Ka Nupepa Kuokoa, Volume XI, Number 35, 31 August 1872 — Ka Nupepa Kuokoa. HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO KA HIWAHIWA O KE KOA, HELU ALUA O KA IKAIKA. [ARTICLE]

Ka Nupepa Kuokoa.

HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO

KA HIWAHIWA O KE KOA, HELU ALUA O KA IKAIKA.

ī unuhiia mai loko mai o ka Euke Ara• 6ia, mai ka olelo Bcritania aka oleh Hawaii, { ! MAHELE 11. i iielu 36. ;

ĒNA HOA koana o nei mea he moole-: 10, e lioomonawanui iki kakou maa-| nei, a e kamaiiio ae kakou no ke ano 0 ke aupuni Kiui a me kona kulano, o?hi aole pa.ha i lohe fnua kekohi poe o oukouj 1 kona inoa a me kona ano, nolaila, ke j ; waiho laula aku nei au imua o oukou, a i na oukou no in e kaana iho, ua oiaio pa-| ha ka Deb >lo hana ann aole paha, aka, I ma ua kulnkohi a me na alakai ana a ko| kakou moolelo, he oiaio no, a »o ia oiaio, e ike ana oukou, u eia mai uo ia: O ke aupuni Kini, he wahi aupuni uu- ; ku no io, aia ma ka welnu akau o ka ho-1 nua nei, mahope iho o kona kipakuia ana e ke Akun mni ka Inni mai, no kona hookiekie, Uh kukulu lima ia ua wahi au-: puni nei e Di j bulo i Uonn iva opiopio, ma- ; muli o kona mana aim nnela. '■ O keia aupuni, he eiala no ia i awili pu' ia me ke guh, oia hoi ka p»pa hele olu- ! 10, a ua hoouiuia ke duia, ke gitla a uie ke daimana i mau mea ulu malaila, a o! ka nahelehele wnle iho la no ia o ia wa-; hi aohe nahelehele e ae, aole lepo, aole! no hoi he pohnku mulaila, Oko laila pa; a me na pukn, he momi wale no. j O keia aupuni no hoi, he aupuni no| ia i hnnaia e Dcboio ma ke ano hoohua-j keeo, i kuhke oi me kona wahi l noho ai| rna ka lani a kipakuia mai ai» | () nn kannka o la wahi aupuni, he ka-i naka liiiii» he ekolu kapuai ke kiekie. A| o keia poe no Uai noho pu me Deboio i j ka ma ka lani, a no ko lakou huli ana| maliope o Debolo a hiki i ka wa i kipi! ui, kipaku pu ia mai ai lakou. 17« kapaia ko lakou inoa he poe Kini, he noho wale iho no ka lakou aohe|hana, he poe alii wale no lakou a pau. Ona keko a me ua mapu ka iakou mau kauwa. aoie he mau ano hoiohoiona e ae malaila.

Ua manaoia hoi, o ka laha ana o ke dala, ke guia, daimana a me na inomi tna ko uo nei n puni. mailai!» mai no. Ao ke kumu nae oia laha ann t oīa no kn wa i iuku ia ai ko ke ao nei u pau e ke Kaiakahinalii, a halana pu i» ai ka aina e ka w<n, u oia no ka wa a ka wai i Uwe liiin ui in3 o a maanei a puni ka hof nua, ika ini» o daia, ke gula, ke d»*imaua a uie ka iuo in, a oia ka ka laha aua ma n« %vahi a puu. i H<m« no o Debolo ī keia aupun» me ; ktt pa an« a peiā i ka pa, i oi ae ke kiekie uialuna ona mea kanu oloko. O keia pa ana nae a kiekie, no kona manao, o

pa ia mai e kekahi makanukmka, a puhi aku » ka l*ui* o na mea kanu, u lah** aku ma na %»«h» a pau ; nani no aae ia ma« nx» ana peln. aka, aule nae peli ko ke Akua minio.

