Ka Nupepa Kuokoa, Volume XI, Number 38, 21 September 1872 — Page 1

Page PDF (1.61 MB)

Ka Nupepa Kuokoa:

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII

BUKE XI. HELU 38. HONOLULU. SEPATEMABA 21, 1872. NA HELU A PAU 564.

 

No Waikapu.

 

                O Waikapu e oleloia nei, he wahi pana no ia i kapaia e kekahi poe o ka wa kahiko, a laha loa mai a hiki i keia wa, mamuli o keia inoa. O keia wahi no hoi o Waikapu, he wahi ana ia aia iloko lilo o ke kahawai, ua mile paha a oi aku ka loa mai ke kulanakauhale aku. Aia ma ka aoao hema o ua kahawai nei, he ana, a iloko o ua ana nei he pu, a e kani mau ana oia i na wa a pau me ka ike ole ia e ka lehulehu, a he makaula nae no Kauai ka mea nana i hoolohe mai i ke kani o ua pu nei, a ua imi mai oia me ka manao e loaa.

                Aia hoi ma ka aoao hikina akau o ua kahawai la, mai kahi aku o ka pu e kani nei, a aia hoi maluna ae o ka pali, he ilio, o Puapualenalena kona inoa, a no kona lohe no hoi i ke kani o ua pu nei, ua imi ikaika oia i kahi e loaa ai, aohe nae he loaa iki, oiai ua makaala loa na mea nana ua pu nei ma ke kiai ana, aka, ua hoomau no nae ua ilio nei ma ka hoomakaulii ana i wahi e loaa ai.

                A no ka manao paha o ua mau mea nei nana ka mea kani, aohe kupua e lilo ai o ka laua milimili, nolaila, ua hoao laua ma ka hoohemahema liilii ana, aohe nae he lilo. Aka, iloko nae o ka la i lilo ai ia Pupualenalena, ua palaka loa laua ma ka hoomanao ana. A no ka lilo ana o ua pu nei ia Pupualenalena, mai laila mai ke kani ole ana a hiki i keia la. Ua lohe ia kona leo ma na wahi a pau o keia mau mokupuni, a ua lilo ia i mea hoouluhua i ka manao o kekahi poe. A no keia pu mai i kapaia ai ka inoa holookoa o Waikapu. Oia iho la ka moolelo no kahi i loaa mai ai keia inoa. He wahi makaikai nui ia no hoi keia e na malihini e makemake ana e ike.

                No Waikapu holookoa.—He maikai no ka noho ana o ka aina; eia nae, ua hapa ka ulu nui ana o na mea kanu, no ka uuku o ka wai, i ka ua mea he nui o ka wela o ka la i keia mau la. Ua maloo na loi kalo, nakakaka ka lepo. O ka mahiko o Waikapu nei, aohe no he maloo o ke ko, no ke kamau iki no o kahi wai, a ke maloo uuku mai nei nae ma ke kauwahi.

                HE OLUOLU no ka noho ana o kanaka, aole hoi he make pinepine e like me mamua. Ke holomoku nei na kane a me na wahine i ka hana o ka haole. Ma na la nae i hala ae nei, ua make pinepine loa na keiki liilii, no ka malama pono ole ia e na makua.

                MA KA malama o Iune a me Iulai i hala aku nei, ua komo nui mai la ka hula Hawaii i kapaia kona inoa he ''hula puili," a ua nui no hoahanau o keia ekale sia, i komo kino aku iloko o ia hana pelapela o ka wa naaupo. Ua nui ka hooikaika ana o na luna o me ke Kahu e kinai i keia hana lapuwale, aole nae he hooloheia mai, aka, ua emi liilii nae a hiki i keia la, ua pau ia hana pouli, aka, ua loaa nae kona panihakahaka, oia hoi ka hula haole, malalo o ke alakai ana a kekahi keiki hapahaole, a ke pipili aku nei kekahi mau hoahanau ma ia hana uko ole i ka noho'na Karisiano. O ka hana lealea, oia ka hana makemake loa ia e kekahi poe o keia ekalesia. He hana pono ole keia. He nawaliwali ka hapai ana o ka ekalesia i na hana a ka Haku i keia wa, no ka hele o kekahi hapa i ka lealea, a o ka hilinai o kekahi hapa i ke kanaka. He ikaika ianei i na la i hala, a i keia wa, ua hapa ka poe makemake i ka ke Akua hana. O na keiki ka hapa nui e hele nei i ke kula Sabati, a o na makua, he palaleha loa. Ina pahu ke kani mau nei ua pu la, ina ua kani mau ka pu o ka pono Karistiano ma keia Ekalesia. Aole, o ka lilo e ana hoi o ua pu la ia Pupualenalena, kani ole ai.

