Ka Nupepa Kuokoa, Volume XI, Number 38, 21 September 1872 — No ka Aie Lahui. [ARTICLE]

No ka Aie Lahui.

Ile pinepine wale ka nlo ana ae o ka poe kukulu nianao o ko kakou nupepn, a ke dala o ka lehulehu e hanai nei, a ua apnno wale lakou i na (nea e lakou i ike n. me ko lakou noonoo iho. Ke hoomahuahua nui la nku nei kn aie, me ka ike oie aku o kahi e loaa nui mai ai ke da]a, ke ole ia, e auhau hou ia iho me ra k.no kanaka a me ka waiwai o ka poe niea woiwai. O kakou mau Lunomakaainana k kāi i alo ae nei malalo o na kumu i ik<a ka pomaikai ma na hana i hala. e hke me U Oiiiaua-wai, Mokuahi Pele, ka moku kope Bwa (Khulu.) Aole i hiki iki iko 11« nk«• u ike ke ukali aku malalo o keia h-H.kamaemae ae, e uhi ai i ko lakou koi ihe malalo o na kumu oiaio o ke kolohe e hanaia nei i keia mauln. Ona kuhiku-: iii ana i iih hana maikai i ike ia ka pono n rnc ka pomaikai, aole no e hiki ana ke hoopuipui i keia mau hana honie dala i ui me kela. Hui 710 mea au e kamaillo hou aku ai. ! 1. Oko kakou I3ila Haawina no ina i mukahiki elua e hele nei, lie § 1,130,4-2-2. ! Ke hookuku kakou me na loaa ilokoo! k».»ia mau makahiki elun e hele nei, aele ! e hiki i ua mau loaa la Ke hookaa. O na j !<i ni i manaoia no na makohiki elua e he-l l<; nei, ua manaoia, he $852/722, a o ko kukou nie mai ka Bila Hoawina wale mai he a he mau aie nui no i l\<> kakou mamua, rna na hoolilo noonoo nle a ka Ahaolelo. j 2. O na Bona f!oTELE—AoIe i komo I pu uii dala i manaoia no ka Hotele iloko o kn Bila Haawina, he [>uu dalu nui no r.i i hoopnia kono mau liio. Kia iho ke Kanawai i hooholoia a i aponoiu hoi no ia hnna : I'auku l. K haawiia, a ma keia, ua hiawna no ka mana i ke Kuhina Waiwai, e hoopuka i na Bona o ke aupuui Hawaii, no na dala nolee oi mamua o ka hookuhi haneri mo uiinkumnmaono tiu-j H.iiii «l ila ; i kanahikukumnmnha t;iusam o ; la el ila, e kau ana ka ukupanee aole e oi j Imamua o eiwa hapa hanen no ka maka-i hiki hookahi ; a o nu du!a he kanahaku-j mumalua tausani i koe, e hooliloia nkii no i kn hookaa nna i na Bona i hoopukuia el ke Kuhma Waiwai ma ka la 16 o Okatu-| ba, M. 11. 1871, oia na Bona Hote?<', e! kuu aku ka ukupanee oole oi mamun o j eiwa hapßhaneri no ka makahiki hooka- j ln. a e uku ia kela ukupaoee noloko ae o nii dala puka wale no o ka Hotele Hawa-1 ii ; e uku ia ka ukupenee no ia m;iu Bo- | I im i kela me keia hapalua makahiki ;a e | I uku pau ia ua mau Bona nei ika iiuinii* wa u ke Kuhina Waiwai i mnnao ai he 1 pono, iloko nae o lia makahiki lie iwnkn-! Ina e hiki mai nna, ma ka waihona dula o ke aupuni e uku ia'i. Pai-ku 2. Ma ka hoopuka ana ona B'inn e like me ka mea i hana ma ka Pauku ni iluna iho, alailu, nin keia ua keuoim la ke Kuhina Kalaiaina e kuai mni,no na diila he hookalu haneri me umikumamaono tausnni » oleloia, na waiwai paa me na wniwni lewa e pili ana a i kapnia ka Holele Hawaii, n e loaa iaia na palapala kuai muikai a me ke kupono no ia mea, e hoolilo lou ana ia waiwai no ke Aupuni Hawaii. Pauku 3. 12 lilo keia i kanawai mai kona la i liooholoia'i. Aponoia i keia la 29 olulai, m.h 1572. KAMKHAMEHA 11. Aia a hoopukaia mai e ke Kuhina Waiwai na Bona o ke aupuni Hawaii, lie ho- . ike ann ua komo «ku la ka hai dula ' iloko o ku waihona o ke nupuni, ma ke auo aie aku o ke aupum i ku hai dcila, a no iu inea, ua aieaku la ke aupuni ia hai, I ana ke uupuni e ukupaoee uku i kela u

