waiono, Koolauloa, a me Makana, Koolaul@a aole e komo wale kekahi mea ma ua aina ia oʻu. loa o ka mea hele wale e uka no hookah dala. Ua kapu pu me na holoholona aole e komo wale. Iau ikeia keia mau mea i hana maluna e aʻu a e koʻu hoi e paha, e hopuia no, a e uka mai e like me ka nui o ke poho, ma na aina i laila malalo nei e aku no 50 Kaneia. Ka aina o Kueeawe ma Waiono, ka aiina o Mahuka ma Waiako, ka aina o Kaehukukona ma Makaua, ka aina o Hoopale ma Makana. Ua kapu pu me ou pa hale ma Waio@o, aole e komo wale kekahi no lolo me ke kuleana ole, ina e ike au, a o @uu hopa paha i hopuia no a e uka U a i no la komohewa ana e like me ke kanawai.                                                                                                                                              AHUNA

Waiono, Koolauloa, Iune 25, 1872.

553 3ms

 

E IKE auanei na kanaka a pau ke nana mai lakou ma keia Olelo Hoolaha owau o ka mea non aka inoa malalo iho nei, ke papa aku nei au ia oukou e ka poe mea holoholona ola hoi na holoholona, pia hoi na haole, pake, kanaka Hawaii a me na kanaka o kela a me keia ano. Ua kapu i a kou aina oi hui o Ahualoa Holoaea, Papuka e waiho ana ma Hamakua makupuki o Hawaii, aole e hele wale a komo na holoholona i olelo ia malalo iho nei, oia hoi ka bipi, huki, kekane, hipa, puaa, kao, a pela aki, ina e ikeia kekahi o na holoholona i oleloia maluna ae, alaila hopu no, kou mau luna aʻu i ho maopopo aku ai, oia o Kamana@a me Wahanut, ua haawi aku au i ka mana o ka alua ia lan@ia. I ko laua hookomo ma pu aupuni ka hole mai i ka uka $1.00 no ke poo hookah, e hana hoi e like me ke kanawai, ke haua nei au e like me ke kanawai, noʻu ponei kela mau aina u@i ke aupuni mai a mai ka Moi mai hoi, aole he mea mana e ae, @wau wale no a me kuu mau hope. Nolaila, ke hooili a ke haawi nei au i ka mana a pau o ka aina ia Kamauna a me Wahanui koʻu mau hope oiaio. A no ka oiaio o keia ke kau ne@u i koʻu inoa malalo nei.                                                                                                                                              TITU NAUAKUELUA.

Waipio, Hamakua, Hawaii,                                                                             543 3@

 

KE KULAHANAI NO NA KEIKIKANE,

-NA-

HALEAKALA MAKAWAO,

MOKUPUNI O MAUI

J. KAVANAGH……………………………………………………………… KUMU NUI.

UA MAKAUAKAU KEIA KULA E HOOKIPA A E ao i na keikikane ma ka OLELO BERITANIA A ME KA HANA LIMA. OJ. KAVENEGH.-(No ke KULA Hui o Hilo, a no no Ulupalakua mamua.) ke kumu nana e ao i na keiki ma ka ike o na Buke, o kela a me keia ano, a me ka hana lima no hoi.

O Mrs. THURSTON- ke Kumu nana e malama a e hooponopono i na keiki ma ka malama ana i ko lakou lole a me ka noho maemae ana.

He Oihana Hanai Bipi a me ka Ilana

Waiu-Bata.

E PILI ANA I KE KULA.

E maheleia ana kekahi hapa o na loaa o keia Oihana mawaena o na keiki e kokua ana malaila, a pela e hoihoiia ai kekahi o na lilo o na keiki ma ke Kula. O na dala puka, e loaa ia mamuli o ka hana lima ana o na keiki, e heluia ana ma ko lakou uku kula; a pela e emi mai ai ka lilo o na maua e hoouna ana i ka lakou mau keiki i keia kula

UKU KULA.

