Ka Nupepa Kuokoa, Volume XI, Number 42, 19 October 1872 — Page 2

Page PDF (1.74 MB)

This text was transcribed by:  Wainani
This work is dedicated to:  Beloved Tutu Man, John Keanu Haili

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

 

NU HOU O NA AINA E.

 

            Ma ke ku ana mai nei o ke kiapa “D. C. Murray,” i ka po Palima i hala, ua loaa mai keia

mau mea hou malale iho:

            Ma ka la 14 o Sepatemaba, ua hoopanee ka Aha Hookolokolo Kiekie o Geneva i ka lakou

hana I hoounaia aku ai e noonoo no ka hihia mawaena o na aupuni o Amerika Hui a me

Bertiania, no ka hihia o ka moku powa Alabama.  O ka nui o na dala e uku aku ai no ka poino o

Amerika Hui, he $15,500,000.  O ia iho la ka piha pono ana o na koina me na ukupanee.  Aohe

no i like loa na Komisina ma na mea a pau, aka, ua hooholoia nae ma ka aoao o ka hapa nui e

koho ai.

            Ua oluolu loa ka Peresidena o Amerika Hui, no ka hookuikahiia ana o keia koina nui. 

Ua ikaika loa ke koi ana no ke dala a me na keneta, e like me ka ikaika o ke koi ana e hoomau i

ke kuikahi me ka enemi ole mawaena o na aina elua.  A ua malama pihaia hoi ka hanohano o ka

inoa o ka aina.

            Ua hiki ae ka luanui Gen. Keremana i Nu Ioka, mai kana huakai makaikai aku nei ia Europa a puni.

            Ua hiki aku o Kale Sumner, kekahi o na enemi ikaika ma na huuolelo ia Gen. Kalani i

Enelani.  Iaia ma ka moana, ua manaoia e koho iaia i Kiaaina no Makesuketa, aka, ua hoole mai.

            Ua hala aku la ka Luna Hooponopono o ka nupepa “Greeley,”  ma na mokunina

Kemohana, e haiolelo ai no ke koho Peresidena, a oiai oia no kekahi inoa, a nolaila, me he mea

la, aole no pana e nele ana kona hookuiia mai e na keakea he nui.

            Ma ka malama o Okatoba nei, e koho ai na Mokuaaina Nui o Amerika Hui, nona na inoa,

Peneselavania, Ohio, Iowa ame Inediana i ko lakou mau luna aupuni iho.  Maluna o lakou e hilinaiia ai ka mea o na Perisedena e puka ana.  He 82 ka nui o ko lakou mau elele e hele ai i ke

koho Peresidena.

            Ma ka la 17 o Sepatemaba, he $15,000 ka nui o na koa a me na luina moku i akoakoa ae

ma ka halawai nui o Pittsburg, Peniselavenia, no ko lakou hoohui ana ia lakou iho, e koho aku i

ka inoa o ka Peresidena ono keia kau aku.

            He lono kai hiki ae, mai Honokaona mai, ua ku ae ilaila ka aumoku o ke Keiki Alii

Rukini.

            O ka nui o na kamaaina o ka mokupuni o Cuba, e paa nei i na mea kaua, ua hiki aku no ia

i ke 45,000.

            He poho nui o kekahi mau hale kalepa ma Bosetona, kai pahola ae.

            He aneane hoopaiia aku paha auanei koe o ka lahui Ilikini o Amerika, no ko lakou hooko

ole i ka lakou mau hoohiki ana.

            Ke kapiliia nei ma na pa kapili moku o Amerika Hikina, he mau haneri moku.

 

No Europa.

 

            Ma ka la i weheia’i ka Ahaolelo o Auseturia, ua hoopuka ae ka Peresidena, o ke ano nui o

 ka na Emepera halawai ana, no ka noonoo i ko Europa noho kuikahi ana ma keia mua aku.  O

kekahi mau lono i pae mai, ke kukakuka nei na Emepera ekolu me ka Pope, e hoopau i ka

ohana Katolika, e hele nei malalo o ka papa Iesuita, me ka hooia aku i ua Pope la, ina oia e

oluolu mai e hana pela, alaila, na lakou e hooponopono i na mea a pau e hololea ai me ke aupuni

o Italia.  Iloko no hoi o ka wa a na Emepera i halawai pu iho nei, ua hui ae ko lakou mau Kuhina

nui, e noonoo no na waiwai e laweia ana ma ka moana, i ka wa e kaua ai, aole pono e hao wale

ia.  Ua manao maikaiia keia kumu, e kukulu ma ke kahua paa loa e hoomanaoia’i. Ua pau iho

nei ka halawai ana o na Emepera, a ua hoi aku na malihini i ko laua mau aupuni iho.

