Ka Nupepa Kuokoa, Volume XI, Number 37, 14 September 1872 — HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO KA HIWAHIWA O KE KOA, HELU ALUA O KA IKAIKA. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO

KA HIWAHIWA O KE KOA, HELU ALUA O KA IKAIKA.

/ unuhiia mui loko mui o ku Iluke A/uOiu, mui ka ulelo 13eritania a ka okh ĪJitiL'uii. MAHELE 11. UKU; ;',H. EIA «NAE, i ua Knpena moku nei i hui kino ai me ke Kuhina Kiiluininn ma ka Hale Aln,a huhai oku ai ua Kapena nei no kn iiae a rr.e ke alii maluna o kn moku, e hke me ka ninau a ke Kuhina ; su wn no, ua kauoha koke ia ae la kekahi olii koa e ku nna, e hele nku o i ke n!n ki ii o ka pahu hae, n e iiuki ae i ka hae nln il-ina, i ike ia ai, he alii no i koe ma ke aupuni o Pelekane. Iloko nae o kela manawa, ua ikeia mni la ua iine nlii uei e ko na walii a pau o ke kuianukauhale, a ua ulu ae na manao iiiuou nku (i ninau mai mawaena o kekahi poe, me ka haohao i ka mea nona keio hae olii e kau nei, no ka mea, ua ike; no lakou, a ua lohe hoi, o ka mea nona ua iiae la, mai ka mea e noho ana ma ka noho Moi a hiki aku i na keiki a me na moopunn, ua pau loa i ke komo iloko o ka eke tslena, aohe o lakou mea i pakele, aole no iioi he mea o lakou a kokou i lohe oi, ua hookuuin mai In mai loko mai o k«i eke talene, a inni ka mnnn mni hoi o na iiim\ o Debolo, nolaila, ua lokohi ae la ku monao iwaena o kekahi poe, me ka hooho ann, K ala e na makaainana makee nlii a minamina aupuui hoi, e lalau nu lima i nn pahikaua. n e hoike ia oe iho iie knnaka Peiekane, a e ku iioi «'i heie imun, nia he kipi ua hiki mni, a e hoonaueue nuanei oia i ka nolio'na maluhia ahi ole o ke nupuni, nolaila, eia waie no ka inanawa pono e t)'u ni ka moka o knnn wnuke oi opiopio. N\» keia leo kuahaua, uo ala mni la na ■, pioloke iuaena o ke kuianakauhale, a ua huiiamahi like mai na mea o pau, e iawe ana i na mea kaua ma ko lakou mau iima, me ka manao e hoopio i ke kipi i ka mea kino, eia ka auanei i kn makani i ko mea kiuo olt*. Aloha ino lakou no ko !akou ku!iiht-wn. 0 keia kulniiewa i linnaia, ua hiki nku na lono imua o ke Kuhina Kalaiaiua, ua p«oo» «»ie nne in i kona manao, o ili ma» au.'inei ko lakon kunkoko kuhihewn maiuna oiia. noioila, ua hoonnn koke aku la o:a i ka Ahiiiknuu nui o ke aupuni, e heie aku e papa i na makaaainana, e hoopau i ko h.kou kuhihewa, a e hoike aku no hoi oe i ka oiaio iinua o lakou, i hoopauia ai ko hikou mnnao kuhihewa. n i ulu koke mai n»*\ mauao hauoii o iakou, e hoike nna i ko iakou oloha aln | oiaio, ma kou hoike oiaio ana aku, O ka mea nona kela hae a oukou e kuhihewa nei, o ka moopuna no ia a Kini Uilama, ' ke keiki muli loa a Robiana Lo me Puakmamu, i hio ai hoi la Walena ka hanai. [ Aka, mamua ae nae o ke koino nna o ; Walena ma iloko o ka eke taienn, ua lilo ' mua aku i kona kaiku ihine ka hanai ana ma Italia, a o ke kumii no hoi ia o kona pakele ana mai ka mana aku o ka eke la- » lena a Deboio. 1 ka lohe ana o na makaainana i keia ieo, o)u iho la lakou me he wat ia ko )a- - 10, a kiola aku la i na mea kaua, & kahi- ; ko iho la i na aahu nani no ka hele ona ' e ike i ke alii hanau o ka aina, nolaiia, [lua huliamahi mai na mea a pau, e lawe ! līke ana i na makana a me na waiwai ; makamae, i mea hookupu imua o ko la- '' kou haku opiopio, me ka manao hoi e lu*' l lu lima aloha pua ana, eia ka auanei, " Ke hao )a na pea-heke, A Mareka i ka hoa la lilo, Haaheo i ka lin o ke kai/'

