Ka Nupepa Kuokoa, Volume XI, Number 47, 23 November 1872 — Page 4
| This text was transcribed by: | Kamaka Meringolo |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
KA NUPEPA KUOKOA
Edena.
Leo.–The land of Eden.
Fresh Laurels, p 22.
1.
Edena e ! ka aina lai !
Maluna lilo, ma o ae
O na mea eha, hoouwe
I pili i ke ola nei.
Edena ! aina pomaikai !
O kahi pono e maha'i ;–
Edena e ! iini au
E lilo no'u kou malu mau.
2.
Edena e ! ka aina ao !
A uli, nani, maemae mau !
Iini no ka poe luuluu
E komo ae a maha pu.
Edena aina malaelae !
I piha i na hua maikai !
Hoolu pono kou mea wai,
Kou mau laau kou malu mai.
3.
Edena, aina lani e !
Aole loa e ulu ae
Kekahi ino ma kou pa.
Aole wela i ka la–
He olu, malu, maha no
Na kini komo iloko ou.
Edena e ! iini au
E lilo no'u kou malu mau.
HAWAII.
Mele Ahiahi.
Leo.–Evening Song.
Fresh Laurels, p 10.
1.
E ole e, ke kau ka po,
Pouli e, pouli e ;
A puka ole na hoku
I ao lai, i ao lai ;
He ao ma o, aole po,
Aole la me ko kakou,
Iesu ka La, a ao mau no,
Ole po, ole po.
2.
E ole e, ke kau na u,
U luuluu, u luuluu ;
Lohea ka pule ia Iesu,
Pule u, pule u–
Aloha iaia, a ike no
Ia ao maikai a lama mau ;
A hiki ae kakou i o,
Pau na u, pau na u.
HAWAII.
Ka Haawina a Rev. D. B. Laimana,
I HELUHELUIA I MUA O KA AHA
Euanelio o Hawaii Hikina,
Okatoba 18, 1872.
"He hoike no ke aupuni o Tureke."
O ke aupuni o Tureke, aia no ia ma ka Hikina Hema o Europa, a ma ke Komohana o Asia. Ua aneane like hoi kona akea me ko Sepania, Farani, a me Geremania ke hui pu ia. He 25 paha, he 30 paha miliona kanaka ma ia Aupuni.
O ke Alii Nui ua kapaia ka Suletana Nui. O kona manao, oia ke kanawai nui maluna o na 'lii, a me na kanaka a pau. Ua like kona mana maluna o na mea a pau ma ia aupuni, me ko na 'lii ma Hawaii nei, i ka wa o Kamehameha I, a mamua aku. Aia ma kana olelo wale no ke ola, a me ka make, o na 'lii a me na kanaka. Pela ke kanawai mai ka wa i lilo kela aina i ko Tureke poe, a i keia wa e noho nei kakou.
No ka launa pinepine ana nae o lakou me na kanaka o na aina e, i na makahiki he 50 a oi i hala ae nei, ua ano e iki na hana i keia wa, ma kekahi mau mea, e like iki me ke ano o kekahi mau hana ma Hawaii nei malalo o Kamehameha III, i ka wa aole i kau ia na Kumukanawai, a me na kanawai maopopo i loaa maanei iloko o na makahiki he 25, he 30 paha, i hala ae nei. A o na olelo kuikahi hoi i hooholoia me na aupuni e o Europa, a me Amerika, ua lilo i mau mea e malu nui ai ka noho ana o na haole ma Konisetaniko, a me na wahi kokoke; a he mau mea e pono iki ai hoi ma na wahi a pau o ke aupuni.
O ka hoomana o kanaka ma keia aupuni, aole he aoao hookahi wale no. Aia mamuli o Mahometa ka hapalua paha o kanaka. A o ka nui o ka hapalua i koe, ua hapa ia he poe Karistiano. He poe Karistiano ma ka inoa wale no nae ka nui; a ua mahele ia he poe okoa, a he poe okoa, a ua kapaia mamuli o ka inoa o ka aina kahi i hanauia'i ko lakou poe kupuna kahiko, a i ole, mamuli o ka inoa o kekahi kumu kahiko o lakou; oia na Helene, na Aremania, a pela aku, a he poe Pope kekahi. Aole mea i kapaia he hoomana kii; aka, ua naaupo maoli nae ma na mea o ke Akua, a me ko lakou uhane iho. Aole Baibala ma ko lakou lima, aole i paiia, aole hoi i maheleia i ka lakou olelo. Ua nele pu na kahuna a me na kanaka i ka Baibala ole. He Baibala kakau lima ia malaila. Ua nele loa nae ka nui o na kahuna i ka loaa ola; a pela no mai kela hanauna a keia hanauna. Eia hoi kekahi, ua loli a ano e loa ka lakou olelo i kela wa, a ano e i ka wa i kakauia ka lakou Baibala. Nolaila o na kahuna i loaa a heluhelu i kela Baibala, ua heluhelu me ka loaa ole o ka manao. Aneane like lakou me kekahi poe keiki ma kekahi mau kula Beritania ma Hawaii nei mamua; heluhelu maopopo iki no ma ka olelo Beritania, me ka nele loa i ka loaa ole o ka manao.
