Ka Nupepa Kuokoa, Volume XI, Number 40, 5 October 1872 — Ka Pele o Mokuaweoweo ma Mauna Loa Hawaii. [ARTICLE]

Ka Pele o Mokuaweoweo ma Mauna Loa Hawaii.

tK;««ja xo*i kela i*i« m*».,» l a waiho e aku ia makou i na lio he elua lianeri iwilei ka inamao maialo aku o na hale iole o makou, he wahi ia e malumalu iki ;n n« lakou niai ka welelau mni ona makani huihui, aka, ua ioaa aku nae lakou ia oiakou e haukeke ana,a aneane hiki ole keeleu ; mai. O kekahi ona holoholona oka poe i ; pii mua iho mamua e niakou, uapoino, oiai, ua akiaki iho paha lakou i na kaula i hikiiia I ai, a ua hemo, euwana wale aku lakou i ka 1 po ma ka pali, nka, ua loan aku nae lakou ; malalo aku. Aole i nawaiiwaii ko makou j mau holoholona, aka, ua haawiia nae he wa- | hi ai uuku kupono no ka po, me ka hoohainu | ole i wahi wai, aka, ua eleu !oa iakou i ke ! kauia ana iho a hoi, i oi ae inamua o kekahi ! wa ka hoihoi. oko inakou tho ana mai ka | piko iho e ka mauna a i ke oioina mua, he | eono wale no hor«i, oia hoi, he hookahi hora | ka emi iki īkawa i pii ai. Maanei, kiiihu- | ne mai nna ka ua, a peia i hoomau aku ai j me ki hoomao liilii ne i ka la mnhope iho. ; Hiki nku makou i kahi o Kapena Eiiki i ka ' hora 4 o ke nhiahi, a loaa aku ia, ua makauj kau e hookipa aku ia makou me na kiaha ki ; welaweia. iioi eno nae kekahi poe oka huakai mamua me ke alakai ole, a naiowaie iloko o ka naheieheie ke aianui.a ua poele* ele hiki nni mai ana i kahi o Kapena Eiiki. He mea pono ole i kekahi poe e hoaanoe pii a e hoi mai paha me ke aiakai oie. Mo ka mea, aia iloko o na ulunaheie, heiehulehu ioa na manamnna aianui e hoio ana i o a ianei, na ka pipi nae la mnu aiu lnln, a he mea ku- : pono ole i ka malihini ke hookolo aku nui ia | mau moali, no ka mea, o ke ala hea ]a aua- , nei kana e koho ai. | He mea maikai maanei kc huli uUu iho ; pe a hoohalike ae i ka makou mea i īke ai j me ka Wilkes laua o Kauka G. P. Judd, na i men i pii iluna o uu naauna la iloko o ka i hooilo 0 ka 1940. Ua hanieie Uua ia Kii.auea ma ka la 18 o Dekeinaba, a pii aku la me ka hunkai nui o na uliimoku, na iuina a me na kanaka Hawaii. A haia na ia eha oka pii wawae ana, hiki nku ia iakou iluna o ka mauna ma ka la 22. Un paa oiuni i ka hau, ! a e pa ikaika nna ka nmUui ; « o ka mea , nna anu keia, (thermometer) ua haule iho ia i na po a pau a lakou i noho ai no na hebei donia ekoiu, i ka 13°, Js°', 17°, 18°. | Ua kokoke e pau ioa na kanaka Hawmi ika hnalele mni, a pau nku i ka hoi no ke anuanu loa. Aka, o na ehneha o na luina ine ka hooinannwanui no. Eia ka \V ilkes oielo ma kana buke : "Ua hooniauaku o Kauka P. Judd a me a'u i ka iho no na miie eha. Mnlaila, loaa ia innua ka hapa nui o na ka- ' naka e noho nna iioko o ka bale pea no ka manawa. O kekahi poe o lakou, ua ioohia ī na mai o ka mauna, a o kekahi poe, e iuai ; ana ; o kekahi poe, ua loaa i ka niai hi, a o kekahi poe, ua hele a maopaopa no keia huakai hookikinaia, a na iakou i hoike mai ia'u i ko lakou mau kapuni. e kuhe ana na koko ame na aiualu kamaa oie. Oko lakou nnnaina ia wa, me he poe hapa pegaua la, ua hele na umiumi a ioloa, ua hele hoi na wahi nahu a nekoneko a nahehae—ua ano e loa ae mai ko lukou ano inai e noho ana iiuna o ka moku, nka, he mea e ko'u haaiuiu i ka i ioli uno e ana ae o iakou iloko o ka uianawa | pokole." He elua mau men i mnke rna ia ; pii ana, he iuiwa haole a he kanaka Hnwaii, j no ka mea, o waenakonu ia o ka hooilo. He : pomaikai paha no makou i keia mau ia, no i ka mea, he nui loa na iio pa.i i ke kamaa hao a me nn kekake lawe ukana. ! | Mai ka mooleio mni i haiii ia oku imua o ! oukou maluna ae, e ikeia, aole loa he mea ! keaken i ke kane a wahine paha i maamaa i ; ka holo lio i na miie he 60, ke makemake oia e pii e luakaikai i ka piko o Mauna Loa. i lle holo lio maluhiluhi ana keia i oi ae i ko | Haleakala, aka ma na kiekie no ka meti ioi | aku ai a me ka mamao o kahi e hele aku ai. ! O ka papa helu malalo iho, aole p.iiia ia e kuj hikuhi paewaewa mai: | Mni Ka*lualu a I WaiahinuA .... 7 •* Walohiuu a i Kapapala - - - « - K!>pap*U • Iko Kap««a Kiiki wah» - 0 '• " Kliki ai k« Oioiaa .... 9 .» " ai k» Pik<j Maau* - . . . 16 ♦» Uuioa Kah»kal a ka Flko Mauna 61 MUe. Mai llilo wai a Kilauea £9} taiW) - s<]i Mlle. • KiUu«* a Kapena KUkl .... ll3; .» - Kapeua Kliki ai ka IMko Maaua . - n >• Huiaa ma Hiki mai a k* Piko Mauaa O ke aianui mai Waiohinu mai a KapwpaI la, oia ke kokoke ame ka maik&ii. Aka, ua manao o Kale N. Spencer, kekahi men i pij me makou, malia paha he &ia jK>kole no kekahi, ma Waiohina ponoi ae a i ke kemiono Hema o ka mauna, maloko aku o Kahuku. He manao kona e heie ma ia aia me kekahi poe i inakemake e hele me in, a mnlia paha, be 30 a 40 waie no paha mile ka loihi* a hit kī no ika la hookahi, me ke akihele. ina e oiaio ana keia, aUHa. o Waiohinu ka |pahu , e hoomaka aku ai e holo.

