Ka Nupepa Kuokoa, Volume XI, Number 30, 27 July 1872 — Haiole a Hon. Keo Kaaka. [ARTICLE]

Haiole a Hon. Keo Kaaka.

i\V ka Oldo Hooholo e .hoohnm ana i ke Kuhhia H r anmi, no ka kowpuka ana i na Bona &Avptt'ti, htlai 15, 1572. £ ka PkrEsidena : 1 ke kaimihoana ma ifeia ule!o hooholo e hoahewa aku ana, ke o€i au e huli aku i hope maioko o ka oiooleio o kem tnau bona a me ke poo o ka j pniapla hookupu daia t hele ia ai e noi na uoa o k» poe makemake e hookupu daia no: bi lia!e Hotele. 0 ka mua, he pono pab%l i»'u ke ninau aku i kei» aoao. e makeniake ana anei lakou e hoopaapaa uo nn bona i hoopukaia—a i oie ia, e makemoke ana nnei lakou e ike i ka oiaio o i'a kumu ? (Pane mai ke Kuhina Waiwai, Ke manao nei au o oe no paha ka i inakemake e hoopaapaa). E like me ka oukou i oieio mua aenet, aohe au i ike e he inanao kooukou mn keia inea. Aohe i ike e ka Ahaolelo ua hoopuka e ia na' iika nae, ua hoikeike maopopo loa īa iho nei iakou. Owai ]a ka mei nana ii haawi i ka mana no ka hoopuka nna i keia mau bona ? Aoie e hiki la oukou ke pane inoi. Ua hoohoio anei kekahi Ahaoielo no keia mau bona ? E loaa anei ia oukou he mana no ka honpuka ana i na bona iloko o na kanawai o ka 1S70? Aole e hiki ia oU-i Lou. Owai la ka mea nui nana e haawi i ka mana e hoopuka i na hnna o keia ano, koe na pilikia o ke knua ia mai. kaua, mai aiiuiau, a pilikiu e ne paha ? He hoike anei ke- i kahi i waihoia mai, o ka nele 1 kn Haie Ho* tele, oia keknhi i manaoia ua iike me k& manao no na pilikia inaiaio o ka hooko nnaj a ke Knmukanawai ? Ke manao nei, nole ; a ina pela, aoie he huikala e pono ai ke waihoia inai. O ke poo o ka paiupnia mnkiio daln no kn Hote!e. » ke Kuhina Waiwai i komo hele ai e noi, e heluheluin no'penei: j 41 O nmkou, o ka poe nona na inoa malaloi iho, ke neiike nei e uku i ko ka Moi Hawnii i Kuhina Waiwai, e waiho nku )ioko o ka Waihonu Aupuni Hawau, i ka huina o na dala i kakauu ma o«e o ko mukou mau inoa, a om mau dala. e ukuia mn na kikoo e iike me ka makemake o keia Kuhina Waiwai;; A ma keia ke aeiike nei ke Kuhmn Waiwni, 0 na eīnla i waihoia mai iloko o ka Waihona ! Aupuni. e hooliloia no ke kukulu nnn i Halej Hoieie a e hoomakaukauia i Hale no ka no-i ho ana. * * " A ke aelike hoo nei ke Kuhina Waivtai, 1 ka wa e loaa aku ui na dala nioi ka po« i ; kakau inoa aku. e haawi (hoopuka) mai oia i enau bona i ka poe e uku aku nna o ia ano, he bona mana o ke Aupuni Hawaii, e kapaia . kona inoa, •• He Bona Hotele," a e hoihoiia mai iioko o na Makahiki Elima, mē ka hoomaopopo, o na loaa mai ka uku hooiiinnlima mai, e mahele ia he waiwoi nia ke ano he uku panee." * • * * Ua lawe hele ia keia p«pa inoa o ba poe | hookupu dala no ka Hoteie, e ke Kuhina i Waiwai, n owau pu kekahi i konoia mai e kakau inoa oku, aka, ua hoole au. Ma ke-1 la poo o ka papa inoa ohi dala, he mea akaka loa, ua uku io kela poe inoa i ko lakou , mau daia īloko o ka Waihona Aupuni.i daia e kukulu ai i Hoteie, a ua ne pu aku ke ; Kuhina Waiwai e baawi i nu bona o ke au-; puni no ke dala i ukuia mai. Aoie o Kauka 1 J. Mott, Kamika ka i aeiikeiaia e ukum mai ai ke dala a e haawi aku i kona mau bona ponoi, aka, o ke Kuhina W r aiwai. Aoie keia he hana na ka poe imi daia nn lakou iho,' aka he hana no ke aupuni e eemoku nku ana. O keia hooia ana, oia, e