Ka Nupepa Kuokoa, Volume XI, Number 47, 23 November 1872 — HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO KA HIWAHIWA O KE KOA, HELU ALUA O KA IKAIKA. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO KA HIWAHIWA O KE KOA, HELU ALUA O KA IKAIKA.

īunuhiia mailoko mai 0 ka Bukt Arabia t mai ka olmlo Beritania aka olelo Hawaii. ! ! MAHELE 11. I | HELU 48. | """"""""" f oBone Le a me na puali koa ekolu, ua ; ukali aku lakoui mahope oke kaa o Kanaika Abe. Aka, ika haia &na o| na mile eiua mai ke kulanokauhale nku, uei hooo na koa ma ka mahuka liilii ana, a koe hapa mai ia na koa, a hele loet i ko ne;le i ke koo, aka, hookahi nae koa i loao, mai ia Bo Le, e holo hope mai ana, a pane aku keia, E 11010 mai ana ka hoi oe ! ike oha l Pane mai ke koa, Ao nopa-| ha ke koa, ao no ka holo; heaha auanei! ka'u mea e hoopaa aku ai, a pau poo aku i ka moo ? Pane hou aku o Bo Le, Kai no hoi e hooman&wanui pu &ku me Bone Le a make ka rnoo, Inaa hoi ka uku makah'iki. Pane mai ua w&hi koa nei, E aho no hoi ha o oe ae ma ko'u wahi, a ke liolo nei no au. la Bone Le hof e ukoli hooSfahi ana mahope o Kanaika Abe, a ua kokoke aku hoi i kahi o ka Moo e hiki mai ai, ku iho | la ke kaa olii, aia tva i weke ae ai o Ka- | nnnka Abe i kona hainaka Moi, a papalu | »c la i kona mau maka, a noho iho la e | hoolohe ika leo oka moo. O Bone Le I hoi, he haneri iwilei ke kaawale mei ke | kna mai, & pee iho la oia, me ka htiihai aiia ī na lau lanu, a uhi iho ia maluna ona, me ko hoaiki oku no o na maka, e haka pono ana no ike kaa. Aoßo Le ! hoi, he hookahi mile mai kahi a Bone Le e pee ana, a hiki mai i kon'a wahi e pee | ana, me ka ike ole oku nae o kekahi ii kekahi. [ Maanei, e waiho iki kakou no Knnaika Abo e mihi ana, a no Booe Le mu hoi e peepee akua ana, a e hele huli ae kakou ia Lo Walena, oiai oia ke holo ue la ma kekahi kualono, a iho iho la i ka oawa a ka elemakule i kuhikuhi mai ai, a pii aku Ia ma kela aoao, a huli ae la a nana i kt»i, a ike aku la i ke kaa lio e ku ana, 0 hoomanao ae la keia i ka mea a ka elemakule i olelo mai ai iaia, a i iho la oia, 0 ua kaikamahine alii nei paha ke!a e haawiia ana na ka moo. A no ka makemake o Lo Walena e ike maka, iho aku la keia a hiki, a hele ae la mainua mai o na lio. a kaalo «e la mu ka aoao akau o ke kaa, a ike mai !a, lmokahi wale no mea e noho ana iiuna o ke kan. n hookokoke aku la keia, a in wa no i lohe aku ai o Kanaika Abe i ke paiiupahu o na wawae o ko ia nei lio 11 me na holoholona a ia nei, okalakala tie la | 0113 i ka makau, oiai ua hiki mai ka make imua ona, no]aila, hookapeke iki ie la oiia i kona maka, a nana aku la, me kona manao nae o ka moo, aka, ma konii tCe ana mai nae, he keiki kanaka maikai, i 01 palua ae ka nani iko ianei. Aloha mai la oia, a aloha aku l& no hoi keiil. A nana &e la o Kaoaika Abe i ka maau a mo na holoholona a ianei, a hoomamoae la oia, he Keiki Alii mai oo fee kai, nolaiila, hoomanao ae la oia i ka olelo a kom\ makuakane, o kana kane «a e mare ai, ina o ka wa oei o ka pooo, aka„ pi e ae la oia ia manao waiwai ole, a hoī ao iho la keia ma ka mea hiki wawe, ' he oiaio e hookoia aoa kona makeonake, j nolaiia, ninau ak« la oie, Mai hea ia»ai | noi oe, a e hele iimi 0® i hea ? Pati< <ikn Io Lo Walei», P«tekaoe mti i « | l«ile ana au i k|i makaikal. R | \ hoi kou kaa i hea ? wahi ® t«0 ifff,ltn** I j Hai mai o Kanaika Abe, .Mlil 4| Jj Mo aku aioko'n ktt,