            Ua hoouna mai ke Kiaaina o ka Panalaau o Cuba i ke alii o Sepania, i ke kii o ka

hoonohonoho kaua ana ma Cuba, e pau ai ka poe kipi i ke pio, a ua halawai mai ia papakuhikuhi

me ka hoapono ana a ko ke alii Kuhina Kaua.  Eia ka olelo a ke alii opio o Sepania, E hoopau

koke ia ke kipi, a e hoouna ana oia i na koa he nui nana e hoopio.

            Ua hiki aku ma Ladana kekahi mau luna o ka poe kipi o Cuba, e aie ai hoi i iwakalua

miliona dala.

            Ma ka la 20 o Sepatemaba, ua malama ae ke aupuni o Italia ma Roma ia la, no ka

hoomanao i ka puni ana o elua makahiki o ko lakou noho kuonoono ana ma Roma, ma ke ano

no lakou ia kulanakauhale. Ua hoonaniia ke kulanakauhale holookoa me na kinohinohi o ka

hauoli a me ka olioli.  Ua kipaia mai no hoi ka Pope e ka poe makaikai, aka, ua waiho aku oia

i na huaolelo hoalohaloha, e kanikau ana no ka hiki ana mai o na popilikia maluna o ka Ekalesia

Katolika a me na ino i hanaia mai e ke aupuni o Italia.

            Ua hoouna mai la ka moi o Abisunia, he elele i ka Moiwahine o Beritania Nui, e noi ana,

e komo aku e uwao mawaeua o Aigupita a me kona aupuni, ehoopilikia wale ia mai nei e

Aigupita a me kona aupuni, e hoopilikia wale ia mai nei e Aigupita.  Ua lawe pu aku hoi ia

Elele, he mau leta no Farani, Rusia a me Germania, aka, hookahi no ano o na olelo.  Ina e

hooloheia ana keia noi, e awaawa paha auanei Aigupita.

            Ma ka la 14 o Sepatemaba, ua holo aku ka Peresidena Tiera e makaikai ia luna o ka moku

Kaua Amerika “Sanadoa,” e ku ana ma ke awa o Havare.  Ua hai aku ua Peresidena la i kona

manao i ke Kapena o ka moku, he manaolana nui kona, e hooloihiia ana ka noho’na makamaka

mawaena o ia mau aupuni.  Ua pane kupono mai ke Kapena, me ke aloha mai iaia, no kona

makaikai ana aku maluna o ka moku Amerika.

            Ua hopuia kekahi kana Farani o Edmona Abouta kona inoa, ma Sarabolo, e na

Geremania, a e hookolokoloia ana ma ka la 25 o Sepatemaba. 

            He hoopaapaa ikaika mawaena o Bisimaka a me k Bihopa Katolika Ermeland no ke

kumu o kela hookuke ia ana iho nei o na Iesuita.  Ua keehi iho ka Bihopa ma ke kumu aole

e hiki i na mana aupuni ke keakea i na hana pili hoomana, aka, ua pawela loa mai la ko

Bisimaka aoao ma kana mau kumu.  Ua paiia a hoolahaia ka laua mau palapala mawaena o

laua iho i hooholo ai.

            Ua make ke Alii ka Moi Kale o Suekena, a ua komo aku la ko laila alo alii i ke kanikau

ana nona.

            He 880 ka nui o ka poe kipi o Parisa, i hoahewaia aku maluna o ka moko aolo ohua mai

Brest aku, ma ka la 18 o Sepatemaba.

            Ua panee hou ae nei ke aupuni o Farani i ka lima o kana hooia ana, e uku aku i kona aie,

no ka huina i hiki aku i ka elima miliona hapaha farani.

            Ua hoikeia mai, ma ka hookolokoloia ana o Ilamaku Bazaine imua o ka Aha Koa, me

he mea la, ua maopopo kona hoahewa.

            Ua waiho ke Kuhina o ko na aina e o ke aupuni o Parisa, i kona palapala hookohu

Kuhina, no ka like ole o kona manao me ko Bisimaka.

            Ke pahola la ka mai korela ma kekahi wahi o Peresia, a ke luku hou la he mau heluna

kanaka.

            Ua lono lauaheaia ae, ua make ke Keiki Alii Albrecht, ka Alihikoa nui o na koa

Auseturia.

            Ke houpuupu hou ia mai nei no hoi, e okaikai kuloko hou ana no ma Sepania, na ka poe

pili ekalesia Katolika.  Aohe no paha e ole ana, oiai he poe puni koko no lakou.

            Ma ka hookuuia ana o ka Aha Hookolokolo Kiekie o Geneva, ua haawi aku ia Aha i na

mahalo kiekie ana ia Coon Sclopis o Italia, ke Komisina a ke aupuni o Italia i koho ai e hele, a i

hoonoho ia ae hoi i Peresidena no ia hana nui.  Ua pakui pa ia no e na olelo oluolu, a ua

hookuuia lakou, me he mea la he ohana hookahi.  Ua mahaloia kona hoomalu ana i ka Aha.

 

Make i Aloha nui ia.