E hookaa mai i na dala ma ka mua o kela a me keia hapaha makahiki. No ka hanai ana a me kea o ana, he $12.50 no ka hapaha. No ka poe hookea mua mai me ka makaala ma kela a me keia hapaha, he $11.00 no ka hapaha. No ka mea e hoouna ana elua a oi ae keiki i ka manawa hookah, he $10.00 no kela a me keia keiki no ka hapaha.  No na makua e kahu paha e hoolako i ka lakou poe keiki i na aahu kupono a me na kapu moe.

HE KANAHA KA PALENA O LUNA O NA HAUMANA.

I hiki ke hookipala ma ke Kula; nolaila, auhea oukou e na makua a kahu hoi, mai

HAWAII A NIIHAU.

a ake noi ana e loaa ka ike a me ka noonoo i ka oukou mau keikikane. E hiki mai oukou, e piha e ananei na Keena Hookipa o ke Kula, a hele oukou. Eweheia’ na keia kula no na haumana e komo mai, mai ka la mua aku o Iulai keia makahiki O ka pee e hooana ina i na keiki, e palapala mai i ke “Kahukula Nui, Amos Oihana Aapalapala, Hoalala.” A i ole ia, “J. Kavanagh, Makawao, Maui Hikina.”

H. R. HITCHCOCK

         Kahu Kula Nui

  Keena Oihana Aapalapala.}                         547 3m                              

Honolulu. Mei 21. 1872.}

 

Kahuna Lapaau Hawaii.

Ua aala ka mea @ ka laua mahalo @o, e lapaau i na ke kanaka i loaa @a ano wai a p@a loa. A nolaila ke kahuna ka nei ka pae i l@@a i ka mai, e lohe m@a@ na @ wahi @he ua Aiuoalu, makepuoi o Kauai. Ua kakaaloa au, a ka makaukau au nein a l @.                                                                                                    S. WAILULU

5@

 

He Nupepa Kuokoa.

HE MOOLELO KAAO

ROBIANALO

KA HIWAHIWA O KE KOA,

HELU ALUA O KA IKAIKA.

I unuhiia mai loko mui o ka Buke Ara bia, mai ka olelo Beritania a ka olelo Hawaii.

MAHELE II.

HELU 32.

E KA mea i heluhelu i keia kauo o ka mahele mua, malia, aole no paha  i puloa ia oe, keia Finita a kakou I kamailio ae nei, o ke ʻlii koa no keia o ka hema, a Ekemila i pepehi ai mawaho o na pakaua ehiku o Wakawaka, i ka po o Mahealani, a o ka Inidanio hoi ke ʻlii o ka akau a e pau pu helu papalua an aka laua ilo ko o ke puhi.

            Mahope iho o ka lawe ia ana o Finila i ka hale paahao, hoomakaukau iho la o diaholo e lele iloko o ke aupuni dala, kauoha ne la ia i kona kiai hale, Ke ku nei au e hele no ka manawa loihi, nolaila o na mea a pau mahope nei, e hiki no ia oe ka malama pono a hiki wale i kuu hoi ana mai, aia no nae koʻu hoi mai, a loaa iaʻu ka eke talena aʻu moopuna, a hookomo au i koʻu mau enemi a pau iloko, alaila au hoi mai. Ae mai la no hoi ke kiai hale.

            O ke kumu nae o keia huakai hele a Diabalo, a kona lohe ana i ka olelo kuahaua a Puakinamu, he makemake loa oia e hoolaka moi i na ano manu nani a pau o ke kuahiwi a me na wahi a oau, i mea e hoohanohano ai i ka Hale Alii, no ka hiki ana mai o ke Keiki Alii Lo Walena.

            O kahi kaikaina manu nae o Puakinamu, mahope iho o ka laha ana o kana olelo kuahaua, he mea mau iaia ka lele i ke kuahiwiw, o hoolaka mai i na ano manu nani a pau, a e hoowalewale hele aku i na manu i laka mai iaia, a hoi aku la i ka hale alii, a pela mau no oia e hana ai i na la a pau.