Aole fce pono i kekahi. ke makemake in e pjj iluna o ka mauna, ke oie oia e makaukau no na mea e haiawai mai ana me ia, oia ke kotkoe ino, ui ame ka no*. Ona aaho hoopumehana a me ka leholehu o na huluhuiu, i s i kuka lima nunui. (orer coat) kuka paie oa, ! ioia oa mea i makemakeia no ka mauna. Q i '■ • ke komo hou ana i kapa ke paiu kekahi i ka ; ua, oia ka maikai; n e lawe waie no ia m.aii mea iioko o ka paiki, aole ka hoopiha wale iho i kekahi mau mea e. Okaai no ekolu ' ■ia inaluna o ka mauna, he lawa no ia roai ! Honolulu aku e iawe ai. liia na lilo oka he- ; le aoa : ■ l'ku rooku KiUue* (hoio a ba!i boi a»a:> $24 00 j " Liki iw ka pei aea & boi nui 15 00 ' : Na iHo pakui. ke eilaui ae ka eaaeao e helo i Hilo * i ! j Kan. 550 > Ukn aUkai maoma oai ka $2 001 ka 500 •* 0 ua krkake U*re aī me na kaara b»> enaana, pakahi mai ke $3 00 a ka & 60 ** Ai 00 ke k«D.ika bockshi mai ka Ou a ka 5 CO *' Ni)bo naa ka J3ate H'iOkipa, hookahi po rr« 6 CO Na iik» ea«o ka Luaiai, uai ka fboo & ka 15 , IlaĪMi |«nX> i»U) CO i ka poe hele makaikai, e hoomanao oukou j i ka poe kamaaina nana e hookipa inai ana j ia oukou ma ka aina malihini. i kekahi wa,; he paie ikaika loa mai iakou i na daia e haawiia aku ana, aka, ina hoi e hoi mai oukou lanei, alaila, e pakui aku oo ko lakou aloha, ma ko oukou kuai ana i na buke kii a &oo e | !ae paha, i mea e heopiii paaia ai ko lnkou aioha me ko oukou, a e ioihi ka iauna ana j no na makahiki e hiki mai ana. j Ma keia o hou ana mai nei o ka Pele o ! | Mokuaweoweo, ua ano e ioa hoi ka iua o' ! Kiiauea—i kekahi mau In, piha ioa ka iua o ' j Halemaumau i ka peie a kahe inaiuna, a i ! | kekahi wa aku, aoie loa he wahi huna ahi i ; ! ikeia aku. (ja manao kahi pee ua hui na i | peie elua o Kilauea a me Mokuaweoweo, no | |ka mea, ina e a kekahi, aiaila emi ka a ana 0 kekahi. Ina he oiaio keiu, aiaiia ua hoaioha loa iaua. O ka lua peie o Mokuaweoweo, ina he ikaika ka a ana, e iike iho nei me ko keia, oia kekahi o na nanaina nam ioa i ike oie ia ma keia honua. Oka hiki poiolei ana oka makou huakai iiunu o ka piko, e hoike mai ana ia, he nu hou o ka pii ana, a paie ae i na • lono wawa waie i hoen ae mamua. Aka, o j 0 ka poe i makemake e hoao ma keia ano j hnakai, e mnkaukau mua oia no na keakea, | e like paha ine ka makaukau no na ieaiea o i ka huakai. | O keia moolelo maluna ae, na ka Luna j Hoopuka no ia o keia Nupepa Kuokou i ka-) kauia ma ha oleio haoie a hoopukaia ma ka | nupepa oieio haole o ke aupuni, a ua uinuhi j iai 110 ka pomaikai o ka poe heluheiu o ke i A'uolioa. H. M. Wini.