O ka poe Aremania, ka poe Helene, a me ka poe Pope kue kekahi poe i kekahi poe. He hoopaapaa no ke kuleana o ka Pope e lilo i luna no na ekalesia a pau o ka honua nei a me ka ole. Hooia ka poe Pope, a hoole ka poe Aremania, a me ka poe Helene. Aka, ma ka hana ana, a me ka hoomana, ua aneane like lakou. Ua pau i ka naaupo, a i ka pule ia Maria, a i na kanaka i make i ka wa kahiko. Ua hilinai nui ma ka hana ana i na mea i ike maka ia e kanaka, mamuli hoi o na kanawai i ao ia ma na kaao o ko lakou poe kahuna, aole i ao pono ia lakou no Iesu a me ke ola ma ona la. Ua lako lakou i na kea gula, dala, keleawe, laau, a me na kea e ae; a ua nele hoi i ka manao maemae, a me ka paulele ia Iesu Karisto. Nolaila, ma ka inoa wale no he poe Karistiano lakou. Ua bapetizoia, ua ahaaina ekalesia, a ua mareia e na kahuna; aka, o ko lakou no ana, aole ma ke ano haipule oiaio ia, nolaila ua like ka inoa Karistiano i mea hooheneheneia e na Mahometa oia aina.
I ka makahiki o ka Haku 1820 paha, oia hoi ka wa i hiki mai o Binamu ma i Hawaii nei, ua hele elua misionari Amerika i Tureke. Ma Suria, ka aina kahiko o ka poe Iudaio a me ka Iseraela ko laua hele ana. Parsons a me Fisk ko laua mau inoa. O ka laua hana nui, o ke kaahele, a makaikai me ka hai aku i ka ke Akua olelo, a e imi i akaka na wahi pono e noho na miaionari. Aole liuliu make o Mi. Parsons, a ua pani ia kona hakahaka e Mi. King. Ua hooikaika laua ma ka hana a ka Haku, ua launa a kuka pu me na kahuna, a me na kanaka, me ka hai aku i ka olelo ma kahi i hiki, a me ka hoolaha i na palapala.
I kinohi, aole manao na misionari ma Tureke e kukulu i ekalesia hou malaila. Ua manao e kokua i na ekalesia kahiko ma ka hoonaauao ana, a me ka hoolaha ana i ka ke Akua olelo, i lilo ia olelo i kumukanawai no na kahuna, a me na ekalesia, alaila, pau ka hana a na misionari. Aka, i ka lakou hana ana mamuli o ia manao, ua ikea, aole i makemake na Bihopa i naauao na kahuna, a me na kanaka. Ua makau loa lakou i ka laha ana o ka ke Akua olelo. A heluhelu kekahi i ka Baibala, a pule i ke Akua wale no, aole ia Maria; ua pepehiia, a ua hahao ia iloko o ka hale paahao e ka Bihopa nui o kekahi ekalesia; a paa malaila 4, 5, 6, a 8, paha makahiki, a make, me ka hunaia o ka wa i make ai.
A maopopo aole i malu iki ka noho ana, a me ka hele ana o na misionari ma kela a me keia wahi o Tureke, ua hooikaika nui lakou e mahele a e pai aku i ka olelo a ke Akua a me na palapala naauao e ae ma ka nui o na olelo o kanaka ma ia aupuni, oia hoi na olelo Helene, Aremenia, Tureke, a me Arabia. Ma Melita, kekahi mokupuni no Beretania iloko o ke kai Waenahonua, oia kahi i paiia na palapala i kekahi mau makahiki, a ua hooili ia aku malaila aka a i Helene, i Konesetaniko, a i Suria, a i kahi i hiki aku ai. Ua noho a ua hana hoi kekahi mau misionari ma Suria, a me kekahi mau wahi e ae iloko o Tureke ma Asia. A 2 makahiki ka pai palapala ma Melita, alaila lawe ia na mea pai a pau i Semurena, kahi kulanakauhale nui o Tureke ma Asia. A ia wa kokoke iho ua lawe ia na mea pai i na palapala Arabia i Beiruta, kekahi kulanakauhale nui ma Suria. Malaila no kahi pai ia na Baibala, a me na palapala e ae no na miliona kanaka he lehulehu loa i ike i ka olelo Arabia a hiki mai i keia manawa. A ma Semurena hoi ua hoomau lakou i ka pai nui ana ma na olelo e ae a hiki i ka wa a lakou i hoi hoi aku ai i na mea pai i Konisetaniko. Oia hoi kahi e noho nei ka nui o na mea mahele Baibala, a hana i na palapala he lehulehu ma na olelo o kela aupuni. Ke pai nei lakou ilaila i na Baibala, a me na palapala e ae. He 10 miliona aoao a oi i paiia i ka makahiki hookahi; a o na aoao a pau i paiia e lakou mai ka wa i hoomakaia'i, he 300,000,000 paha a oi. Ua lawe ia a ua heluhelu ia na palapala e na kanaka ma na wahi he lehulehu. (Aole i pau:)
Na Nu Hou.