            Ma kekahi la nae, hiki ae la ua o Diabolo me kona kino manu, ma ke kuahiwi o ke aupuni dala, a kau iho la ma kahi a kahi pokii o Puakinamu e hoolulu mau ai i na manu, aia hoi, hiki mai la ua wahi kaikeina nianu nei o Puakinamu, a kau iho la ma kona wahi e kau mau ai, a ike aku la i kekahi manu nani e kau ana maluna o kekahi omuku laau, olioli loa iho la oia, me ka manao, ina oia e laka mai ma kana hoolaka ana. Aka, ma kona hoao ana e hoolaka mai, eena aku la kela,, a lele aku la a kau ma kekahi omuku laau e aku, aka, hoao hou no keia e kii ake e hoolaka mai, aka, lele kikaha iho la ua manu nei, a kau iho la ma kahi kokoke i kahi a ianei e hoolulu ai i na manu, hoao hou no keia ma ke kii ana aku e hoolaka, e lele aku ana kela a komo iloko o ke huikau o na manu. Haalele iho la keia i na manu nani nei, a hoomaka aku la oia e hoowalewale i na manu e ae, a hoopipili wale mai la no hoi ua manu nani nei a komo pu ana iloko o ka pa o ka hale alii.

            He mea mau no hoi ia Puakinamu ma no hoi ana mai a pau a kona wahi pokii, ma ka hele ana e nana i na manu hou i laka mai, aka, ma keia hoi ana mai nae, ua pauhiaia oia e ka hiamae, oiai ua hala ka wa mua a koaa wahi pokii e hoi mai ai, nolaila, ua nele oia iloko o ia manawa, a ua haohao kona wahi pokii nona, a nolaila, lele huli ae la oia ia loko o ka pa, aohe nae he loaa, komo aku la iloko o ka hale alii, a loaa aku la maluna o kahi moe, peku aku la oia me kona meheu, a puoho ue la o Puakinamu, a i o@na ae ka hana, o kahi pokii manu, no ka ona, e kahi ana ia o Kohiana Lo la.

            Hoao nae o Puakinamu e ninau aku, aka, ua ahai ka ua i ka pupuhi e aku la no kela e hoonanea i na manu ana i hoolaka mai ai, a no kona manao pihoihoi no hoi kekahi no ka manu nani.

            i ko Puakinamu hele ana aku ma kahi e hooluluia ai na manu, puiwa ke la oia, no kona ike ana aku i kekahi manu nani lua ole, kupu koke ae la ka manao makahehu iloko ona, me ke ake nui e loaa koke no iaia, hoao ake la oia e kii, hooneinei mai la oia i kona puapua, a lele aku la a kau iho la ma ka lala kamahele o ke kumu laaua nui e ka ana ma ka puka o ka hale alii, a lele wale aku la no ma o u maanei o ka pa, aka, hoomau no oia i ka hoolaka ana a hala na ia ekolu, aohe nae he wahi mea a pilipili aina mai, aka, houkokoke mai la no nae ua manu nei ma na oukaaniani a me na ouka komo, me ka manao e ike lihi wale aku la hoi i kahi e waiho ai o ka eke talena, aohe nae he ko iki o ia manao ana pela.

            I ka hala ana o na la ekolu, aole nae he hooko ia o ko Puakinamu makemake, nolaila, kauoha ae la oia i na ahele manu Akamai a pau o ke aupuni, e hele mai me ko lakou mau lako no ke ahele ana i ka manu, i wahi e loaa ai ua manu nei, i loaa ai hoi ka manu nana e hoohanohano i ka hale alii, oiai ka wa e hiki mai ai o ke Keiki Alii.

            Hoao ne la kela a me keia e like me kona Akamai, aohe me he heu iki o ua manu nei, no ka mea, ua ike no ka manu i kana mea e hana ai, aka, o ka eke talena nae kana i manao nui ai, a he hoolululuhi wale iho no keia ana e hoolalau nei, nolaila, komo ae la oia iloko o kekahi puka ahele, a hei iho la.