au e Uu ai I», a hiki mai ka inoo, a lawe aku in'u, m(i kun ike ole i na hana poao !o keia ao. I ka lohe ana o Lo Walena, lele iho la oia ihilo, mni luna ihookona lio, a pii aku lii iluna o ke kaa, a noho iho la ma • ko aoao hen»a o Ksnaika Abe, a huli.ae la oia, a honi malihini aku la ia Lo Walena, me ka i oku, Minamina ino ka hoi oe, i Iko lilo aku i na kaikamahine opiopio o kuu aina hanau ; ina no hoi o ko , loaa ana iho nei ia'n, a he wahine lana* jkila aia, aohe la lioi ana, o ka hoi pu no | la ia o kaua a hiki i ko'u wahi, a liai aku | no la ho; au i o'u makua, a na laua no la jhoi ia e hoohui ia kaua i hookahi, nō ka |mea, ua hoohikii no kuu makuakane, aia ja he kane no ke kai mai, o ka'u kane ia |e mare ai, a he pono loa hoi keia, ua lo|aa iho nei oe ia'u. A ma keia mau olelo palupalu a Kanaika Abe, komo iho la ke aloha iloko o Lo Wolena, a pune aku la, Ina peta,e | noho pu no au me oe a hiki i kuu make | ona i ka moo ; a ina nc hoi au e hoao i | :ka hokaka ann me ka moo, a i make no | hoi ia 'u, alaila, o ka hookoia ana no hoi i | : ia o kou makemake, a lilo h«i kuu kino la oe, n o kou kiuo hoi ia'u. Aka, aole nae laua i heoko ma ia mau oielo, oiai ua puuna oe la o Kanaika Abe, i ka i ana iho, "Kaua i ku oni a ke kaa." | 0 ko laua nei haule aku la no ia, ! # Nan» kela, j Hulali ka hao." ' j O Eone Le nne, ua ike mai no oia i ke kanaka, i ka hoio ana mai maluna o ka lio, a ku iho la ma kahi o ke kaa e ku nnn, a lele iho la ilalo, a pii ae la iluna o ke kaa, a o ka pau no ia o kana ike ana i ke kino kanaka, aka, o ka oni nae o ke kaa kana e ike ana, nolaila,mihi iho U oia no kona naaupo, ma ka pee ana ma ia wahi, ina no ka e hele loa ia aku nei e n'u a pii iiuna o ke kaa, ina no ua lilo ia'u, aole la hoi e lilo i kela palaualelo, aobe hoi.e hnhi, o kuu makau hoi o make i ka moo, eia ka he make pono la, ua hookoia hoi 1.& mea i manao nui ni. A no kona manao no e ike maka, haalele aku la oia i kiihi ana i pee ai, a holo wikiwiki mai la, a kiei aku la mahope o ke kaa, a ike aku la ia laua la, "E a uume ana na opua i ka lewa, E nonoke ana i na kipohiwi a k« maiama, La*ve liiilii ke kini o Koolau, I unuhi a molale Kauiki i ka malie" A mi ia ike ana aku o fione Le, paweo ae la oia, a eimi hope aku la, a hiki i kahi ana i pee at, a ike aku la i ka moo, pee iho la. Ia Kanaiku Al»e ma hoi e "Kupopiou <ia ole na maka iluna, Ike ole mai i kekahi kini, E kiei aku ana, e nana aku ana," a ia «i i aui ae ni o Kanaika Abe, a ike aku U i ka nvoo, a paue ae la U L? Walena, Ei ae ka moo la, ua kokoke loa mai ka moo, nolaila, e pono oe e hookaawale loa aku ia oe mai o J u aku nei, a ■ owau no kenoho ihn, o ka mea i hainaia , na ka moo. Pane mai la o Lo Walena, 1 Aole au e hookeawale «di ia'u mai ou ij«ku, ke ole au e ike oiuka aku i ke kino i o ka iiioo a nne ka ia!