Ka Nupepa Kuokoa, Volume XI, Number 46, 16 November 1872 — Ka Helu Kanaka ma Hawaii nei. [ARTICLE]

Ka Helu Kanaka ma Hawaii nei.

K like me kn mnkou i hooin nku ūi i | ko mukou poe he)uhehi, mu ka pepa n | | keiu hebedomn i hallo, e hai oku onn makou n nui, no kn helu onn i na kanaka o i Htiwaii nei i keia makahiki, pela hoi ma- ; kou e hooko nei ano, mc ka monao, e ; apo mai ana oukou a noonoo iho me ke ; akahele, a i ka na e hiki aku oii ka pepa | pni hakahakn, alailn, v hoo|Mhnio a lawa ! pono nn mea i inakemakeia. j Un *vnihoin mni imua o m&ikou eke I ! Kukauolelo a ka Papa lloonaauno, keka-1 ; hi o ka pepn pni hakuhuka a me na ku« ! hikuhi ur:a i na iuun m ka Papa i houko- ! hu nku ui no ka lnkou mea e hona aku ni. | Ua hoomnopopo nr> paha oukou, he koj nnwai ko kukou e wniho nei, e kauoha ann i ka Oihana Ao I'ulapela, e heluia na knnaka o keia lahui « keia a me keia aono mnkahiki. Nolaila, ua piha na makahiki | eono mai ko kakou helirhope ia ann ms , ka makahiki 1866 a hiki i keia wn. O ke nno o ka pepa pni hakahaka, he , pepnia i pniia me na liuaolelo moakaka, a } i kawn e wehe ae ai kela a me keia, e J hnmama n»ni ana imuu ona ka papa kuhij kuhi, me ua huaolelo Beritania u Hawaj ii. O na mea au e ike ai, maho]xs iho o ka heluhelu ana i nn olelo mamua »e, e loaa ana tm kolamu i hookaawaleia malalo o nn poo penai- <( Na inoa, ! ' oia hoi kahi e kakau ai Iko poo o ka ohana i kona inon a n»e ka poe e moe pu ana ma!oko o kona hale, i Im po o ka la 27 o t)ekemaba ae nei. M« ka akau ae, ekau ana ke u kama" oia hoi ke tno, ina paha he kane ahe wahine. Ma ka akau ae o ke kama, ke kolamu nooa ke poo, u Na 1 makahiki," oia hoi k» hai ana i ko ke kanaka mau makahiki. Ma ka akau ae, oia ke poo t <l MBreia/' m hoi, iua paha ua mareia a tuare ole w» M« ka nkau ae, ke 4 One hanao." 11« ke ko{ai«>tt hope loe, k^ 4 4i Oihaoa lawelliiwe»*' oia hoi, fc* ■" _ (awe - ' : Aia ~ Eela mao poontataM ievi i^%ra^°*^ b<» lOMHI !uirtltf»oit ia, aiftUto o k* Wn«»t, <ioot ■ Doo| «Kaml* V ipwMm* 1«