A uiahope »ho o keia mea t ike iho la e Debo(o, ua hetwahe?«»« kana hana mui ana% oolalU, hooholn hou iho b uii i kcv na wa««o» e ha«»a «■ kuapoi «u» ua aufmn U ona, » »•« e'hikīhou i ko ke Aku* ma ua ke hoino hou i ua •upnni la. ke hiH> uua hrtu mai oia i ke Kamkahinalu n i»n na makaoi ikaika inai oa kukuhi mai < kd honua, » puhi aku i ka hua a me ki Uu o ke gufa, ke d4li a me ke dtimana a VtU> iti i ine* e Uha aku ai tna na wah

a pai o k \ u<«nua, ns»iaila, n»»? Li' ot*, e hin;i n«>u ī palulu kuaj>oi n<» kt_* a<ip'jiu Kiut. rne knna man«o aole la in»? i iaha i ka wa oka hoaua i laba»a at ks honua e ku wai, eia ka aoanei, 44 Ua kupu, ua ulu, ua lau, ua Inha aia i Hawan." Hanaia iho la ke uupuni hao, u kukulu kunfhiia iho ia nia k«i aoa<i ti ke aupuni Kini, i n»ea e palulu aku ni i ka makan/, a kunpo'i iho la oia i ke aupuni hao maluna o ke aupuni Kini, a pau ae la ka > ike ana a ko laila poe \ ka li» uiahina a f«e na hoku, a i na ano Oianu &oi a pau oka lewa. Ano ka ike ana o Debolo i

ka pilikia, aohe wahi o ke ea e komo aku ' oi, m>}»ila, hana iho la oia i pukn poepoe nui maluna o ke kunpoi hao» i unhi lioi, e hoomaha ai. O ka malamalama o ka lau o na nahelehele maloke, ka mea nana i hoomalamalama mau malaila i ka po a me ke ao, I ka hoopau nnn a Deb<>lo i keia hina»! hahni aku ia in i ku poe Kini i ka moole- j io o kona hoi ana mai ilaiia a ine ka pna : ana o kona mau enemi iioko o ka eke | talena. T \ Wehe ae la oia i ka wahn o ka el%e ta-! lena, a hookuu ae la iwaho i na mea a \ pau mai o a o, me kona ir»akaala no naei i ka mainma ana i ka eke tilena. Hahoi; maopopo aku ia oia, me ke kuhikuhi aha > me kona mau lima i kela a me keia a me i kona mau enemi ino loa. | lli)ko nae o keia \va, i ike ai o Robia-* n« Lo ma ia iho, na maku : hio ?;a J keiki, na kane hie na wahine, a noho ihoi la me ke kauinaha. me ka iioohewahewa! nae i keia wahi nani iua oie, nle ka ma-j naolana ole ae he wahi e ola ai, he make i w«le no k» olelo. i I.i lakou nae e hoolohe ana i ke kōma-1 kamailio a Robiana Lo 110 ka pilikia, pa-i ne mai o Ekemila, E ke'Lii, E ola mau I ioa oe. Ua pono no kou make nna hej hookuii, a ua olioii oe, ua nui na moepuu j mahope ou, a o makou nei la, ke mina- i mina uei makou i ko makou mau ola. ol ka'vi no hoi ia i noi aku ai i o ia honua, | na'u e maiama ka eke talena a kaua, pa- j iua a pakolu ka'u noi ana aku ia oe, pa-| keia nku oe i n?/ hiaioioa ua mea he mn-; kee. Nani no keia pilikia ia oe. Ia lakou nei no e hamumumu iiilii ana 1 no ka make, pa ana kahea a Debolo no ka Inidanio n me Finita f n hele aku ia iaua a hookomoia aku la iloko o ka pahu me na lio. O ke kino a me na liina iio-j ko, a o ke poo, un hoopukaia iwaho, a o j ke p.mi o ka pahu, ua hana pukaia a pUi j pono i ka a-i, n pela no hoi o Finita. 1 Ia Robiana Lo ma nae e nana eku nei| me ka weieweli, me ko lakou manao ku- 1 h)hewa nae, e hoohaiikeia ana lakou a j pau me ko laua (a, a peia iho la la e hanaia mni ai ia iakou a pau. Aka, ia lakou nae i iohe pono aku ai no na olelo a ; Deboio, e oielo ana, he mau enemi loa olua no'u ! no ka pepehi ana i kuu, mau lu>, nolaila, maanei oiua e paa ai a hiki i ko olun la e kupapau pu ai meo'u i , nuiu iio. t Huli ae la o Dtbolo a kamailio mai la imua o Robīnn » Lo ma, l keia la, ke hoo- ■ hiki nei nu ma o*u iho, e like no me ka'u s 1 ī honhiki ni mauiua, e noho no oukou, 1 Uoko o keia eke lalena a hiki i ko oukou i ! make ana. Aohe aku» kt iani, aohei aumakua o ka honua, aole hoi he kupua o ka lewa. e hiki e hoopakele ia oukou. j mi» ka mana aku o kuu mau Hiiia. * ae la knna kamaiiio aoa, hookomoia roai , {» lakou nei u pau iloko o ka eke t*lena. A o kn tnidiuio a me Finita, hoihoiia J aku ia iloko o ka halepouii, a kauoha ae , la i ke keko kiai hnle, e malama ia laua, | % e hookoo hoi ia i»u», i hookahi hoya i 1 keU a me keia la. E maiama oae oe ia i« oe iho, oiai he mau k«oaka ino lo* keia. •( A«»le no paha laoa e hana oioolu mai aoa -ī ia oe, » kou wa e hookuu at ia laua m»i v ioko mm o ka pshu kupapau o na lioi No kei« mea, noon<«o iho ta ke keko i' oo kaan mea e hnna aku ai» noiaila, no- ,! noi aku la oia ia Debolo, i ka i ana ak« t » Ina peia, e haaw» mai oe i kekahi mana