 

            Ma ka la 2 o Okatoba nei, hora 11 o ke aumoe, make iho la o Miss Luina, he kaikamahine

i aloha nui, no kona akahai a hoolohe pono hoi na oleloao a kona mau makua hanai.  Ua piha na

makahiki he 16 a oi ae iaia, a hele aku la oia me ka maluhia.  He hi koko kona mai i make ai. 

Ua hoomaka kona loaa haa i keia mai maluna o ka moku kuna Pirina, ma ka la 17 o Sepatemaba

; a mai ia la mai no ke komo ole ana o ka ai a hiki i kona la i palemo aku la ma kela aoao o keia

ola ana.  Aia nae maluna o kona mau makua hanai na naau ehaeha a me na pihoihoi o na manao

kaumaha no ka laua kamalei i hele koolua ole aku la, a moe kau, moe hooilo i ka hale ana i

makemake ole ai no kona mau la opiopio.

            O ke kumu nae o keia make ana ma ka nana aku, mamuli no ia o ke kauoha ana mai a na 

makua e holo aku e ike.  Ma ke kauoha mua ana, aole no i hiki aku ; a palua pakolu ke kauoha

ana mai, aole no ihiki aku, aka, ma ke kauoha hopeia ana mai, ua hooko no na makua hanai, a

ukali mai la ma ka meheu o ka laua pua makamai, a o ka halawai koke no ka ia me ka pilikia,

mae koke iho la ua pua nei, a hala aku la kona nani.  Ke kumakena nei na ohana a pau i pili i na

makua hanai, a ke ike ia aku nei ko lakou hoomakaukau ana e haku i wahi kanaenae aloha nona,

a e hoopukaia ana paha ina ka nupepa ma keia mua aku.  Aloha.

  1. A.        Kamoehalau.

Honalo, Kona Akau, Oct. 9, 1872.

 

NO KE AWA O HONOLULU.

 

La                                            Kai Maloo                               Kai Piha                                             

                                                H. M.                                       H. M.

 

Oct. 20                                    2  00 Auina la              7  00  Kakahiaka

Oct. 21                                                0  20 Aumoe               7  00  Kakahiaka

Oct. 22                                    1  20 Aumoe               3  40  Kakahiaka

Oct. 23                                    2  20 Aumoe               9  20  Kakahiaka

Oct. 24                                    3  20 Kakahiaka          10  00  Kakahiaka

Oct. 25                                                4  15 Kakahiaka          10  35  Kakahiaka

Oct. 26                                    5  00 Kakahiaka          11  10  Kakahiaka

 

 

C . J. Laiana.

 

KA NUPEPA KUOKOA.

HONOLULU, OKATOBA 19, 1872.

 

Ka Waea Olelo ma Honolulu nei.

 

            Ua lohe pinepine no paha ko makou poe heluhelu no ka waea olelo, ka mea nui loa e

hanaia mai nei ma Amerika a me Europa ma ka hoouna ana i na olelo a me na mea hou

mawaena o na wahi kaawale.  He lohe olelo ia, aka, eia ma Honolulu nei i keia wa.  Ua kau

ia aenei he waea olelo e Mr. Eckart, a ua hoomohalaia mai nei maluna o na kaupaku hale, a ua

holo pololei mai kona hale hana gula mai ma alanui Beritania ahiki i kahi o Mr. Kini hana wati

ma alanui Kalepa.  Aia maloko o keia mau hale pakahi, he wahi mekini waea uuku nana e

kakani, a na ia kani liilii e komo aku iloko o kahi e lawe ia aku ai ka olelo.  Ma kekahi mau

wahi, ua hanaia ka mekini a nana no e kaha kaha maluna o ka pepa ; a ma kela a me keia kaha,

he hua palapala ko loko, a ika wa e paa ai ka pepa i ke kahakaha ia, ua ano like me keia:

            O ka poe i maa i ka noho lawelawa waea olelo ana, ua hiki ke hookuikui mai a heluhelu i

ke ano o ka olelo i hoounaia mai ai.  O kela a me keia kaha. ma ke kani wale no e hoolohe ai a

no ia mea, i maikai ole ai ke kakau ma ka pepa, aka, o ka mea i maa i ka lohe ana i ke kani,

hoomaopopo no i ka huaolelo a i ka hua palapala i hoounaia mai.  Nolaila, ano hikiwawe loa

ke hanaia me ke akaka ka waea olelo he mau tausani mile ka loihi iloko o ka wa pokole.

