Ka Nupepa Kuokoa, Volume XI, Number 32, 10 August 1872 — Page 2
| This text was transcribed by: | Malina Pereza |
| This work is dedicated to: | Mahiehie Pereza Santos |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
hoopaa i hoakakaia malalo o na Pauku 1419 a me 1420 o ke Kanawai Kivila ma kona heluhelu alua
Ma ke noi, ua Komite ka Hale a ua kaheaia o Mr.Mauna ma ka noho
Heluhelula ka Pauku 1, a kue mai o Mr. Kupekee
Kamailo uuku mai o Hon. Mr. Keo Kaaka a mahope o ka hoopaapaa ana o na hoa, ua kuu pau ma o Hon. Mr. Ken Kaaka i ke a hau e@o waiwai nui:
E ka luna Hoomalu ---O ke'u wale no e kea aku nei no ka bila e noonooia nei, oia ka ike ana i kona kupono a me kona hooko ia ana ua oi loa he mamua o na hooko ana a na Pauku 1419 a me 1420 o ke Kanawai Kavila. O kahi kumu kue wale no e kela aoao e Koolaupoko mai, nei e hooie oia ka wehe ana i ka puka no ua paahana e owili ai i kona haku. Ke olelo mai nei ka Luna mai Koolaupoko mai, ua hiki i kekahi kanaka ke hoolimlima iaia iho me kekahi haku hana no ka makahiki hookai, me ka ohi ana i na dala ohi mua ke haneri paha, aka, iloko o ka hebedoma hookahi, e hoole auanei ua paahana la i ka hooko ana i kana olelo, a laweia imua o ka lunakanawai apana a hoomalu paha, uku aku i knoa hoopai he kanako o dala wale no, ku ae la ia a helu aku me ke kanahiku dala puka malalo o kana hana ana penei. He mea makehewa no paha no'u ke ole o ae, ina e hooholoia ana keia bila, aia a aole no i pai kona hooko ana i ka poe i hana aeuke hookahi la mamua iho o kona lilo ana i Kanawai. Ina e lilo io keia Bila i kanawai alaila. aole no paha he hupo haalele ina ka Luna mai Koolaupoko mai ke haawi aku i hookahi haneri dala kauike i kekahi kanaka i hoopaa aelike ia ma hope iho, no ka mea. ma ke ano o ka bila, aole no e loaa hou ana iaia na dala i oi aku mamua o ke kanakolu dala, a i ole ia, aile no paha he wahi keneta o ia puu dala e loaa ana iaia. Ke olelo mai nei ua luna nei (Kale Kauka) i haawi ka ia i kela mau dala i ka pauhana mamuli o ka hilinai ika ke kanaka olelo. Ina ua hiki iaia ke haawi aku i na dala kuike ia paahana mamuli o ia ano, alaila, no keaha oia e hilimai ole aku ai i ka ke kanaka olelo mai nana no e hoihoi hou mai i kana mau dala? No keaha hoi kona mea i haawi ai na ke kanawai e hoopaa i ke kimo o ke kanaka, kona kuokoa me he mea la he uku hoopaa no ka hoihoi hou ia ana mai o kana mau dala uku mua? Aka, ke olelo hou mai nei oia, inak ka e hooholoia keia bila, alaila he hoonele ana ia i ka paahana i na dala ohi mua. aole e loaa mai, a he hoonele ana ia iko ke kanaka pono. Ia'u e hele aku nei imua. ke makemake nei au e hoomaopopo aku i ke ano o keia pono e hooneeleia nei, ana hoi e makau nei e hoonele io ana ka wau i ko ke kanaka pono. Ua ae ia e na mea a pau, o ka haawi ana i na dala ohi mua i na paahana i hoopaa palapalaia oia ka mole o na ino a me na hewa i puka ae a ike ia malalo o ko kakou "kanawai o na Haku a me na Kauwa." Ke olelo mai nei na Haku, e makemake ana kakou e uhukiia, ae oia no ka keia bila e makemake nei ; no ka mea, malalo o keia hooko ana. aole e hiki i kekahi haku hana ke uku mua e aku a oi mamua o ke kanakolu dala, ina e hana io ana ia a kela puu dala, a he mea ia ia nona e mahuahua ai kona puka, alaila, he alakai ana ia a ka hoopau loa ana i keia ano hana. Ke ike lea nei au, i ka oiaio o kela olelo nane o na haku hana elua : uku e kakahi haku i kona paahana mamua o ka pau ana o ka hana i ka hanaia, a o kekahi hoi, waiho a pau ka nana i ka paahana, alaila, uku aku. He hooponopono ino loa ana ka uku e ia o ka paahana i hookahi makahiki, mamua hoi o kou ike