s ai *u tn*JunTi» Uua. la mrsnrn\.i kbKm o !)rl><»! ' o k;» n»=e a ri« m la et«a p *hi kaki-.«';, a iukii iho U ma ka huelo o Ke keko. Ib nnnnvvn no, knuoha iho ia oia i ke keko. Ina e liana »no mai laua ia oe me ke kue mai, ulaila, e hahau no oe ia laua uie keiri mau palii i hoopaaia ai nia kou huelo. Ae rnai la ke keko, a fikti la e malamu i koim kauoha. O Pwubiana Lo nvi ho» maloko o k;\ eke lalena, hoihoi ia aku la iloko o ka hale eUiiuana, a waihoia iho la ka pahu mabaln malalo o ko Diabolo walii moe. E ka mea e heiuhelu an», mai uluhua oe, oiai e haalele Inihi ona kakou ia Robiona Lo ma, e moe kau moe hooilo »loko o ka eke talena, inalalo o ka malu o Debolo. a o hoi ana kakou i Ilalia, i o Lo Walena la, ke kupueu o ka la hiki a me ka la kau, ka mea nana e hoonnueue ivo wahi paa a Debolo i hoole ai, Aohe akua i ka lani, aohe aumakua i ka honua,aohe no hoi he kupueu ma ka lewa, e hiki ai e hoopakele ia oukou mai ka mana aku o kuu mau lima. He kuhihewa pahn keia o Debolo, no kona ike mua ole ia Lo Wnlenn, ka mea hoi nana e 'puhi i na iwi ona i ke ahi. He I*2 makahiki o Lo Walena ia manawa, a o ka 8 ia o kona mau makahiki iloko o ke kula, a ua lew eiaia na mea paakiki o ka naouao ; o na mea a pau o ka lani a mp |s l>B honua, ua loa imua ona. Mahope iho nae o ko Walena komo ana iloko o ka eke talena, ua holo aku o Mere Duke i Arabia f a ua Uwe pu mai oia i ka pahu i waihoia ai o ku pnhi wakawaka, a ke malamaia nei no e laua me kana kahe, aole nae i hai iki aku i ka Inua hanai Alii. I.kekahi la, hele oku o Lo Walena i ke kula, halawai aku la oia me kekahi o kona mau hoa kula, e kamailio ano hoopaapaa ana no ka moolelo o Robiana Lo. Ku iho la keia e hoolohe, aole nae oia i ike i ka noiopono ana o ka laua hoopaopaa, nolaila, ninau aku la keia, Pehea la olua i ike ai i ka moolelo o Robiana Lo ? A owai hoi ia ? He buke no ka kuumau makua, a ua lohe no au ia laua, b o keia keiki ka hoopaapaa makehewa. Ua lohe no hoi au, he lveiki Alii o Robiana Lo no Pelekane, a eia ka kou makuakane. I aku o Lo Walena, Ua kuhihewa io ka l <ie, aole no o Robiana Lo ka inoa o ko'u makuakane, aka, o Mr Saviila, a o Mere I Duke kuu makuahine. I mai kela, Aole, I he mau makua hanai wale no ka ia nou. I I aku o Lo Walena, Aole au e hooiohe j i kau, ke ole nae oe e kii i ka buke au e | olelo mai nei. | l ka nana ana o Lo Waiena i ua buke 1 nei, a ike iho ia oīa i ka oiaio o ka keka- ' hi, i oku la oia, Ua pono oia nei ka mea • buke, a ua hoka qe no kou neie ana i ka i buke. Heie pu aku la no iakou nei a j hiki i ka hale kuia, noho iho ia keia heI iuhelu i ua Buke mooielo nei, a he mau ■ pepa wale no i koe, ; o ka huli no ia o ua • buke ne», aka, aole nae e hiki iaia ke hoomau aku tna ka heluheiu ana, oiai ua • ih iho maiuna oua na haawe koikoi a ke | kaumaha no ke aioha makua, noiaiia, ua < hoihoi aku la oia i ka buke a ke keiki. . Hoi aku U oia a hiki i ka hale, me ke ; kan nui o kona manao no ka buke, ina I he oiaio he buke ka kona mau makua. ! Noliihi, ninau aku la oia » ka makuahi- : oe, Aoie ahei he buke moolelo nn Robiana Lo i loia ia eiua ? 1 mai ka ma- | kuahine me ke ano lioooalonalo, PeU l paha, oka, ua poim oie au, o Papa paha k* mea * mtop«vp<%. I mai o Lo Wa- ; lena. Ina peU, he mea kupsnsha ko olua i nele ana ta ano buke t oiai oiua ma ke ,: kuUn* hanohano. a loaa nae la ano buke i ka mea ihhune haahaa !»»«. ; A m* keia olelo a Lo Waiena, kulou > i iho la o Mere me ka hiiahiU. a \ rnai r He -' Buke no, ua huna maua ia auo buke la f oe, me ko maua manao noe» aia U h«*i a i nui ioa ae oe, aUsla inaua hoike aku, me