            Aka, e ninau mai paha aunei oukou heaha ka mea i kakani ai ka mekini ma ka hale hana

wati o Kini i ka wa a Mr. Eckart e makemake ai e kamailio?  Eia ke kumu.  Aia he mau wahi

pahu uuku elua ua piha i ka uila ma kela hale i uka a ma ka hale i kai nei.  Ua like no ia uila me

ka uila e anapu mai nei i ke ao uli, aka, he uuku nae keia aohe nui loa, a aole no e hana hewa

mai.  I ka wa e pa iho ai ka waea i keia wahi pahu uila, komo aku la iloko o ka waea a holo aku

la me ka  hikiwawe e like me ka loihi o ka waea.  Nolaila, ina e hoopa iho ana o Mr. Eckart i ka

waea i ka pahu uila holo mama aku la ka uila i kahi o Kiei hana wati.  Ina e hiki aku ilaila,

nana e hoeueu aku i ka mekini a kakani ae la ka mekini.  Hoolohe iho o Kini a maopopo ka

olelo ae a ka waea i olelo ae ai penei:  “ E hoouna mai i ka wati a ka Moi inu ua paa.” Eia ka

Kini i pane aku ai : “Ua paa ka wati a ka Moi a e hoouna aku ana au ia oe.”  Ua hooholoia keia

olelo maloko o ka waea. 

            Ua pau keia i ka hanai iloko o ka manawa pokole a me ka heluhelu ana, no ka mea ua

mama loa ka holo aua a ka uwila mai kekahi kihi a i kekahi kihi, he mea kupanaha loa keia, aka,

malia paha o loaa ona waea no kakou mawaena o Honolulu a me Lahaina, Hilo a hiki loa aku

paha i Kapalakiko, nana e kamaiho mai i pakela aku ka mama, i ikeia na mea e hanaia ana ma ia

mau wahi.  Aole no he nui loa o ka lilo o ka waea mamua o na lilo o ka waea a me ka hoomoe

ana ia mea iloko o ke kai.

 

            KEAUMOKU OKOHOLA I HAALELEIA i ka moana Anu akau i kela makahiki aku

nei, ua loheia mai nei mai Kaleponi mai, ua loaa aku no kekahi poe moku okohola, aole i nanaha,

o kekahi ua nahaha a ua puhiia e ka makani, ua loaa kekahi mau tausani pahu aila maluna o

kekahi mau moku i haaleleia a e laweia ana i Kalaponi, no ka mea, mai laila mai kekahi moku i

hoounaia ae e huli i ua aumoku la i haaleleia’i.  No ke ano o keia kikina, aole he hiki pono ke

koho aku mai keia wahi aku, aka, ke lawe mai nei makou i ka leta i hoolaha akeaia malalo iho

mai a Hale opio mai, i kona luaui makuakane ma keia kulanakauhale, i kakauia i o ka lilo,

mawaho ae o ka Lae Hao, ma ka la 24 o Aug. i hala aku nei, “ Ua hoohakaliaia mai makou e ke

keakea a ka hau, a nolaila, ke hoouna aku nei au i keia leta maluna o ke kuna Uranie e hoi nei i

Kapalakiko ua ano mawehe iki mai ke kula a ka hau i keia kau mamua aku nei o ko kela i hala.

Eia mamua aku nei o makou kekahi mau moku okohola i haaleleia ai i kela makahiki no lakou

na inoa, Illinois, Jerry, Perry, a me R. W. Wood.  Aia mawaho ae o ke kuono Wainright, he 5

mau moku hou, no lakou na inoa, Minerva, Seneca, Thomas Dickason, Reindeer, a me ke kialua

Kohola, O ka nui o na moku i koe, ke ikeia aku nei mai kahi aku o na moku i paa’i, ua

poomuku na kia, a ua ikeia aku la i kapakai a nahaha ka moku.  Ua loaa aku nei kekahi kanaka

i noho ai i kela makahiki mawaena o na kananka hihiu Ilikini, a he kaao loihi kana e kakali nei,

aka, aole i loaa ia’u ka manawa e hui pu ai me ia.  Ua loohia oia i ka mai kewe, a aole paha e

loaa iaia ka oluolu.  Ke manao nei makou, e holopono ana keia kikina.  ua holo imua ka hana

a ke aumoku i ka hapa mua o keia kikina, ma ka pepehi kohola, a me ka uwalo.

 

NU HOU KULOKO.

Oahu.

 

            Ua  HOOHUIIA ma ke ahiahi Poaha iho nei, ma ka hale noho o J. T. Walakahausi Esq.

o keia kulanakauhale o Hon. W. H. Rice o Lihue Kauai me Miss Mere Walakahausi. ke

kaikamahine a ka mea waiwai nui nona ka inoa mamua ae la.

           

            Ua lohe mai makou, o ka ohua nona ka inoa D. Kaukaha i lele ai mai ke kuna

Noonaoulaula aku ma kana huakakai hope, ua pae ola aku la i ka honua.  Pakele kona ola mai

pau i ka mano, no ka mea, ua lohe mai makou, he wahi manao ua wahi la ana i lele ai.

 

            Ma ka huakai mua a ke Kilauea i kaapuni aku nei ia Hawaii, ua aihueia mai ke

keena aku o ke Kupakako, mamua iki iho o ka wa i haalele ai ke Kilauea ia Ainahou, he $200.

Ua nopuia o Kanehaiku no ia hihia, a ua ae i mua o ka Aba Hoomalu i kona hewa.

