Ka Nupepa Kuokoa, Volume XI, Number 36, 7 September 1872 — Page 4

This text was transcribed by:	Sam ?Ohu Gon III
This work is dedicated to:	Na Sam ʻOhu Gon III i hoʻopaʻi ʻia

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

He Mele Hooluolu.

@e @@ @@@ @@ @@ @

Mai makau.

Na @a luna e n@@ma e.

Ma@@ ma@.

@@@ ole kona aloha

O @ kona mau kauoha.

@@@ e hooeha mai,

@@@@ -na

Ma ohumu, e paulele,

E kaukai,

Iesu Kristo kau kaulele.

Pomaikai.

Pua haina ko ke ao la

A hoipo, a nanea la,

Ma ahia ko loko ou,

Meha no.

@@@@@@ @@ @ e ke keiki

hanau @@ @,

Ke pau @@@ @ @@@ @@@ @@,

Hina no.

W@@ @@@, @ @@@@@@@,

Iesu nae kou hoapili,

@@@ mau e @@ mai,

A p@a @e,

Ma@ makau e hoopoina

Kou le@a,

Paa mau no na hooilina,

Hai pu.

Nana e wehe kou alaula,

Nana mai na @@a hoo@a @a,

Kokua ia a mau a mau.

Mai makau

5.Mai makau ke kaa ua ino,

O ke ao

Ma kou uhane, ma kou kino,

Malu mau.

@@a no he lei kaumaha,

Mai ohumu ae kou waha.

Ae e kau @@ ma kou poo,

No @@au

Nana no e lawe aku,

i kou u.Nana hoi e kipaku

kou luuluu @

Iesu no ke kahuhipa,

Nana oe e hookipa,

Noa mai ka maha ou,

Maha mau

HAWAII.

Aloha Makua--Ua hookoia,

Ka Haialoha a Rev. L. Laiana, ma Waimea.

1@ @@@@la 16 o Iulai, 1872.

K@ mua mai kela pu@@ @a@@

Na mea aʻu i ao i ma na Kula.

12 K@u ano la@a Buke a Nupepa. Ua @a@a na @@ke kuia, na buke o kela ano keia ano, mai 18@2 mai. Ua pa@a na nupepa o kela @@ keia inoa, mai 1834 mai. Pehea @@@ ma ia mau puke, a nupepa ia oukou? Naw@ @ @@@ ha aku, a hiki mai, malama, a haawi @ @@@ kuai aka me ka ae @ @@@, a @a@a e hookaa mai a kaa mai mahope, oia, a kaa @@@ @ @@ la, nele i hoopilikia @ a pela @ la-@@ @@ @@@@@ i na mea hoonaauao? Na ka makua paha, ina aole, ina ua ne@e makou.

13 @@ @ @@ hana mele. Aole au he haku @ @@ ma ka hanau ana. Aole he haku me-@@ kou makuakane, he kauka ia. Ma ka @@@ @@ @@ ma@ a luhi, i lonaʻi iaʻu ke aka-@@ @@@ @ak@ me @@. Mai 1835 mai, no @@@ @@@@ na pepeiao, na puu, na ulu laau, na awaawa, na pali a kahawai, na kula, a @@@@@@@, a nui ohana i ka lohe ana i na @@ @@ @ haku a, a pana ma au nupepa no na hoike k@@a, na ahaina makahiki, a ahaaina pua@@ @awa@ a kulanui, a kula maoli, a ku a Sabati a anaina Sabati, mai Hawaii a Kauai a hiki aku i Fatuhiwa, a Maikonesia, a i na aina e aku paha i Ka i noa no ka @@a me @ o ka makua i o@@ aku ai ia mau leo me-@. Ae, he oiaio no ia. Binamu makua ka haku mele makua a hiki i ka mak. 1837. Aole o a i haku i na mele no kamalu, kakaikahi loa. Ka makua nei ka haku mele no na kamalu. Ua kokua ikua mamua e na hoa e; i keia mau makahiki @ae, Owau wale no ka haku mele, no ka mau o ke aloha makua.