W.K. KAUALILILEHUA.

Maui, Sept 13, 1872.

 

Na Mea i ikeia ma Kahakuloa, a me

KA HOI ANA I KA HOME.

 

                Mai ka la 8 o Iulai a hiki i ka la 12 o Augate, 1872, oia ka loihi o ka hookahua ana ia Kahakuloa, a maopopo lea na mea i ikeia malaila. Oia keia malalo nei:

                He kahawai poopoo a haiki keia, a kuhoho ka pali ma keia a ma keia aoao o ke kahawai, nana ae malalo hai ka a-i, ku no i ka hooweliweli i ka ike aku, i na e kaa mai ka pohaku a loaa pono iho i na hale, aohe nao ai ka papaa.

                A ma ka malama paha o Ape rila o keia makahiki, ua ilihia mai ka pilikia ma kei, wahi, no ka wai nui, pahola pu ia ka aina o ka ai e kupu ana ma na loi, ua uhi puia iho e ke one a-e, na pohaku, na laau mai ke kuahiwi mai, a hiki ole ka aina i ka hana no ka nui o ke ino, o kekahi hoi, aole kahawai mamua, eia nae aia malaila kahi i kahe ai o ko wai i keia wa.

                Pela no, ua lilo i ka wai kekahi mau hale, a pao ia aku kekahi a lewalewa na pou o ka hale, ua lilo aku i ka wai kekahi mau waiwai makamae, a hoonele ia mai i kahi pono kino ole, ka poe i loohia i keia poino, a pakele mahunehune mai kahi ola. O keia wai nui a ma ka po, he make kanaka, aole no he wai nui malaila i ikeia e like me keia, pela mai na kamaaina i hele a kuapapanui ka noho ana ia Kahakuloa. Manomano ka ke Akua mau hana, kupaianaha kona mau aoao. Heaha la ka mea i hoolaha ole ia ai keia mea hou i na la kinohi e ko laila mau naauao? O ka ai no ke kumu waiwai nui o keia wahi, mahiai a o-o ka ai, kuai aku i ke dala, a i ole ia ma ke pai ai, a lawe mai Lahaina e kalewa hele ai ma ke alanui ma ka ihu hakahaka o na Lio, ola ka noho ana o kahi kuaaina.

                Na hoomana. Elua no hoomana ma keia wahi, he Katorika Hoolepope, o ka hoomana o Kristo, he wahi ano kuemi no, no ka mea, aole he alakai nana e malama ia mau hipa o ka Haku, oiai ko'u mau la i noho ai malaila, aole i ikeia pela. O ka Hoomana Hoolepope, ua loaa he kahu nana e kiai i ka pono oiaio o Iesu Kristo, oia o Mr. Daimana, eia wale no ka hemahema iwaena o ka ekalesia, ke kuee o ka noho ana o kekahi mau makamaka me ke Kahunapule. Eia no hoi, aole he hanai pono ia, e like me ka Olelo Hooholo a ka ekalesia, no na mea i olelo ia, ua nui no kona hoomanawanui i ka olelo a ke Akua no na pilikia i hookui ia mai ia ia no keia kihapai, aole nae i paupauaho.

                Ka hale kula. Aole hale kula maanei, aia ma ka lanai hakahaka o ka hale noho o ke kumu kahi e kula ai, iliki mai na kukuna wela o ka la, nonono kela i ka ula wena o ka la o na keiki, a he wahi ano pupu no ka hoonaauao ana i na haumana no keia kula. E aho no o Daimana wahine.