OiUi, i ke Kapena im i lele ai tuka, e iiiii aku uo ke Keiki Alu, uta hoi, nana ae ia ua Keiki Alu nei, n īke aku la i kekain iiiOftU ua nnkaukau lua o»a iiO ka h'iio, nolaila, lit»<»|.»lc rte la oia i na keiki hoe waapa o ke Kapena, e holo lakou e iiKikaikni i ua n«(»ku Farani nei. I ka Ik>lo nna no hOl n hiki ilaiia, oia no nae ke Kupenn o ua inoku la luka, uolai» la, ua ninau l»oke oia nia o ka nialamamoku la. i ka i ana iho, K holo ana keia moku ihea 1 I Farani no, waln a ka mnlamamoku. He mau minule no ma ia hope iho, kau mai la ke Kapena,a o ka lio--10 no ia ; pe-uwim mai In ka nmknui. hao «a ae la na pea kau aoao, nana aku, ku-j kehu o na wahiwaa lulii, hoike mai la ke Kapena i kona akamai. I ka manowa hoi i makaukau ai ka hale alii no ka hookipa ana mai i ke Keiki. Aiii, kau ae la ua Kuhma nei maluna o ke alii, oia a me ke kapeiui o ka moku ohi, a holo aku la a hiki ma ka uwapo, a hoounaia aku la kekahi keiki alii o ka laina elua, i ukaliia e na ukali ponoi o ka Moi, i hoohanohanoia ai no ka holo ana; mni o ke Keiki Alii. Eia nae, i ko lakou; hiki ana nku maluna o ka moku, | u Ua haln ka puulena aia i Hilo," a e hoku wule ana ke Kapena, me kona hoonuu ana i ka i«a he Alamihi. j 0 un Kapena nei, noonoo ntii iho la oia no ka pilikia nui e īli mai ana malu-; na ona mai ka Moi Snvaila mai, a ua ike| no oia, aole oia i kue no kekahi o kana! olelo kauoha, nolaila, hooholo iho la oia m:inao, O keia mahuka ana o ke Keiki Alii mai kuu poli aku, a mai ka opu aku hoi o kuu moku, mamuli no ia o na kau-: oha o ka Moi, a un haln ole au ina keia mahuka ana o ke Keikl Alii. Nolaila,| ma kn inoa o na Lani, e kala mai ia'u, a | e hnla ole au ma keia mea. Oiaio. ' Hoi nele aku lu ka wnapn alii iuka, ai o ka uwapo in manawn, ua hele a popoi' [>u i nu kanaka, a ua hiki ole i kn mana; kaikoa me ka ikaika koa ke pnle oe, no ! ka mea, ua aluka pono ole ka lulumi ana o na kanaka, nolaila, aole i oi nku mumua o ka haneri, aole hoi i emi iho ma-; lalo o ke kanalima, ka poe i make a i eha, ia la no ka huiknu. A no ko lakou ike ana, ua hooneleia ko lakou mau iinii, ua | hoauhee liilii ia lakou me ke kue ole ia aku e na kokua aupuni. A hala aku la ka waapaalii, kauoha ae; la ke Kapena i kona malamamoku, e hoo- : makaukau i na pono a pau no ka holo ann o ka moku, a he mnnawa oie no hoi, ua makaukau ae la na inea a pau, a o ka holn i!hi b no ia. K na hoa puni mooh'lo, e waiho iki kakou maunei no ka moku huli ahi, n e kamailio kukou no ka moku Farani a Lo Walena i kau mai ai, oiai uia ka auina la no n ua moku Farnm nei i haalele iho ai i-a Pelekane, ua k»a ponoaku la ke kapeha i ka ihu o kona moku i Furani. A no ka maikai o ka makani a me ka holo ma--011 no hoi o ka moku, ua pili aku la oia i ka uwapo iloko o na hom he V «M. 1 ka wa nae o Lo Walena maluna o ka moku Fiirani.oiai ko ke Kapena hoi ana mni, mai uka mai, ike aku la oj,j i keia keiki opiopio. a o kahi ohua hookahi no ia oluna o un moku nei. He mea haohao no hoi i ua kapena la, a ua nalu nui oia iloko ona, no ka mea f ma kona hoolohe ana i ka leo a me kona kilolii ana i na hiohiona o ke keiki, ua hoike mai no ia i ho ke kanaka Pelekane ano, aka, o kona mau iole kooio, ua hoike ia mai la, he kanaka lialia» 8 nolaila, ua hoomanao koke ae la ua Kapena nei; no ka moku (liha e ku nn« ma ke awa, ka moku hoi i lawe ae nei i ke Keiki Alii o Pelekane. «A no ka holoponoole o kamanaohoohuoi iloko o ui Kapena Farani nei, hoao oia e ninau kokeVW i ke keiki, m» ka ninau ana aku, E keNeiki opiopio, aole au e manao ana ua tuaupo oe, aka, me kuu euan&o no nae» ua oi ae kou naauao mamua o kn poe a pau maluna o ke»a moku, iiolaila. aole au i manao, u^

