Ka Nupepa Kuokoa, Volume XI, Number 41, 12 October 1872 — HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO KA HIWAHIWA O KE KOA, HELU ALUA O KA IKAIKA. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO KA HIWAHIWA O KE KOA, HELU ALUA O KA IKAIKA.

j t ' »/«w/iiiei mailoko meii o ka I3uke Ara■ j bia, mai ka olelo I3eritania a ka i olelo llawaii. j —

; MAHELE 11. i — i HEI.U 42. 1 } j 1 1 A hoi, mnmiia iho na« o ko Lo Wa- ! 1 leuu lehei ana aku iuko, ua hoauliee ( enuia mai ku poe eli dala e na Ilikini,; | n e noho ana lukou ina i>a knpatoliakai o 1 l.'i awa kaln a Lo Waleua ina i leie aku i : »i, e milimili like inai ana no lakou a pau | | i ka laau n ke ulii, mo ke kakiili ana hoi, | | v loaa ona moku e holo anu i Farani, ke <»luolu ia mai _e ke Kapena, e hookaaia : Ko lakou mau uku rnoku ma ka noho |u- | welawe ona a liiki i Fnrani, oiai aole a lakou eiala e hookaa aku ai, no ka niea, he koenn mai Inkou na ka make, «a la- : wei.i aku na mea a pau, a koe wale mai; no o ke ola, aka, ua hoopanee loa ia nae j ia uoonoo ana, a e ike auanei kakou, ua ! I< a i i kekahi poe o lakou he pomaikai i. t»i ne, inamuii o ka Lo Walena hana mai- i k;n. ua loaa ia lakou ka hanohano palena j <•!« a hiki i keia wa. | : la Lo Walena ma i helii aku ai na kopu-! [ 'n i kn honua, halaivai koke ilio la ia me! na koeuo iriai na maka pua mai a na Ili- • kini, ua lilo e noe i Kapena moku ka : ninau ana, i ka i ana iho, Pehea ke eiala <> ka maunn ? Pane like mai la nae ua })<>e pio nei, Me nui no ke d»vla o ka mauu », u o ka ilikiui nae ka hewa, ua puu ; ka h ipanui o makou i ka make a me ka lioehuia, a he koenn mai hoi makou mai ka maka mai o ka lakou mau pua pana. : A !<>he ke Kapeua no keia niau olelo, ua Htio e mai In kona helehelena, kaumaha : konn manao, a mīhi iho la oia i kona po-! ho, no ko mea ua hoolilo aku oia i ka ha-; punui o kaua mau dala ma ke kuai ana i na mea ai u me na mea pnnhana, ma ke ! kuai ana aku i ka poe eli dnln, a malaila e huihoiia mai ai na lilo. He ekolu ona ! puka uio ana ma keia hana, a o keia hoi ka maka mun o kona haule ino ann. A o Lo Walena hoi, pane aku ia oia i ua poe nei, Elna ko oukou nui i pau nle i ai na ihkini i ka make ? Pane nmi ia ua poe kanaka nei, He euolu tausini ka nni, a un pau i ka luku ia e na ilikini ka ha- • pa nui, n koe wnle no mak*>u he iwaka-: lua. Pane aku o Lo Walena, lke no ka ■ ka poe iknika ole o oukou. He lohe wa- 1 le no ko'u, iie kanakn ikaika ole ka Fa-| rani, eia ka he oiaio n«», ke ike maka nei i | hoi au ia oukou. ! Ma ke»a inau olelo a Lo Walena, hoo- < makue iho la ko lakou niau maka, a ano na ua helehelena i ka ia nei nona'ku, «ne he mea la e hoao mai ana e hakaka j ine U nei. oiai ua ike aku la no keia i ko | lakou nno, a no 4ta like ole wale no o ko| lakou mau manao ke kumu o ko