Ka Nupepa Kuokoa, Volume XI, Number 30, 27 July 1872 — Ka Nupepa Kuokoa. HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO KA HIWAHIWA O KE KOA, HELU ALUA O KA IKAIKA. [ARTICLE]

Ka Nupepa Kuokoa.

HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO

KA HIWAHIWA O KE KOA, HELU ALUA O KA IKAIKA.

I lunuhiia mailoko mai o ka Buke Ard% | * 6i«, mai ka alelo Beritania a ka oleh) Hawaii. MAHELE 11. ' lIELU 32. | i ĒKA mea i helunelu i keia l;;iao o kvH m-iheie iihlih, aoie no i po-' in)i ih oe, kei'i Fimtn h knkou i kuin»ili<>; | oe nei, o ke 'lh koa no kem o ka henia, h ■ Ekemiia i pepelii hi mawoho o na pakn* f ua ehtku o WnkHwaka, i ka f»o o M.ihen- | lani, a o ka limianio lioi ke ~U\ o ku akau ! u e pan }>u heiu p{ipa!ua una ka luun ilo ko o ke piihi. MaH(»pe ihoo ka !;»vve ia ana o Fmitn > i ka hule paahao, hooiiiakmikHU iho lu o ' di:iholo e lele iloko o ke aupuni d iia, | kauoha ne ia la i kooa kiai h ile, Ke ku: ! nei au a hele no kn maimwa loihi, nolaii la o na mea a p >u muhope nei, e hiki no jiaoe ke malauia pouo a hiki wale i kuu ; | hoi ana moi, aia no nae ko'u hoi mai, a j loaa ia'u ka eke talena a'u moopuna, a; i hookomo itu i ko'u mau enenu a pau iloi ko, aUila au hoi tnai. Ae onii la oo hoi!

ke kmi hule. ! O ke kumu ime o keia hmikai hele 8 Dtab<»l«», o kon:» lohe nna i ka olelo kua-; haua u Piiakinamu, tie makemake loa oia e hnolaka mni i na ano manu nani a pau 0 ke kuahiwi a ene no wnhi a pau, i men; e hoohanohuno ai i ka H »le Alii, no kaj hiki ana m«i o ke Keiki Alii Lo Wnlena. j O kahi kaikam;» mnnu nae o Puakinamu, mahope iho o ka laha ana o kana oleio kuahnua, he mea mau laia ka leie i ke kuahiwi, o hooiaka mai i na ano ma- 1 nu nani a pau, a e'hoowalewnle hele nku 1 na ntana i lukn enai laia, a hoi aku la i ka hnle alii, a pela mau no oia e hana ui | i na la n pau. Mn kekahi ia nne, hiki ae la ua o Diajbolo me kona kino manu, ma ke kuahiwi 0 ke aupuni d;ila, a kau iho la ma kahia | kahi pokii o Puakinnmu e hoolulu mau jni i nn maiiii, nia hoi, hiki mai la ua wajhi kaikPiuH manu nei o Puakinamu, a Ikau iho la ma k4»na wnhi e kau mau ai, a ike aku la i kekahi inanu nmi e kau iana muluna o kekahi omuku laau, olioh j loa iho la ota, me ka mnnao, ina oia e laka n>ai ina kana hoolakn ann. Aka, mn kona hono aun e hoolnka mai, eena aku la kcln % a iele aku In a kau ma keknhi omuku Inmi t? nku, nka, jn>no hou nt> ke* ia e kii aku e hoolaka nnn, aka, lele ki- . iho la ua manu nei. a kau ihn la ms T knhi kokoke i kahi a ianei e hoolulu ai i , na manu. ho«o li»u no keia ma ke ku ana ■ aku e ho«>laka, e leie Bku ana kela a ko* ;mo iloko oka huikuu ona manu. Haa--1 lele iho U keia i t*a manu nani nei, a hoo- ' maka aku Ja ota