Ka makemake nui ia, e lohe i na nu hou. Ke ano ia o na Atenai, e hai aku a e hoolohe i na mea hou. Ko kakou ano like paha ia.
Heaha la na nu hou ?
1 Hele mai kekahi kanaka Hawaii i ko'u hale i keia mau la e ika ia'u. Ninau aku la au, ua loaa anei ia oe kau palapala kauka ? Ae, ua loaa no. Nawai i haawi mai ? Na ka Papa Ola. Ehia makahiki i ao ai oe i ka oihana kauka ? Elua. Owai ke kumu ? Kauka Judd. Ae, he kauka akamai ia, he kauka misionari mamua, he kauka alii hoi.
Ehia oukou, na kauka hou ? Aiwa. Nui no; Ua loaa anei ka Palapala Kauka ia oukou a pau ? Ae. Mahea oe i hoonohoia'i ? Ma Kawaihae-Uka, a hiki hoi i Kawaihae-Kai, a Puako. He pahu laau haole anei kou? Ae. Nohea ? Na ka Papa Ola mai no. Nawai e uku ia oe no ka lapaau ana ? Na na kanaka no, ka poe mai, me ko lakou mau makamaka, ka poe i kii mai ia'u e lapaau. Maikai ia. Pono ka poe mai e uku i na kauka, e like me ka poe e ae i uku ia ai no ka lakou mau hana.
Pomaikai au, wahi a'u, e pau ana kekahi lahi o'u. Nui ka poe ma Kawaihae-Uka e hele i Puako, i kii pinepine mai ia'u i laau lapaau no lakou. Pilikia au ia lakou, me ka poe mai e ae he nui wale. Hoomaka au e kakau i manao no ke Kuokoa, no ke Alaula, a e haku paha i Mele no na kamalii, a me na Nupepa paha, ka hoomaka koke no ia paha o ka pule ana mai o ka poe mai, a o ka poe kii mai i laau no na mai. Aole pau kahi manao e kaku ia ae. Haalele no a lilo i ka niele i ke ano o na mai, a i ka noonoo i na laau kupono, me ke kaupaona, a wahi a paa, a kuhikuhi i ka hana ana, a kuawili i maopopo loa. A haawi aku me ke aloha pu. A hoi au i ke kakau manao a mele paha. Auwe ! Ua nalowale kahi i koe. Heaha la ? Noonoo a loaa paha, ina aole ka manao mua, he manao hou paha–a kakau hou no–a he mau minute paha, a e hoea hou mai ana he kanaka i kii mai i laau lapaau. Nohea mai oe ? no Kohala Akau; no Niulii mai. Kahaha ! loihi maoli; aloha ino ! Owai ka mea mai ? Ka'u wahine. Heaha ka mai ? He mai ino loa, he kaokao paha. Aole auanei he kauka malaila ? He kauka no–aole nae he laau; he laau hoi, aohe mana, aole ola, a ma ka uku hoi e loaa'i. A haawi au i ka laau; a hoomaka hou e kakau i ka manao no ke Kuokoa. Aole liuliu, a keakea hou ia mai. Pehea la e paa ai kahi manao, a mele paha no na nupepa ?
Olioli au i ka lohe i keia nu hou, he mau kauka Hawaii i hoonohoia ma Kohala Hema, a Kohala Akau, me ka hoolakoia i ka laau haole, a e lapaau ana ma ke ano haole no. E emi ana ko'u luhi, e mahuahua ana paha ko'u manawa e kakau manao a mele
Ko'u makemake nui ia.
Loihi loa ko'u lapaau ana i na kanaka mai Kohala a Hamakua. Ua 40 makahiki. Ua loaa no na kumu Hawaii, na kahunapule Hawaii, na Lunakanawai Hawaii, na Loio Hawaii. No ke aha ka loaa ole o na Kauka Hawaii ? E hauole e ! ua loaa ! ua loaa !!
E na Kauka Hawaii, keia poe hou, na haumana a Kauka Judd; e kupaa ma ka hana pono, mai hele lalau. E noonoo pono i ke ano o na mai, i na laau kupono, a e lapaau pono no me ka paupauaho ole, me ke noi aku i ka Haku e hoolilo i ko oukou lapaau ana i mea e ola'i ka poe i lapaauia.
