Ka Nupepa Kuokoa, Volume XI, Number 38, 21 September 1872 — HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO KA HIWAHIWA O KE KOA, HELU ALUA O KA IKAIKA. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO KA HIWAHIWA O KE KOA, HELU ALUA O KA IKAIKA.

I unuhiiu mailoko muio ku Ihike Arabit, mai ka olelo Dexitania a ka olelo Uawuii. MAHELE 11. ĪIELL' 3'.«. OJKA linle kahi a Lo Walena i moe ni, ua kokoke aku 110 ia i keknhi nwa ku ,inoku ma ka hema aku o ke awa kahi.a kona m»)ku i ku mua ai. Kia nae, ma kona ala ana ne i ke kanui, hele holoholo ae la oia a hiki rnj ka uwapo, e hoolohelohe a e ninaniria«- hoi no na moku holo ia la n ine ka <not kahi e kolo ai.

f|nia no nae e hoomau ana ma ko hele naHi ona, ike nku la oia i ka hukiia ana ka hae o kekahi moku, hoomaopopo iho la oia, he hoaiiona ia no ka n»o--ka holo, nolailn, heokokoke &ku la oia i ua nioku la, a ninau aku la i kekahi sela 0 m »a, E kolo nna ko oukou, moku i hea ? 1 i|it ī la ke sela, E holoann makou i Panfbh , e lawe nna makou iai a i mau mea |>Ih' na na ka poe eli Ualn e noho ana malaila, ka poe no hoi i holo ni mai keia aina aku no ka eli dila. A no ka manaoia, ua pilikia paha lukou no ka ai a me na mea hann, a nolaila ko makou mea e holo nei. A n)a keia lohe ann o Lo Walena, ua ulu koke ae la ka manao iloko ono, no ka holo ana maluna o ia mokn, aka, uole nae oia i hai aku i kona manao, no ka mea, mnnao iliio la oia, ina oia e hai aku i kona makemake, aole peiha e ole ana ka hai ia aku i ke Knpena, a lilo ia i mea nona e hiki ole ai, a mai hiki ole io no, ina no he keiki ia no ka uka maulukua.

A no kona aie ana i ka lokomaikai o ka mea hale, ua lioi hou oia i ka hale, e hana ai i kekahi bila dala, no ke kikoo ana aku ma o Keoki lu ka Ilope Moi o Farani, i hookaaia ai kona aie, oia hoi, he 500 hapaha fjrani. A mamua ae o ka hora e holo ai ka moku. hele oku la oia a hiki ma ua mo!ku nei ana i ninau ai, nona ae la oia i ka poe e hana ana a me ka mea e kuhikuhi a.na, a hooknhi hoi mea hana ole, he holaholo wale iho no knna, he ohenana ma kn li i.a, a he kika hoi ma ka wuha, nolaila, hi»omanfio ae la keia, o ke Kapena paha ia. A mi knmi hoao ana e ninau, ua ae mai no ke Kapena, nie koni hahai (noi no hoi i n-i mea a pau a me kn aina kahi e holo ui, a ua like pu ia me kana i lohe inua ai i kekahi A iloko o ia wn. ua hoao oia e noi aku i u i kapeua la, i ka i ana &ku, O oe e ke Kapena o keia moku, u ina kou lokomaikai, ke nonoi haahaa aku nei au ia oe, a inn ia he mea oluolu i koui manao, e ae mai oe, owau kekalii kanalka e lawelawe umlun'a o kou moku, a e inooko pono no wau i kau mau mea e kuinkuhi a e kauoha mai ai hoi ia'u e hann, a hiki wole i ke awa kahi au e manao nei e holo. Nana aku ia ua Kapena nei i knna miu kanaka, ua eieu like lakou i ka hana ma na met a pau. nolaiia, huli mai la oia a i mai ia Lo Walena, E ke keiki, ua lawn no wau no ke kenaka, ua uku pono ia lakou e n'u no ka malama, a o na hana o keia moku, ua lawa kupono ia lakou, a nolaila, ke man&o nei au, aole paha oe e hiki ana. I miai o Lo Wilena, Aote au i nianho, o kuu lawelawe ana maluna o kou moku, mai keia awa aku a i ke awa au e manao nei e holo, aole no ia no ko'u uku ia mai e oe, e like me kela poe, aka, nokuu ake nui wale no e hiki aku ilaiia, a e hookaaia ko'u uku moku ma kuu liiwelavre ana. Hookunana iho h ke K«pena, a kahea