«>u «ina mai o kooa i mau lima ia oe, • he mau lioia ito hoi ko'o e hiki aii ke lalau aku iaia. : A lohe o Kanaika JUbe no na olelo a t Lo Walena, hooinanao aeia ia i kona ia- . nakiia ; a ha mau mioule pokole m«ho- . pe «ho, hiki irtai la ka moo, i moe pala- , halaha iho la ke alo ilalo—-ua piha pooo , no nao kahi oaara t kooa poo oui, aofe ' oae t ikeia aiu kona huelo. Pane mai i oae o«i moo Nohea »ai hoi oe e ke- , 'ULpmhi keiki hookaao,« ooho pu mai i nei oh» %*aa «»ahi*e Alii > Paoe aku la o k Lo Waleoa, No!iiea paha oe e nei «000 i maka im, iK lahkala, hi«» kapiiKH, ooio s dloi t Fine Iwil Sia moo f O ko\i wahino . keia* ia miil iipi keiia wahioe i #kll l ikwl»

| oe, a i keia la paha aohe ou ikaika, o»ei ; ua lawe oe nei au i ke Kaikamahine Alii ; i wahine na'u, oiai ua kupono ia ia'u i ke kanaka, a kupono ole hoi ia oe e na ino. ; Aia no a he kanaka ikaiko,alaila, liio keia wahine mai o'u aku nei. Pane moi la ! kn moo, He hoao no hoi paha ka inea e ; ike ia ai o ka ikoika, a nui no hoi ka ikaiko f na la, 1110 no hoi ka wahine ia oe, aka, iiapa ko ikaika, pou ou wahi iwi i ka naunau ia e a'u, n hoi uhane aku oe i kou wahi i heie mai ai. A no keia mau olelo a ka moo, ae koke aku ia no o Lo Waiena, me kona nanao ana iho i kana p&hi wakowaka, a unuhi &e la, a nanao iho la ma kekahi eke i kahi omole iaau a Kauka Le i haawi mai ai, a haawi aku ia ma ka lima o Kanaika Abe, a iiawanawana &ku ia, i ka i ana'e, E maiama ioa oe i keia wahi omole laau, a ina oe e ike, ua eha &u i ka moo, hoio koke ae no oe me keia wahi oniole laau, a nini iho ma kuu wahi i eha ; a ina hoi au e aneane e make i ka 11100, hoio koke ae no oe a ninini iho ma kuu waha & ma na wahi no hoi a pau o kuu kino i eha. Ae mni la no hoi o Kanaika Abe, me ka leo hawanawana no. Ia laua nei naie e hawanawana ana, e loke mai ana no ka moo, alaila, pane koke mai la oia ia Kanaika Abe, E hookoawaie ioa &ku oe mumua ae o kuu hakaka ana me ko kane manuahi. Pane aku o Kanaika Abe, Aole au e heokaawale ia'u, eia au inamuli o ia a maunauna kuu kino ia oe. Pane mai>';a moo me ko liuhu loa, Ina pe!a,e muke ino loa ana olua ia'u, a e luku aku no &u i na kanako a pau o keia aupuni, nole hookahi e ola &e. Ae paha, wahi a Lo Waiena, a lehei koke iho la oia ilaio, a owiliwili ae la i ke kumu o ka pahi wakawaka, a oili mai ia ka pahi holookoa. Akahi no a ike oku 0 Kanaika Abe i ka makaukau o kana kane i ka pahikaua. la Lo Waiena nae i owili ae ai i kana pahi, owiliwili mai la no hoi ka «huelo o ka moo ma kahi loihi, a ua ike aku no o Lo Walena i ka hiua ana o na laau i kona huelo, ma kahi a ka hueio e owilwili ae ai, a hooinanao ae la o Lo Walena, o ka huelo ka paha kona wahi ikaika, a o kana pahikaua iho ia no paha ia ? A i ka makaukau ana o ua moo nei, hapai ae ia kona huelo nui, me ka manao e hahau iho maiuna o Lo Waiena ma, aka, 1 ke kokoke ana iho, e lele ae ana keia iluna, he eono kapuai ke kiekie mai ka honua ae, a hahau ae la oia me kana pahi wakawaka, a moku pahupu ae la ka huelo o ka muo, he mau haneri kapuai elua a oi kahi i moku mai o ka huelo, a hauie ae la ma kekahi aoao o ke kaa. Ua monao nae ka moo T e hookui ae i kahi o kona hueio i moku, a o> Lo Walena