14. Kou ano hana Buke, a hooponopono Nupepa--Na wai i hana i na buke Himeni Kamalu 1, 2, 3, 4, a buke Himeni kanaka makua mai ka wa i pau ai ka Binamu hana ana 1837 hiki ia nei, ka wa i lako ai oukou i keia buke Himeni Hawaii, 612 himeni, buke nui, a nani! Na ka makua aloha paha. Ae, nui na buke himeni aʻu i hooponopono ai ; a he mau buke e ae hoi kaʻu i hana, Haawina Kamalu, Haawina Baibala, Ai o ka @a, a pela aku. A, he luna kokua hoi au i ka hooponopono i na nupepa, ke Kumu Kamalu mamua, ke Kuokoa i keia wa; a, i koʻu wa @emaku e a palupalu, ua kau ia maluna @@ke hooponopono ana i ke Alaula, ka nupepa kama@@. No ke aha? no ke aloha makua i na keiki--No ka loaa ole o ka mea ai, e ae e lilo i luna hooponopono a hoopuka i ka oukou nupepa maikai, ke Alaula, e na kamalu. I ole au i ae, ua nele oukou i keia momi maikai. Ukuia paha oe no ka hana buke, a hooponopono nupepa i aole paha au i ukuia--Nui koʻu dala ponoi i lilo aku ma ia haua, nui hoi kuu manawa, kuu ikaika, kou noonoo i lilo ilaila me ka uku ole ia mai. He hana makua aloha keia.

15. Kuu ano @@ao a kokua ia oukou ma na hihia a pilikia o ke kino iwaena o na hoa hoopaapaa, e pili ana i na aina, na kuleana, na a@e, na holoolona, a pela 'ku, a pela 'ku. A hoopii mai oukou i aʻu, ua hoolohe ahonui au a imi, a kuhikuhi i na mea e pono ai, e kuikahi ai, e hemo ai a pela aku. Aole au i hoole a kipaku aku i ka poe noi mai e kokua.

16. Kuu ano Puuku malama dala Ekalesia, dala luakini, dala mahina hou, dala kula, dala kuai aina, a pela aku. Ua ike oukou i ke ano o koʻu malama ana, a haawi ana i keia mau puu dala mai mua a hiki loa ia nei. He hana nui keia, he hana aloha hoi. I 2a ia hai ka malama ana, ua hana koloheia paha, ua nalowale paha. A pehea ka makua? ua pono ole anei ka malama? Aole makou i ike, aole lohe i ka pono ole. Hookahi oʻu ano i koe--ke hoolalelale nei. Mele ka Papa. Mele i maha iki kakou.

17. Kuu ano Kahunapule a Kahu Ekalesia. Auhea kou manawa i koe no ia oihana? 16 oihana i pau, koe ka 17. aole paha ou manawa no ia! Aka, nui na hora ma ka la, a ma ka po, a ma ka makahiki; aole i pau na hora a pau, na la a pau ma na nana i hoikeia 'ku nei. O ka oihana kahunapule a kahu ekalesia, oia kaʻu hana nui a oi, nui kaʻu mau hana ma keia ano oʻu. Nui ka imi, ka huli, ka noonoo, ke kakau ana. Nui ka haiolelo ana. Ma ka la 19 o Augate 1832, ka hoomau ana a hiki i keia la 16 o Iulai 1872.

Ma na kakahiakanui, ma na awakea, na ahiahi, na po, ma na Sabati, a ma na la noa, ma na luakini, na hale kula, na hale noho, ma na alanui, na ulu laau, na waonahele, na awawa, na pali, na kahawai, a kahakai, ma Waimea a puni, ma Hamakua a puni, ma Kohala a puni, a kinikini na puni ana. Auhea kahi i koe i noho ia e kanaka ma keia mau aina, ma ula lilo, ma kahakai i poiia e na nalu, ma na pali weliweli, a, ma na awaawa paa pu i ka wai, i hiki ke ku a hoike mai aole i hehi koʻu wawae maanei, aole i loheia kou leo maanei, e hai mai ana i ke ke Akua olelo? He hoike paha, aole paha. Pinepine kuu kaapuni ana e haiolelo, ma ka lio he kakaikahi, ma ka wawae ka nui; ma ka waa, ma ke kai koo, a kahuli ka waa i kekahi manawa, a mai make no ka makua. Nui na halawai i loaa iaʻu, halawai Sabati, halawai hebedoma, a malama, a hapaha, a makahiki, halawai hoomau, halawai hooke ai, halawai no ka poe huli, a mihi, no na kamalii, e elemakule, a luahine, no na hoahanu, no na l@na, no ka ahaaina a ka Haku, a pela aku. Nui ke ano o na halawai kahi aʻu i hai aku ai i ka ke Akua olelo.

Ka nui o ka poe hele mai i na halawai, mai ka luna paha ia, a hiki i ke 3,000, a 4,000 ma ka halawai hookahi; 4,000 ka i hui mai ma Waimea nei, ma ka halawai hookahi i kekahi manawa. 3,000 ka i hui pinepine ma ka luakini, ma Nunulu Kohala, iaʻu e malama ana ia Kohala. 3,000 ka i ku malaila ma kekahi halawai, hoohiki e malama ia Iehova. Nui ka poe i lohe i ka kea Akua olelo; uuku nae ka poe huli mai ma na makahiki mua. He manawa lulu hua ia. Ma ka makahiki 1836, 1837 ka hoomaka ana o ka huli nui ana o kanaka, o kamalii ma ka pono. Malaila mai a 1840, 1842, 43, nui na tausani i huli mai a bapetizoia a hookomo ia iloko o ka ekalesia.

