Ka Nupepa Kuokoa, Volume XI, Number 47, 23 November 1872 — Ka Haawina a Rev. D. B. Laimana, I HELUHELUIA I MUA O KA AHA Euanelio o Hawaii Hikina, Okatoba 18, 1872. [ARTICLE]

Ka Haawina a Rev. D. B. Laimana, I HELUHELUIA I MUA O KA AHA Euanelio o Hawaii Hikina, Okatoba 18, 1872.

" He hoike no keawpuni o Tureke." O ke aupuni o Tureke, aia no ia ma ka Hikina Hema o £uropa, a nm ke Komohana o Asia. CJo «neane like hoi konu oUea me ko Sepania, Farani,a me Geremania ke hoi pu ia. Hp 25 paha, he 30paha miliona kanaka ma ia Aupuni. O ke Alii Nui ua kapam ka Suletana Nai. O kona manao, oia ke kanawai nui maluioa 1 o na 'lii, ame na kanaka a pau. Ua like ; kona inana molooa o na mea a paoma ia 1 aupuni, me ko na 'lii ma Hawaii nei, i SW*a • wa o Kamehameha I, a mamua aku. Aia inn kaoa eleio wule no ke ola, a me ka make, ona 'lii n me na kanaka. Pela ke kanawni mai ka wa i liio ke!a aina i ko Tureke poe, a i keia wa e noho nei kakou. No ka launa pinepine ana nae o lakou me , nn kanaka o|MMna e, i na makahiki he 50 a oi i haia ua ano e iki na hana i keia wā, ma kekahi mao mea,e like iki me Ue ano o keknhi mau hana ma Hawaii nei tna)nlo o Kamehomeha lil, i ka wa aoie i kaiu ia na Kumukanawai, a ine na kanawai maopopo i loao maanei iloko o nn makahiki he 25, he 30 pahii, i hnla ae nei. A o ni olelo kuikahi hoi i hooholoia me na aupuoi e o £uropa, a me Amerit.a, ua lilo i mau mea e malu nui ai ka noho %na o na haole ma K<> nisetaniko, a tne na wahi kokoke ; a he mau mea e pono iki ai hoi ma na wahi a pau o k» aupuni. O ka hoomana o kanaka ma kein aupuni, aoie he aoao hoolahi wale no. Aiii mamoli o Mahometa ka hipaluu paha o kanaka. A o ka nui o ka hapalua i koe, ua hapa ia he poe Karistiano. He poe Karistiano ma ka j inoa wale no nae ka nui; aoa mattele ia he i poe okoo, a he po< okoa, a ua kapain mamuiii < o ka inoa o ka aini kahi t hanauia'i ko lakoa i poe kopuna leahiko, a i ole, mamv|i o lea inoa o kekahi kurau kahiko o lakoa ; oia na | Helene, m Aremmia, a pehi aku, •he poe I Pope kekahi. At>le mea i kapaia hoomaj oa kii; aka, ua naaupo maoli nae ma ui | mea o ke Akun, a me ko lakou uhaoe ihe. 1 Aole Eaihala ma Iko lakou iima, aok i paiia, j aole hoi i maheleiu i ka lakou oieio. CJa oele l pu na kahuna a me na kanaka i ka Baībal» ole. He Baibula kakao iima ia malaila. Un nele loa nae lia i»oi o na kahuoa ika letii ole ; a pela no ro«ii kela hanauim a keia ha» ; nauna.. Eia hoi lekahi, ua loli a «mo e lo«i ; ka lakou olelo i lt«Ia wa, « ano • i ka wt ]j | knkauia ka lakoa Baihala. Molaih ona lca> 1 huna i loaa a heluhelo i ktk Bwibnlft t Ui I heluhela roe ka l<xia ol« oka iamm«iw A j ane like lakoo me kokmhi poe teilri m fc». ; kahl mau lrala ma tftiwaK ikii j moa ; helaholamiiopopo iklM liA | B«ritan», roe lta iielo Im i ka laa a j|;k«i «...