e hoowilewale i na di« ' nu e »e, a n«Mip4piU waie mm U no hm ■ ua manu »ani nei a komo pu ana iloko o ka pa o ka hale ahi. ; He rnea mau no hoi ia Pu*kinamu ma |no hui am mai a pau a kona wahi pokii, ina ka h«ie ana e naoa i na manu hou i > laka m»i, aka, ma keia hoi ana mai nae, |ua pauhiaia oia e ka hi*mae t o*at o« b«(« ;ka «• mau • kooa «abi pokii« boi mai ! ai, notala, ua nele uta iloko oia oiaoa- : «ra r • ua hiohio kooa «r«hi pokii no* ■ oa Y • nolaila, lele huh ae la uia ia loko «» ka pa, aohe nae he loaa, komo aktt )ft iliv ko o ka hale alii, a loaa aku la makina o kahi moe, peku aku la o'ia tne kooa o>

r eheo, a piM)hi»ue !a •» Puas»iiair»'j. a i ii i;im ae"^fhanft t o k»h» poku iiiuou.uo k» ona» $jrrfni «n« i» o Eohiana Lo fa. nan o Puakinamn e uinau gKu, 5 aka, ui !,hti k;i iih i kn pupuhi e ;iku ia no kela e iioonaneu i na manu nna i < l«ka uiat nt, n<» konu niantxj pihoihoi no I hoi kekeiiii no ka miuiu nani. . I ko Puakiiuimu hele ana aku ma kahi | e hooluiuia ai na manu, puiwa ae la oia. : no kona īke ana aku i kehahi manu nani ; lua ole, kupu koke ne lu ka manao maka- } hehi iloko ona, me ke ake nui e lona ko- ? ke no iaia, hoao aku la oia e kii, hoonei- { n**i mai !a oia i kona puapua,a lel« aku la Q kau iho ta ma ku lala khnmhele o ke kuimi laau nui e ku ona ina ka puka o ka hale alii, & lele wale akn la no tna o u uei o ka pa, aka, hoomau no oia i ka | ; hoolnkn una n iiala nn ia ekolu.aohe nae; I he w?ihi niea a pihpili aina mni, «'ika f hon-j kokoke mai la no nae ua manu nei ma I ! na puk&aniani a me na puka komo, ine I | kn manao e ike lilii wule aku la hoi i ka-| j hi e waiho ai o ka eke taleno, aohe nae | j he ko iki o ia manno ana pela. I I Ika h;iU ana ona la ekolu, aole nar j he hooko la o ko Puakmnmu mnkeinake, | nolnila, kauoha ae la oia i na ohele mo- | nu akamai a pau o ke aupuni, e hele mni 1 ine ko lakou mau lako no ke ahele ana i j ka mBnu, i wnhi e l"aa ai ua manu nei, i I 'onn ai hoi ka monu nana e hooiinnoliano • i ka hnle nlii, oini ka tva ehiki mni ni o ke Keiki Alii. Hoao ne la kela a me kein e like me •;'*kona a4|Bhtai, aohe Ue hei iki oua l'lmanu nei, no ka inen,un ike no ka mnnu | i kana mea e hana oi. nkn, o ka eke talej na n»e kana i manao nui Bi, a he hoolui hiluhi wale iho no keia ana e hoolaiau nei, noiaiia. komo ae la oia iioko o kekahi puka aheie, a hei īho la. | Hoolukahikaia iho la ua manu nei, a hika maikai loa iho la iioko ona mahina i ekolu, a liele aku lu oia a hoi moi e like ! me kona mukemake. He iiilu a mikioi oia ina na mea a pau, ooie ona kapuiu e like me na manu e ae. Ano kona nani a me kann mau hana maikai, ua noa inia na wahi kapu a me na wahi e ae oioko o ka hale alii. He mea