            Hoolakalakaia iho la ua manu nei, a laka maikai loa iho la iloko o na mahina ekolu, a hele aku la oua a hoi mai e like me kona makemake. He hilu a mikioi oia ma na mea a pau, aole ona kapulu e like me na manu e ae. A no kona nani a me kana mau hana maikai, ua noa iaia na wahi kapu a me na wahi e ae oloko o ka hale alii. He mea mau no hoi iaia ka hoohonehone mai imua o Rabiana Lo ma, me he ano hoalohaloha la, a ua lilo kana mau hana a pau, he mau hana ku wale no i ke aloha. O na olelo a pau a Puakinamu ma e kamailio ai, ua lohe no ka manu, o ka laua mau hana nalo, ua ike no ka manu, aka, o ka eke talena nae, oia wale no ka mea i koe i ka ike a kona mau maka, aka, ua komo no nae ka hoohuoi iloko ona, no kekahi pahu nui o ku ana malalo o ka moe, aole nae oia i ike iki, e weheia ana ua oahu nei.

            E ua hoaloha heluhelu moolelo e, e oluolu oukou me ke ahonui, e waiho kakou i ka manu alapahi a Puakinamu ma, i mea hoonana na laua, a “mahope, e nahu mai no me he naheea la,” a e hoi hou ko kakou kamailio ana no na aupuni hui o Wakawaka.

            Mahope iho o ka nalowale ana o ka Inidanio a me Finita, hooho ae la kekahi wahine kilokilo o Wakawaka, “Paa aku la ka Inidanio a me Finita ia Diabolo.”

            Loheia ae la keia leo mai o a o, a ia wa i hele mai ai ke Kuhina Kaua a ninau pono i ka wahine kilokilo, “He oiaio anei keia olelo au, ua pa aka Inidanio a me Finita ua Diabolo” Ae mai la ke kilokilo, Aw, ma ka ike i loaa iaʻu, i hoonohoia ai hoi ma keia wahi, a iI ao ia ai hoi e kaʻu kumu, aole laua e hoi hou mai ana iloko nei o na aupuni ehiku o Wakawaka, ke ole e loaa he mea nana laua e hoopakele mai, mailoko mai o ia pilikia, e like me ka hoopakele ana e ka mamo a Adamu mamua lilo aku nei.

            A lohe ke Kuhina Kaua no keia mau olelo, haumaha loa iho la kona manao, a nolaila, hele loke aku la oia e hai pu me ke Aliiwahine Manuailika, a hahai aku la i ka mea a ka wahine kilokilo i kukula hele ai e like me kana ike, no ka paa an aka Inidanio a Finita.

            A i ka lohe ana o ke Aliiwahine, kau. A maha iho la kappa manao@a i aela hoi i ke Kuhina Kaua. E hoi oe a e nohoʻlii aku ia Iuiela, a nana no e alakai aku i na lauani koa kaua lio, a e kaua ake me ko hookiha mua ole, aia no ka hoi mai a loaa ka Inidanio a me Finita. Ae mai la ke Kuhina Kaua, a hoi aku la me ka hooko ana i ke kauoha.

            I ka hiki ana aku o ua Kuhina Kaua nei, kauohe koke ue la oia i na koa a me na alii koa, mai ka Helu i a ka Helu 4.

            A i ka akoakoa ana mai o na koa a me na alii koa, hualii aku la ke Kuhina Kauai a Iuleta, i pani ma ka hakahaka o ko ka Inidanio wahi.

            A makaukau no koa elua haneri laugani, o ke alakai koke aku la no ia o Iuleta i Aina Hoki. (O keia Iuleta o kakou e kamailio nei, he kanaka no i mau i na kaua ana o Aina Hoki me na aupuni ehiku o Wakawaka, a o kea lii koa no hoi ia o ka Ouali Koa Helu 3, a akahi no a hooliloia ma ka Helu 1.)