                Ma ka la 12 o Sepatemaba, ua haalele i keia wahi, a hoi aku i ka home, nolaila, ke haawi aku nei i ka mahalo, i na kamaaina nana i malama oluolu ia makou. A i ka la e aneane ai i ke kiko wa ena, o ka lani, hoi aku la makou a ka palena o Kahakuloa pahu ia me Waihee, malaila ilihia mai ia'u ka mokumokuahua o ke aloha wahine, no ka haalele ana mai o Kaaiawahia i ka berita paa o ka mare, a hele aku la i ka hale koekoe piha-unu Oniolopua, Ua noho iho au me ka luuluu i ka maua hua, No na makahiki o ka mua (4 M.H. 28 la,) o ka 2 (1 M. H. 3 malama, me 11 la.) O na la o ka paa ana o ka mare ia maua (4 M. H. 11 malama

12 la).

                Oia iho la ka huina nui o na manawa o ko maua paa ana i ka berika o ka mare, a me na lei a-i o ka waiwai makamae a ke Akua i haawi mai ai ia, maua, a haule aku ia kona kino i ka make. Aka, o ka hopena ka mea nui, nolaila, e hoomanao i keia mau huaolelo. "E like me ka Hikimua i Kaukali, pela Kaukali i ka Hikimua."

S. ANAPU.

Honolulu, Augate 9, 1872

 

Paewaewa.

E KA NUPEPA KUOKOA E; Aloha oe:—

                Ma ka ike ana i ke "Au okoa," o kela pule aku nei, i ka, Olelo Hoolaha a ke Kuhina Kalaiaina no na Luna Hooioio palapala kepa, ua hookohu ia o S. Kaai, no Kona Hema a me Kona Akau pu.

                l O ka hoohui ana i keia mau apua elua malalo o ka lana hookahi; aole anei i kue i kekahi pauku o ua kanawai la?

                2 He mea e hoonui ana i ka luhi o ka poe e makemake ana ia hana, i na e makemake ana kekahi poe ma kela kihi o Kona Hema, e hana i mau palapala kepa no Kapua Milolii a me Kaohe paha; he pono anei lakou ke huli ia S. Kaai a loaa i Kailua ma kela kihi o Kona Akau, me ka luhi nui? e hele ana ma ke alanui ino, me ka pilikia o na holoholona, e haalele ana i ka lakou mau hana ponoi no na la elua a ekolu paha.

                I na oia ke ano o ke kanawai, e aho no ke hoopau, a i ole, e hooko no i kekahi mau pauku o ua kanawai la, "i luna no kela a me keia apana koho," a e noho ua luna la ma ka hapalua o ka apana, i hiki i ka poe o kela kihi ke hele kokoke mai me ka luhi ole.

                Aole pololei penei e hana'i.

KONAKAIOPUA.

 

Hoopau Dala o ke Aupuni i na Makai o Hilo nei.

 

E KA NUPEPA KUOKOA E; Aloha oe:—

                No ko'u ike maka ana i ka moloa o na Makai o keia kaona lai o Hilo nei, nolaila, ke hai aku nei au ma ke akea i ike mai ai na Poo o ke Aupuni, a me ka lehulehu holo okoa o keia aupuni, i ka pau makehewa o ke dala o ke aupuni i keia poe Makai molowa hiamoe wale no.

                O keia poe Makai o Hilo nei, aole lakou hoolohe i ke kauoha a ko lakou Luna Makai. Ina e hoonohoia ka Makai ma ka huina alanui a pela aku a pau na Makai, a eia ka hana a keia Makai, hoi i kona hale a pau ka hora ehiku, alaila, hoi mai me kana wahine mare, o ka hana iho la no ia i wahi e moe ai maloko o ka lanai o ka Hale Kuai, haliilii kahi moena, kau ka uluna, uhi ka huluhulu o Welehu ka malama, o ka hiamoe aku la no ia e nono ai ka ihu o ka Makai me ka wahine, a ao ka po a pela aku, a ina he ukana na na haole mai o Honolulu, oia ka mea malamaia, a i na he ukana na ke kanaka Hawaii, aole e malamaia e na Makai, pela ko'u ike ana i ka hana a keia poe Makai, i ka wa i hiki mai ai o na pai kalo a L. Keoniina mai Maui mai, maluna o ka moku o Makanahelehele, a kiola ia mai mauka nei, (400) pai kalo, a waihoia maloko o ka lanai o ka Hale Kuai o Aiko, a me ko W.F. Kanuwe Hale Kuai, aole nae malama ia e kekahi Makai o keia kaona i keia ukana nui, a i kekahi kakahiaka, i ka helu ana iho i ike ia'i ka oiaio o na pai kalo i koe, e like me ka helu ana i ke ahiahi o kekahi la aku, ua lilo elua pai kalo, a pela iho la ka'u mea i ike maka ai i ka hana a keia poe Makai o Hilo nei, aia a pau ka malama nonoi ke dala, hoopalahalaha ka lima ia John Keoniina, piha ka poholima i ka $20.00; lealea ka manao, oluolu na maka ke nana aku. E na Poo o keia aupuni, ua pono anei keia hana a ka Luna Makai o Hilo nei? Aole anei? i ko'u manao, aole pono, eia ka pono e noonoo pono i na Makai kupono, i ka malama i ka lehulehu, a me ka pono o keia aupuni holookoa, oia ka'u mea hai aku ia oe e Kuokoa, a nau ia e hai akea ae ma na kihi eha o keia aupuni o Hawaii nei. Me ke aloha i ka poe Pai Nupepa Kuokoa.