 

            Ma ka Kilauea huakai kaapuni aku nei, ua halawai mai oia me kekahi pomo, oia ka

hapakue ana o kekahi o kona mau puka ea.  Elua ona hookauluaia ana e ka poino, a no ia kumu,

ua holo mai oia a hookui i ka uapo o Ainahou ma ke ahiahi Sabati iho nei, no ka hiki ole i ka

huila ke kue hope.

 

            Ua hoopomaikai mai ko ka lani i keia mau la iho nei, ma ke kilihune ua ana ma na awaawa ma uka aku o ke kulanakauhale, e hoohanupanupa mai ana i na lau nahele papaa la a ke kau i noke  iho nei. a e hoouliuli mai ana hoi i na naaaina ana aku a ko kai nei.

            KA MOKU POINO. --- O kela moku poino nona iwi pake he 116! I hoolewaia ai e kanu ma ka pa kupapau Katolika, ua pau kana hana no kona poino, a ke makaukau nei oia no ka hoohiki i Kina kahi ana i hoohiki ai lawe pono i keia mau iwi.  Ma ka Poakahi iho nei, ua kii hou ia ae ua mau iwi la, a hoihoiia aku la iluna o ka hale-lana nana e lawe aku.

            HE OIAIO ANEI KEIA? Ua loaa mai nei ia makou he palapala mai Hanalei mai e hai ana, ua ukuia main a lima hana o ka mahiko o Hanalei o ka malama i hala, ma ka la Sabati. O keia no ka mahiko o ka Lunakanawai Kiekie o keia aupuni, ka mea i manaoia aku he kahu malama no ko kakou mau kanawai nana i hoike akea ae, he la kapu ke Sabati.  Ke lana nei ko makou manao, aole he oiaio keia lohe.

            MAKE MA LAHAINALUNA. --- Ma ka palapala mai kela wahi mai maluna ae, ua lohe mai kela wahi mai maluna ae, ua lohe mai makou, ma ka hora 11.45 o ka po Poalima i hala aku nei, Oct. 11, ua make aku la o Kauai opio, he haumana no ke kulanui. O kona mai i make ai, he puu ma ka opu, a he hookahi wale no hebedoma kona kaa ana i ka mai a make aku la.  Ke uwe mai nei lakou no ke Kauka haole ole ma Lahaina, e hiki ai la ke kii kokeia aku, a pakele paha i i ka make.  Nolaila, e pono e nana ia ka lakou kuwo ana mai no ka nele kauka.

            Ma ka po Poalua iho nei, ua lilo e i ka poe Hui o na olelo e, ka makamua o ka lawe ana i ka poe puhi ohe, hoonanea i kela po mahina lailai maloko oko lakou kahua hale lealea (German Club)  ma alanui Emma i keia wa anuanu.  Ma na aina kahiko o ka naauao, he hookaawale lakou i kekahi po e like me ia, i po no lakou e luana a e lealea ai malalo o ke kani ana a na mea kani.  E mahaloia lakou i ka hookomo mua ana mawaena o keia anaina opiopio.

            Me keia ahiahi Poaono, e puhi hou ana ka poe puhi ohe ma ka Emma Kuea, no ka hoolealea ana i ka poe makemake e hele ilaila e hoonanea ai i na leo mele i haulali mua ia e kekeiki olelo e Berger, a i kulaia i na keiki Hawaii.  Ke manao nei makou, he kupono loa keia hoihoi ana i ka Poaono ke puhi ana, aka, o kahi maikai loa e puhi ai, mai ka pa Hale Hookolokolo.  No ka mea, ua makemake pu na kanaka e hoolohe. a eia ka hewa, ha pau lakou i ke kuai ia, e hoolako no lakou no ke Sabati ae, ma ia ahiahi hookahi.

            KA HEIHEI LIO MA KOOLAUPOKO. --- Ua loaa mai nei ia makou mai a S. W. Malamoha mai o Koolauloa, he palapala e hoike mai ana i na lio heihei holo loa o kolaila kahua me ka hooakaka ana i na pili waiwai, aka no ko makou manao, ua kue ia hana i ko makou noonoo, no ke kakahe o kolaila poe ma ia hana uhai kanawai, nolaila, ua kapae loa makou i kona hoolaha ia ana, a ke ao aku nei ma kea no makamaka, e hoopau oukou i kena hana lapuwale a kaili wale a ka buke nui hooweliweli.

            KA HOOLANAIA ANA O KE KUNA HOU.--- Ma ka hola 2 ½ auina la Poakahi iho nei. Ua hoolanaia aku iloko o ke kai ma kai o Ainahou, ke kuna hou o Poka ma i kapili iho nei ma ko laua pa kapili moku, i mua o ke anaina makaikai he lehulehu.  He kona maikai a nani keia, a o kona kii, ua ano like me ko Kate Lee, aka, ua hohonu iki iho keia a ua oi aku na tona mamua o kona.  O ke kona nui paha keia i kopiliia ma ko kakou nei kapakai, a ma ka ike a ka poe kohokoho iho, aole ka e pakele na moku kona e ae iaia nei ma ka holo.  He oiaio ma kona helehelena ke nana aku, aia oia ma ka papa o na kona holo.  Ina e paa loa, o Honolulu nei a me Hilo. O kona inoa I kapaia ai, o Mere Poka.  E mahaloia o Poka ma no ka laua hana.