ana i ka hoopono ole, ke hana pololei ole. o ka hapa nui o ko kakou mau paahana. Lawe io ae la ka paahana i ka uku ohi mua, haawi mai la i kona kino i moraki no ka hoihoi ana aku i keia mau dala ohi mua, leha ae la a hoomaka aku la e hooluhi i panai no kela ohi mua i loaa iaia. Hana aku la oia a pono malama, a i ole, he makahiki no paha, aka, aole pae he wahi uku no ia manawa. Pehea, e hiki ana anei ia oukou ke manao aku e haoa pololei ana kela paahana. He mea kupanaha ia'u ano koke iho nei no ka olelo ana mai o kekahi ia'u, e lilo ana " oia ma kona mahiko no ka hoao kokoke e akahi dala i kela a me keia la. O ka uku i haawiia, mai ke 35 a ke 40 keneta no ka paahana hookai no ka la, aka, aka nae a elua kanaka pau me ka maikai ke hanaia i ka la hookai. Aole ia he mea no kakou e pahaohao ai, ina pela a pau. E olelo mai paha auanei oukou, ua hewa ka ka luna hana. Aole; eia ke kumu o ka hana pono ole o ka paahana. aohe a lakou e manao aku ai i ka pau ana o ka hebedoma, a o ka malama paha : he makahiki okoa kana e hana ai, a no laila, aohi ia he mea no ka paahana e hana pono ai. Ua like a like iaia ka hana pololei a me ka hana palaueka. Aohe one wahi manao hoihoi haoa iki, oiai. aohe wahi hua e loaa mai ana iaia i ka la hope o ka malama. Ua kome no iloko o na ano kanaka a pau ka manao, ina he haole a ina he negero. O ka mea wale no a'o e noi aku nei i keia Ahaolelo, o ka noonoo pono a kau poana iho i na hooko ana a keia Bila a me na Pauku 1419 a me 1420 o ke kanawai Kivila. O ka heluhelu ana i na pauku o ke Kivilia, ina e hooholoia keia Bila, penei no ia :
Pauku 1419. Ina i haalele wale ka mea i hoopaaia e like me ke kanawai, e hookauwa na kekahi, i ka hana i oleloia, me ka ae ole o kona haku, e hiki no i kekahi Lunakapawai Apana, a Hoomalu paha o ke Aupuni ma ka hoopii o kona haku me ka hoohiki, a o kekahi mea e ae nana paha, ke hoopaka aku i palapala hopu i oa mea la. a e lawe mai ia ia imua o ua Luoakanawai nei ; a ina i kupono ka hoopii, na ka Lunakanawai e kauoha aku i ka mea hewa, e hoi aku oia me kona haku a e paa no ia malalo ona, e hookauwa. aole oi aku i ka palua o ka manawa ana i haalele ai, aia i ka manao o kaahahookolokolo, ke hoolaulea ole aku oia i kona haku, no kona poho a me kona poino ia ia no ia haalele ana : aka hoi, aole oi ka manawa ana e hookauwa hou aku ai mamua o ka makahiki hookahi mahope koke iho o kona manawa i honopaaia'i.
Pauku 1420. Ina e haole kekahi, aole hana mamuli o ka pauku maluna iho, aole hoi mamuli o na palapala hoopaa, alaila, e hiki no i kona haku , ke hoopii i kekahi Lanakanawai Apana, a hoomalu paha o kahi i noho ai, a pana no e kii aku i ka mea hoole ma ka palapala hopu, a ma ke ano e ae paha, e hele mai ima ona, a ina i paakiki i ka hoole, e hoopaaia ola i ka hao ma ka hana oulea, a ae mai oia e hana e like me ke kanewai.
Ea hoi ka Bila e noonooia nei:
Pauku 1. Ina e haole kekahi, malalo o ka palapala hoopaa hana i hoakakain ma ka Pauku 1417 o ke Kanawai Kivila, aole oia e hooko i na olelo o ia palapala hoopaa, ma ka haalele wale a ma ke ano e ae paha, alaila, mahope o ka hoopili ia ana mai malalo o ka hoohiki, e ka mea nona kekahi aoao, a o kona hope paha. i hookuhuia e ia, alaila na ka Lunakanawai Hoomalu a Apana paha e hoopuka aku i ka palapala hopu i ua mea la, a e lawe ia mua o ua Lunakaawai nei, a ma e ko ka olelo hoopii, alaila e hoopaha ka mea i hewa, i ka uku dala aole e oi aku i na dala he kanakolu, a i kaa ole ke dala, e hoopaahaoia, aole e oi aku i na malama eha : a ina e kaa ka uku hoopaa, a e hana ia paha ka manawa i oleloia, o ka hoopau no ia o ka palapala hana.