po;na oe rna ka h>iie unn i ka aiiu» har-a>i 0 kou mau makua, no m<ea, ke h«»:ke mai i»ei 06 ia oe iho he kanaka Pelekane. aka, o kou loie komo. ke hoike mai nei ia oe. h#; kanaka lialia Knlou iiio ia o Lo Wulena iialo. a i koi»« ea ana ae, i oku la <»ia i ke Kapenn tarani. He oiaio, he mau iiiokui Peieknne no ko'u wahi i hanauia, uka, he hoa •aloha maikai nae ko kuu makuaknne, a he kaikuahine kona e noho ana ma Itiliq, o ua hlo au uana i hnnai a hiki i kuu iiaawuie ana mai nei. A no kuu lohe ana Jioi, he moku e holo ana i Pelekane, mas;nuh o ke koi o ke Keiki Alii, nolaiia, ua nonoi aku au i o'u mou makua hanni, e >* liolo nu e ike i o'u mau makua hannu mi Peleknne. Aka, ika holo ana mai hoi a fu aku nei i Pelekane, ua papuīa mai na ohua olunn, nole e lele e iuka, aia a lele mun ke keiki ahi. Iloko nne o in manawa. nana aku la au 1 kuu nina honau, a ike aku la no hoi au i4ta pa nui a me ka hale o kua mau mokua i kuhikuhiia mni ai, a olioli ae la au no ka ike aku in laua, aka, aole nae au i poina i kn hoomonao ona no ko'u n>en i ik<- ai i ka po nei, oia hoi ka wena ula o ka iewa i ke ahi, n hoomanuo ae la au, o ke nhi pele no o kuu aina, e a ana maluika piko mauna o.Vituvāa.v A nn ia mea i hoopuiwa mau i ko'u manao no ke oloha nno ne i ka oina a me kuu mau makun, nolaila, o ka ike nnn aku i kn ninn hanau a me ka olioli no ka ike ann aku i kuu mau makua hanau, ua haule pu wale iho no ia, mamua ae o kuu mnnao paa e ike hou i kuu mau makua no kn mea, ua manao wale iho no au, ina paha wau e lele ona iuko, n hniawai me kuu mau makua, aole paha e ole ana ko Inua aua mai ia'u, a hiki ole ia'u ke hoi hou i ka aina o kuu mau makua hanai, nolaila, noonoo iho la nu i kn mea e hiki ai, a ua maopopo no hoi, o ka hoi hou no i hope, me ka lele ole iuka, ke loaa nae ka moku e holo ana i Ilaiia, aka, ma kuu nana ana mai nei, aohe inoku o in ano, a o kein wale no ka moku holo; ama kuu holo ona mni a ninau i kou malomomoku, ua hai mai kela, e hoi ana no i Farani, n 0 ko'u hooholo iho la no ia i ko'u manao e holo ma keia moku n hiki i Farani, nnoai o loaa no hoi keknhi moku e holo ana 1 lialia i keia la, kau no hoi malun olaila, a ike aku ika maka ona makua. He moalahi loa ia wahi a ke Kapena. Pane hou mni ke Kapena, Un ike pono no nae pnhn oe i ke Keiki Ahi n oukou i holo pu oe nei ? Ae, wniu no a Lo Wnlena. Pane lnui mni ke Knpena, L'a hoomaopopo no nne paha oe i konn ano nme kona mooielo r Pnne aku no hui OLo Wolena, Ma na kulano a me na hiohioua o kona kino, ua like okoa loa no me a'u, a ua kuhihewuia no maua maluna o ka moku, he inau mahoe, a ma ka hoaiiona alu »ale uo oia i kue oi; ama kena moolelo, ua like loa no ia me ka'u 1 kainaiiio ae nei, a ma na inoa a me na makuB o maua, ua ane like no. P«ne mai ke Kapena, E ke keikiopiopio, ke hoike mai nei kau mau oleloia oe iho, ao)e no hoi au e kanalua i ke kapa ana aku, ooe lahi okoa ne oa Keiki Alii la,aka,eiua waie no mea i kuemi ai o ko'u inanao, o ka haalele ana eku nei no o kakou i ua Keiki Alii la i Pelekane, a o kou heie kanaka ole ana mai nei ka )ua o ke kuihe ana o ko'u m&nao. Aole no i pau ka laua m&u haihai olelo ana. pili e ana ka moku i ka uwapo, o ko Lo Walena kakau iho la no ia i kekahi bila dala, he hookahi tausani hapapa farani ka nui, i hookaaia ai kona uku moku, me ke kauoha aku i ua kapena nei, e kikoo pololei aku i ka bila ma o Lo Miia la ka Moi oke aupuni, Heaw» iho la o Lo Walena i kona aloha, a niau hele ako U ma ka akau, a i ka poeleele ana iho, hnh hou te la oia a he(e i ka aoao hema, i ole ai oia e loaa i ka wa e huli it mai ai, a kipa aku ta ma ka hale o kekahi kanaka mahiai, a malaila oia i hookipaia ai ia po. (Aoh i pou )