Oukou no hoi, e na kanaka Hawaii, e kii i keia poe kauka hou e lapaau ia oukou ke loohiaia i na mai. E hoao ia lakou. Ma ka hoao ana e mopopo ai ko lakou ike, a me ke akamai, me ka hoomanao, ma ka lakou hana mau ana e loaa'i ka makaukau a me ke akamai.
Mai hoowahawaha i keia poe hou, a makemake e hoomauia ka lapaau ana ma ke ano kahiko, ano hoomanamana.
2 Ua kukuluia ka Aha Hookolokolo Kiure, ma ka hale hookolokolo ma Waimea, Hawaii. He Aha Hookolokolo keia no ka mokupuni Hawaii a puni, ke loaa na karaima, na hihia kupono e hookolokoloia ma ka Aha Kiure.
Ma ka la 6 o Novemaba, ka wehe ia 'na o keia Aha. Pau koke ka ka hookolokolo ana i kanaka Hawaii; aole nae he kanaka Hawaii, he Pake nana i kakau hewa i ka inoa o hai e kikoo ana i wahi lole, ua like ke kumukuai me na dala elua me ka hapalua. A ua hoopaiia hoi oia. Oia wale iho la no ka hookolokolo ana ma ka la mua, a hookuu loa ia na kiure Hawaii, a hoi aku la. He haole ka i hookolokoloia ma ka la elua, a no ka like ole o ka manao o na Kiure haole, aole hiki i ka Lunakanawai ke hooholo; ua hoihoi ia ka hana hou ana ma ka aha kiure ma Hilo iloko o Mei. Pau iho la ka hookolokolo ana. Nani e ! Hemolelo io.
Hawaii o Keawe iloko o keia malama. Uuku loa na karaima nui. He mau karaima no e like me ka hana, a kuai, a ona rama ana, a moe kolohe, a noho manuahi i hookolokoloia e hoopaiia ma ka aha hookolokolo Apana. Aole nae i nui, uuku wale iho no. Me he la ua paa iki ka diabolo i ke kaula hao i keia manawa, a e lanakila ana ka pono. Nolaila, ka manawa keia e ala mai ai na kanaka o ke Akua, a e hana, e kii, e hoohuli i ka hewa, a e hoihoi mai i ka poe auwana.
3 Ke hele mai nei ka poe ana aina, e ana i ka mokupuni o Keawe. He Nu Hoi keia. Ua ana ia na kuleana, na aina kuai, na aina konohiki, mamua. Ua akaka ia hana a ka poe ane aina. Aka, ke hookaakaa nei na kanaka i ko lakou mau maka nui, e nana i kela hana hou, Pehea la e hiki ai ke ana ia keia mokupuni nui ? Mahea la e kukulu ia'i na lepa, na panana, a e hoolei ia'i na kaula hao ? He poe akua paha lakou nei na Keawe i hoouna mai e ana i kona mokupuni. Aia la, ke ku la kahi lepa ma ka Puu o Holoholoku. Maunakea i koe. E ku ana ke kahi lepa ma kona piko. He hana uuku nae keia, ina he poe hooilina kakou na ke Akua, he aupuni ko kakou, he aupuni nui, a hiki ole ke ana ia, oia hoi ke aupuni o ka lani.
HAWAII.
Rock of Ages (Pohaku Kahiko.)
I kekahi Sabati, komo kekahi kanaka ona rama iloko o ka luakini, a noho kokoke i ka awai. Komo oia i ka pau ana o ka himeni mua, a nana'ku la ke anaina ia ia me ka lole weluwelu, a me ka hikaka o kona hele ana.
Hoomaka ke kahunapule i kona haiao; aka, aole liuliu, a hiamoe iho la keia malihini, kalakala loa kona hanu ana, a ane nalowale ka leo o ke Kahunapule. Hele koke mai kekahi luna ekalesia e alakai ia ia i waho.
"E waiho ia ia pela," wahi a ke kahuna; "aole au pilikia ia ia. Ina pilikia oe ia ia, pono ke hoomanawanui iki; manao au e lohe auanei oia i kekahi mau @, ka mea e hoohuli ia ia ma ka pono. Aole pololei kona manao i keia manawa. Aole akaka ia kakou ka mana i alakai mai ia ia maloko nei. I ko'u manao ua hoouna mai ka Haku ia ia."
Ua hiamoe ka malihini a pau @. Aka, o ke kani ana o ka Ogana nui, a me na leo o ka papa himeni, oia na mea i hooala mai ia ia. Ku koke oia ma kona mau wawae, haka pono mai la i ke anaina mai o a o. E Himeni ana lakou i ka leo kahiko, "ROCK OF AGES." Noho iho la ia ilalo, a huna i kona papalina me kona mau lima. Owai ka mea ike pono i na mea ana i hoomanao ai ia wa ? Ua mopopo kona uwe ana, no ke kahe ana o kona waimaka. Ua lohe oia i ka pule hope, ikaika ka noi ana, i mihi na mea a pau iloko o ka luakini, a imi koke i ka Haku, i kalaia ko lakou hale, a loaa mai ia lakou ka maluhia.