aku ia i kona maiamauioku. a nna ka ua kuka ano. faua i ka manao o ke keiki, noliiln, keniia aku la keia. e heie a e iawelawe jni me ka poe sela. Hiki moi k ka hora e holo ai, a o ka iiolo iho !a no ia, a hab he mau la, hnki iukou nei ma ke kowa o Gjbaraleka, a iiemo aku'h mni laila aku, a hnln kekahi !a. hoio hikma lakou nei. aka, ma ka po aua iho. pa in&i la kekahi mokani ino mai ke kukulu hema mai, a puhiia aku ia ka moku ika akau, a hiki ole iho !a i ke Kopena ke hooholo i ka moku mamuli o kona akamai, nohe no hoi he mea e aa e hooponopono i ka moku, no ka mea, ua haia kn palenn o ke oln, a e kali wale ana no oka manawa. Ano ko lakou : inannoio no e inake ana, ua malama ke-! la q me keia i (>auku laau hoolana nona,| i waiu e hina ni mahope iho o ka holo a ; i a ann nku o ka moku, hiki mni o Ole-! pnu. Aka, oka kukou kamneu nae, ao-| he lana o konn manao no ka make, a ma- j muli hoi o kono uno akamai i kn hooke-| le moku, ua nonoi aku oia i ke Knpena,: e lilo inia ka hookelo nna o ka moku, ua ! ! oe mai 110 ke Ka.pena. i Lilo ne la ka huokele ana o Ika moku ! ia Lo Walena, me kona noi aku i ke Ka-' penn, e hoolohe mai lakou ma knna mau mea a pau e olelo nku ai. Ua pono no ia i ko ke Kapena manno, mc kona ae mai nae ma ka wnhn, aka, o kona manao mnoli nne, e mnke ana no. Mai ua la nei a po, a mai ia po hoi a hiki i ka ohi ana oka pili oke ao. akakuu mni la ka makani, nka, e mau ana no ka paa ana ika noe. A iloko nne o ia manawa, holo aku la o Lo Walena ilalo, e nana ni i ka mea holomoku, a mamuii o kana ike, ua kupono hikou i ka lonilu o Laei ma, a he mau hora wale no i koe, a komo una lakou i ke awa o Laelann. Ua hai nku oia i keia mea ike Kopena, aka, aohe nae he pau o kona manno konniun. Ein hoi, i ka mao ana ae o kn noe, eia ka lakou nei ke hookomo nei i ke awa o Pelekane. Ia wa iku mai oi ke Kapena a hookohukohu iiie la mamulio kona ano Kapena, a pou oe la kona hooiehe ana mai i ka Lo Walena mau olelo, a kenaia aku la oia e heie e hooponopono i ke kaulahao o ka heleuma, no ka hoomakeiukau ana no ka wa e ku aku ai. A pau ka Lo Walena hooponopono| ann, hoomakaukau ae la oia i kana mau | wahi ukana, oia hoi kahi kaikaina pahi a me ka hae alii pu, a uonoi aku la i ke Kapena, i ka i ana aku, E ke Kapena, ke nonoi aku nei nu ia oe, eae mai oe, e liuki i keia hae ma ke kia hope o kou moku. I mni ke Kapena, henha oe ene aku ai au, e k&u i kou hoe ma ke kia hope o ko'u moku. Pane hou nku oLo Walena, Oie ne la hoi ma ke kia hope, ma ke kia mua hoi. lioole mai la no ke Kapena. Pane hou aku no oLo Walena, Ole ae la hoi ma na kia, e aho hoi e oe mni oe, e kau aku lioi i keia wahi iiae ma keknhi i-a. Hoole lokoino mai la no ua Kapena nei. Nonoi hou eiku la no oia, Oieae ia hoi ma ia mau wahi, pehea! hoi ma na līkini ? Pane mai ia ua Ka*| pena nei, Aole loa no au eoe iki nku ana ia oe, e kau i kou hae ma na wahi a | pau o kuu moku nei, n hiki i kuu hoi hou \ ana i kuu aupuni, 8 owai hoi oe e ae oku ai au ia oe, no ka mea, o kou kulana a makou e ike aku nei, ua oi ee iia inamua o makou a pau. Eia hSpi*raii wale no ka mea nui maluna o keia moku, mai kuu la i hlo ai ī Kapena no keiii moku a hiki i keia Is, akahi wale no au a ike i kuu hoohaahaaia. A no ko Lo Walena ike, aohe i h<K>koia kona makemake, nolaila, hele oku ia oia a nonoi aku la i k&hi kanaka i ika-; mailio pu ai ma ka u napo, e kokea rnai iaia ma ka paa pu ans i ka hiie, no ka mea. ua pau kona m.inao no ke kau «na ma kahi kiekie, aka, o kona manao mu ia manawa, o ke ake wale no ma ka ikeia ' mai, noiaiia, hele aku la oia a rne ua wa-: n t kanaka nei, a ku iho la ma lia hope o;