Pauku 2. Ina i nie kekahi o na mea malalo o ka palapala hoopaa i keakahi, i ka wa e hoohewa ia e like me ka mea i oleloia ma ka Pauku maluna ae. a ua manao ka mea i ahewaia e hookaa aku ke dala o ka uju hoopai, alaila e hoolilo ia aku i kauwahi o ke dala hoopai i mea e hookau pono ai kela aie, i ka aoao hoopii, a ina he koena i koe o ia dala. e hoihoi ia iloko o ka waihona dala o ke Aupuni.
Pauku 3. O na kanawai a me na hapa kanawai a pau i kue i keia, e hoopauia, a ua hoopauia no.
Ke ae nei au, o ka hoopaahaoia ana e ke kino o ke kanaka maloko o ka Bila e noonooia nei imua o ka Hale, he io, aka, ua hoopaahaoia ana e no ke kumu he hiki ole i ke kanaka ke hookaa i ke $30.00. O ka olelo malako o ka Bila e hookuu ana, i ka aoao elua, ke ukuia mai ia hoopai, he oi ae kona maikai i ko ke kanawai e ku nei, nana e hoihoi aku i ka paahana malalo o kona haku, no ka uku hana papalua. O ko ka haku hana makemake loa, ina e hoopaha ka paahana, o ka uku aku i na dala hoopai, i hoi mai no a loihi ka noho ana kauwa nana. E loaa ana no paha i ka paahana ka hana maalahi ae ma kekahi pahana e no na kumu kupono i kona makemake, aka, ma ke kanawai e ku nei ma ka buke, aohe he hookuuia ana mai knoa noho ana kauwa hooluhi loa ia ana mai, aka, malalo o ka Bila hou e noonooia nei, ua hiki no iaia ke hoole i ka hana, a uku aku i knoa uku, a e hoopaahaoia paha, a pau ua hoopao, alaila kuuia. Ina e hoole kekahi kauwa i ka hana ana malalo o kona haku, a laweia imua o ka lunakanawai, he mea makemake loa pae i ka haku, ke kepa ana aku i keia kauwa i keakahi poe e aku, i mea e kaa mai ai kona aie ika haku, a me ka hoopaa no nae ia kanaka malalo o ka noho ana paaua, oiai paha, e makemake ana oia e uku dala mamua o ka hoi ana e noho i ka hale paahao. O ka manao o keia Bila, o ka houuku i na dala ohi mua. A eia hoi kekahi, o ke kau palenaia ana o ka hopai maluna o ke kauwa a me ka hoku. O ke kanawai e ku nei, he hoopaahao wale ia no ka hoopai no ke kauwa, a ua hoopaaia ka hoopai no ka haku hana, he uku dala a i ole ia, he hoopaahao. Ehia la hoopaahaoia ana o ka haku hana? Ua pololei a kaulike anei ke kanawai ma kona ano? Aole anei i oi ae ka maikai o ka Bila e noonooia nei, mamua o ke kanawai e ku nei?
O ko kakou mau palapala kepa, ua ano kamolamola no ia ma ke kumu mua i kinohi ; ua ku kaawale lakou mai ka aelike ana O na palapala kepa, ua hooliloia ia hai, a ua hiki ke hooliloa aku, aka, ina he haku ino ko ke kauwa, aole loa e hiki ke hoololi ae oia ma kona aoao iho. Pela ka mea e ikeia nei ma na palapala kepa ; ua pololei ole lua nae malalo o ke kanawai, a ua ku kaawale loa mai ka hoohalike ana ae i na maoao a like. Ua hookupololei loa ia ka hoopai no ke kauwa malalo o ke kanawai, he hoopaahao, ke hooko ole i kopa palapala kepa. Aka, malia paha, aole no e holo lea loa ana ka ka haku malama ana i ua olelo o loko o ka palapala kepa. a kaa ole paha ka uku i ka wa e kikoo ai, a i ole ia a me kaa ole paha, aole nae hoopaahaoia kela haku hana. I ke kepaia ana o na kanaka e holo i ke okohola, ohi mua na dala, aka aole nae i hoopaaia ko lakou mau kino. ---komo nae he aoao ekolu iloko o kona waiwai ; aole e hiki ke hoopaahaoia a ae oia e hoi hou e haoa. Ke ae nei au me ka olelo aku, ua lanakila ke kanaka ke kaa oia maluna o ke kai lipolipo.