Ma Iulai la 16 1832, aole he ekalesia maanei, he mau hoahanau nae, he 19 ke hui ia ko Waimea, ko Hamakua, ko Kawaihae, me ko Kohala. Ua like i me ka nui o makou, na misionari i holo pu mai, mai Amerika mai.

Ua kukuluia ka ekalesia mua maanei ma Sepatemaba 1832. Maua me Baluina na kahu, o Baluina ka i noho kahu mai 1832 a 1835 ekolu wale no hoahanau hou. Mahope mai ka huli nui ana.

Ka nui o ka poe aʻu i bapetizo ai, a hookomo ai iloko o ka ekalesia ma ka hoike manaoio, 7,297.

Ka nui o na keiki aʻu i bapetiso ai, 1775. Ka nui o na paamare ai, 2288; 110 a oi na haole aʻu i mare ai me na wahine Hawaii, a hapa haole.

Hookahi no ekalesia mamua; ma Waimea nei ia. I ka wa i nui loaʻi na hoahanau, ua maheleia, i mau ekalesia kuokoa. Ua hookaawaleia ʻku o Kohala ma ka mak. 1838. Eha ekalesia ma Kohala Hema; hookahi i keia wa, malalo iho o ko lakou kahu; 9 ekalesia ma Hamakua mamua; ekolu i keia wa, malalo iho o ko lakou mau kahu.

Mele "The Gospel Ship is Sailing. Him. 232.

Pule kekahi Kahunapule.

Pau ka pule, he hana aloha makua ma ka aoao o ka ekalesia o Waimea, a hui ia na wahi e ae. He hana keia a ka makua i ike a lohe ole ai mamua.

Ku no kekahi luna, S.M. Mahuka me ka Baibala Hawaii nani loa, a olelo; "E ka makua, he makana aloha keia nau, na ka ekalesia o Waimea, no kou noho kahu ana maanei, he 40 makahiki, me ka hai mau ana maanei, he 40 makahiki, me ka hai mau ana i na olelo o ka Baibala, a me ka luwili ole, a pau-pau-aho ole, a hiki ia nei. Nau keia Baibala makana, nau ponoi, a me na hooilina ou, a mau loa aku"

Hu ke aloha o ka makua, piha na maka i na waimaka, a ane hiki ole ke pane aku. Nana kuu maka i na hua gula i kakau ia mawaho o ka Baibala, a heluhelu au "Rev. L. Lyons.

He makana aloha na ka ekalesia o Waimea Hawaii, no ka noho ana i na makahiki he kanaha. Iulai 16, 1872."

Pane aku au. "Ua oluolu loa au e lawe i keia makana, ka Baibala, ka buke aʻu i ao ai ia oukou @@k@ o keia mau makahiki he 40. Ke lawe nei au a hoopaa ia i kuu mai e@e e@e me ka honi maikai. Ka pohaku kihi keia, ke @ia paa @@a o ka ekalesia. E hana no au e like me ka oukou kauoha." A pela 'ku.

A mahope, ke kekahi luna, Z. Paakiki, me ka Buke Himeni maikai, a olelo, E ka makua, "He makana aloha keia nou, na ka ekalesia o Waimea, no kou noho haku mele maanei he 40 makahiki, a pela aku. Nui kana mau olelo.

A pane aku au. "He keiki ponoi keia noʻu, naʻu no i haku i ka nui o na himeni iloko, a oluolu loa au i ka lawe ana ia i makana aloha naʻu na oukou mai," a pela aku. Nui kaʻu mau huaolelo.

A pau ka makana ana; Ku no au a hai aku i kekahi mau mea e pili ana i na haole, ka nui o na haole i noho maanei iloko o na makahiki he 40. 300 paha, na haole mua, a hope, a i keia wa; na oihana a lakou, ka noho oluolu pu ana me ke kokua mai, ka pomaikai i loaa ia lakou no ka hiki ana mai o ka olelo a ke Akua maanei, a peia aku, a peia aku. Hoihoi au i na pono, na pomaikai i loaa i na kanaka, i na kamalii, no ka noho ana o na haole maanei, a no ke ao ia i ka ke Akua olelo i keia mau makahiki he 40. A hai aku hoi au i na pono, i na pomaikai i loaa mai iaʻu, ae loaa mai ana ma keia ao, a ma ka lani, a pela aku.