L. W. HALAI.

 

Aha Kaapuni o Maui.

                Ua minamina wau i ka hiki ole ia'u ke hai aku i ka moolelo o ka Aha Hookolokolo kaapuni o Maui nei i keia mau la, no ka nui o na mea hoohihia. Eia kekahi mau mea o lakou.

                Ka Moi vs J.A. Nahaku, pepehi a me ka hoeha, aole hewa.

                Ka Moi, vs Charles Wall ce, pepehi a me ka hoeha, me ka mea make, ae i ka hewa.

                Ka Moi, vs kupa, hoike wahahee, hoopanee loa ia.

                Ka Moi, vs Maikunu, hoike wahahee, hoopanee loa ia.

                Ka Moi, vs Mailau ( k ) Kahinalua a me Naehu, pepehi kanaka, hoopanee ia a keia kau aku.

                Ka Moi, vs Aikala, aole maopopo ka hewa a hookuuia.

                Ka Moi, vs Kuamoo, hewa.

                Ka Moi, vs O. J. Harris, kipe, ae i ka hewa.

                Ka Moi vs Julian Prince, kuai wai ona ahewa ia.

                Ka Moi, w Hoopii, kuai wai ona, aole hewa.

                Ka Moi, vs Kahaleole, aihue holoholona, aole hewa.

                Ka Moi, vs Nuuhiwa ( w ) Kalauwahine, lapaau laikini ole, ahewa ia.

                Ka Moi, vs Alona pake, moekolohe, hewa.

                Ka Moi, vs Nuuhiwa, kuai wai ona, hewa.

                Ka Moi, vs Kekahuna, haawi wai ona, ahewa ia.

Ka Moi. vs Kuheleaumoku, pepehi kanaka, a pela aku.

                Aole paha pololei loa, aku, e aho nae ia. Me ka mahalo. L. AHOLO.

 

HE MOOLELO KAAO

—NO—

ROBIANA LO

KA HIWAHIWA O KE KOA,

HELU ALUA O KA IKAIKA.

 

I unuhiia mai loko mai o ka Buke Arabia,

mai ka olelo Beritania a ka

olelo Hawaii.

 

MAHELE II.

 

HELU 39.

 

                O KA hale kahi a Lo Walena i moe ai, ua kokoke aku no ia i kekahi awa ku moku ma ka hema aku o ke awa kahi, a kona moku i ku mua ai.

                Eia nae, ma kona ala ana ae i ke kakahiaka

nui, hele holoholo ae la oia a hiki ma ka uwapo, e hoolohelohe a e ninaninau hoi no na moku holo ia la a me ka aina kahi e holo ai.

                Iaia no nae e hoomau ana ma ka hele nana ana, ike aku la oia i ka hukiia ana ae o ka hae o kekahi moku, hoomaopopo iho la oia, he hoailona ia no ka moku holo, nolaila, hookokoke aku la oia i ua mok'u la, a ninau aku la i kekahi sela o mua, E holo ana ko oukou moku i hea? I mai la ke sela, E holo ana makou i Paniolo, e lawe ana makou i ai a i mau mea paa na na ka poe eli dala e noho ana malaila, ka poe no hoi i holo ai mai keia aina aku no ka eli dala. A no ka manaoia, ua pilikia paha lakou no ka ai a me na mea hana, a nolaila ko makou mea e holo nei.