" et<sa, "kane a me wahiae,' 8 oi» hoi. «ut | \ * * ? . he kane» e kiko i kahi anlalo o l.e kane," ; a peia oo hoī ina he wahine. M«l»lo o ke | kolamo aei oooa ke poo, **N« Makahi-1 ki," he mao kolama iiilīi iho» **Keikik»-j ; oe malafo o 6 makahiki"— iK Kaikamahi- ; f ne malalo o 6 makahiki"—»" Keīkikaae | mawaena o 6a me 15 makahiki"—'-Kai-1 kauiahioe niawaena o 6 a me 15 maka- j hiki. , '~"He kane iwaena o ka 15 amo | ke 40 oiakahiki"—"He wahine iwaeoao! ■ ka 15 a me ke 40 makahtki"«-j- < 'He kane \ maluna ae o ke 40 makahiki"*—"He wahine maluna ae o ke 40 makahiki M Ma- ; laio o ke kolamu noi, nona ke poo, ' Ma- 1 reia/' o keia mau kolamu iuiii iho,—He ' kane ua mareia—He wahine ua mareia. ; i Malulo o ke koi;imu nui ' One haoau," 0 na kolamu iniii iho, penei,—He kane | kanaka maoli—He wahine kanaka maol». | He iiapahaoie kane—He hapahuoie wahi- j ' ne—He pake kane—He puke wahiue. ■ Hanauia ma Hawaii nei, he haoie na uiakua—He haoie Ainenka—He hnole Ber tania—He haoie Geremanīa— He haoie | FarHf»i--He haole Pukiki—He haoie oo keknhi aina e ae. Mnialo o ke kolamu i nui nona ke poo, '-Oihana Law/iawe," na kohioiu iiiiii ihr>, penei,— pule-—He Kumukula—He Kahumi lapanu i laikiniiu—He Loio—He oihaoa kalepa—He oihann hana iima ; oiiiana maiii aiuu—He hana ku makahiki. He mea kuieaun uinn. : 1 mea e pono ai ku hoopiha ona o keia i : papa i pai-hakahaka, ua kenaia ke poo o ka ' haie e kakau moakakaia ka inoa o kela a ! keia wahine, a keiki hoi, i inoe ai iloko 1 ■ o ka hale i ka po o ka o De-: keniuh.i, 1872, ma ke kolaiōu ma ka aoao hema o ka pepa i pai-hakahakaia ; a e kiko ' ia no'kela me keia inoa, nn mea i ninauia, j ma ke kakuu ana iho ina kela me keia kola-1 inu, i piii ai na ninau I kela me kein inoa, i kaha e lika me keia, 1. Ua hoouna aku ka Papa i na kuhikuhi, | ana i na iuna ī hookohuia, a i inea e ike iike ■ j ai kakou, eia inai no na wehewehe ana i ke- | ! la a ine keia lunn pakahi : I O ke koho ann, no ana, a ine ka hoopono-; pono ann i kekahi poe kupono iloko o ka | Apann, i n»au hope nou. - ! 0 ke kena aku i na Hope ou e waiho aku ! 1 kela hnle keia hele, a puni ka Apana i ke«; , kahi o na pepa i pai-hakohakaia e ka Papa Hoonaaauo, a e hoolako aku ai hoi, mamua i ae o ka la e kohoia'i no ka helu ana i na ; kanakn, oia hoi ka Poalima, la 27 o Dekejraaba, 1872. | O ke kena aku i na Hope ou e^hiuwH i ha pepa i pai-hnkahakaia, i waiho mon ia'i e I lakou i kela hale keia hale a puni ka Apana, ii ka la iho o ka ia i kohoia'i no ka ]he|u ana i na kanaka, a iawe pololei aku ka ; Luna ia oe. Na ka Luna e houluulu, a e hoooponopoi no i na pepa i pai-hakahakaia, a i hoopihaia I hoi i kela me keia haie, iloko o kekahi pepa j i pai-hakahakaia, a ka Papa Hoonaauao e , I hooiako aku aku ai no ia mea, a hoouna ko- | ke inai i ka oihana nei i ua papa 1a i houluuiuia, ke paa iho. 1 ka wa a na Hope e kii aku ai e ohi i na jpepa i pai-hakahakaia, i waiho mua ia, aku iii <e iakou i kela me keia haie ; ina e ikeia, ua hoopiha ole ia kekahi e ke poo o ka hale, liahi i waihoii nku ai, no ka hemahema, poina, a no kekahi kumu e ae pahi, olaila, na ka Hope Luna no e hoopiha i ua pepa la, uo oa poe a pau o ka haie, n\arauii o ka ika i ioaa iaia ma kona ninaninau ana aku i ka , poe o ka haleoia manawa koke. £ kahoia ana ma Honolulu kekahi Hope—no ia hana wale no—nana no e waiho nku maluna o keia a me keia moku holo pili aina, kekahi pepa i pai- hakahakAia. A I na ke Kapena, a Malama-moku paha e hoo- j piha i ua pejjp. ia no na poe a pau inaiuna o j | ka moku, oiai e holo ana paha i ka nioana, i | e ku ana paka i ke awa, i ka po Poalnna, la i 117 e Kekemaha 1572. E malama pooo na I Kapena o ua moku la i na pepa i pai«haka* 1 hakaia, i hoopihaia maluna o ka moku, a i hiki i ka manawa e kiiia 'ku ai ma Honoluiu e ka Luua i kohoia no ia hana. 1 E kalafu likeia 'ua ma na wahi a pau o ka ' F'ae-aioa» o na kanaka, i k» po o ln PnU|g|U 27. 1372. J 1 ki ana o na pepa pai hakaha-1 ka, i ka wa i hoolahaiaH ua kauohaia na poo 0 keia me keia ohana/e maiama loa i ue, mau < pepa la, a hiki i ka wa a na hope luna e kii) mai ai. Ke manao nei makou, he papa heiu moaleaka keia i kona wa i hala ae, noiaiia. i ka j «a e loaa aku ai i na hale a pau, na ki pe-! pi pai hakahaka no e wehewehe mai nona | ifc o ma ka heluhelu aon a hoomaopopo iho, j 1 keln me kei» . j E maioma ioa hoi na poe o na ohana, aole. e kakau waie iho maloko o ka pepa pai ha-! kohaka i loaa ia lakou, i na inoa o ko lakoa | mao ohana e noho kaoliīiii aoa i o ia nei, o | ou inoa wale oo o ka poe e moe aoa o kii hale, i ka po o ka Poaiima, la 21 o De* k<i«u>b* u i 'Hli p»*i»»fcoo 1 , o»a|M b»I m* lm« b «ikOMMha*.

| Me keia inau «ehewehe, ke maaao aei I makou e hooki, m e paleiii mai hoi i«a iooa | o na Looa i hooko&oia e ka Papa, aa kela \ a mt keia apeoa. ! HAWMI— | Hilo. .1 R H. HiieMk, ' Pm ...LKih», , £*«.. Jr.Sp«**r, t Eooa Hem aai. Keaa. Akaa : . J. G Ho«plS, K»baJ« Htm*. 8P Clulli»pK*t*. : | Kob«U Abi R*nL £ BobJ, | isAfitakaa G. W. D. Haiea»aaa. ; I MACI— . : i Lataiiift H. Ex. P. i ! Waiehu & W»iht* W. P. { Walkapa & W*ilak« H. W D» a iafe, ] Hoaaaaia Knh. Kerd. G. EL WhiMl» Hm» A. L'noa, . Maka»*..... M. K-.pil»,t MOLOKAI— 1 Molokai RW. Mqrer, v LANAI— Laaai, W. M. G;bcoa, OAHU— j Kooa (Hoaolala) W. Jas. ; E*a & Waianae EoookieloeU, j | Waiaiua F. Anderam. | S Koolaoloa. W'. C. L»d«, I i Koolanpoko J. P. Kwnai, ! KAUAI— j Waimea...... V,KgsdMß, # > - ; | Koolāa & Haoalei D. i ! NILHAU— ; | Mibau F. Sioelair. |