A eia ka hana hope; ka hoomanao ana i ka poe make iloko o na makahiki he 40. Ua haua ka inoa o kekahi poe i aloha nuiia. Nui wale nae ka poe i make, ma Hamakua a Kohala, ua 8000 paha. Pehea ia e hiki ai ke hai pakahi i na inoa? Ua pau lakou i ka make. Ke pau nei hoi keia keiki aloha, na makahiki he 40. Pono no ke kanikau. E ku ka papa himeni a mele mai i ka pauku kanikau i hakuia no keia wa. Eia ua pauku nei.

"Kanikau kakou, ua hoa i koe nei,

No na kini e, i hala mainei ae.

Na makua pu, na keiki aloha e,

Hui mai a kanikau.

Kanikau kakou, e u, a haaloulou,

No na luna e, na hoa luhi pu,

No na haole hoi i nalo aku no,

Hui mai a Kanikau.

Cho--Kanikau, kanikau, mele u, mele u.

Uwe pu, uwe pu, i ka hui o kakou,

Kanikau, kanikau, a mele uwe pu,

I ka nauwe ae iluna i ke ao;

Hui, hui mai, e mele kanikau,

Hui mai a kanikau.

I ka wa e himeni ana ka puali himeni, e kani kanikau ana ka bele, a me na pahu kani, a pau na kani he 40.

Pau ia, ku no ke anaina nui, a pule ka makua, a hookuu aku. Ka puka no ia iwaho o ka luakini, a kai like aku i ka hale ahaaina aloha.

Ua kali ka makua mahope no ka nawaliwali i ka nui o ka hana. Hookahi hapa mile paha ka loihi o kahi e ahaaina ai. Ua hoomakaukauia na papa ahaaina Ekolu, pa 70 paha na kapuai ka loa--Nui wale ka ai, ka ai maoli, ai haole, ka barena, na mea ona, ka bipi, ka puaa, ia mea aku, ia mea aku. ua lawe ka ahaaina no ke tausani a oi. A pau kanaka maoli a haole i ka hoonohonoho ia, ku kekahi luna, a ma ka inoa o ka Ahahui aloha, olelo mai, "E ka makua, ke haawi nei ka ahahui i keia ahaaina i ahaaina aloha nou, no kou noho ana maanei he 40 makahiki." A pela 'ku.

A pane aku au, "Ua oluolu loa au, ka makua, i ka lawe ana i keia ahaaina i hoailona no ko oukou aloha ami iaʻu ka makua. Akahi paha a hana ua keiki e like me keia ma na wahi e ae ma keia pae aina. He nu hou maikai keia. A, ua nawaliwali aku la kaʻu mau hua olelo a pau. Ku no kekahi luna elemakule a pule no ka ahaaina, ma ka olelo Hawaii, a owau hoi ma ka olelo haole. A pau, ka lilo no ia i ka ai ana, a ai oo, a ai no, a loihi loa, me ka pau ole o na mea ai. He mele ahaaina ka i meleia mamua o ka pule ana. Pau ka ai ana, hele mai na hoa a lulu lima, a honi aloha i ka makua me kona honi aloha aku o ka makua i na elemakua, a luahine, a ui a kamalii, me ke kani mau ana o na pahu, a me na ohe, i mea e maule ole ai ka makua i ka lulu lima ana a loihi loa. He pahu aloha hoi e ku ana me ka puka liilii, a, o ka poe make e haawi mai i hapa-umi, a hapa-ha, a hapa-lua, a dala a oi aku, i mea aloha makua, ua hahao ia iloko o ka puka liilii o ka pahu, me koʻu ike maka ole aku. "O ke aloha koʻu makemake, aole ka mohai." I ka wehe ana i ka pahu, a heluia na dala, a 71 dala. A huipu me na mea lilo a pau loa no ka ahaaina aloha makua, i ka pau ana o na makahiki he 40 maanei, ua 500 paha dala a oi, a emi paha. Ua lawa no ia makana aloha. Ke mahalo aku nei ka makua.

Nani ka lokomaikai o ke Akua, ka Makua Nui, e hoomaikai ia oia, a mau loa aku no.

Laiana

Waimea, Hawaii, Augate 6, 1872.

---

He leo paipai i na hoa Kahu.