Ke olelo mai nei o Ioane Kuata Mila, (Jno. Stuart Milla) kekahi o na kanaka haku maoao kaulana o Bertania, no na palapala kepa penei : "O na hoopaaia ana o ke kino o ke kanaka ao ka hookauwa, he helehelena no ia o na hookauwa hooluhi, oia ka hookauwa kaupaa." O ka iiai nui o ko'u manao, oia no ka hooponopono ae i keia mao palapala kepa ma na wahi kupono. O ke kiko waena nae o na iao, eia no na ohi dala ana a nui i kiaohi. O kou hoomalimali ana aku i ka paahana me na dala ohi mua a nui, a noi aku e hoopaaia koaa kino ao ia mau dala, na akaka ke komo e ana o kela paahana iloko o ka hoopaa ana iaia iho. (Aole i pau.)
Ka Nupepa Kuokoa
Honolulu, Augate 10. 1972
Ka Hana a ka Ahaolelo.
Ua pau iho nei ka hana a ka Ahaolelo, a o kona moolelo, ua lawea aku imua o oukou. Ua hiki no hoi ia makou k@ hoike aku ia oukou i ka lakou hana a i hala ae hoi i ko lakou noonoo.
He 46 ka nui o na bila i hooholoia ia Hale, a o ka waiwai ia, he 34 wale no i kakau inoaia e ka Moi, a ua lilo lakou nei makou malalo iho i na Bila i oluolu ia e ka Moi, a kakau inoa ia :
1. Ka bila Kanawai e hoololi ai i ke kanawai e pili ana i ka hooponopono a me ka mahele ana o ka wai ma Lahaina, Mokupuni o Maui.
2. Ka Bila e e hoololi ai i ke kanawai e pili ana i ka helu a me ka ohi ana i na auhau.
3. Ka Bila e hoololi ai i ka Pauku 924 o ke kanawai Kivila.
4. Ka Bila e hoomana ai i ka hoaie dala ana no ka Hotele hou.
5. Ka Bila e pili ana i ka berita mare.
6. Ka Bila e hoololi ai i ke Kanawai e pili ai i ka hoololi ana i na inoa.
7. Ka Bila e ae ana i Kao Hookolokolo Jure hou no ka Apana Hookolokolo Eha.
8. Ka Bila e pili ana i na olelo kauoha a ka Aha no na hihia oki mare.
9. Ka Bila e hoololi ai i ka pauku 593 o ke Kanawai Kivila.
10. Ka Bila e hoololi ai i ka pauku 15 o ka mokuna 16 o ke kKnawai Hoopai Karaima.
11. Ka Bila e hooponopono ai i ka hoopuka ana i na Palapala Sila Nui.
12. Ka Bila e hoemi ai i kekai aiai koma no na Aha Hookolkolo Kiekie a me na Aha Hooko Kauoha.
13. Ka Bila e hoololi ai na pauku 181, 185 a me 186 o ke Kanawai Kivila.
14. Ka Bila e malu ai ka poe malalo o na palapala hoopaa hana i ae ia ma ka Pauku 1417 o ke Kanawai Kivila.
15. Ka Bila Haawina no ka hookaawale ana i nahaawina dala o ke aupuni.
16. Ka bila e pili ana i ka hooholo mokuahi pili aina.
17. Ka Bila e hooponopono a e hoololi ai i ka Pauku 18 a me ka mahele 1, 2, 3 a me ka 4 o ia pauku hookahi o ka Mokuna 29 o ke Kanawai Hoopai Kuraimu.
18. Ka Bila e hoololi ai i ke Kanawai i kapaia, "He Kanawai e kokua ai i ke kukuluia ana o na hale hana lole huluhipa a me ka pulupulu."
19. Ka Bila e hoololi ai i ka Pauku 1360 o ke Kanawai Kivila.
20. Ka Bila e hoololi ai i ka Pauku 246 o ke Kanawai Kivila.
21. Ka Bila e hoakaka hou ai no ke ano a me na mea i hoopaaia ma na palapala hoopaa hana, i neia mamuli o na Pauku 1417 a me 1418 o ke Kanawai Kivila.