hoopukaia aku ana i na bona mana o ke aupuni. He mau bona mana ioanei keia ? Ina he oiaio, aiaiia, be mau bona mana lakou no ke aupum. Ajio, ina io ua hoopuka ke Kuhina Wai- : wai ī keia maa bona, ine ka manao paa he mao bona oiaio iakou, alaila, ua hewa io oia: maialo o keia oleio hoohoio. Ina aole oia i manao aohe mau booa oiaio kohi, aUila, ua hele oia me kela palapala e noi daia me ka hoopunipuni, a ua ioaa iaia na daia malaio o ka imi loaa ma ka hoopunipuni. Ua hiki no i ke Kuhina ke koho i kana mea e makemake ai no na kiwi pipi. He nui loa na me» i oleloia mai nei e keU aoao, ua kupono no na bona no ka Hotele. E ioaa anei ia oukon kekahi mea iloko o ia mau bona e ho* ike mai an pela ? Aohe i manaoio keia aoaina oia mau bona, no ka Hotele wale no, aka, ua iaahia ke aupuni no oa diin i hookaaia mai iaia. Ua pioloke kekahi poe i kakau itfoa inahope ibo, a oa kamakamailio īa no ka hoole aku i na kikoo «nt i koe ke ki« koo ia enai. A no ia mea, oa ikeia kekahi' manao maloko ® ka oopepa haole aopani e boo«retiwttli ana i ka poe kakao ioo« me ke koikoi aku e oka mai iakoo. E manao wi*| le ako aoei kakou e haawi waie la a«u oa ) kolama Nupepa Haole i kabua no Kamjj|fe e hooweliweli ai i kooa poe aie? Ua kahea kokeia be halawai no keia poe, a toa ia ha,Wti i kapa moakaka iea loa la ai,

be hma oa ke aupuni keia koko{a Hotele ana. £m ka Mr. mau oleio : " Ao\e tr;i*ou he poe ooa iloko o keia Hote!e t a no i* mea, e•# akn «na «u m« ke»bi tno e ae— o ta boi, e oka akf> ika u ra«u d«!a me k» nmau ote aka." Oki ooi pftb» oka tikie ka roe« Dsdā i heohoh mai iaia. aia kekabi be efej»ni keokeo nia ko iakou wau l>m«. Hta hou kekahi oielo aoa Keooio»na la ; •«! bookupa aka ao i ka'u mau dala me ka maoaoio 1 ko ke Aupuni oiau Luna Hooko, a oie ka hoomiopepo e foaa mai ana ia a ka'o mau booa e iike no me a'u e kanalu* oleoei e loaa mai aD#." CJa hoao roai nei4ie Kuhina o Ko na A'na e e psani idsiuna o ka huaolelo '• na Luoa Hooko oke aupum" me ka hookaaw*|e ana mai ka man* Kau Kanawai a rne ka inaoa hookoiokolo i'nooko.) aka i kona maoao ana e hookakaawaie peia i na iaia o ke aupuni, ua lahiiahi ioa n ua ike pu ia aku maloko o ia nahiaahe. Ke aa nei aa e ninau ako i keia aoao • hoike mai i hookahi wahi huaoielo e hoomana an» i keia uhauhaia o na Waihooa oke Aupuu'. Ui kaniailioia aenei. no ko Kauka J. M. Kamika aie maoii ana i keia daia no ka Ho- . . teie. iaa peia, no ke «ha la oia i haawi oie r aku ai i %&na paiapaia ae aie ma kooa inoa ponoi ? Ina ia ua aie ike daia, no ke aha ia kona tnea i haawi ai i bona, a i ote ia, i paiapala hookaa p&ha i kakauiaeke Kuhina Waiwai a i aeia tnai hoi e ka Maiama Buke aupnni ? I waena iho nei nae o keia hoo- ; paapaa ona, ua onou mai nei iakoo ia i ka inoa oka Moi. No ke kumo hea ? No Wa niea, ua ikeis kekahi poe o oukou lunamakaainaou We manaoio nei no i keia oieio kahiko i ikeia maloko o ka buke a Oilama Hoonaueueihe, " ua kaupaieia ka Moi e ke Akua." | Ke hoole nei au i ka pono ole o ka iaweia aim mai o ka iooa o ka Moi i kaupaie no keia poe Kuhina, a e owili pu ai iaia iho. Ma j kn Fauku 31 o ke Kumukanawai, ua ikeia j ua maiu ke kioo o ka Moi, a mniuna o kona ! mau Kuhina ka hewa. 0 ka iaweia ana mai | oka leoa oka Moi e kela aoao, ua heie pu mai ia »ne ke ino. He mea keia e hoohaahaa an:i ika hanohano oka Noho Aiii. Ke mnnao nei au, o ka lawe hele ia ann mai o ko ka M*i inoa, aole īa he mea e kaiii aku ai iko oukou koho ana. Ika wa j wehe inua ia ai keia Ahaolelo, me he mea ia, ua nno poiiemahema oukou i kooukou mau kuluia, :\ka, i ka maamaa nna iho i ka oukou m>iu hona, e pono e makaaia oukou. 