He kahu Ekalesia no au. He 40 M.H. o koʻu noho ana ma ke ano kahu, me ka hana mau no i na hana a ke kahu. Aole paha i hiki aku oukou no hoa kahu Hawaii i na M.H. he 40; aole paha i hihi aku i ka hapaha oia mau M.H., no ka mea, ma ka M.H. 1864 ka hoomaka ana o ko oukou lawelawe ana i ka oihana kahunapule a kahu Ekalesia. Aole oukou i hana a loihi loa keia oihana maikei e like me aʻu nei. Ma kuu lohe ana nae, ua aneane paupaua hoa molowa paha kekahi poe o koʻu mau hoa, a e manao ana e haalele, a e haalele liilii ana no. No ka pau paha o ka makemake, o ka hoihoi ma keia oihana, no ka nui o ka luhi, a kaumaha paha a makau i ka aooaoo, i ke kakau, i kahuli, i ka hele ana i o ia nei, e huli i ka poe auwana, a hiamoe, a haalele i na halawai, i na kula Sabati, he a@, he panoa, he wela, he la, he ua, he lio ole, he waa ole, he kaa ole; no ka hapa paha o ke ola kahu, ka molowa, a haalele liilii ana. No ka punalonalo paha o ka palapala sila i ka palapala hookahuna a hookohu--Ua poina paha na hua, na kauoha, na ae. No ke aha la?

E na hoa kahu--mai paupauaho kakou; mai molowa, mai hoopalaleha ma na hana maikai. Mai haalele i ke kihapai, a hele a noho loihi ma kahi e me na makamaka; maku paha. E ku a hoi a noho pu me na ohana o kou kihapai ponoi. Ka poe hoomau a hiki i ka hopena; ka poe holo a hiki i ka hoailona; ka poe koa a kaua ana a make, o kakou wale no ke ukuia 'na i ka lei mae ole o ke ola ma ka lani.

HAWAII.

---

Ke kaikamahine maloko o ka Aha Hookolokolo.

Ka Mana o ka Oiaio.

---

He kaikamahine aha keia? he kaikamahine hewa anei? Ua hoopii ia anei oia no ka hana ana i kekahi karaima, no ka aihue paha, a e hookolokolo ia 'na anei e ka lunakanawai? Aole nolaila--he kaikamahine maikai keia, he kaikamahine uuku no, aiwa wale no ona mau makahiki.

Ua lawe ia oia iloko o ka Ahahookolokolo Jiure i hoike ma ka aoao o ke aupuni. He kanaka ka i hoopii ia no ka hana ana i kekahi karaima nui. A, he hoike ke kaikamahine no kana hana ana ia karaima, no ka mea, aia no ma ka hale o kona makuahine ka hana ana i keia karaima.

Na ka mea i ike maka a lohe pono i kakau i ke ano o keia hoike kaikamahine.

Ka loio no ka aoao i hoopii ia, E, Emilia, ua lawe ia mai nei oe i hoike, eia kaʻu ninau mua ana ia oe. Ua ike anei oe i ke ano o ka hoohiki maluna o ka Baibala?

Pane aku Emilia, aole au i ike i ke ano o kou ninau.

Huli ka loio i ka lunakanawai, a i ka Aha Jiure, a olelo, aole anei he pono o koʻu hoole mua ana i keia kaikamahine liilii, aole he kupono e lilo oia i hoike? a ke lohe nei oukou i kona hoole ana, aole oia i ike i ke ano o ka hoohiki ana.

Alia, wahi a ka lunakanawai, mai wikiwiki i ka hoole ia ia; E kuu kaikamahine, hele mai a kokoke.

Ma ka olelo oluolu o ka lunakanawai, ua nee aku ke kaikamahine, a nana paulele i ka maka o ka lunakanawai, a komo ka manao paulele iloko o kona naau.

E Emilia, ua hoohiki paha oe i kekahi manawa mamua aku nei, aole paha. Emi ihope ke kaikamahine me ka ulaula ana o kona mau papalina a hoole, aole. Kuhi ke kaikamahine, ua ninau ka lunakanawai no kona hoohiki ino ana i ka inoa o Iehova. Hoole ka lunakanawai, aole oia ke ano o koʻu ninau. Eia ke ano, he hoike anei oe mamua iloko o kekahi aha hookolokolo?

Hoole oia, aole, aole au i komo mamua iloko o kekahi aha hookolokolo.

Haawi aku ka lunakanawai i ke kaikamahine i Baibala i weheia, a ninau, ua ike anei oe i keia buke, e kuu kaikamahine?

Ae, ua ike au, ka Baibala keia. Ke heluhelu nei au i na ahiahi a pau.

Hiki anei ia oe ke hai mai i ke ano o ka Baibala? wahi a ka lunakanawai.

Ae, ke olelo keia a ke Akua Nui. E kau oe i kou lima maluna o keia Baibala, a e hoolohe pono i na olelo a pau aʻu e hoopuka aku ai.

Kau ke kaikamahine i kona lima akau maluna o ka Baibala, a hoopuka akahele mai ka lunakanawai i keia mau olelo, "Ke hoohiki nei au e hai i ka oiaio a pau, a i ka oiaio wale no, pela e kokua mai ai ke Akua iaʻu."