                A ma keia lohe ana o Lo Walena, ua ulu koke ae la ka manao iloko ona, no ka holo ana maluna o a moku, aka, aole nae oia i hai aku i kona manao, no ka mea, manao iho la oia, ina oia e hai aku i kona makemake, aole paha e ole ana ka hai ia aku i ke Kapena, a lilo ia i mea nona e hiki ole ai, a mai hiki ole io no, ina no he keiki ia no ka uka maulukua.

                A no kona aie ana i ka lokomaikai o ka mea hale, ua hoi hou oia i ka hale, e hana ai i kekahi bila dala, no ke kikoo ana aku ma o Keoki la ka Hope Moi o Farani, i hookaaia ai kona aie, oia hoi, he 500 hapaha farani.

                A mamua ae o ka ho ra e holo ai ka moku, hele aku la oia a hiki ma ua moku nei ana i ninau ai, nana ae la oia i ka poe e hana ana a me ka mea e kuhikuhi ana, a hookahi hoi mea hana ole, he holoholo wale iho no kana, he ohenana ma ka lima, a he kika hoi ma ka waha, nolaila, hoomanao ae la keia, o ke Kapena paha ia. A ma kona hoao ana e ninau, ua ae mai no ke Kapena, me kona hahai mai no hoi i na mea a pau a me ka aina kahi e holo ai, a ua like pu ia me kana i lohe mua ai i kekahi sela.

                A iloko o ia wa, ua hoao oia e noi aku i ua kapena la, i ka i ana aku, O oe e ke Kapena o keia moku, a ma kou lokomaikai, ke nonoi haahaa aku nei au ia oe, a ina ia he mea oluolu i kou manao, e ae mai oe, owau kekahi kanaka e lawelawe maluna o kou moku, a e hooko pono no wau i kau mau mea e kuhikuhi a e kauoha mai ai hoi ia'u e hana, a hiki wale i ke awa kahi au e manao nei e holo.

                Nana aku la ua Kapena nei i kona mau kanaka, ua eleu like lakou i ka hana ma na mea a pau, nolaila, huli mai la oia a i mai ia Lo Walena, E ke keiki, ua lawa no wau no ke kanaka, ua uku pono ia lakou e a'u no ka malama, a o na hana o keia moku, ua lawa kupono ia lakou, a nolaila, ke manao nei au, aole paha oe e hiki ana. I mai o Lo Walena, Aole au i manao, o kuu lawelawe ana maluna o kou moku, mai keia awa aku a i ke awa au e manao nei e holo, aole no ia no ko'u uku ia mai e oe, e like me kela poe, aka, no kuu ake nui wale no e hiki aku ilaila, a e hookaaia ko'u uku moku ma kuu lawelawe ana.

                Hookunana iho la ke Kapena, a kahea aku la i kona malamamoku, a ma ka laua kuka ana, ua ae laua i ka manao o ke keiki, nolaila, kenaia aku la keia, e hele a e lawelawe pu me ka poe sela.

                Hiki mai la ka hora e holo ai, a o ka holo iho la no ia, a hala he mau la, hiki lakou nei ma ke kowa o Gibaraleka, a hemo aku la mai laila aku, a hala kekahi la, holo hikina lakou nei, aka, ma ka po ana iho, pa mai la kekahi makani ino mai ke kukulu hema mai, a puhiia aku la ka moku i ka akau, a hiki ole iho la i ke Kapena ke hooholo i ka moku mamuli o kona akamai, aohe no hoi he mea e aa e hooponopono i ka moku, no ka mea, ua hala ka palena o ke ola, a e kali wale ana no o ka manawa. A no ko lakou manaoio no e make ana, ua malama kela a me keia i pauku laau hoolana nona, i wahi e lana ai mahope iho o ka holo a i-a ana aku o ka moku, hiki mai o Olepau. Aka, o ka kakou kamaeu nae, aohe lana o kona manao no ka mahe, a mamuli hoi o kona ano akamai i ka hookele moku, ua nonoi aku oia i ke Kapena, e lilo iaia ka hookele ana o ka moku, ua ae mai no ke Kapena.

                Lilo ae la ka hookele ana o ka moku ia Lo Walena, me kona noi aku i ke Kapena, e hoolohe mai lakou ma kana mau mea a pau e olelo aku ai. Ua pono no ia i ko ke Kapena manao, me kona ae mai nae ma ka waha, aka, o kona manao maoli nae, e make ana no.