lakou i hakaka ole «na. Akn, hoopuka mai ia j nae lakou i keia mau olelo, me ke ano; pakike, Ina io no o oe, ina ua pau kela ; poe ilikin» i ka make, a o ka lilo no la ia! o ka maunn daln ia oe. Pane enai ia 0| Lo Walena, Pela no ko'u manao, ina uae e pii pu inai ena oukou ine a'u, a e ikei inaka no oukou i kn'u mau hana mawa- ; ena o na ilikini, a e kaumaha ana no ou-: kou i na haawe daia, a hoi mai i kai nei. \ Aohe nae he mea o lakou a ekemu moi.; Kaha aku ia no keia a pii ana. A haia nku la o Lo Walena, hauwawa ! wale iho la no lakou, me ka i ana ae, Pe-, hea no la e pau ai na iiikini i ka make i kela wahi keiki uuku ; a pau ole ka hoi ' ka make ia kakou, ole ioa aku hoi poha | 'aia, no ka mea, ke ike aku la no kakou, j ua iike loa kana h<*le e hele la nie ka 10- ; j io, a he nalo kana mea e loaa. \

i O ke Kapena nae o ka moku, ke ku nei oia, a ua lohe no hoi i ka 1.0 Walena mau olelo a ene ka ua poe nei, nolaila, i pane oku ai oia i ko i ana iho, He oiaio, e pau io nini anu no no ilikini i ka make i keia la, a hooleahi no mea e pakele oi, he loaa ole aku ia ia'l.i, no ka inea, o ke keiki no keia i pio mai nei ke'lii powa Rineta o Mesiko, a o ia nei no hoi ke keiki a Robiana Lo ma, na alii kaulana hoi o Pelekune a kakou i Ujhe ai mamtia aku nei, o ke kunaka e ukali aku inahope ona, e loaa una no ka pomnikai. Owau uei ; )a, he lana loq }:o'u niauao e pii aku maj hope o ke keiki, aole nae e hiki, oiai ua ipilikia wau, ua loohia kuu malamamoku ji ka mai, aka, he minamina loa nae au i ; ka hele pu ann me kela keiki, me kuu , •.nanao e oiaio eua no kana olelo, a ina la 1 :ua hoi keia poho aua iho nei o'u. A mamuli o keiu mau olelo hoolana a ; ; ke Kapena, koi ae la kekahi kanaka i ko;oa mau hoa, E aho hoi ha e uknli ae kakoumahopeo keiki, a ina no hoi e ko; ole kaiia inau olelo, oia no ke hilahila nna ;no kona wahahee. Ia Lo Walena nae e nanea ona i ka pu, a hiki ma kekahi ivfthi ahua, liuli ae |Ja oia a nnnn i hope, ike mai la oia i ka pii aku o na kannka, noho iho la oia n hult aku la ke alo i kui, e kakali ana hoi; o ka hiki mai o ka huakai kanuka ; a ma : kona helu ana mai i ka nui o ka poe e ! pii aku onn, he 1S wale no, a koe aku o na wahi kanaka i wnha-n mai ai. A no ko ia nei mauao hoi, ua inainu hkou no ;ka iauei n»au olelo kaena, a e alualu mai j ana la e pepehi mai ia ianei, nolaila, na-; nao iho la kem i kana pahi, a uuuhi ae la, a noho hooloiloa iho la oia, a ho-o ae la i kn pahi iwnlalo o kona mau wawne,; a kaknli aku la o ko lnkou la hiki mai. Aia hoi n hiki mai un huakni kanaka nei, pane aku In keu», I alunlu mai nei pahn oukou e ]>epel>i iu'u ? Pane lokahi, enai la iakou, Aole, i pii mai nei uo hoi | makou no ko koi ana ae nei, nolaila, ho-; no mai nei makou ma ka ukali ana, i ike. ai mukou i ka mnke io ana o ka poe ilikini