A Sabati hou ae, hele hou mai la ua kanaka la i ka pule. Hoolohe pono oia ia la. Ma ia hope mai, hele mau no ia i ka pule Sabati. Iloko o kekahi halawai haipule, ku oia iluna, a wehewehe ae la i kona manao penei; "I ko'u manao, ua lilo au he kristiano. He wahine haipule ko'u makuawahine, a nui kona makemake e lilo au i haumana na Kristo. Aka, mahope o kona make ana, ua hele au i ka inu rama, a he mau makahiki ko'u auwana ana i na hana lapuwale. O ka Sabati a'u i komo mua ai iloko o ka luakini, ua lohe au i ka himeni ana maloko, a kali iki au mawaho e hoolohe ia mea.
Me he mea la, he leo ia e kauoha mai ana ia'u e komo iloko. Manao au oia ka leo hope loa a ke Akua ia'u. Ua hapa ona au i ka rama, ua kahikoia me na weluwelu, pela ko'u komo ana iloko o ka hale a ke Akua. Lohe i ka hapa o ka leo kahiko "ROCK OF AGES." Oia ka leo a ko'u makuwahine i himeni aku ai, i kona la i make ai. O ka pule hope hoi, me he mea la, no'u no ia. Ua hoohiki no wau ia wa, e oki loa ka inu ana i ka rama, a me na wai ona a pau. A ma ka lokomaikai o ke Akua, ua kupaa no au a hiki i keia manawa."
Aole i liuliu a komo oia i ka ekalesia, a mahope ua kohoia he puuku, a he luna e kokua, a lawelawe i ka oihana a ka Haku. A ua mahalo ke kahu ia ia no kana hana maikai ana. S. S. W.
Ka Moolelo o ka Ahahui Euanelio o
HAWAII HIKINA,
ma Hilo, Oct. 16, 17, 18, 19, 1872.
(Koena mai kela pule mai.)
LA EHA. Oct 19, hora 9 A. M.
Weheia na hana me ka pule.
Heluheluia ka moolelo, a aponoia.
Haipule ka Aha i hapaha hora.
Heluhelu mai o E. P. Hoaai i kona Kumumanao. "1 Tes. 5: 19."
No ka pau o ka manawa, ua waihoia na Kumumanao i koe.
NO KA NOHO MANUAHI ANA.
Ua nui ke kuka ana i keia manao me ka ikaika. A na ka Lunahoomalu e heluhelu mai i kekahi olelo hooholo, a mahope o ka heluheluia ana, ua apono ka Aha, a ua hooholo e hoouna ia keia olelo hooholo i ka Nupepa Kuokoa.
No ka mea e huli mai ai na kanaka i ke Akua.
Ua kuka ka Aha, a hooholo keia. E hoi kela a me keia kahu a me na luna o na ekalesia, e paipai nui i ka poe iloko o ka ekalesia, e huli nui mai i ka pono o ke Akua, a e noi ikaika aku hoi lakou i ka Uhane Hemolele e kokua ia lakou.
NO KA HANA PONO A NA WAHINE.
Hooholoia. Mai ka wa o Iesu mai, ua launa nui na wahine haipule ma ka pono, ua lilo lakou i poe kokua i ke aupuni o ke Akua. Pela no kekahi poe wahine i keia manawa; nolaila, ke paipai nei keia Aha i na wahine e hooikaika i na hana kupono, ka haipule, ka paipai ana, a me ka hoohuli mai i na kanaka ma ka pono.
NA KEIKI HOU O KA AHA.
Ua nana keia Aha ia Mr. Kahee, a me Mr. Keahuawa; ua hooholoia e lilo laua i mau keiki no keia Aha.
Hoomaha ka Aha i hapalua hora.
Hui hou mai ka Aha, a weheia na hana me ka pule, J. Kaonohi.
NA ELELE O NA AHA MA HAWAII.
Hooholoia o J. B. Hanaike ka elele no ka Aha Euanelio o Hawaii Akau, o Hanaloa ka hope. O D. Makuakane ka elele no ka Aha Euanelio o Hawaii Komohana, o Kauhane ka hope.
NO NA MEA ONA.
Ua nui ke kuka ana, a me ka imi ana i mea e pau ai ka ona. Ua hooholoia, e lilo na kahu, na luna ekaleia i poe hooikaika nui e kinai i ka ona.
NO KA HOOLAHA BAIBALA.
Hooholoia. E makaala loa na kahu, a me na luna o kela a me keia ekalesia i ka poe nele i na Baibala, e paipai ikaika aku @a lakou e lawe koke.
NO KA HOOLAHA NUPEPA.