                Mai ua la nei a po, a mai ia po hoi a hiki i ka ohi ana oka pili oke ao, akakuu mai la ka makani, aka, e mau ana no ka paa ana i ka noe. A iloko nae o ia manawa, holo aku la o Lo Walena ilalo, e nana ai i ka mea holomoku, a mamuli o kana ike, ua kupono lakou i ka lonitu o Ladana, a he mau hora wale no i koe, a komo ana lakou i ke awa o Ladana. Ua hai aku oia i keia mea i ke Kapena, aka, aohe nae he pau o kona manao kanalua.

                Eia hoi, i ka mao ana ae o ka noe, eia ka lakou nei ke hookomo nei i ke awa o Pelekane. Ia wa i ku mai ai ke Kapena a hookohukohu iho la mamuli o kona ano Kapena, a pau ae la kona hoolohe ana mai i ka Lo Walena mau olelo, a kenaia aku la oia e hele e hooponopono i ke kaulahao o ka heleuma, no ka hoomakaukau ana no ka wa e ku aku ai.

                A pau ka Lo Walena hooponopono ana, hoomakaukau ae la oia i kana mau wahi ukana, oia hoi kahi kaikaina pahi a me ka hae alii pu, a nonoi aku la i ke Kapena, i ka i ana aku, E ke Kapena, ke nonoi aku nei au ia oe, e ae mai oe, e huki i keia hae ma ke kia hope o kou moku. I mai ke Kapena, heaha oe e ae aku ai ae, e kau i kou hae ma ke kia hope o ko'u moku. Pane hou aku o Lo Walena, Ole ae la hoi ma ke kia hope, ma ke kia mua hoi. Hoole mai la no ke Kapena. Pane hou aku no o Lo Walena, Ole ae la hoi ma na kia, e aho hoi e oe mai oe, e kau aku hoi i keia wahi hae ma kekahi i-a. Hoole lokoino mai la no ua Kapena nei. Nonoi hou aku la no oia, Ole ae la hoi ma ia mau wahi, pehea hoi ma na likini? Pane mai la ua Kapena nei, Aole loa no au e ae iki aku ana ia oe, e kau i kou hae ma na wahi a pau o kuu moku nei, a hiki i kuu hoi hou ana i kuu aupuni, a owai hoi oe e ae aku ai au ia oe, no ka mea, o kou kulana a makou e ike aku nei, ua oi ae ia mamua o makou a pau. Eia hoi owau wale no ka mea nui maluna o keia moku, mai kuu la i lilo ai i Kapena no keia moku a hiki i keia la, akahi wale no au a ike i kuu hoohaahaaia.

                A no ko Lo Walena ike, aohe i hookoia kona makemake, nolaila, hele aku la oia a nonoi aku la i kahi kanaka i kamailio pu ai ma ka uaapo, e kokua mai iaia ma ka paa pu ana i ka hae, no ka mea, ua pau kona manao no ke kau ana ma kahi kiekie, aka, o kona manao ma ia manawa, o ke ake wale no ma ka ikeia mai, nolaila, hele aku la oia a me ua wahi kanaka nei, a ku iho la ma ka hope o ka moku, ku iho la keia ma ka aoao akau, a o ua wahi kanaka nei hoi, ku ae la oia ma ka aoao hema o ka moku.

                Ia laua nei nae e ku ana, ke popo nei no ka hae ma ko Lo Walena lima, aka. huli ae la oia a nana i ke Kapena, oiai oia e holoholo ana, ua hele iho la nae oluna a makue. Ia wa i pane mai ai o Lo Walena, E ke Kapena hookiekie, i keia la, e hoopau ia ai kou hanohano ma keia moku, a o kou manao inaina, e pau ana ia i keia la, a o na manao kaumaha a me na mihi kala ole ia, e ili iho ana ia maluna ou, a e ike oe i keia la, owau no o Lo Walena, ke keiki muli a Robiana Lo me Puakinamu, ka moopuna hoi a Kini Uilama, ka Moi o Pelekane nei, ka mea hoi noua keia hae, au i hoohaahaa iho nei. Hookuu ae la keia i ua haa nei, a pulelo aku la i ka makani, me ka paa ia mai e kahi kanaka ma ka huelo, a oia nei no hei ma ke poo.