iioi, nana ae la oia i ka pauku huelo i moku, e mau ana no kona kopalili ana, me ka iele ae iluna a ilalo, ī o a ianei, a me he mea la aole i moku i ka pahi wakawaka. A no ka manao hoi o Lo Walena, o lele mai auanei maluna o Kanaika Abe, pane wale ae la no o Lo Walena, Ia r u la ka moku i ka pahi, i na aumakua la hoi ka make ioa. Ma keia paoe ana nae a Lo Walena, lohe mai la oa holoholona ana, a lehei kokeaku la lakou e hopu i ka hoelo o ka moo, a oaoaho ako la me ko lakou mau niho. I ka wa nae i oinahu aku ai oa holoholona me ko lakou mao niho, lele aku la 00 ka huelo o ka moo i o » iauei, 1 lele pu no hoi me oa holoholooa. A ma ko Lo Waleoa oana a&a aku, m like loa no me ka mea aole i oioku i ka pahi.; A mahope iho oao, pa« ae ta ka iio i ka &i ia o m holoholeno, a koe iho e> kt iwi| * waiho iho b me ho paoko laavi la. A ikeo Lo Waleoa, oa p«u kaoa ooi toa, hoomioio aē la oia, aole « lele bou mti aoa malunao kana mau heioholoi»; a o oa holoholomi hoi, oa piha ko lakou mau opu i kt to o kt moo, i pahiha | iho hi na aio ilalio» « hooc»ko wale aoa |oo i ka oa mea hf iMmae ma k» iauei ike

jaku,* ua nunui hoi na opu, nolaila no| j hoi ihoomanso ae ai keia, aole e komo i hou Mna na io moo iloko o lakou, oiai o ; | ka hapa uuku wale no o ka moo kai pau ; , ia lakou ma ia ai ana. ; O ke kaa nae o Kanaika Abe, keku| I koke nei no ia ma ke kahua hakaka, no-1 laila oia i pone ae ai ia Kanaika Abe, E | hoemi aku oe i ko kaa i hope, i kaawale ai. ko'u kuUno imua oka moo. Pane oku jla o Kanaika Abe me ka ieo haaloulou, Aole oe e pono ke hookaawle mai ia J u, o; lilo e auanei au i ka moo—ina e ike mai kela ua kaawale au, o ko ia la iniki maiN no ia a heo ana iloko oka lewa w no ka j mea, mailoko mai kela o ka iewa, a he mama loa kela ma ka lele ana. A lohe hoi o Lo Walena no na oielo a Kanaika Abe, huli hou ae la oia imua o ka moo. Aia ianei nae i huli papu aku ai imua o ka moo, owili ae la kela i ko-! na huelo poomuku, a hahau kapakahi ae la, me ka manao e huli pu me ke kaa o Kanaika Abe—a i ke kokoke ana mai o i ka huelo poomuku o ua moo nei imua o Lo Walena, e hahau aku ana keia i kana pahi wakawaka. Paiua a pakolu kona hahau ana i ka minute hookahi, moku iho la ka moo elua pauku, aole nae he wahi mea a nawaliwaii iho, aka, ike iho la nae keia ma kana wahi e ku ana, e ho- j lomoku ana ke kahe o ke koko o ka moo. j A ixe hoi ka moo i ka hahau pinepine o i kana pahi ma ka huelo, huli i..*no la kona aio imua o Lo Walei r.si£L hamEma mai la kona waha nui, me ka manao e ale okoa aku ia Lo Walena. Lele mai ia nae ua moo nei imua o Lo Waiena, e hahau aku ana keia i kana pahi wakawaka 'maluna o ke poo, a naha iho ia ina apana elua. Emi aku ia ko moo i hope, hahai aku la no keia, a haiiau aku la me kana pahi wakawaka, a moku iho la ma ka maha nkau, aia nae malaiia na iwi lele ehiku. Ika wa i.moku ai i ka pahi a ianei, o ka leie mai la no ia o ua mau iwi nei ehiku, he eono i halahu ae ma na aoao o ianei, mamuli o ka paleia ana me kana pahi, a hookahi hoi iwi i kupono ma ka umauma, a kunewa ae la o Lo Walena i o a ianei, a emi hope aku la a pili i ke kaa o Kanaika Abe. (Aole i pau.)