Olelo ka lunakanawai, ua hoohiki oe, ua lilo oe i hoike i hoohikiia. E hai mai oe, heaha kou hope, ke hoike wahahee mai oe? E hoopaaia au iloko o ka hale paahao aupuni, wahi a Emilia.

Oia wale no anei? aole, aole au e komo aku i loko o ka lani.

Pehea la oe i ike ai i keia? wahi a ka lunakanawai.

Lawe ke kaikamahine i ka Baibala a huli a loaa na kanawai he umi, a heluhelu, "Mai hoike hoopunipuni oe e hewa ai kou hoalauna." Ua paa naau keia iaʻu mamua o koʻu ike ana i ka heluhelu palapala.

Ninau ka lunakanawai, E Emilia, ua kamailio e anei kekahi mea me oe no lou lilo ana i hoike kue i keia kanaka paahao? Ae, ua lohe koʻu makuahine, au makemakeia au i hoike ma ka aha hookolokolo, a i ka po nei, kahea mai oia iaʻu a olelo e hai mai oe i na kanawai he umi; alaila kukuli pu maua ilalo. a pule oia i ike pono au, he hewa nui ia o ka hoike hoopunipuni no ka hoalauna, a noi aku oia i ke Akua e kokua mai iaʻu, i ke keiki liilii e hai i ka oiaio, me he haina imua ona. A iaʻu i hele mai nei me kuu makuakane, honi mai kou makuahine iaʻu, a olelo mai oia, e hoomanao oe i ke kanawai aiwa, a i ko ke Akua lohe ana i na hua olelo a pau au e hoopuka aku ana.

Ke manaoio nei anei oe pela? wahi a ka lunakanawai, me ka leo haalulu, a me ke kahe ana o na waimaka.

Ae, wahi a Emilia, me ka leo kanalua ole, a me he la ua akaka lea ia ia ke ano o ka oiaio a me ka wahahee.

E hoomaikai mai ke Akua ia oe, e kuu kaikamahine, wahi a ka lunakanawai, he makuahine maikai kou.

A olelo ka lunakanawai i ka loio, a me ke Jiure, he hoike kupono keia, e ninaninau aku ia ia. Ina e hoopi@a au no ka pepehi kanaka me a hewa ole nae, ina e noi aku au e haawi mai i hoike noʻu e like me keia.

UNUHIIA E HAWAII.

E na makuawahine Hawaii, e hoohalike oukou me ka makuawahine o Emilia; e ao i na keiki, i na kaikamahine, i na kanawai he umi, e ao i ka hewa, i ka hope o ka hoike hoopunipuni, a me na wahahee a pau.

E na kaikamahine, a keikikane, e hoohalike me Emilia, e makau loa i ka hoohiki ino i ka inoa o Iehova, a me ka hoike hoopunipuni a wahahee a pau.

---

Pehea la e pihaʻai?

---

Ke piha la na Kula nui no na keikikane, a no na kaikamahine. Ua piha ke Kula Hanai o Hilo, a hu iwaho.--Ua piha loa o Lahainaluna,---a pela paha o Makawao, me Waialua, me Kawaiahao. Olioli na Kumu no ka piha ana. Pehea la e pihaʻi? Ma ka hooikaika ana o na Makua, o na Kumu Kula la, o na Luna Kula, me ke Kahu Kula Nui. O ka makemake hoi o na keiki e komo i na Kula Nui i loaa ka naauao.

Pehea la e pihaʻi ke Kula Kahunapule? e weheia ʻna ma Honolulu ma ka pule mua o Okatoba. He nu hou keia, o ka lawe ana i ke Kula Kahunapule, mai Wailuku kahi kuaina, a i Honolulu kahi o na ʻlii. No ke aha? No ka mea, he Kula Nui keia, e holo pono ana paha la ma ke Kulanakauhale Alii, kahi hoi i nui ai ka poe kokua. Aia ilaila o Parisa, Kamika, na Pareka elua, Pokue, W. D. Alekanedero, C. J. Laiana, S. Dole, A. F. Iuda, G. W. Pilipo, Baluina, a pela aku. Hiki ia lakou ke kokua ma ke ao ana, ma ka wehewehe ana i na haawina oihana kahuna, Rev. J.D. Parisa nae ka Peresidena.

Ua loaa hoi ka hale maikai, a akea loa kahi e kulaʻi.

Pehea la e loaaʻi na haumana a piha keia Kula Kahunapule hou?