Hooholoia. E hooikaika na luna, a me na hoa lawe nupepa, ma ka paipai ana aku i ka poe lawe ole, e lawe nui i na Nupepa Kuokoa, a me ke Alaula; ma ke kuike i na uku.
NO KA MAHINA HOU.
Hooholoia. Aole e pono i kekahi mau ekalesia malalo o keia Aha, a hoalo i kekahi mau mahina hou aku, a waiho wale me ka hua ole; e hookupu mau no i kela a me keia mahina.
NO KA HAHAI KAHU.
Hooholoia. Ua kaumaha kakou i ka hooko ole ana o kekahi mau ekalesia malalo o keia Aha, i ka mea a lakou i hoohiki ai. Nolaila, ke kauoha nei keia i na ekalesia, e hookaa pono oukou.
NA HAAWINA.
Heaha ka ka Palapala Hemolele e ao mai no ka Milenio ? J. Kauhane.
Pono anei i ke kahunapule ke haalele i kona ekalesia ? J. Hanaloa.
I ka Iesu olelo ana, "E ka la, e kau malie oe maluna o Gibeona"
O ka la anei ka mea e hele ana? G. W. Keahuawe
O na ike a pau i loaa i ke kanaka ma ka honua nei, e lawelawe hou ia anei ma ka lani, me he mea la e ao hou aku ana ?
E. P. Hoaai.
Ka hana a na Misionari Beretania ma ka moana Pakipika nei. T. Coan.
Ka hana a na Misionari ma Aferika Hikina. D. B. Leimana.
E wehewehe ma 2 Kor. 1: 21. Kaonehu,
" ia 2 Tim. 2: 10. Kahea,
" ia 1 Tes. 5: 1, 2. Kaololo.
Ka moolelo o Mrs. Keopuolani. J. H. Nawahi.
Heaha na kumu e holopono ai ke Kula Sabati? J. H. Pahio.
Ka moolelo o ka ekalesia Hawaii mai ka manawa mai o Kamehameha I a i ka makahiki 1870. Holopinai.
O na haawina i koe aole i heluheluia imua o ka Aha, e hoomau ia aku ia no ka halawai hou ana o keia Aha e hiki mai ana.
Hooholoia. E hui hou ana keia Aha ma ka luakini o Haili, Hilo, i ka malama o Apr. 15, 1873. Hora 9 A. M.
Ua hookuuia ka Aha, me ka pule a ka Lunahoomalu, a hui hou i ka la 15 o Apr. 1873. T. COAN. Lunahoomalu.
J. B. HANAIKE. Kakauolelo
HE OLELO HOAKAKA
Ua hookuuia ka Aha i ka Poaono la 19 o Okatoba, ua noho mai na kahu me na elele i ka la Sabati. Ua hoi e no nae o Kauhane.
Ua akoakoa na kanaka i ka la o ka Haku maloko o Haili, ua haawi ke Kahu, o Rev. T. Coan, i ka hana ia Rev. P. Barenaba, Rev. D. Makuakane, Rev. J. Hanaloa, Rev. J. H. Pahio, me Rev. J. B. Hanaike. Nui na olelo paipai e hoeueu ai, no ka Oihana Misiona. Ku no hoi no na hana kuloko, a me na mea e lanakila ai i ke aupuni mau loa o ke Akua. Ua pule pinepine hoi, a ua makaala nui ke anaina. Eono mele maikai ana, a ua mahaloia ke mele ana o na kamalii. Oluolu ka noho pu ana o na lala o ka Aha, me he mea la ua launa mai ke "Kahu Hipa Maikai," a me "Ke Kahuna Nui."
T. COAN
Hilo, Okatoba 22, 1672.
NO KA MOE MANUAHI MA HAWAII NEI.
Hooholoia. Ke manao nei keia Aha, o ka moe mau ma ke ano moekolohe manuahi, he hewa nui loa ia ma Hawaii nei, a ua laha lea a hiki i i na kihi o ke aupuni. Ua lele, a ua kau, a ua pili hoi, me he mai ahulau la; a me na kanaka Hawaii.
Ua komo keia mea haumia a hilahila loa iloko o na hale he nui wale, a ua pee hoi iloko o na ekalesia e hana kolohe ai.
Ke manao nei hoi makou, ua nawaliwali loa kekahi mau Luna Aupuni, i ka huli ana, i ka hopu ana, i ka hookolokolo ana, a me ka hoopai ana i na mea e noho mau ana ma keia hewa nui.
Ke lawe nei na kane i ka ai wahine paha, kaikamahine paha, ke noho pu, ke hele pu, ke ai pu, me he mea la ua mare ia; a ua hapai kekahi mau wahine manuahi, i hookahi, elua, ekolu paha, a ua hanau hoi, aole nae i hookolokoloia, me he mea la, ua ae ia e noho a e hana hoi pela. Nolaila, ke noho wiwo ole nei keia poe hewa me ka hilahila ole iwaena o kakou.