22. Ka Bila e kau ai i ka uku poho maluna o ka poe kuai rama, no na ino i hanaia e na poe ona eana.
23. Ka Bila no ka hooponopono ana i na dala.
24. Ka Bila e kauoha ana i ka hoomaopopoia o ka poe e koi ana i ka hooiaioia o na palapala.
25. Ka Bila e hoaie ai i puu dala ku i ka wa.
26. Ka Bila e pili ana i ke kukulu ana i hale hoahu o na mea kahiko a me na na mea ano e (Museum.)
27. Ka Bila e ae aku ai i na Komisina o na aina Moi, e hoolilo aku ai i kekahi apana aina Moi.
28. Ka Bila e pili ana i na Jure.
29. Ka Bila e pani ai i na hale ahaaina hale ai luhi a me ua haleinu kafe ma na ahiahi o ka la Sabati.
30. Ka Bila e hoololi ai i ke Kanawai i apopoia i ka la 23 o Iune 1865, i kapaia, "He kanawai e hooponopono ai i ke kuai ana i na laau make."
31. Ka Bila e hoololi ai i ke kanawai e pili ana i ka waiho ana i kekahi puu dala ma ka waihona o ke aupuni.
32. Ka olelo hooholo, e waihoia me ke keena o ke Kuhina Waiwai ka malama ana o ka Hotele.
33. Ka Bila e hoololi ai i ka pauku 1423 o ke Kanawai Kivila.
34. Ka olelo hooholo no ka uku ana aku o ke Kuhina Waiwai i na ona o na moku naua i lawe mai i na luina Hawaii pilikia mai ka Arita mai, he 50 keneta no ka laina hookahi i ka la : a hiki @ale i Honolulu nei.
O na Bila malalo iho nei, aole i oluolu i ka Moi keia ke kakau ana iho:
1. Ka Bila e ae ai i ka hookomo ana mai i kekahi mau waiwai mai na aina e mai, me ke dute ole.
2. Ka Bila e papa ai i ka hoowalewale a haalele ai ka poe e noho hana ana malalo o na palapala hoopaa. e like me ka Pauju 1417 o ke Kanawai Kivila.
3. Ka Bila e hoololi ai i elu wahi noho o ke Kau Hookolokolo Jure o ka apana Hookolokolo Elua. oia hoi ma Lahaloa a me Wailuku.
4. Ka bila e unuhi ai i ka Buke Manuale (Rula o ka Ahaolelo) a Cushing ma ke olelo Hawaii.
5. Ka bila e hoopau ai i ke Kanawai e hoemi ai i na ino a me na mai i laha ma ka hookamakama ana.
6. Ka bila e hooponopono hou ai i ka Papa Ola Hawaii.
7. Ka bila e hoololi ai i ka Pauku 6 o ka mokuna 9 o ke Kanawai Hoopai Karaima.
8. Ka bila e hoopau ai i ka Pauku 6 o ke kanawai e kaohi ai i ka laha ana o ka mai hepera.
9. Ka bila e pili ana i na kai lawaia.
10. Ka bila e hoololi ai i ka pauku 5 o ka mokuna 39, e pili ana i ka auhau holoholona.
11. Ka bila e hoololi ai i ka pauku 915 o ke kanawai kivila.
12. Ka bila e hoohui a hoolaha i ke Kanawai Kivila ma ka olelo Hawaii a me ka olelo Euelani.
13. Ka bila e hoololi ai i ka pauku 488 o ke Kanawai Kivila.
14. Ka bila e hoololi ai i na pauku 1218 a me 1219 o ke Kanawai Kivila.
HE KANAWAi
E PAPA ANA I KA LAWAIA ME NA MEA PAHUPAHU
E HOOHOLOIA e ka Moi a me ka Hale Ahaolelo o ko Hawaii Pae Aina i akoakoa iloko o ka Ahaolelo Kau Kanawai o ke Aupuni:
Pauku 1. Aole no e lawaia kekahi kanaka me ke Kiana Pauda, a me na mea pahupahu o na ano e ae, ma na awa, kahawai, loko. kohala a me na kai a pau o keia Aupuni.
Pauku 2. O ka mea e kue ana i na olelo o ka pauku maluna ae e hoopaiia oia ma ka uku hoopai dala. aole hoi i emi iho o na Dala he Iwakaluakumamalima. a i ole ia. ma ka hoopaahao ana iaia ma ka hana oolea, aole mamua o na makahiki elima, aole hoi malalo iho o na mahina ekolu, a i ole ia, ma ka hoopai dala a me @a hoopahaoia pu, e like me ka noonoo maikai o ka Aha.
Pauku 3. Ma na hihia a pau malalo o keia Kanawai, ua ae ia na Lunakanawai Apana a me na Aha Hoomalu ke mana e hookolokolo pu me na Aha Kaapubi me ka Aha Kiekie.
Aponoia i keia la 3 o Iune. M. H. 1872.
KAMEHAMEHA R.
NU HOU KULOKO
Oahu.