Ua 20 paha a oi mau haumana i makemakeia, ka poe kupono i keia oihana maikai loa, ka poe i ao e ia ma kekahi mau kula hoonaauao, ka poe i hoohanau houia e ka Uhane Hemolele, e noho pono ana, me ka makaala, a haipule, a kuoo me he poe kanaka makua la; ua piha i ke aloha ia Iesu, a i kanaka makua, a i kamalii hoi: ka poe i aa e hoole ia lakou iho, i ko lakou mau pono, a e imi i ka pono o hai, e makau ole ana i na kaumaha, i na luhi, i na pilikia, na poina e ili mai ana paha ma ka lawe ana, a ma ka hooko ana i keia oihana maikai, ma keia pae aina, a ma na aina e; ka poe e manao ole ana i ko ke kino, ma ka imi ana i ko ka Uhane no hai.

Nui ka hemahema ma keia pae aina, he hemahema kekahi poe kahi Ekalesia; makaukau ole no ka lawelawe i ko keia oihana, ua elemakule, a palupalu kekahi, au paupauaho a molowa kekahi, a makemake paha e haalele. Nui ka leo kahea mai Maikonisia, Fatuhiva. "E hele mai e kokua."

Pehea e pau ai keia mau hemahema? Ma ka piha ana paha o keia Kula Kahunapule hou i na haumana.

A pehea la e pihaʻi? ka ninau mua ia. E piha ana no ke akaka na mea e pihaʻi.

1. Ke ala like ana o na Aha Euanelio a pau mai Hawaii a Kauai, me na lala, na Kahu o keia o kela Aha, a hooikaika ma ka imi pu ana i na haumana kupono e ae ana e komo ia kula.

2. O ka pule ikaika i ka Haku, nona na kihapai hemahema e hoala, e hoomakaukau, a e hoouna i na haumana e komo iloko o ia kula.

O keia pule ua pili ia i ka poe pono e noho nei, na ui, na luna Eklesia, na kumu palapala, na loio, na lunakanawai, na lunakula, na kupakako, a pela aku; E pule e hoololiia ko lakou manao, a me ka lakou oihana; e haaleleia, a e imi i keia oihana i oi aku ka maikai. Pili hoi keia pule i na haumana e noho ana iloko o na kula nui, i ala ko lakou manao, a kau maluna o ka oihana Kahunapule, oihana Misionari hoi.

3. E ala na Ekalesia, na kumu o na Kula Nui, na makua, na Misionari, na Papa Hawaii, a e hana i na hana e kau mai ana maluna o oukou no keia kula, a e ike auanei kakou i ka piha ana o keia kula kahuna i na haumana.

HAWAII.

---

Iaʻu no ia.

---

E noho ohua ana kekahi kanaka Eleele, ma Aferika Hema, me kekahi haole haipule (Dutchman.) ka mea malama i ka pule ohana i kela la i keia la. Kekehi la ua heluhelu oia ma Luka, mokuna 18.

"Hele ae la kekahi mau kanaka elua i ka luakini e pule." Nana ae la ke kanaka eleele i ka mea e heluhelu ana, a hawanawana aku la ia ia penei; "Eia koʻu wa e ao ai i ka pule."

Heluhelu aku no ka haole; "E ke Akua, ke aloha aku nei au ia oe, no ka mea, aole au e like me na kanaka e." "Ae," wahi mai la ke kanaka eleele, "aole au e like me na kanaka e, aka, ua kela aku koʻu hewa i ko lakou."

Heluhelu hou ka haole; "Elua oʻu hookeai ana i ka hebedoma hookahi, ua haawi hoi au i ka umi o koʻu waiwai a pau." Hoole ke kanaka eleele, "Aole au i hana ia mea, aole au i pule peia. Heaha ia ka u e @@@ wahi ana?

Heluhelu hou aku ka haole a hiki @@@ @ lunauhau, ka mea i leha ole ai kona @@@ maka i ka lani." "Iaʻu no ia." pane @@@ ke kanaka eleele. "Ku manao @@@ @ @@

"Oia koʻu wahi e-a." -- "Papai iho @ @ ma kona umauma iho, a i aku @@ @ @@ Akua, e aloha mai iaʻu i ka mea i hewa "Iaʻu no ia, oia koʻu pule." wahi mai a ke kanaka eleele. A papai oia i kona umauma a pule aku la, "E ke Akua, e aloha mai @@ iaʻu i ka mea i hewa." A @@@ pu me ka lunaauhau, ua hoi aku oia @ kona @@@ @@ ka hoaponoia, a me ka pomaikai.

N. Y. @

HAAWINA KULA SABATI

1872: HAPAHA Ekolu, Olelo ao a Paulo.

HELU XXXVII Sepatemaba 1@

Ka Luakini o ke Akua.