Ke olelo nei kekahi mau Luna Aupuni, aole e hiki ke hopu i ua poe hewa la, no ka mea, ua kapu na hale, a ua hoomaluia, aole ae ia e komo ka Maikai, a e huli iloko. Ua komo nae a ua huli i ka waiwai i aihueia, me ka Luina mahuka, me ke kanaka haalele hana. Ua hooko ikaika ia ke kanawai e pili ana i keia mau hana. Ua i pinepine mai kekahi mau luna, aole pono ke hopu na mea i manao ia e na kanaka a pau e moe mau ana ma ka hale; no ka mea, aole hoike, aole he mea ikemaka e moekolohe ana. Nolaila, ke noho pu nei na mea ino loa, a ke hapai a ke hanau nei me ka hopu ole ia. Ua hopuia na pepehi kanaka me na aihue, me ka ikemaka ole ia o ka pepehi ana, me ka aihue ana.
Nolaila, i ko makou ike ana i keia hewa nui, a ke Akua i hoopailua ai, a o ke kanawai Hawaii hoi i papa ai, e ulu ana, e laha ana, a e hoohaumia ana i na kino a me na uhane, o na kanaka o keia aupuni, a komo ana hoi iloko o na ekalesia o Kristo : Ke ae like nei makou a pau e makaala loa, a e kiola i keia "hu kahiko" mawaho o na ekalesia a pau malalo o ka malu o keia Aha; a e hoomaemae i ka Hale o ke Akua, e like me ke kauoha ana i na kahu malalo iho ona.
A ke manao nei no hoi makou e ao i na Alii, na Luna Aupuni, na Kumukula, na makua, na kamalii, a me na kanaka a pau, ma kahi a makou i noho ai, a i hele ai, e like me ka pono a ka Haku i haawi mai ai ia makou. E haalele a e kin@i hoi i ua hana nui la, a e hoomaemae i ko kakou noho ana, o hoopai ke Akua i keia Aupuni, no ka hewa ana i hoopailua ai.
MEA A PAU AI KA MAKAU.–E holo ana kekahi moku no kona awa ku mau ma ka hema. I kekahi la o kona holo ana, pa mai la ka makani ino huhu loa, a ua hoopiha ia ka naau o na mea a pau me ka weliweli nui. Malaila kekahi malamamoku me kana wahi keikikane uuku. I ka ike ana'ku o kekahi o na eemoku i ua wahi keiki uuku nei aohe ano makau, ninau aku la ia, "Aole anei oe makau o po@o kakou a papau pu i ka make." Pane mai la kela keiki uuku, "Aole, aole loa, ua hele iho nei au maluna, a ua ike pono loa au e ola ana kakou, no ka mea, eia o Papa me ka hoe. O Papa ma ka hoe ka mea e pau ai ka makau."
HAAWINA KULA SABATI.
1872. Hapaha Hope. Olelo ao a Daniela.
HELU XLVIII Dekemaba 1.
KA POE OHUMU INO.
Pauku Baibala. Daniela 6 : 4-10.
4 No ia mea, imi na luna me na'lii i ka hewa iloko o Daniela ma na mea o ke aupuni; aole nae i loaa ka hala a me ka hewa; no ka mea, ua kupono kana, aole i loaa iloko ona kekahi mea kekee a me ka hewa.
5 Olelo ae la ua poe la. Aole e loaa ia kakou kekahi hewa iloko o ua Daniela nei, i ole kakou e imi hala ma na mea e pili ana i ke kanawai o kona Akua.
6 Alaila hoakoakoa ae la ua poe luna la, a me na alii imua o ke alii, a olelo aku la ia ia, E Dariu, e ke alii e, e ola mau loa oe.
7 Ua kukakuka pu na luna o ke aupuni, na kiaaina, a me na'lii, na kakaolelo, a me na luna koa, e kau i kanawai aupuni, i lilo ia i olelo paa, o ka mea e noi aku i kekahi akua, a i kekahi kanaka e paha, aole ia oe, e ke alii, a hala na la he kanakolu, e hooleiia aku ia iloko o ka lua liona.
8 Ano, e ke alii e, e hana oe i olelo paa, a e kakau oe i kou inoa ma ua palapala la, i ole e hoololi ia, ma ko ke kanawai o ko Media a me ko Peresia, he mea luli ole.
9 No ia mea, kakau iho la o Dariu ke alii i kona inoa ma ka palapala o ua kanawai la.
10 A ike iho la o Daniela, ua kau ka inoa ma ua palapala la, komo iho la oia iloko o kona hale; a ua hamama kekahi mau puka makani o kona keena maluna, ma ka aoao e kupono ana i Ierusalema, kukuli iho la oia ma kona kuli, ekolu manawa i ka la hookahi, pule aku la, a hoomaikai aku la imua o kona Akua, e like me ia mamua.