            HE PUA ROSE HOU. --- Ma ka wanaao o ka la 10 o Oct. nei, ua hanau he pua rose hou, aia he kaikamahine hou. na G. M. Keone, a me Mrs Maleka Kapela, Keone, e mahalo no makou i ke Akua, no kona haawi ana mai i pua rose na maua.

            Ma keia Poalima ae, Oct 15, e haiolelo ana o Mr Napoliona Nihi, no ke ino o ka Waiona maloko o ka luakini o Kawaihao, ma ka hora 71/2 o ke ahiahi, malalo o ka hookonokono ana a ka Ahahui Hoole Waiona Moiwahine Emma, Helu 2. Ke konoia aku nei ka lehulehu e hele mai.

            HE PUAA HANAU KUPANAHA.--- Ma ka la 25 o Sept. ihala aku nei, ua hanau kekahi Puaa ma Manana Ewa, he puaa keia i ano e kona hanau ana.  Ua hanau mai keia kumulau puaa he eiwa keiki, mailoko mai o kekahi o keia mau keiki, he puaa wahine, a me ka puaa kane, o na opea o ke kane ua aneane pa i ka lepo a o ka puna wahine, he mai no kona, kupanaha na hana a ke Akua.

            HE AHA KEIA HANA?--- Ma ke ahiahi poeleele o ka Poaono aku la i hala, ua hiku ae la kekahi poe kolohe i ka tini piula i hoopihaia me na mea hoopahupahu ma ka huelo o kekahi kekake, a hookuu aku la iaia ma ke alanui Nuuanau me ke pahupahu o na mea maloko.  Ua holo pukaka aku kela kekake ma ke alanui Nuuaka no ka puiwa i keia mea kakani mahope ona, aole oia i halawai me kekahi kaa lio e puiwa ai la a nahaha. Aole anei i kukeia hana i ke karaima a ke kolohi, a ina e loaa ia poe e hoopaahao ka pono.

            HE BIPI HAE. --- I ke kakahiaka nui Poakahi iho nei, aia hoi, e holo mai ana kekahi haole Laka maluna o kona kaa waiu i Honolulu nei, aka, i kona hiki ana mawaho iho o kahi o Pauku wahie ma alanui Beritania, aia hoi holo aku la kekahi bipi hihiu, o ka hoolele ana aku no ia mai Kilauea aku ia wa, a oe i ka lio e kauo ana i ke kaa a puka pu ma ka aoao, a nahaha ke kaa.  la la no, ua make aku la ka lio a na kekahi kaa e ne i lawe aku i ka waiu nona ke kaa a me ka lio i hoopoinoia.  Ua lohe mai makou, ua aeia aku ka mea poino, e paniia aku kona mau lilo apau.

            KA WAEA OLELO.--- Ua kaa ka mahaloia maluna o Messrs. Rawson & Eckart o keia kulanakauhale, no ka hoomoe pono ia ana o ka waea mawaena o ko laua mau hale hana maluna aku o na kaupoku hale o na hale he lehulehu a me ka hooholoia ana e ka uila o na huaolelo ma ma ka Poakahi iho nei.  He lehulehu wale o na kanaka e pipili ana ma ka puka aniani o Kini hana wati. e kiai a e mahalo ana i ka hana a ka waea. Ma ka hora 12 o ua Poakahi la, ua paka mai ka olelo maloko mai o ka waea mai ka haole mai ma alanui Beritania, e i ane penei: “Alohamaikai.”  I ka haa ana mai o Kini i keia i kanaka e mumulu ana, ua mahalo lakou.

           

            HAULE I KA LIO A MAKE LOA. --- Ma ka poalima iho nei ua owala ia ke kaikamahine o Uilama L. K. A. o Ewa, e ka lio, a make loa ma ka poaha, ua iho ke kupunawahine me ka moopuna, he kaikamahine maikai no i kai o Laekao, i ka ahaaina , a hoi mai a Halawa, a ma ka poalima ua hoi mai a ma kahi o Kauhi, aole i liuliu ke ko ana malaila, ua puiwa ae la ka lio a haule aku la, a paa ma ka lima o ke kaikamahine ke kauia a kauo ia aku la e ka lio, ua like me ka hapa mile ka loa o kahi i kauoia’i e ka lio, aole nae i make loa, a ua hoihoiia i ka hale nole i liuliu iki ua make loa iho la.  Alohe ino.