            Mamua ae nae o ko lakou hiki ana ku, ua ike mua ia mai no ko lakou manao, e kii aku ana no i ka Inidanio a me Finita, nolaila, ua hoomakaukau koke iho la no na alii koa o Aina Huki me ka pupuahulu, no ke pale ana aki i ka enemi. A o Satalina, oia ke Alihikaua Nui o Aina Hoki, a I hoonohoia e pani i ka hakahaka o ka Lae Hutela, i make ai iluna o ka amana, a Ekemila hoi i hope ai i ka po kaua mua ma kahi o Finita, eia no oia maloko mai o ka puka, me kona mau lako kaua no a pau a me na koa he lehulehu i makaukau me ka pupuahulu.

            Ia manawa nae, kikeke aku la ka Iuleta i ka puka; a wehe koke ia mai la no hoi e ke kiai puka, a o ka manawa no ia i oili koke mai ai o Satalina, ua hele wale a kaua i ka nana kahi kanaka, a niniau koke aku la no ia Iuleta, Heaha mai nei ka oukou o onei? Pane mai la o Iuleta. I hele mai nei makou e ninau aku ia oukou, ina eia iloko nei ka Inidanio a me Finita, alaila, e hookuu koke mai no, uua aku no make. Pane mai o Satelina, me ka i mai, Ae, eia no ianei, a heaha la ka mea e loaa aku ai ia oe? He ikaika no nae paha oe? I aku o Iuleia, E ke kanaka a i oeoe loloa, mai pane hou oe pela, oiai ue ike no oe, aole e hiki mai ianei ke kanaka ikaika ole e like me oe, he loloa a i wale iho no, aohe nae he ikaika, a o kau hauna pahi, o ka hauna pahi no ia a ke kanaka i ao ole ia i ke koa, he ua he heap oe he lola na kea lii.

            Me keia lohe ana o Satalina pii mai la kona lena, no ka piha loa i ka ukiuki i na olelo a Iuleta, nolaila, wili koke ae la oia i kaua pahi, me ka olelo no o ka waha, Kaua make loa oe iaʻu. E hahu ae ana i kana pahikaua maluna o Iuleta, e alo ae ana kela, hala kana hauna aku la ma ke aoao, pale ae ana keia, hala ae la ka hauna pahi elua; a ma ia hala ana, aole oia i wili hou i kana pahi kaua, aka, e oki ae ana keia malalo o na wawae, e lele le ana o Iuleta iluna, hala hou no hoi ia pahi. Ia Iuleta nae i lehei ai iluna, e hahau koke aku ana oia i kana pahi maluna o Satalina, e alo ae ana hoi kela, hala ke poo, moku nae ma ka ai, kaawale ke poo, a olelo mai ana i kahi e, a o ke kino hoi, waiho lapuu mai ana i kahi e.

            Mahope iho nae o ka haule ana o ke kino o Satalina ilalo, lele pu mai la naʻlii koa a me na koa o Aina Hoki maluna o Iuleta. A ike no hoi na koa a me naʻlii koa o na aupuni hui o Wakawaka, i ko lakou la lele ana maluna o Iuleta, e lele lokahi aku ana hoi na koa a me naʻlii koa o Wakawaka, maluna o na koa o Aina Hoki, kupunai ae la na leo, a uluana ae la na pahi a na koa maluna o lakou iho, aole i kana mai ua mea he weliweli. Pau loa iho la na koa i ka make i ka maka o ka pahikaua; a i ka heluia ana o na koa i make a i eha o na aoao elua, i ka wa i pau ai o ke kaua rula ole ana, he 13,036 koa o Aina Hoki i make, a he 329 i eh A i ka heluia ana hoi o ko na aupuni hui o Wakawaka ana elua wale no i make, a ehiku hoi i eha.

            A o na koa nae i koe o Aina Huki, ua puehu lalai aku ma o a maanei, a nalawale aku la, aka, huli hele aku la na koa o na aupuni hui, aohe nae he loaa. Ia manawa, kaheaia aku la na koa o na aupuni hui e laina a kii aku i ka Inidanio a me Finita i a i ke akoakoa ana mai mai o a o, mau aku la lakou imua i ka hale paahao. A i ka hiki ana aku nae o na koa o na aupuni hui, holoaku la ne koa kiai o ka halepaahau, a koe wale iho no ka Lunapaahao. Aka, i kona ike ana aku i na koa, nui loa iho la kona makau, a hoomanawanui wale iho no i ke kauoha a kona hake, (Diabolo.)