mau no hoi iaia ka hoohonehone mai imua o Kohiana Lo ma, me he ano hoalohaloha la, n ua hlo kana mau hana a pnu, he mau hana ku wale no ike aioha. Ona olelo a pau a j Punkinamu ma e kamailio ai, ua lohe no ka manu, o ka laua mau hana nnlo, ua ike no ka manu, aka, o ka eke talena nae, oia wale no ka mea i koe i ka ike a kona muu maka, aka, ua komo no nae ka hoohuoi iloko oua, no kekahi pahu nui e ku ana maMo o ka moe, ooie nae oia i ike | iki } e weheia ana ua pahu nei. | £ua hnaioha heluhelu mooieio e, e oluolu oukou me ke ahonui, e naiho kakou i ka manu alapahi a Puakin&mu ma, i mea'hoonana na laua, a 4, mahope, e nohu mai no n»e he nahesa la," a e hoi hou ko kakou kamailio ana no na aupuni hui t o Wakavyuka. | Mahope iho oka nalowale ana oka '! Imdanio u me Fiinta, hooim ae la kekahi ' | wahine kiiokiio o Waka *aka, "Paa aku ' ia ka luid<ini«) a me Finita ia Diabolo." j Loheia ae la keia leo mai oao. a ia ; »8 i heie mai ai ke Kuhina Kaoa a ni- | nau ponoi ka wahine kilokiio, uHeoia- ' in anei ke»% olelo »o. ua paa ka lnid*nio »» me Ftmta ī» Di»b«>lo }** At m«ī la ke 1 kilokilo, Ae, mi ka ike i loaa ia*u f i hoo- ► «lohoia ai hoi ina keia w»bi, aiaoia ai hoi e ka'u kumu, aole laua e hoi hou m«i ana iloko nei o na aupnni ehiku o \V§. , ka«nik» t ke oie e lo«a be mea o»na iaua i e hoopakele mai, mailoko mai oia pihki», , e hke me ka hoopakeleia ana eka mamo » i enamaa lilo aku nei. i A loh® ke Kuhina Kaoa no keia maa • olelo, kaumaha loa iho ta kona manao, a > oolaMa» hele koke ako la oia e hai pv me » ke Ahiwahin» Manunhka, a hshti aku . la t ka mea a ka wahme kilokilo i kukala » heie ai e like me kana ike t no ka paa ana ka lnidii»k» a Finita.

A i ka h»he nna «i ke Ainwahine, kaiu ; maha iho la ke Kaua. E hoi oe a e hoho'lii aku ta luiel» 5 a nana noenlakainku > na tausjn: k<.i kaua lso. a e kaun aku iiip kn 'hoohihu rnuu ofe. aia no ka hoi mai u ioea ka lnuivjnio a me Fmitu. .Ae m«i ia ke Kuhina Kaua,a hoi nku in ine ka iiooko ana i ke kauoha. I ka hik» ann aku o ua Kuhinn Koua nei, kauohu koke ae la oia i nn koa a me na ahi kon, inai ka Helu 1 n ka Helu •!. A i ka akonkoa 1 ana mai o na koa a me na alii koa. lioalii aku ia ke Kuhina Ka- . ua ia luk'ta, i pani ma ka hnkuiiaka o ko ka Iniilanio wahi. A makaukuu nn koa eiua haneri lau- | 9'Hii, o ke alakai koke aku la no io olu- ; |lctvi i Aina Hoki. (O keia luleta n kakou ' ;e kamaiiio nei, he kanakn no i maa i »a j |kaua Bna o Aina Hoki me na aupuni ehi- 1 iku o Wakawakn, a o k? alii koa no hoi | jia o ka Punli Koa Helu a nkahi no a | |hooliioia ma ka Helu 1.) | Mnmua ae nne o ko inkou hiki nna'ku, \ !ua ikn mua ia mai no ko lukou mnnao, e •kii aku ana no i ka luidanio n me Finila, | noimia, ua