ka nioku, km iho U ke«i ma ka aoauaknu, i a o ua wahi kanaki nei hoi, ku ao b om > ma ka aoao hema o ka moku. la laua ne« nae e ku aaa. ke popo uei no ka hae nia ko Lo \V«!ena hma, aka, huli ae la oia a nnna i ke Knpena. oiai oia c hoioholo ans, tia hcls iho la r.ae oluna & makue. la wa i pane inoi ai o Lo Walena, Eke KajK»na hookiekie, i keia la. e hoopau ia ai kou hanohano ma keia moku, a o kou inanao inaina, e pau ana i.i i keia la, a o na manao koumnhn a me na mihi kala ole in, e ili iho ana ia ninluna ou, u e ike oe i keia la, ownu no 0 Lo Waiena, ke keiki muli a Hohiana Lo me Puakinamu, ka moopuna hoi n : Kini Uilama, ka Moi o Pelekane nei, ka inea hoi noua keia hae, au i hoohaahau iiho nei. Hookuu ae la keia i ua haa noi, a pulelo aku la i k& makani, me ka paa ;m mai e kahi kanaka n»a ka huelo, a oia | nei no hoi ma ke poo. | Oiai ke Kapena oka moku mua ana i | holo mni ai, oia a me ke Kuhina Kalaiai- t 1 j no, e nanea ana no laua i ka nana i ua | iwahi moku nei, aia hoi, ike aku la lakou | |i ka hne olii, a hoomanao oe !a lakou, o , | Walena no. ! Kauoh* koke ae le ke Kuhina Kalai[aina, e luweia mai i elua kaa, a ua hiki j mīii no ia me ka hakalia ole. Kau ae la ke Kuiuno ma koim kun, a o ke Knpena a me ka Ilamuku ma ko laua kaa, a holo aku la n hiki ma ka uwapo, a k&u iho la imaluna o kekaai waapo, a holo aku la a k&u iluna o ka moku, e paa mai ana no 1 OLo Walena ma i ua hae nei; oka hcle aku la no ia o ke Kuhina Knlaioina, q kaili ne la i ka hne. a hoonoho iho la i ka moopuna iluna o ka uha, a pane iho, Ile aha hoi keia mea au i hana ni, ma kahi aole i kupono ma ia wahi, a haaleleia kaIhi i kupono, aia la oluna o ke kia ? I mai 1 |o Lo Walena, Pela no hoi ko'u nianao, Inolaila, ua nonoi aku au i ke Kapena, a jua hoole mai kela i na wahi a pau o kona moku, me kona hoino mai ia'u, a no | laila au i hookauwa iho ai ia'u i pahu hae, no kuu ake nui i ikeia mai e oukou. Ui 'ulupuni au i ka inaina no kana hana po- ; no ole, nolaila, ua hooholo iho no au ma jko'u inanao iho, e hoahewaia oia ma ke jkanawai o Pelekane nei, a e liia oia rrin ; ka amana e like me ke kanaw&i o Farani. Pono ole iho ia mea i ko ke Kuhin i 'manao, nolaila, kauoha ae la oia i ka Il«muku, e hopu i ke kino o ua Kapena li, a e lawe eku a hoopaa r Joko o ka haleIpaahao, u hiki i kona la e hoihoiia ai m a |Farani no ka Ina &na. Ua hooko pono lihonoka Ilamuku e Uke me ke kauoha ! a ke Kuhina. Hoomakaukau iho la o Lo Walenano ka holo iuka, a holo aku la a pau iuka, a kau ae l& ma ke kaa Moi, oia a me ke kupunakane Kuhina, a holo aku la a liski i ka Ihiie Aln, aia no hoi naMu n pnu a me kn poe hanohano o ka nina, i akoakoa inai no ka ike Alii ana, oiai ua hooneleia lakou i ke nlu o.'e no kekaln nmii fn ioihi. lioko nan o in wa pokole, ua kaulaua aku la ka iohe ma na wahi a pau o ke kulanakauhnle, nolaiia r ua hele mai kela a me keia n ea me ua maknna makamae a milimila hoi, i mea hooknpu imua o ke Keik» Alii, a o kahi kanaka kuanina nne 1 oleloia e kakou ma ka mahele mua o . keia moolelo, ua haia e oia i Foreni, he elua la i hala mamua ae o ko Lo Wale|na hiki ana aku ilaila, a ina la paha e noJho ana oia, ina no la peha ua wanana e no oia no Lo Waieno, no kona kulana a me kana huakai hele huli ennkuo. ! Ia Lo Walenn nae <: noho ana aluna o ka noho alii, ua nui a iehulehu waie ka p'je i lawe mai i na nnakana i heie a ku Ue ahua ku ka paila, hana ka hn&we. A no ka nui kuahewahewa o ka waiwai e ahu ana imua ona, noliiia, ku ae la oia a pane iho ia imua o na'lii a me na maknainana, ika i ana ina», Lu luhi makehi:wa oukou i ka iawe ana mai i keia m«u mea a pau imua o'u, me ko oukou manno paha o ka'u huakai keia i hele mai nei, nolaila, hoole aku la kei« me ka i aku ; aole no hoi au e lawe ana i keia mau makana ma ka'u huakai hele imi makua, nolaila, e hoihoi hou no oukou i ka oukou mau makana. Ia wa no nae, i unuhi koke ae ai oiu i kahi kaikaina pnhi ona, cre ka i mai, Elta no ka'u wahi : ukana le» o kuu kaina pahi, ka ine» i hn> nau pu la me a'u mai ka puhaka mai o ; Puakinamu a me Kohiana Lo. (AoU i pau.)