lilo i laaa oo oa ekalesi« a paa o I» hooaa: oei ame k* ole. Hoo» km poe Pope, « ho- j o!l« lai poe Aieoioii, ane kt poe Ueieoe. ] Ak»« isti I» h»n« iiq«, a me ka hoocD«n«, q« ] «loeine like iekoa,, (J« ped iki luiaape, a | i ka ]pal« ta M«ri«, & i oa kaoaka i make i | kii wt leahiko. (Ja hilioai nui ma ka haoa' aiia i oa eaea i ike maka ia e kaoaka, aioli lioi o ika kani«rai i ao ia ma oa kaao o j ko tairoa poe kahona, aole i ao pono ia iakoo i oo ieiio a me ke ola ma ooa 1«. Ua lako; lakoa i oa kea go!a, dal», keleawe, iaaa, a i oeta«i kea eae; t«t oele hoi.i ka maoao iuaemie, a me ka paalele ia lesu Karisto. Noki la, ma ka inoa waie oo he poe Kanstiiaa akoa. Ua bepetizoia, aa ahaaioa ekaieiin, a oa maieia e oa kahona ; aka, o ko lakoa noho ana, aole ma ke ano haipole oiaio ia, nolaila, ua like ka iooa Karistiaoo i mea h wheneheneia e na Mahometa oia aina. I ka makahiki o ka Haka 1820 paha, oia hoī lim Pfß i hiki mai o Btoamu ma i Hawaii mii, on hele elaa misionari Amerika i Tureke. Ma Suria, ka aina kahiko oka poe ludsiio m me ka lserae!a "ko laua hele ana. Pnrsioi'js ame Fisk ko laua ruao inoa. Oka laua haoa nui, oke kaahele, a makaikai, me ka hai aku i ka ke Akua olelo, a e imi i ffka* ka o« >trahi pono e noho na mistonari. Aole liuiliu inake o Mi. Parsons, a ua pani ia kona hakahiiika e Mi. King. Oa hooikaika laua roa ka hana a ka Haku, ua launa a kuka pu me na kahuoa, « me na kanaha, me ka hai aku i lia olelo ma kahi i hiki, a me ka hoolaha i iaa palapala. I iiiiiohi, aole manao na roisionari ma Turelce e kukulu i ekalesia hou malaila. Ua manao e kokūa i na ekalesia kahiko ma ka hoomaauao ana, a me ka hoolaha ana i ka ke Akua olelo, i iilo la olelo i kumukanawai no na kahuna, a me na ekalesia, alaila, pau ka haiaa ana misionari. Aka, ika lakou hana ann meimuli o ia manao, ua ikea, aole i makemake na Bihopa i naauao na kahuna, a me na kanaka. Ua makau loa lakou ika laha ama o ka ke Akua olelo. A heluhelu kekahi i ka Baibala, a puTe i ke Akua wale no, aoli: ia Mnria ; ua pepehiia, a ua hahao ia iloko o ka hale paahao e ka Bihopa nui o keknhi ekalesia ; a paa malaila 4, 5, 6, a 8, paha miakahiki, a make, roe ka hunaia o ka wa i immke ai. A imnopopo aole i malu iki ka noho ana, a me kfi hēle ana • na misionnri ma kela a me keia wahi o Tureke, ua hooikaika nui lakou e mahele a e pai aku i ka olelo a ke Akua a me na palapala naauao e ae ma ka nui o na oleilo o kanaka ma ia aupuni, oia hoi na olelo Helene, Aremenia, Tureke, a me Arabia. Ma Meiita, kek?hi mokupuni no Beritania īloko o ke kai Waenahonua, oia kahi i paiia na pnlnpala i kekahi mau makahiki, a ua hooili iu aku malaila aku a i Helene, i Konisetaniikō, a i Suria, a i kahi i hiki aku ai. Ua noho a ua hana hoi kekahi mau misionari mn Suria, a me kekahi inau wahi e ae iloko o Tureke ma Asia. A 2 makahiki ka pai palapala ma Melita, alaila lawe ia na mei» pa & pau i Semurena, kahi kulanakauhale nui o T»reke ma Asia. Aia wa kokoke iho Ja lawe ia na mea pai i na palapala Arabii i Beiruta, kekahi kulanakauhale nui ma Suria. Malaila no kahi pai ia na Baibala, a me na palapala e ae no na miliona kanaka he lehulehu loa i ike i ka olelo Arabia a hillei mai i keia manawa, A ma Semurenn ho ua hoomau lakou i ka pai nui ana ma na olelo e ae a hiki i ka wa a lakou i hoi hoi aku ai i na mea pai i Konisetaniko. Oia hoi kahi e noho nei ka nui o na mea maheie Bai'ba]a, a haua i na palapala he lehulehu ma na olelo o kela aupuni. Ke pai nei lakoo iliaila i na Baibala, a me na palapala e ae. He 10 miiiona aoao a oi i paiia i ka makahiiki hookahi; ao na aoao a pau i paiia e lakou mii ka wa i hoomakaia'i, he 300,000,000 paihu a oi. Ua lawe ia aua heluhelu ia na palipala e na kanaka ma na wahi he lehaleha. "" (Meipau:)