hoomakaukau koke iho la no ! na alu koa o Aina Hoki me ka pupuahu- j ;iu, no ke p.ile ana aKu i ka enemi. A o Siitalina. oia ka Alihikaua Nui o Aina Hoki, h i hoonohoia e pani i ka hokahuka o ka L»e Hutein, i niiikeai iluna 0 ka on)nna, a Ekeiniin hoi i hopu ni i ka j po knua mun ma kuhi o Finita, eia no oin ! mai o ka puka, me kona aiau In- • 9 1 ; Uo kaua no a pau n ine na koa he lehuie- < 1 hu i makaukau me*ku pupuohulu. * 5 Ia manawa nae, kikeke uku la ka lule- ; :ta i ka puka; a wehe koke ia mai 1« no I hoi p ke kioi puka, a o ka man.-iwa no ia j ji oili koke inai ai o Sfitalina, ua hele wa- i le a koua i ka nana kahi kanaka, a ninau i |koke aku la no ia luleta, Heaha mai nei ka-oukouo onei ? Pane mai la o [uleta, I hele mni nei makou e ninau aku ia ouj kou, ina eia iloko nei ka lnidanio a me ; Fmitn, aiaila, e hookuu koke inai no, uua j |aku no make. Pane mai o S.»talina. nie ! : ka i mai, Ae, eia no ianei, n hēaha la ka i 'mea e ioaa aku ai ia oe? He ikaika no | nae paha oe? I aku o luleia, E ke katnaka a-i oeoe ioloa, mai pane hou oe pe- j iln, oiai ua ike no oe, aole e hiki mai iaī nei ke kanaka ikaikn ole e iike me oe, he • luloa a-i wale iho no, aohe noe he ikaika, |a o kau hauna pahi, o ka hauna pahi no i ia a ke knnaka i ao ole ia i ke koa, he u-a, j he hepa oe he lola na ke alii. i Ma keia iohe ana o Satalina, pii mai j la kona lena, no ka piha loa i ka ukiuki i na oleio a luleta, noiaila, wiii koke ae ia oia i kaua pahi, me ka olelo no o ka wa'ha, Ka-ua make ioa oe ia'u. E hahau >)ae ana i kana pahikaua maluna olulela, e alo ae ana kela, hal i kana haunn pahi ,! mua ; wih hou ae la no, a hahau aku la nia ka aoao, paie ae ana keia, hala ae la ka hauna pahi elua; a ma ia hala ana t i ' noie oia i wih hou i kana pahi knua, aka, > e oki eeann keia malalo o na wawae, e lei. ie ae ana <» luieta iluna, haia hou no hoi i iu pahi. Ia luleLa n*e i iehei ai iluna, e i hihau koke aku ana oia i kana pahi maluna o Satalina, e alo ae an* hoi keia, i hala k« poo, moku nae ma ka a-i. kas- . »ale ke pm>, a olelo n«BĪ ana i kahi e, a . o ke kino hoi, waiho lapuu mai ana t ka- | t ' hi e. I tl M«Hrtpe iho oie o ba haule am o fce ! kinoo S«talina īlalo, lele pu mai la naMii ] i j koa a me na koa o Ama Hoki maiuna o | i [uleta. A ike no hot na koa a me oa'lii | , |koa o na aupuni hui o Wakawaka» i ko ; i; lakoo ia lele aoa (nilaaa o loiela» e lele I ( ; lokahi ako aoa hoi na koa a me ua'ln koa , , o Wakawaka, malona o oa koa <> Ami i | Hoki, k&pmai aela na leo, a uluaoa ae i i la na pahi a na koa maluna o iakou iho, ' i aole i kaoa mai oa mea he weliweli. Pao i - loa iho )• oa koa i ka make i ka maka o [ i ka pahikaua ; a i ka heluia ana o na koa ; i make a i eha o oa aoao elua, i ka wa i ' i: pau ai o ke kaoa rula ole ana, he 13,036 [ ; koa o Aioa Hoki t make, a he 329 i eh ! I i