ia oe. Pune mni o Lo W r alena, He ! oiaio, e pau ana no lakou i ka make, ke ; kokua mai nae oukou a pau in'u, alaila,; he holo ko lakou pakele ia kakou. A ma keia olelo n Lo Wnlena, kuemi; iho la ka mannolana o poe nei, oini nolie i nalowale iho ko lakou lihaliha aikenn, no ka mea, he koena nuii l.ikon mai ka make mai a ka ihkini, n he pomai- ; kai wale no ke ola ana. Kunnu aku o kuiu>u mni lakou ia hkou iho e hoi, aohe mnke pii. ■ Hoeu ae lei o Lo Walena no ka pii, a ; hoeu ae la hoi ua poe nei no ka hoi hou ana i kai. A ike o L«> Waleua, e hoi hope oni iakou, pane iho lu oia, E nha ; ana ko hoi oukou ? Kui no hoi e pii ana ; kakou? Pane mni la inkou, Ua kanaiua mai In makoiii, no knu oielo ana mai nei, 0 kakou pu no ke hak'aka me na ilikini.' Pane aku keia, Ua kuhihewn kuu olelo ana peia„ uo ka mea, o ka'u mea i manao ai, na'u no ka iiana, a o ka noho inalie ; waie mii no» h«i ka oukou e nana, n ; ma ka'u olelo, e hoolohe mai ai oukou 1 ma» lakou la, Ina pela. pii makou nie ;oe, aohe makou e hoi. ' Ni«u aku !la no o Lo \V r a!ena, a piiaku ;la mamua. a pii aku la no ho» lakou ne» Imahope. A hala paha elua mile, huli |mai ia o Lo W 7 alena, a ninau mai, Pehea la ka loihi o kahi i koe a hiki aku kekou i ke fina o na ilikini ? Paoe mai la lakou, Pit aku kakou a haia mai kela ahua ia, tke aku no kukou i ka a mai o ; ke ahi iloko o ka ululoau, o ke aua no ia \ 'o ua poe iiil.ini ia. Hoomau aku ia lakou nei i ka pii ana, a hoea ana i ua ahua ne», ike ia iku )a ke ahi i kn « mai. Iho aku !a iakou ma kela huli, nme k» huomau no » k« pi» ann,; a komo aku la i ka ululaau, pau loa ihoi ia ua poe o<si i ka pee, no ko lakou ma*.? i kau Nta t!il&ini, no ka rnea, ua kokoke iloa t kalii o na ilikini, a hookahi nae wajlit kanaka i hoomanawanui aku, a no l;a

nuī ioo o Lr,na inakhu, pee iho In. Ke nnnea waie ia hoi o Lo Walena i Kc Uu. koe imun, « i aiawn ne kn hann i hnpe, aohe o lakou la pii inai. olelo wnie iho la r no oia, Ka ! ua iioi nku nei no kn hos un konaka nei, a ownu wnle nu ka ia e pii nei. Kupeiinha maoii ko hoj keia poe. ia Lo Walena t olelo wnie ne ai, lohe . mai ia ka poe ilikini, naiioio iike inai ia ; iakou ma o a maanei, a ponī in ae la kei ia a puni, a iilo ilio ia lukou i pnpu no ■ ianei. Wehe ae iu naekein i kana pah?, i ' a hoikeike aku ia i nn ilikini, a o ka manawa no la i lele makawalu mai ni na pun pano, a pale ne in keia, haluhu ae In ma o a maanei, a hoomnu aku la n«> oin i kn iw-le ana imua o na iiiKini, ;i hoomau mai In no nne nu ilikini i ka pana ai>u mai i kn lakou mnu pua, me ka hoomau ! no nae i ku emi ana i hope, me ko lakou I nele.pu nae i nu mea hana, a na Lo Wa-I lena wale no kn iiann. Komo kino aku • la oia iloko o nu ilikini, a luku aku la in | lakou me kana pahi wakawaka. n pau loa ! iho la na ilikini i kn make, a