Pauku Baibala. 1 Korineto 3: 16-2@

16 Aole anei oukou i ike oukou no ka luakini o ke Akua, a ua noho ka Uhane @@@ Akua iloko o oukou?

17 Ina e haino mai kekahi i ka luakini o ke Akua, e hoino mai no ke Akua e @@@ ka mea, ua laa ka luakini o ke Akua @@ hoi oukou?

18. Mai hoopunipuni kekahi ia ia @@@ i manaoia kekahi o oukou no e lilo ia @ @@@ i naauao io ai oia.

19 No ka mea, o ko ke ao nei naauao @ naaupo ia i ke Akua. Penei ka pa@@@@ ana, Ua paa ia i ka poe akamai ma@@ ko lakou malea iho.

20 A penei hoi. Ua ike no ka Haku @@ manao o ka poe akamai, he lapuwale @

21 Nolaila, mai kaena kekahi i na k@@ ka, no ka mea, no oukou no na mea a @@@

22 Ina o Paulo, ina o Ap@l@, ina o K@@ ina o ko ke ao nei, ina o ke ola, ina o ka make, ina o na mea o neia wa, ina o na mea e hiki mai ana; no oukou no na mea a@@@ loa.

23 A no Kristo oukou, a na ke Akua @ Kristo.

---

Pauku Alakai.--O oukou no ka laak@@ o ke Akua. Ina e hoina mai kekahi i ka luakini o ke Akua, e hoina mai no ke Akua iaia.

Kumu noonoo.--Ka hoolaa ana i ke kino a me ka uhane, no ka noho ana mai a ke Akua.

Ninau ano nui.--Heaha ka hopena @@ hoohaumia ia ka luakini o ke Akua?

---

MANAO WEHEWEHE.-- Ma kela Sabati ua nana kakou i ke ano o ke kulana. Ma keia haawina ua hana mai ka luakini i k@k@@@@

Ua haawina mai ke kumu ano nui @@@ malama loa ana ia kakou iho. Ina h@@@ luakini ka uhane a me ke kino o ke k@@@@@ ila he keu ka hewa o ka hoohaumia @@@ ua luakini la.

Ua haawina mai keia ke manao weliw@@ i makau kakou i ka hana ana i kekahi mea e pono ole ai ka noho luakini ana o ua luakini nei i oleloia.

O kela olelo, "mai hoopunipuni" ma ka pauku 18, ua like pu me keia: "mai @@@hewa kekahi nona iho." Oia hoi keia: he manao nei kekahi o kakou ua pomaikai ke kino i kekahi mau ano uhauha, a me kekahi mau mea hoolealea. He kuhikewa ia, no ka mea he oi ka pomaikai oiaio ke nohoia @@@ e ke Akua. Aia wale no nae kena noho @@@ hoolaa pono ia na kino nei. N@@@@@ keia olelo. Mai hoopunipuni kekahi @@ @ iho.

Ahea la e ala like kakou, a hoolaa @@ ko kakou noho ana i pomaikai oia o kakou e like me ka pauku 21.

---

NINAU.--Owai ke kukulu hale i ola @@ ma kela haawina aku nei? Owai ke k@@@@@ paa i oleloia?

16. Maluna o kela kulana ua kukulu a @@ luakini--owai ia luakini? Owai ka n@@@ noho mai ana maloko?

17. Ina e hoina a hoohaumia kekahi @@ luakini o ke Akua, e aha ia kela? Ua @@ ka luakini o ke Akua? Ina o kakou na @@ luakini o ke Akua, pehea e malu ai @@ luakini la?

18. Heaha ke kauoha ma ka pauku 18? E nana ma ka Manao Wehewehe a hai mai ke ano o kela kauoha.

19. Heaha ka naauao o keia ao nei ma ka manao o ke Akua? E hai mai i na mea elua i palapalaia. (Aia ma ka pauku 20 kekahi.)

21. O ka poe e hoolaa ana penei, heaha ko lakou?

22. Owai ka poe e loaa oiaio ana i na waiwai a pau?

23. Heaha ka pauku hope o keia haawina?

---

Kula Kahunapule.

---

E like me ka hooholo ana o ka Papa Hawaii, e wehe ana keia kula ma Honolulu me ka haiolelo e Rev. J.D. Parisa ma ka rumi halawai o Kawaiahao i ka la mua o Okatoba ma ka hora 10 kakahiaka. O ka poe e makemake e komo maloko o keia kula, a e hoomakaukau no keia oihana maikai a nui, e hele mai oukou. Me ka hoaponoia e na Ah Euanelio Mokupuni, e hele mai ai na mea e manao ana e komo. Ina makemake kekahi e ninau a e kukakuka no keia kuia, he pono me Rev. J.D. Parisa, a me Rev. J.F. Pokue e kuka ai, a e palapala ai.

J.D. Parisa.

Honolulu, Iune 29, 1872.