me keia maimwa i oleloiu ma keia Kana* ( wmi, i eiwa ltapahnneri iio ka maknhiki. He elua muheleia una o ke d.ila i ole-| luiii mu ka pauku inua, he kanahiknku- j mamaha lauaani i kau ia ka ukupanee ma ! ka eiwa hapahaneri no ka makahiki, n | maluna o ko knkou waihona e uku ia aku j ai na ukupanee a hiki i ka wa e pau ai j ka manowa i oleloia ena ke konawai ; a o ke kauahakumamalua tausani dula. noloko o na uku hoolimalima o ka Holele e ukum ai ka ukupanee o keia puu dala.. Inu nae he mahuahua nm loaa o k« Hotele, a he alionn hoi ia, kaa pono hoi ka ukupanee aka, i emi nnai kono mau loan malalo o ka ukupenee,, a na ko kakou waihona no e hoolawa i ka ukupanee. Ein ka hoaUaka ana n hiki i ka U 31 o Malaki, M. 11. 1874: No ka Bona Dala i haawiia ma kii la 16 0 Okatoba 1871, he $42,000. UUpanee a hiki i ka la 31 o Mamki 18*4, he $9,292.50 —Like nne $51,29i.50. Ina ua hoopukaia ka Bona Dala raa ka la 1 o Augute 1872. he 874,000 Ukupanee u hiki i ka la. 31 o Mar. 1874, he $12,100 —Like $86,100.00. Huina oie no ka holele wale no mamua o ka noho an» o ka Ahaolelo u M 1874. t*e $i 37,392.50. 1! lloko o keia mtu aie kiekie, nolokoo j keia mau hana hawawii, aole ehilii anei i I ko.m inau loua ke hook««. U» hanoha-

no a maikai ka hale, a he uuku loa kahi loaa, ka mea a ko kakoa roam ua Lunamakaainana i hooholo Kanawai iho nei, e olelo ae ai, hke ana na ioaa me ko ka Oihana Wai,' me ko " I J ele/ T "Ka aiina hou 1 ' a pela aku. 3. Ma ka aie hou ana aku i ke Dala. j Eia iho ke kanawai i hooholeia a i aponoia hoi : HE KANAWAI. E AE AI E KOAiE l DaLA. i E hooholoia e ka Moi a me ka Hale Ahaolelo o ko Hawait Pae Aina i akoakoa iloko o ka Ahaolelo kau Ka• | naieai o ke Aupuni: ) Pauku 1. Ma keia ua ae in ke Ktdii- | na Waiwai, malalo o ke kauoha a ka Moi; iloko o ka Aha Kuhina, e hoopuka i na ' Bona o ke aupuni nte na Kupona » kapili, pu ia, no na dala aole e oi aku i Elua Ha- i neri me Kanalima Tausani; e kau ia ka | I ukupanee maluna o ia mau Bonn, aole oi ? laku i eiwa hapahaneri no ka makahiki, i kela me keia hapalua makahiki e uku la ka ukupanee. E kakau inoa ia ua mau ! i Bona nei e ke Kuhina Waiwai, me ka'i i inoa pu kekahi o ke Kakauolelo Buke j j Helu o ke Aupuni, a e palapaiaia keia mau ; | huaolelo ma ua mau Bona nei, penei: j | " Hoopukaia mamuli o ke Kanawai e ae ai e hoaie i Dila, i aponoia ma ka la 29 0 lulai 1872 e hookaa loa in ke kumupaa o ua mau Boaa nei i koi manawa i hoomaopopoia ma ke alo o ka Bona, nole nae e oi aku i na makahiki he iwakalua mni ka ta aku ii hoopuknia'i. j Pauku 2. Ma keia ua hoopau loa ia ke Kanawai e ue ai e hoaie l)ala. i apo- i | noia ina ka la 23 o It?ne. M. H. 1868. i I Aponoia i keia la 29 o lula . m.h 1872. KAMKHAMEHA R. Ma keia Kanawai, uh loaa ka manu 5 ke Kuhina Waiwui, e aie aku i keia puu dala nui hewahewa. Heaha la na hana |e upu ia nei no keia dala nui, ke komo I mai i ka eke oke Kuhina Waiwai ? Pehea la ke ano e hooliloia aku ai ? Heaha la ka mohai a ke Kuhina Waiwai e haawi aku ai ika ine i dula ? No keia ninau liope, ua eha ko v u puuwai i ka haupu mai o keia mau nianao koikoi elua. Ina j ilu na o kakou e hina mni ai keia mau ha- | ua, ina ka hoouka hou iho i haawe, i aunj mo, e hii ma ke 010, a i puolo ma ka lima. j Alolia ino ! Ina heii iluna o ka oiua, ua moI iak'iia, a ua Bona la hoi. a e kali aoa no kn !wa e ku mm ai ko hai wawae ma ko kakou j wahi. Aloha ino ! j Eia ka helu ana ika nui oka aie inalalo j o keia Kanawai : j lne ua hoomakaia aie ann malalo o kejna Knnnwai, a e puka ena na Bona aupuni j oo na 5250.000, mai ka lu niua uku o lanui ari, M. H. 1573, alaila, o ka ukupanee a hijhi i MaiaUi 31, 1874, he 535,625. Ua like ; ! hoi la me $285,625. | 4, Ka haawina o ka mokuahi hou, he S 80,000. He puu <lala no ia, i ike ole ia e loaa nna ka pomaikai iloko olaila. Ua īke I pono ia no ua lawa pono ko kakou mau awa |u pau i kahi moku hookahi, aka, i na e anu- | nu 'na ke aupuni i ka oihanu h'ooholomokuahi | pili aina i pau pono ia ia na ukana a me na |ecmoku ma na nwa ku moku a pau o keia j aupuni, alaila, aole no e lilo ana ia «no ma- ■ kee ana i men e holopono ai knna mau hana. ! He elua tausani aoi aku puha na lilo no 1 ke Kilauea i kein wa, no kona holo ana i ka 1 mahina, a ina hoi he moku nui ae ka moku e [ upu la aku nei no keia kanuwalu t-iusarii , j dnta, alaila, e oi ae ann no hoi kona lilo poj noi maluna ae o Eko|u Tausnni i kela ame | keia melama , Una loaa hoi i piikoi wale ia |aku e na noonoo unuunuu ana, aole iio ia i | hoohua mai ika hua kupono. Ua ike ia ka ! holopono o Kilauea no koim hookahi, a ua j manao paha ko kakou nmu alakai aupuni, (na Kuhina ) o !ka holo i elua moku, oia ka i meu e pii ae ai ka loaa. Oka hapa nui o | ka Kilauea mau holo ana. ua hoopomaikaiia j oia e na awa ma ka hikina, a ina e hana hou