A t heioui aua i»ui oko na auj?uni hu* ooi ffo*kfc, * hoi i rha. A o na koa nae i koe o Amu U*-k». u« nt:ehii iuiii :ikn mr» o a maanei. n naU«*;»le «ku i.i, akn. ltuii lu le aku ia (*» koa o nīi nupuin hui. aohe nse i»e loaii. Iu »nanav\u, kalieata aku l\ ha koa o naoupum hut e iaina 11 kn aku ika inieiauio n iue Ftuita : a 1 ks aknakoa anii tnai mni o a o. inali nku U iakou imua i kn hale paahno, AI kn hiki nnn ek« nae ona koa 0 na aopuni hui, hoī»,ok» !n r>R koa kiai , o ki ' halepaahao, a koe waie iho no ka Lunftp»ahao. Akn, i koi»!* ike ann oku i nn kon. nui iu:i iho la kona nioiau, a '[ hoomanawanui wale iho no i ke ka»ioha -a kona haku, fDiabolo.) I«i mannwa nae, mnau «ku o lulela i j u»i Lunapaahno nei, Auhea ia ka lmdi- ! nio ;» ine Finita ? Pane oiai ka Luna- | paahao me ka hualulu, Ei ee no iloko o ik» rui(ii. 1 aku o lu)eta ? E kii koke ako ov. ia inua a imokuu mai. I mai ia ka ; Lunnpanhao me ke okaiakala, E, auhea |oe, uiHinua o ko Diabolo heie ana, kau- ! ftija mai !a oia ia'u ma ka waha o na koa, !e niniama lo« ia ke oia o Fmita, a hiki i i ka pau akonkoa ana mai o ko'u mau euemi n pau iioko o kuu iima, a i hookuhi o iakou h e hoomainoinoia ai e a'u i ka i make weiiweii !oa, i ike ai iakou, he ma- | na nui ko Draboio ma kn iewn, a oia la i | lohe 00, j)(»Ia)!a, aoie au e ae aku, eia au 1 iluiu» o ittua a mainnino, i lohe nku ia. leia no nu uiaiuna <» kona ie.q a maiiioino, |noiaiiH, e iioi oe a me kein psj|*palau&iej lo e ku wale ma» ptftf pa~a£u*hai |oe i ka iaau a ke aiu ma ke|jtoo. n o ka ; Inu i na koa ou. j Kahaha mai la o luleta, a i mai. Kupanaha nmoii oe, ua make kaluko no oe, ua hele oe a nanakea, a mai hea mai keia mau monao lapuwale ou ? Ua manao anei oe f ua iniha kou waiu o!a » koe »ioko ou, i pakike mai ai oe 1 Pane mai no hoi ka Lunapaahao, Ooe no ke kupa* I uaha a me ka hookano ; ua hanai kanaka I . [no anei oe ianei, i hele mai at oe me ke i okalakaia ? Ka ino hoi ooeno k» n»ea i hele mai nei me ha tausant kanaka, a o oe no hoi ka mea kunaka, a o ke aha no hoi ko mea i kauoha ole aku ai ia lakou, e kii ae no hoi i ko oukou makemnke, a eia no ka huhui ki la, kii nui ae no hoi e hookuo mai—oia nae paha, ia'u no oe e Imounauua mai ai i kahi kanaka hookahi. ile maka'u ko'u e noho aku ia ia | oe t nolaila, he pono no ia oukou ke kli • j hoi nui aku, i maha ae ai au. Ua kuhi janeīoe, he oiaio ka'u i oieio kikoi aku j nei, a okalakaia mai nei oe. He oiaio, : ua make kahiko no, § he hookanaho tai ' ile ae nei no keia. Hu ae la ka nka ana | koa o na aupuni hui o Wakawaka. | (AoU i pau.)