                Oiai ke Kapena o ka moku mua ana i holo mai ai, oia a me ke Kuhina Kalaiaina, e nanea ana no laua i ka nana i ua wahi moku nei, aia hoi, ike aku la lakou i ka hae alii, a hoomanao ae la lakou, o Lo Walena no.

                Kauoha koke ae la ke Kuhina Kalaiaina, e laweia mai i elua kaa, a ua hiki mai no ia me ka hakalia ole. Kau ae la ke Kuhina ma kona kaa, a o ke Kapena a me ka Ilamuku ma ko laua kaa, a holo aku la a hiki ma ka uwapo, a kau iho la maluna o kekaai waapa, a holo aku la a kau iluna o ka moku, e paa mai ana no o Lo Walena ma i ua hae nei; o ka hele aku la no ia o ke Kuhina Kalaiaina, a kaili ae la i ka hae, a hoonoho iho la i ka moopuna iluna o ka uha, a ane iho, He aha hoi keia mea au i hana ai, ma kahi aole i kupono ma ia wahi, o haaleleia kahi

i kupono, aia la oluna o ke kia? I mai o Lo Walena, Pela no hoi ko'u manao, nolaila, ua nonoi aku au i ke Kapena, a ua hoole mai kela i na wahi a pau o kona muku, me kona hoino mai ia'u, a nolaila au i hookauwa iho ai ia'u i pahu hae, no kuu ake nui i ikeia mai e oukou. Ua ulupuni au i ka inaina no kana hana pono ole, nolaila, ua hooholo iho no au ma ko'u manao iho, e hoahewaia oia ma ke kanawai o Pelekane nei, a e liia oia ma ka amana e like me ke kanawai o Farani.

                Pono ole iho ia mea i ko ke Kuhina manao, nolaila, kauoha ae la oia i ka Ilamuku, e hopu i ke kino o ua Kapena la, a e lawe aku a hoopaa maloko o ka halepaahao, a hiki i kona la e hoihoiia ai ma Farani no ka liia ana. Ua hooko pono iho no ka Ilamuku e like me ke kauoha a ke Kuhina.

                Hoomakaukau iho la o Lo Walena no ka holo iuka, a holo aku la a pau iuka, a kau ae la ma ke kaa Moi, oia a me ke kupunakane Kuhina, a holo aku la a hiki i ka Hale Alii, aia no hoi na'lii a pau a me ka poe hanohano o ka aina, i akoakoa mai no ka ike Alii ana, oiai ua hooneleia lakou i ke alii ole no kekahi mau la loihi.

                Iloko naa o ia wa pokole, ua kaulana aku la ka lohe ma na wahi a pau o ke kulanakauhale, nolaila, ua hele mai kela a me keia mea me na makana makamae a milimila hoi, i mea hookupu imua o ke Keiki Alii, a o kahi kanaka kuaaina nae i oleloia e kakou ma ka mahele mua o keia moolelo, ua hala e oia i Farani, he elua la i hala mamua ae o ko Lo Walena hiki ana aku ilaila, a ina ia paha e noho ana oia, ina no la paha ua wanana e no oia no Lo Waleno, no kona kulana a me kana huakai hele huli makua.

                Ia Lo Walena nae e noho ana aluna o ka noho alii, ua nui a lehulehu wale ka poe i lawe mai i na makana i hele a ku ke ahua ku ka paila, hana ka haawe. A no ka nui kuahewahewa o ka waiwai e ahu ana imua ona, nolaila, ku ae la oia a pane iho la imua o na'lii a me na makaainana, i ka i ana mai, Ua luhi makehewa oukou i ka lawe ana mai i keia mau mea a pau imua o'u, me ko oukou manao paha o ka'u huakai keia i hele mai nei, nolaila, hoole aku la keia me ka i aku; aole no hoi au e lawe ana i keia mau makana ma ka'u huakai hele imi makua, nolaila, e hoihoi hou no oukou i ka oukou mau makana. Ia wa no nae, i unuhi koke ae ai oia i kahi kaikaina pahi ona, me ka i mai, Eia no ka'u wahi ukana la o kua kaina pahi, ka mea i hanau pu ia me a'u mai ka puhaka mai o Puakinamu a me Robiana Lo.

(Aole i pau.)