ia ana i moku nui ae ko na awa ma ka hikina, alaila, no Kauai o Uilauea, alaila, e haI lawai auanei ia noonoo n>e na poho. O kn | lilo no Kilauen no kela a me keia malama o t kona hoohoioia ana, aole ia e emi iho ana ; 'aka, o na loua e kukoia aku nei e eini mai lana ia, a heaha ka pono o na hana hoonui ! lilo» a he emi ka loaa mai ; A o kekahi hot, ! he mea keakea hoi ia u ke kakou Ahaolelo ' i hooholo iho uei, i ka poinaikai o ka j>oe ī hooholo moku pea. i Eia ka hoakaka pol.ole atia ina Aie Au* ; puni o kakou. I Aie Lahui ma ka la 31 o Maraki 1872 a i me kk ukupanee pu a hiki i ka ia 31 o Mai raki 1574 $210 P 006.12. Ka oi aku o k*a BiU Hanwina imua o na \ Loaa, he tf277,722. j ?*fo na Bo»a Hotele a me ka uku hoopanee pu, he $1i17.392.u0. j No na Bona Hoaie Dala e like me ke Ka« < nawai i aponoiia lua ka la 29 o U'lai $295, ! 625.000. | Na dala i ho*t)kaawaleia no ka hana ana i ; Mokuahi hou 80,000. I Huina pnu o ua dala $990,945.12. j O km hap* otii on keia hoaie ana mai ia | kakou, na na hana \ho nei a ko kaUou Aha- | oieio hope. | Ina aole e h»okf> poooia ka Bil> Haawina U like me kona hooholoia ana ; a (»!a hoi oa | Booa Hotele ; a me ka liouie maoli aku ; ■ me na dala hana hou i eneil uahi; alaila, e li« 1 (o ana ka hapa uui o keia niiau huahelu i mea ole; aka, i paa, e iilo tn<i keia i haawe koi« koi hou iho no lo kakou inau poohiwi; a l

mahele ponoia \ieia maluna o kane. *-a- ! hine, a roe na keiki, be Sl5. maluna o ka ■ mea hookahi; n ma keia hope aku e ula m&a ana keia \ka nui loa. O ka »ioa wale no; ka mohai e pakele ai kakeu iloko o na enia o ko kakou mau kuahiwi. O ka olelo a keknhi Luna M. o Honoluiu nei imua o ka Ahaolelo. '• o ke Kohioa o ko na Aina e k» makuwahioe o oa Bona Ho- j tele," eia hooknhi no ha makuwahine o keia \ mau aiakai lokoiino ana īa kakou iioko o ke-; ia imu ahi. L T a mahaioia kona okupe ana, mamua ae o kona noho hou āku i mau minute hoopiha, aie hou. [Aolo i pau.) |