Pauku Alakai.–Kulou iho la no (o Daniela) ma kona mau kuli, ekolu kulou ana o ka la, a pule no ia, a hoomaikai aku la imua o kona Akua, e like no me mamua
Kumu noonoo.–O ke Akua ka Moi mua, e hoomanao ai kakou i kona kanawai.
Ninau ano nui.–O ko kakou kina hookahi anei ia, o ka malama mau i ka ke Akua.
MANAO WEHEWEHE.–E pono e nana i ka pio ana o ke aupuni o Kaledea i ko Peresia. Ua huiia o Media me Peresia. He mau aina i pili pu laua ma ka hikina o Babulona. Me he la he alii luli wale o ka manao ua Dariu nei, a e puni wale no hoi i kona mau kauwa. E noonooia ke kumu o ko Daniela lilo ana i pookela iwaena o lakou.
NINAU.–Owai ke alii hou ma Babulona ? Owai ka inoa o ke aupuni hou ? O ke akupuni hea ka i pio ?
Pehea ka mahele ana o Dariu i kona aupuni ? Owai kekahi o na luna nui ?
Pauku 4. No keaha ke kue o na luna e ae ia Daniela ? Heaha ka inoa o keia ano kue? Ua imi lakou e aha ? Heaha ka i loaa ia lakou ?
5. Pehea ko lakou noonoo hou ana ?
6. Imua owai ko lakou akoakoa ana ? Pehea ko lakou ano aloha aku ?
7. E hai mai i ka mea maalea a lakou i hoomakaukau ai ? No keaha ko lakou noonoo ana i keia ano kanawai ? Heaha ko oukou mano no keia ano kanawai ?
8. Pehea ke kanawai o ka poe Media a me ka poe Peresia ?
9. No keaha ka ae ana o Dariu i keia kanawai ? Heaha ko oukou manao na ua alii la ?
10. I ka lohe ana o Daniela i keia kakau inoa ana o ke alii, pehea kana hana ? No keaha kona uhai ana i ke kanawai o ka Moi ? Owai kena Moi oiaio ?
Ina e awaawa ka punawai, e awaawa auanei ka wai maloko ae olaila; ina hoi e ino ko ke kanaka naau, e awaawa auanei kana hana.
NA BUKE HOOLAHAIA E KA PAPA HAWAII
Baibala Hemolele Nui ili eula nani me na kuhikuhi ma na a ao.....$12 00 " " Nui ili eleele kaekae wai gula.....5 00 " " uuku iki ihi " ".....8 00 " " Pananaiki iho ili eleele.....4.00 Kauoha Hou ili gula nani me na kuhikuhi.....3.00 " " eleele kaekae wai gula.....1.00 " " " ......75 Kauoha Hou Hapa Haole.....75 Lira Hawaii 1848 me ke kanawai......25 " " 1855.....25 Moolelo Ekalesia.....50 Haiao ili lahiahi.....10 Hele Malihini ana.....25 No ko ke Akua ano......25 Lira Kamalii......25 Hoike Palapala Hemolele.....25 Moolelo o Heneri Opukahaia.....25 Hoike Akua.....25 Weheweheia.....25 Ninau Hoike ili manoanoa.....25 " " " lahilahi....10 Kumumua Kula Sabati.....10 Buke Lawe Lima.....10 He Buke no ka Pope.....10 Ui Kula Sabati Helu 3.....25 " " " " 4......25 " " " " 5......25 Buke Euanelio a Ioane.....10 Himeni .....1.00 Himeni Ili nani.....1.75 Na Kauoha Hou Pakeke Ili Gula nani.....1.50 Ili eleele kaekae nani......50 Ili eleele......35 Kauoha Hou Pakeke me na Halelu Ili Gula nani.....1.75 Ili eleele kaekae wai gula.....50 Ili eleele......50 Na Halelu Pakeke Ili Gula nani.....50 Ili eleele kaekae wai gula......30 Ili eleele.....20 Ka Hae Hoonani (Buke Mele)......25 Buke Wehewehe Huaolelo Baibala.....2.00 " " " Ili nani.....3.00 Eia na buke haawi wale Palapala Liilii-- Helu 4--Makemake anei oe i ke ola Helu 6--E hele i o Kristo la. Helu 7--Ka hoi ana mai o ke Keiki Uhauha Helu 11--No ka hoohiki wahahee i ke Akua Helu 16--Ka Kehia ana o ka Ahaaina a ka Haku a ma ka Bapetiso ana. Helu 17--Mai hana ino i na holoholona Helu 18--No ka mahi ana, kuai ana a me ka inu ana i ka Awa. Ka Davida Malo Kumumanao. Ka Moolelo o Batimea Puaaiki. J. F. POKUE. Kakauolelo o ka Papa Hooko o ka Ahahui Euanelio o ko Hawaii Pae Aina.