0 ka! oukou ninau e noonoo mua ai īloko o oukou j iho, eia waie no. •' (Ja h>aa maa anei ka inana i ke Kuhina Waiwai e hoopuka i na l)ona, aole paha ? Ina he mana kona e uha», uha oi, no ke aha hoi ia i nei ma| nei ehoohoio aku i haawina no ka Holele. Ua oielo ; ia mai nei nae aole kahe kanuwai ekue ana ! f | Ika hoopuka ana ina bona. E ninau aku j hni au ia oukou, No ke aha Ia ke Kuhina i hoolaha mai ai, e lawe mai ana ia i Bila e huawi aku ai laia i mana e aie aku ai i dala, ina he hiki iaia ke imi i puu dahi me ka ma- j nn ole mai ka Ahaolelo aku a uhauha aku ?; Un lawa au no na ike imua o'u, ua ike e no | ke Kuhina i knna mea e hana ai, a ua īke e j uo e hoahewii aku ana keia Hale. Ua kau-! pa®ha oia iioko o kona manao, heiu i na lilo j a ua maoao oia, o ku haawi ana aku i na j oihana luna heiu a auhau, nolailn, hooholo | ai oia e hoaku imua keia hana, a ua kaoi | iki ka iu Ja oka. U keia mana, ka hookohu | aua aku, ua ikeia no ma »a aina a pau i ku- J kuiu aupuni la. Ua manao ole ke Kuhina ! i ke kanawai o ka aina a me ka mana Kau Kanawoi. Ke kapa aku nei makou i keia I hana pono oie a ke Kuhina, he mea e hoo-, huanaa ai iko kakou inoa maikai. * * * Ina aole e hoahewaia aku ana keia hana, he piiikia paha auanei ke ukaii mai ana. Eia ao iloko o ko'u hoomanao ana ia'u e noho «ma he kakau mooleio nupepa ma kela pakaukau, a e hoopaapaaia aua hoi he puu daia i uhauha waie ia e na Luna aupuni me kn mana oie mai ka Ahaolelo aku. Ua ku koke ae he Alii no keia Hale a kue ikaika aku la i ka hana a ka Aha Kuhina.n ua hooiaha mai i kona mnnao, e akaiieie ioa ke aupuni no ia ano ma ia mua mai, aka, ua aeia nae koia uhauha konawai ole e hooholo. Ma i keia olelo a kela Aiii, ke mnnao nei au, ua hiki aku ia no paha i ka Aha Kuhina ua i Alii la e hoahewa ana 10 la a he mana ko | kakou ina o ka hale holookoa la e ahewaia ai. Ina kakou e hoahewa ae i keia hana, aiaiia, aoie keia he mea no keia wa koke: wnle iho no la, aka, ua pau pu ko lakou mau : hope ma ka oihana. He wahi hoopai Uhiiahi a mama ioa. Hookahi oko makou i heje rnai ia'u me kn pupaahuiu me ka ninau inai, " Manao anei oe ina e hooholoia « keia oielo hoohoio ilaila waīho mai na Kuhina ika iakou mau oihana ? " Aoie ao i ike, he poe Kuhina keia i ka hiiahiia e haaleie io ai. Ua ionoia ma na pip» alanui " «ole ke Kuhina be kanaka no ke ano biiah»ia e haalele »i. M Ke oieio mai nei kekahi poe ua koho iho oei lakou no ka Hotele, aole ka e koho oo keia olelo hooholo. Aole pela keia ; no ba mea, oa kanaiua kekahi poe o oukou no ka maikai o ka liale Holele, a ua pono ka paa ana, a eia nae, maiia aole oakoti i hoapono i fea imi ana i na wahi ī loaa mai ai ke dala. Ua ae paha oukou i ke Kuhina no ka hooiiloaoa, & ua hoahewa no l* hoopuka ana ina booa. E pono ana pafea i na Lanamakaainaoa ke hoolawa aku 1 na nioau a ko oukoo poe naaa i koho no ka Holeie» aka, he akaka loa lioi ka bai a aku no ko ookou hoahewa j ko ke Kuhioa kue Kumukauawai aoa.