Ma keia Poakahi ae, e hoio ana o "Kilauea" no Kona ma keia Poaha aku. e holo ana no Kauai. Nolaila, e huliu ko Kaui.
Ua lono waleia ae, ua haalele aku la o Kapena Barela o Marilda iho nei i ili ai. ia Sidane me kona moku kuna, a ke hoi mai nei i na kai ewalu o Hawaii nei o holoholo ai.
Ua hooholo ka Ahaolelo o Amerika Huipuia i $50.000 no ka poe nana-hoku e hele mai ana e nana ia hoku loa i ka 1874
aenei. E hoonohia ana kahi poe o lakou ma Hawaii nei.
Ua lohe mai makou mai Hilo mai, ua malama iho la no kekahi poe o Hilo i ka la hoihoi ea o Hawaii nei, oia ka la 31 o Iulai. Ua kaa maluna o Hilo ka maikai a me Honolulu ke hoomauuea.
I keia hebedoma iho nei, ua puiwa kekahi lio e kauo ana i ke kaa lealea mahope me na ohua oluna, a ua pau lakou i ka haule, a ua loaa na hoeha ana. Hookahi o lakou mea i eha kukonukonu loa. oia ka pake. E ola ana paha ia me ka maikai aole paha. Ua mak mai nei oia.
MAKE ELEMAKULE AKU LA.------E olioli ana no paha ka nui o na Iuaui e noho mai nei i ka lohe ana aku, ua make aku la o Rev. Uilama Eliki, kekahi o na misionari Enelani i hiki mai ianei ma ke ano makaikai i ka M. H. 1823, oiai oia he misionari Enelani i hoounala i Tahiti, a malaila oia i paahana ai, a holo mai ai ianei. Ma ka la 9 iho nei o Iune ke kou ana o kona luhi, a ua pau kona hana ma keia ao. He wahi kokua iki no oia me Binamu ma no ka wa pokole. He mau wahi e ae no kekahi one i hoounaia ai, a make aku la.
E halulu hou mai ana paha kekahi poe manuwa makaikai ia Honolulu nei, ma keia mau la aku.
Ua lonoia ae, e hele hou mai ana i Honolulu nei, ka poe Mele o ka Huakai a Madame A. States i holo aku nei i na panalaau. He mau pule e noho ai ma Honlulu nei.
He lono ka i haiia mai ia makou, e hele ana ka Papa Himeni o Manoa me Miss. Iuliana Walanika ka lakou kumuhina i ka mokupuni o Maui, a malia paha o kapeke loa aku i Hawaii. E lele mua ana lakou ma Lahaina, a mailaila aku i Makawao a i Wailuku, ke keakea ole ia.
Ke Alii Rukini Makaikai. ---Ua lauhala ae kekahi lohe e hiki mai ana ka Keiki Alii Rukini Alexis e makaikai nei me kona mau moku kaua nui i keia kulanakauhale. Ina he oiaio, alaila, e loaa hou paha auanei he la nui lealea hou o na wa kahiko.
mamuli o na hoike kino ia mai, ua hiki ia makou ke olelo akea ae, ua hookae loa ia ka Luna o Hana o keia kau, no ka malama ole i na pono o na makaainana nana ia i koho mai. Aole paha o oukou wale, aka, mai ke nui a ka luhi hookae iaia.
KA AHA MELE KATOLIKA.---Ma ka po Poapnp iho nei, ua ikemaka a ua mahalo makou i ka holo pono o na hana a ka Papa Himeni Katolika. A me he mea la, o na leo a me na mele i himenia, ua hoike mai lakou, ua makaukau. Aka, o ka mikioi loa aku e nana ia Iahana Walanika ioa he kuamoo maikai kana e alakaiia ai.
Ke lonolono wale ia nei, ua hoihoi aku ka Loio Kuhina, i kena palapala hookohu no kana oihana, a ua makukau oia no ka hoi i knoa one-hanau i na wa a pau e aeia ai. In a he oiaio e haalele mai ana oia, alaila. e oi aku ana ko kakou mamina nona, He oiaio, he Kuhina manao kuokoa oia. Pela kona hakilo ia ana i kela kau a me keia kau iho nei. Pomaikai ina e paa oia me kakou, a o kekahi mau mea alunu iho elua ke ae.