'ka btkhm pn aku i k:* ♦» ! > » • - n-a tnaku4. n>> k» (Lea. >■ I» i> ; >\n I." '-•<> f nak ti»kn rif m.< rt t ■ »•»*. t » t» \\ i> lc<: » h - ■». he kaikunane ui i,<« u ū« uvt ilv)ha no kou uiakuakane. A i kou w* i hanau ai, haawi iiio ia inai oe na Waleua. t oia ka mea t kapn «n oi ko«» nioa ma ka liipa o; kou makurtk«ne a «ne ka makuaka*j ne hoi ko'u iuua. A n<» kou lilo ana iaia,' lohe au. kiim ak»i ai oe e a'u a loan oe i Alapin. a lilo mui ni oe i keiki na inana fi hiki i keia l.i, elu» wale no »ke ana o kou inau Uiiui i i oe. I kou hanuu ana a ma* mua iho ♦» ko lau i h»»i ana i ahi uj ke «'iupuni (i «U, a anii l hoi i liuliu ko laua noho alu ana, lilo ka eke talena a laua ia Deboio. ia manawa no. lohe aku ia o Lo Walena > kn lilo nna oka eke talena, ū ua liio ia Dtbolo i ikou a pnu n>e ka mtkuakone hanni, a un pau aku nei paha i !ka muke, nnlaiU. ho!o hou aku nei au i ■ Alnpia no kuu manao nin i ko'u kokoolua i hnnau pu iu'i. a i ko'u hiki iiua aku nei jhoi, loaa aku mm n«» m'u iloko no o ka ■ pahu kapa o ku inakuakane kahi i waiho : ai—A lawe ia m;.i ner no e a'u, aole no ! nae maua i hm nku ta ne. A no ko Lo Waleim haohao i na olelo hope a Mere Duke. ninau hou aku la oia, he keikikane auei, he kaikamahine paha r I mea aha ia o ke kii ana a lawe mai. a heaha no hoi ka mea i kanu ole ia ai ? Pane n»ai la »> Mere Duke, E! auhen oe! aole loa pela, :«"lo ' hanau kanaka ia e ;like me k«» kakou an»». aka,u a honau kupanah;» ia, lie kumu <» ka Pahi Wnkawaka. la lohe aua o Lo Walena i na olelo a Mere Dukc, uouoi koke aku la ia, e kii aku oe iu inea, a me ka Buke Moolelo ■mai, e nana ae au «a mau mea, A kii 'ku !la o Mere Duke, a hahhali mai la a haawi ia Lo Wulena. wehe mua oe la o Lo Walena i kahi pahu, a lalau iho la i ke 'kumu o ka Pahi W akawaka, a nana iho la a heluheiu il»o Ui i na hua palapala i kahakaha ia, e like me na hua palapala a jkakou i heluhelu ui ma na helu i hala ne t nei. Ninau hnomanpopo Inn eku la «> Lo Walena ia Mere Duke. Mookahi io no anei makuahine o maun i hnnau pu ia ai ime keia Pahi Wakawaka • ae mai la o |Mere Duke, me ka olelo mai, oiaio o oe no ka inua, a o na men mai no kou muli. {Aole i pau.)