            G. M. Keone.

            KA AIHUE MA WAILUKU---  Ma kekeahi palapala mai Wailuku mai e puka ana ma ka pepa o keia la a me na lono e ae i hiki mai, ua ikeia iho, o ka aihue nana i lawe i na lole o kekahi mau keiki mai Honolulu aku nei a me kekahi mau mea e ae o kekahi poe ma Wailuku, ma ka po lealea o ka hale Hoole Wai Ona, ua loaa, hookolokoloia a hoopaiia ma na hewa he lehulehu.  I mea e maopopo ai i ka lehulehu, ke lawe nei makou i keia papa i hoopukaia ae e ka P. C. A. o ka Poalua:

 

 

 

Aihue.                                     Hoopaiia.                                 Uku.

Lole o T. R. Lucas ………….....10 malama hoopaahao me $40.00                                           Lole o Joo. Lucuas …………….  9 ‘ ‘        ‘ ‘            15.00                                                          Lole o Ed. Friel ………………… 9 ‘ ‘         ‘ ‘           12.00                                                      Paiki lio me kaulawaha Everete  18 ‘ ‘         ‘ ‘           40.00                                                Matinikela me ‘ ‘      Delemar   6 ‘ ‘         ‘ ‘           10.00                                                         Huipa kaa Ho, K W Talani  ….   3 ‘ ‘          ‘ ‘           5.00                                                    Holuhuia me kaulaili. M.  Ross.   6 ‘ ‘          ‘ ‘                   10.00                                          Mau tawele, Wilifona  .....................   1 ‘ ‘          ‘ ‘           1.00                                                   Nolaila, ma keia hana uuku a ua wahi kanaka la, ua loaa iaia he hoopai ehaeha nona. Ua loaa iaia kona uku ma ia hana.  E ao mai ana keia I ka ohana o keia ano, he hopena weliweli a ehaeha kona.

            HE HOOKANO MAOLI PAUA. --- Ke olelo nei ka nupepa haole o ka Poalua, “ma kekahi ahiahi i hala aku nei, ua ike aku makou i ka punawai e inu ma Polelewa, e hooia ana e ka poe aole nana i kukulu ma ka mea aole i hookaawaleia nona.  He elua mau kanaka Hawaii e pii ana mamua o makou, i kahiko i ka aahu o ka poe Puhi Ohe o ke aupuni ma ke alanui  Polelewa, a halawai me kekahi haole. Mahope o ka pau ana o ka ike hoaloha ana, pane aku la kekahi kanaka Hawaii; aole ou makemake e inu rama? eia he barani me a’u, a unuhi ae la i ka omole mai ka poli ae.  Ninau ka haole mahea auanei kakou e inu ai?  O maanei no,eia ke kiaha a me ka wai ; ua maa makou i ka inu rama maanei : a pau nui aku la lakou i ka mamala ma ke kae o ka punawai, aka e i aku nae ka mea lea.  I ka hiki ana aku, ua pio ke kahe ana o ka wai ma ua punawai  la.  He oiaio anei, ke loaa nei no ka rama I ke kanaka Hawaii? Auhea ka poe nana ia hana.

Aole i ana ka’u maka peni.

E KE KUOKOA; Aloha oe :

            Eia mai ke onaona o ka pua, a me ke ala o ka rose ke hele hou aku nei e hoao ka ahonui, a me ka lokomaikai o kou L. H. @ he mea hiki keia ke hoopukaia, oia hoi e nana ae ma ka pane poo o keia kukulu manao ana, me ka i ana iho.  “Aole i ana ka'u maka peni.”  He oiaio! He oiaio keia hana ana, ma ke akea o keia lahui, he poe makaainana i hookoe ia, a i kapaeia ko lakou Mana ano Nui, e ka poe a lakou I koho ai.

            Nolaila, ke hoike wiwo ole aku nei au mua o ke akea me ka hookamani ole. e like me kahi ike kupono a ke Akua i waiho mai ai iloko.  Pela no au e luai pau aku nei ia mau mea i mua o kuu lahui, i ike ai lakou ke ano o ka poe a lakou i koho ai, me ko lakou pilau a hohono ino loa imua o ka poe ike e noho pee aku ana e hakilo i ke ano maoli o ka lakou mau hana hookamani hoonalonalo, hoopeepee, uhiuhi laumamane. a pela aku.  Nolaila, he pono e noonoo e Hawaii.             Oiai, aole i ana ka’u maka peni i ka inu ana aku i ke koko, a me ka hala o na Luna makaainana o keia Kau Ahaolelo 1872.  No ka mea, he poe ike lakou, a he poe hoi ua ao ia ma Lahainaluna ko lakou hapa nui.  Eia nae , aole lakou i ike i ka hoopono. a me ka lahui ana aku ma ka oiaio, ke alanui o ka pomaikai, a me ka maluhia, oia hoi ke alanui e ola ai keia lahoikanaka uuku.  Aka ua hele hewa lakou, a o ka lakou mau hana ua ino haalele loa.