KA LILO NO KA AHAOLELO.---- He mea paha no ka lehulehu makaainana e olioli ai ke ike mai i kahi i hooliloia ai o na $15,000 no na lilo o ka Ahaolelo. Ina pela, e leha. iho oukou malalo, i maopopo ai:
UKU LUNAMAKAAINANA $7000 00
" Mile 344 00
" Makai o ka Hale 250 00
" Kahunapule 250 00
" Kakauolelo 950 00
" Maheleolelo 375 00
" Elele o ka Hale 150 00
" Pu'umi Hale 150 00
" Unuhiolelo 286 71
" Kope Poepoe olelo Hawaii 188 18
" Kope Poepoe olelo Enelani 133 50
" No na Paina awakea 608 47
" Pai Palapala 1,742 00
" No na Nupepa 130 75
" No na lako palapala 1,375 00
" No na Poo leta 341.50
" No na @na lealea 95.00
" Hoolako a Hoomaemae ana i ke Keena 567 24
" Humuhumu i na Hoike 33 50
" Kela me kia lilo 30 75
-------------
Pokeokeo 815,000 00
-------------------
"KE AU OKOA" A ME "KAUMAKAPILI"
Ua minamina ke Kilohana Pookela o ka Lahui Hawaii. i ka ike ana iho maloko o Hapaimemeue o ka Poaha nei, i na manao kauhihi i hooiliia mai maluna o makou, ma ka hoomaikeike ana ae, o na manao pane a na makaainana o Wailuku a me Hanalei a me Anahola i ko lakou mau lunamakaainana ole wale a kuhina, na ko makou noonoo ia i haku. Ke hopohopo nei makou, e make ana ka Luna Hooponopono o Ke Au Okoa iloko o kona kuhihewa no ia mea. Ke waiho nei na kakau lima kaokoa a me na koma hemahema ana o ia mau palapala i mea hoike no makou. Aole makou i maa i ka a-ke e kukulu i Hale Leta, a haawaiia aku ke dala e paa ai no ia hale, alaila pakeu hou ae i hale e, a palahalaha hou mai i dala e paa ai. Eia nae, aohe hale leta wale. aka. he hale uhauha dala ka no ka waihona o ka lehulehu, oia ka Hale Pai Aupuni. Mai hoopili mai i ko oukou epa no makou, aole hoi i ke kaa oie o na dala o ia nupepa no ka lehulehu no oukou iho no.
Ua ike pu iho hoi makou i ka Makika nona ka inoa neeu ole hookahi, a e makemake ana paha e mohaiia kela kanaka no knoa inaina. Ina pela, alaila, e ekemu makou me ka hiliuai na ko oukou mau lunaikehala pakahi e noho lunakanawai a hooholo iho. O ka mua, ke kapaia ana aku he poo hakahaka na lunamakaainana a pau o keia kau. O ko makou noonoo a me ko makou hoopuka ana. aole i kapaia lakou a pau he "poo hakahaka." E hoi hou e huli. a e hoopololei i ka olelo. 2 No na kanawai i hooholoia, e ikeia ko ka poe nona na inoa o ia mau kanawai ma ka moolelo, aole o ka lahui ae a pau loa. 3 No ka holo balota ana a loaa he 36 wale no balota. O ka pololei, aoile i ae ia aku, a nawai la i pai i balota no keia inoa. Ua paa au i ka'u haana. a nolaila, aole i haawi aku i ka ae. 4 No ka ka Papa Pai hana koe. Ke ae nei makou e hooko aku ia hana me ke kanalua ole, a ke makemake nei hoi, e lohe na pepeiao a e ike na maka o ka poe heluhelu Kuokoa ma na wahi a pau.
Ua hoi mai ke kuna @ Wa oa @ @ kana mau lawehala i hoounaia.
Inehinei, akahi no a @@@@ @@ mokuahi Ne@da i Nu K@@@ @@@ @ nei ia maanei, no ka hana hou i kekaa wahi hemahema.
Eia ma ko makou pakaukau @@@@ pala pane na na makaainana o Kona Aha no ko lakou Lunamakaainana a e pana a @ no ma ke Kuokoa.
Ua lono mai makou, e hee ana o Mi E Mikalemi e haiolelo ma na apana @@@ keia Pae Aina no na hana a ka Aha@ @.
Aohe i lohe hou ia mai he ma@@@ puu hebera, a hiki i ka wa a makou @@ e pai i ko kakou Kilohana o keia ia.