iiooknhi wn-j ie no i pakele mnhunehune aku, a nana ■ i holo a hai aku i ka poe ilikini i koe mn ! kahi (inioiao aku, i ka i ana aku, Aole) kakou e pono ke iioi ma ko kakou laa i j keia wn, no kn men, ua pnu loa mai nei i kekahi poe o kakou i ka make. Pane | mai hoi lakou la, Owai mni la hoi na ka- i naka iknikn i pau mai la ko kakou poe i ! ka inake ? Pane aku la keia, He kana-l ka hoi ha e nho in, he wnhi keiki uuku ! waie no, u o ka ikoika nae ka mea nui, j nole i knna mai. Holokiki mai I» hoi ke-' ia poe me ka hoonoonoo ole, a pana mai j la i ka Inkou mau pua, pale ae ia kela [ mu o n maanei, me ka hoomnu no hoi i j ka iiele aua aku imua, a luku aku la i na j ilikini me kana pahi wnkawnka, a pau j lon iho la i ka niake aohe he ahni lono | no iakou. A o kahi kanuka iioi i uknli mai ai | mahopn o ia nei a knhi i pee ni, ike mai | la oia ua pau loa na ilikini i ka make, ua ! holo koke aku la oia i hope, e hai ai i j kona mau hoa peepee nkua, i ka i ana i aku, Ua pau ioa inai nei na ilikini i ka j make mainoino i ke Keiki Alii, n e wiki kakou i ka holo anaaku e kokua pu iaia. Ae mni la kona mau hoa. 1 ko inkou nei holo ana nku a hiki, ej ku ana o Lo Wnena iwnena o na heana| 0 ka poe i make, a liuli mni la oin n pnne i mai In i un poe nei, lnen oukou kahi ij pee ni 1 I'nne mai la un poe nei H»e ka i hoopunipuni, Mnhope mai nei no makou kniii i pn npa ai, nie ka hoomanao ae hoi ( 1 knhi n makou e el» dala ni me na hoa o; makou i pau i keia poe ilikini eaa mni nei nn innkn ! Akoln oukou n mnke i ke ! Keiki Alu o Pelekane ! O keia mau hua-! oieio nae a lakou, he mea hoohoihoi wale no im Lo Walena. Haaleie iho % -la lakou nei ia wahi, a he- j ie imi aku la i ka lua o na ilikini, a loaa . aku e Immnma mai ana no, a heie aku ia ' a hoomoana nui iho la ma kaiii kokoke i ka wahu oka iua. Pnne aku ia keia, E : koino oukou iioko o keia iua, a nana nku ! ina mea o ioko, Pane mai ia lakou. 0> oe no ke komo iloko, a ina no oe e ko- j mo, a iie iiikini no koe o ioko, pepehi aku I oe a innke. Komo aku la keia, a nana ' ae ia ma o a maanei o ka iua, aohe nae he ililkiii» o ioko, he dala a me ke gula ke! ku ps»s!ja ana. Hoi mni la keia a hii mai la ia ia kou, Aohe ilikini i koe o ioko nei, : he dsiia a me ke guln wale no ko loko : nei, lioiaila, e komo oukou a e ohi mai i; ke d iis a me ke gula ? a e kaana ltke ia 1 ka mesi loaa a kela a me keia, mawaena 1 o oukou a me a'u, a o ke koena iho o ke dala iuka nei, na ouknu no is. ■ Ia manawa, o ka iho makawalu ifu> la j no m o ua poe maukauka nei, a huo aku : hao m«ii f i ka ua mea he aiunu, me ka; manio e pau ana ke dala t aiia nae hoi i j ke amo ana liio, ua okt oe i hanane ana kikala i ka auamo i kai, ke heie in l»oi a' uwe «laimaka i ke kula, i ka ua mea o ke:' kaumaha i ke dala a me ke gula. : (Aoie i ptm)-