Aka, o ka poe i hoaponoia ko lakou mau inoa ma keia nupepa. he poe maikai lakou oiai,ua hele lakou mamuli o ka pono, a me ka ikaika o ka mana piha a hu o ka poe nana lakou i koho aku.

            E like pu me Hon. Keo Kaaka, Hon A. F. Judd Alabati, Z. Poli, E Mikalemi. J Nawahi, Mr. Lonoaea. Oia poe inoa o lakou ka na makaainana i hauoli ai, oiai ua hana lakou i ka pono. A ua hele lakou maka noao o na makaainana o keia lahui, peia iho la e pomaikai ai ka aina, a pela hoi e holo like ai ke kanawai.  A pela iho la e onipaa loa ai ka mana aupuni o ke ao nei, ma na aina a pau, a me na aupuni i makau i ke Akua, a pela aku no.

            Oiai, he mea ole ka mana o na aupuni hana pololei ole i mua o ke’lii o na’lii, a me ka Haku o na Haku.  Ke hookahuli i ka pono a kona niau maka aloha i ike mai ai, i like me ke auhulihia ana o na aupuni kahiko i oleloia ma ka Buke Nui Weliweli ilihia.

            No ka mea, o ka pono a me ka hoopono, oia ke kumu o ko ke Akua noho Alii, pehea hoi ke ao nei, a me na’lii malalo ona.  Oiai, o ka pono, a me ka maluhia like.  Oia ka mea e paa ai ka noho Alii, a o na wawae o ka noho Alii o na alii o ka honua nei e oni ole ai, o ka lahuikanaka no ia.  Oiai, o Hawaii nei ka helu akahi o na aupuni o kea o nei, mamua ae o na aupuni nui a pau o ka honua, ma ka naauao, ma ka waiwai. a me ka hanohano oi kela loa me ka makau pu i ke Akua Nui Weliweli.

            Oia ka mea nana i huki ae a liolio na kihi eha o Hawaii nei a kau i ke kulana kiekie loa i ike ole ia i ke au i hala.  A ke leha makaleho mai nei na maka o na aupuni nui malalo o na eheu o keia Pae aina, me ko lakou mau lia ana, kuko ana, aka, aohe e hiki.  Ua paa i ka Mana o ke Akua oiaio Iehova Sabaota.

            Oiai, o keia aupuni, ua maluhia ma o a maanei, aole pela ma na aupuni nui a pau o keia ao, he mau haunaele nui me ka hookahe koko ma ia mau aupuni, ka powa, a me ke kue aku a kue mai.  Aole pela ma Hawaii nei, oiai hoi, ua pii ka waiwai a me ka hanohano, a me ke kaulana launa ole ma na aupuni nui o keia honua, nolaila, ua hona aku kakou ma o na Lunamakaainana la e hala kona hala ae kekahi mau auamo koikoi maluna ae o ko kakou mau hokua.  Eia nae, aole wahi pilikia i hemo ae.

            Nolaila, o ka poe hana hookamani, a me ka poe kue mai ia kakou na makaainana nana lakou i koho aku, a loaa ko lakou mau inoa hanohano ma ia ano.  Ke i aku nei ka mea kakau manao, he poe kipi lakou, a he poe makee dala wale no, a kiaha rama, a me na mea like oia poe.  O lakou no ka poe kipi i keia aupuni, oiai, o kakou ka mana akolu iloko o keia Pae aina, eia naeua kiela ia kakou a hoopuniia, me he poe pio la no ke kaua. 

            Nolaila, ke o mai nei na lima o ke Akua oia i kekahi poe o lakou.  Ua kui mai ka lono, mai ke kapena mai o Naonaoula moku ua kau pu mai o Hon. D. Kaukaha maluna ona, a he hapalua mile ke kaawale mai ka aina mai, lele aku la oia iloko o ke kai, a ina e nalowale ana oia, alaila, o ka haawina no ia a ke Akua i haawi mai la, mamuli o kana mau hana lapuwale, no ka mea. he hiki no i ke Akua ke hana mai e like me kona makemake i ka poe kue i kona mau kanawai.

            Nolaila, ke hai ia aku nei ka lono mamua. pela no kakou e nana aku nei i na L. M. o kakou i hoi aku nei me na puolo oihana main a Kuhina aku, aka, ua moe aku la o Hon. Kupakei i ke kae o ka lua me ka haumia, aole nae e hiki i kona uhane ke lawe aku i na oihana aupuni ana i kela ao, e inai aku ia mea imua o ke Akua no kona kalaia mai.

            Pela no o Hon. M. Kahananui ka mea i hoailonaia me na oho keokeo, a o kana mau olelo he u-u ma ke kamailio ana, he kanaka makua ke ano, me he aama la ka lenalena o ke kua, a o kona mau hana pono ole a pau, me he mea la na kamalii e omo ana i ka u o kona mama.  I kona hoi ana aku nei i ka home i Hana Maui, me ka manao e lanakila