            Ia manawa nae, ninau aku o Iuleta i na Lunapaahao nei. Auhea la ka Inidanio a me Finita! Pane mai ka Lunapaahao me ka haoluolu, Ei ae no iloko o ka rumi. I aku o Iuleta, E kii koke aku oe ia laua a hookuu mai. I mai la ka Lunapaahao me ke okalakala. E, auhea oe, mamua o ko Diabolo hele ana, kauoha mai la oia iaʻu ma ka waha o na koa, e malama loa ia ke ola o Finita, a hiki i ka pau akoakoa ana mai o koʻu mau enemi a pau iloko o kou lima, a i hookah o lakou la e hoomainoinoia ai e aʻu i ka make weliweli loa, i ike ai lakou, he mana nui ko Diabolo ma ka lewa, a oia la i lohe oe, nolaila, aole au e ae aku, eia au iluna o laua a mainoino, i lohe aku ia, eia no au maluna o kona leo a mainoino, nolaila, e hoi oe a me keia poe palaualelo e ka wale mai nei, a e paa pu aku hoi oe i ka laau a ke alu ma ke poo, a o ka hiu i na koa ou.

            Kahaha mai la o Iuleta, a i mai. Kupanaha maoli oe, ua make kahiko no oe, ua hele oe a nanakea, a mai hea mai keia mau manao lapuwale ou? Ua manao anei oe, ua iniha kou wahi ola i koe iloko ou, i pakike mai ai oe? Pane mai no hoi ka Lunapaahao. O oe no ke kupanaha a me ka hookano; ua hanai kanaka no anei oe ianei, i hele mai ai oe ma ke okalakala? Ka i no hoi o oe no ka mea i hele mai nei me na tuaani kanaka, a o oe no hoi ka mea kanaka, a o ke aha no hoi ko mea i kauoha ole aku ia lakou, e kii ae no hoi i ko oukou makemake, a eia no ka huhui ki la, kii nui ae no hoi e hookuu mai- oia nae paha, iaʻu no oe e hoounauna mai ai i kahi kanaka hookah. He makaʻu koʻu e noho aku la ia oe, nolaila, he pono no ia oukou ke kii a hoi nui aku, iI maha ae ai au. Ua kuhi anei oe, he oiaio kaʻu i olelo kikoi aku nei, a okalakala mai nei oe. He oiaio, ua make kahiko no, a he hookanaho wale ae nei no keia. Hu ae la ka aka a na koa o na aupuni hui o Wakawaka.

(Aole i pau)

 

KA MOOLELO

-O-

KAAHAOLELO 1872.

(Koena mai kela pule mai.)

            La Hana 49- Iune 26.

Hoololi mai o Mr. Kale Kauka i $60,000, kokua mai o Mr. Mikalemi i ka hoooli, $60,000.

            Kamailio mai o Mr. Keo Kaaka e kapaa iki i keia Haawina no kekahi mau makahiki Kokua i ka 25,000.

            Kamailio mai o Keʻlii Bihopa ma ka haawi ana i haawina no ke kuai ana i kahua no ka Halealii a me ka hoomala o kukolu. Aole nae i $100,000, aka, e hoemi iki mai.

            Kamailio mai o Mr. Kekoa, ma ka aoao hoololi i 50,000, wahi ana. Ua hakilo aka nei au i na olelo a na Kuhina, i ke kumu o ke kukula ole ia ana o ka Halealii hou, iloko o kela mau makahiki i hale, eia wale no kau mea i lohe aku nei, no ka loaa ole o ke Kahua, a me ka loaa ole no anei kakou i keia Pau dala nui $100 000.

            Kamailio mai o Mr. Kaiue ma ke kapae loa i keia Haawina, a olelo mai ma ka