BUKE MOOLELO O HAWAII NEI--- Ua hou iho nei o H@M. W@n@@ ka Buje M@lo o Hawaii nei a Jarves ma ke @ e @@ a ua pau i ke paiia. Ua hooponopono @a kekahi mau mea, a ua hookomia @a lapala Aina o Hawaii nei, me ke @@ Kamehameha V., me kekahi mau mea ana ae o kei au naauao. E loaa no i ka ike i ka olelo haole no $250 pakah@
I ka la 29 o Iulai ka hoonoho @@ana o Rev. E. Helekunihi @ kahu no @@@ lesia o Hana, a ma ia ahiahi ka m@@@ ana o ka Ahaaina a ka Haku. @e m@@@ hana oia la, ma ko'u manao ana. @@@ mai ke Akua me knoa Uhane H@@@@ ekalesia. no ka mea ua ike p@no @@@ ana kekahi poe hoahanau no ko @@@@
W.P. Kaha@@@
KE NEE NEI KE AO.----Ma na inoa ma Ne@ada mai nei. ua ikeia iho, ke @@@ ko Nu Holani poe waiwai e hooho@o mokua@i kuokoa mai Nu Ho@@@ @@ Honolulu, a mai anei aku i Kaleponi U@ hana nui no hoi ka lawe leta. Ua kau nei kekahi agena maluna ona, a ua @@@ aku la i Enelani e hooponopono ai, a ua kaukau na mokuahi ma NU Holani. E@@ holoia mai ana na mokuahi, ke loheia ka @@ pono o ka huakai a kela agena i @olo ak@@
HE NEA DALA KA KE KAUA.---- Aohe @ ma@ paa ia he hana dala ka hoehu @@@, @@ hoike mai nei o Geremania, he hana@@ Mahope o ke kaulike ana o Germania i kona mau lilo a me na loaa no @@@@ mai nei, ua hoikela ae ma ke a@ea o@@ mau lilo a pau no ke kaua. he $268.000. a o kona mau loaa mai a F@@@@ @@ ia a pau loa. he $1,141,015,000. no ia @@ ina e unuh@a kona mau @@@@ @@@@ kona mau loaa, e koe auanei ma kona hona keia puu dala nui he $863.000. Aole no i hui pu ia mai na aina o L@@ a me Alsaoe i lilo ai ma ka ika@ka.
KA Hoonohoia ana o Rev. @, Heleku
NIHI I KAHU
No ka Ekalesia o Hana.
I ku like ai me ka kahea ana @@@ lesia kahu ole o Hana no na @@@@ ku i hala ae nei, ua hookolo ka @@@ mokupuni o Maui e koho i @@@@@ e hooku aku i ke kahea a ia E@@@@ mea nona kela inoa maluna. Eia @@@ o ia komite. Rev. J.M Kealoha, @@@ Ekalesia o Kaupo, Rev W. P. @@@ hu o ka Ekalesia mak@a o Wa@@@ L. Kaiwi kahu o ka Ekalesia o @@ Rev. S. Kamakahiki kahu o ka @@@@ Keanae. Rev. D. Puhi kahu o ka @@@ o Kipahulu. A penei ka hoo@oho@@ o na hana. Pule @ahea. @@ M Ke @@@ Himeni mua ia J. M. Kealoha. H@@@ Baibala ia W. P. Kahale P@@@ L. Kaiwi Himeni elua ia S. @@@ Haiolelo ia J. M. Kealoha N@@@@ ke kahu, ia W. P. Kah@le, Pule @@ S. Kamakahiki. Olelo@@ i ke ka@@ Kahale. Olelo ao i ka Ekalesia @@@ Himeni hookuu a me ka @@@ @@ Rev. E. Helekunihi a o ka pa@@ @@ maha ke anaina no ka hapa @@@ @@ iho ua malama ia ka Ahaaina a @@@ Rev. D. Puhi. a me Rev. W. P. K@@@ o ka pau ia o na hana ia la. He nui ka hili ae, ua piha pono ka @@ Ua loaa i ka Ekalesia o H@na. @@@ opiopio, kino ikaika, a he lana ka @@@ lilo ana @a i mea nana e puunaue @@@ na o ke ola mawaena o na @@@@@@@.
He Inoa no Kale.
Auhea wale oe e Kaopua,
E ke ao naulu i ke kai,
No kai kamakani Ulumano.
Hoopulu i ka lau Amau,
Hooponopono ole ka hana ana,
A ka makani Kualau,
Oia aela ku hoe hou.
Aohe ike pono i na ale.
He pono nana i na pea.
I ka piha pono i ka makani
Aohe ike pono i na paina.
E kue ai o ka huila.
I pa ia ale mahope
A ka maka e ike aku ai.
Aia ka pono i ka maloo.
I ka pii kai ole o luna.
Oiai ua ino ka moana.
Ke kau nei ka ena makani.
Kau lia ka ihu i Kumukahi.
I ka lae hikina o Hawaii,
I ka honi i ke ala o Puna,
I ke onaona o ka Hinano,
Ei mai oinei kai maa,
Hookele o ka la ehuehu.