Ka Nupepa Kuokoa, Volume XI, Number 48, 30 November 1872 — Ka Haawina a Rev. D. B. Laimana, I HELUHELUIA I MUA O KA AHA Euanelio o Hawaii Hikina, Okatoba 18, 1872. [ARTICLE]

Ka Haawina a Rev. D. B. Laimana, I HELUHELUIA I MUA O KA AHA Euanelio o Hawaii Hikina, Okatoba 18, 1872.

" He haike no keaupuni o Tureke." (Koena mai kelapule mai.) Ua kokoke kanaha misionari Amerika e noho liilii ana ma ia aupuni. Aole nne i noho kahu ekaleaia ka nui o lakou. Ain ma ka hoomnknukau i na pnlapala e pai ia ai, a ma ke ao aku ) na kula, i makaukau na haumana e lilo i mau kahunapule, a ma ke knahele nui e kokua ma kela wahi, ma kei« wahi, e like me ka hiki ia lakou. He 50 aoi paha na wnhine Amerika e noho nei ilaila ma ka oihana misionari; o lakou hoi na wahine a n« miBionari, n me nt wahine kane o!e e ao aim ma na kula nui no na kaikamahine. * * Ua 80 pnha ekaleaia okoa me na hoahanau 4,000 a keu i kukulu ia mamuli o ka hann ana misionan. Ake noho nei he 50 n oi o pn kamaaina i mau kahu ma ia eknlesia. He 60 n oi i haawi ia ka pnlnpala haiolelo. Ua 200 aoi na wnhi i hai mau ia ka olelo, n ua 15,000 ka averika o ki poe hele ika halawqri i kela manawa. He 270 na knmaaina kokua i ka hana a na misionari ma ke ao kula, ame na hana e ae. Ahe 20.000 a oi pnha i kakau i ko hk§u inoa, e hoike i k« lakou manao e haalele i na kaao lapuwale o ko Inkou ekatesia kahiko, a e lawe i ka Baibnla i alakai no lakou. He hapahn, a he hapalima wale no nae o lakou i hookomoia i ka ekalesin hou, no ka maopopo ole o ka loaa o ka naau hou i ka lehulehu. Me ria kula maolī i hooponopono ia e na misionari, ua 7,000 p&ha na haumana; a 9,000 hoi ma nn kula Sabati, a me 150 ma oa kula kahunapule. Ma kau wnhi un haiiukuia na mision«ri, a me ko lakou poe kokua i ka pohako, a ua wawahiia ko lakou hale, a hookukeia nawaho ona kulanakauhale. Aua pepehiia kekahi misionari a make ima ke alanui, i kona kaahele ana i ka aina me kana wahine. a me na kokua. Aka, i ka wa i hookuke ia ni mai kekahi kulanakauhale aku, komolakou iloko o kekahi. o ko ke kulanakauhale kahi a a lakou i hookukeia aku at, noonoo hou mahope, imi kekahi i palapala, heluhelu me ka noonoo, kupu mai ka makemake, a kahea i ka mea hai aku i ka ke Akua olelo, e hoi mai me ka imi i hale nona e noho ai. Kinikini na wahi ma Tureke kahi i kue lo« ia ka • mea hai i ka olelo i kinohi, a hala kā makahiki, a mnu makahiki paha, alaila ajp-c» maikaiia ka olelo, me ke kokua i ke kabuc«pule, a me ke kumu kula ; ulu maikai ka pono, a nui na hoahanau. Aole hamama pono ka puka e hai nui ia aku ka olelo ī ka poe MahomeU. Wa ke kanawai o lenupuni, he hewa ku i ka make, ka haaiele i ka aoao Mahometa, a lilo i Keritiano. Aole manao ke aupuni e hooponopono i ka hoomana i kapaia he Keritiano ; oa hoowahawahaia lakou. Hookahi iuna noi o Im ekaieaia Hnlene e noho ana ma Konisetaiiko, oia ka luna o na ekaleaia Helene a pam iloko o ke auponi. Pela hookahi luna nui no na ekaieain Axemania a p«u, a peU hc>» he luna nui hookahi na eka lesia Pope a |>ao. A oa hoihoi aku na luna auponi i keia mau luoa ekaleaia i kekahi m«u hana aupaoi no oa meia a pau maloko o kela mau ekaleaia. 1 keln mau luna ekaleaia ka hooponepono i ka ohi ana i na auhau aapuni, amuoa mea he niui wale. loa hoomala keia mau luom i oa kanaka i klpi ole Ukoo i ke aopol, a kaa ko ke au- j puni auhuu, aole nanii nui ke aoponi i ka hana a koia mao lona i na kanaka amhWo iakoo. !io)ai!a, oa maa keia m» Iq|a * mo oa kalhona maklo o kkoo • haa» aka i ka lehukU «UMim ; I kinohi, £ka mahahlki

haaia e n& kahooa Pope i k» laao, » oa hoo* | komoiia iioko o haie paahao a po» lo», ©e k» bco|K)laiīia « aai o» makahiki,» m»ke pel» ; aole nana »ka ke aupani, oo ka mea, o» w»ito aka ke «opooi i na iuoa o ka «ka-i iesia k« hao» «ko ī k» ieholeho. Noi foa| ka hcottiaaa »n» i ka poe b»»iele i o» mea i | pooo ok, i hookomo waieim iioko o ka hao» | | ek»ie»hn. Lo» hoii ke kalep» oomoli o k» |ke Akua, p»p» koke »ko na kahuo» i kanak» n pau, aole e kaai i kooa waiwai, a koi aku i kao» w»hine e hooleie iai», » wawahi paho i Uooa hale, a me k« pow* i kooa. Pela no i Ik» mea o kela oihan» o keia oihan» a pao. A i ka m»beie aoa »oa auhao ooa kaoaka, oa palu», pakolu, pa-ha paha, ka auhau i kau ia malaoa o ka mea imi e hahai i lra ka Baibaia, i ka mea hahai waie i k» n» Ikahuna.

A hnia na makahiki he 20 paha, a ike» ua kel ee loa ka hana ana a keia mao luna kahoion, ua hoopaa k« Moi o Tureke i ka lakoa lian» aopani, maluna o ka poe haawi aku i ko iakoa iooa, e haalele i na ekaiesia kahikei, mamuii o ka elelo a ke ALua. Noho lakou malalo oka iuna okoe. Aole nae i pau loa ka hoomaau i keia wa. Ma kuawahi p»'p*' *»* ekaiesia kabiko i ka lehniehu e hana ino i ka poe huii i ka ke Akua, a nana ole na luna aapuni, oo ka hoopilimeaai paha mamuii 0 ka l«bulehu ; a no ka moiowa paha kekahi. Aka, e iike me ka mahuahua ana oka poe huii, pela ka emi ana o ka mana o ka poe kue e hana ino ako. Ma Tureke iloko isjifeuropa. aole nui ioa ka haloieW ana misionari. Ua ao ia kekahi mau kuia, oa hoolahaia ka Baibala, ine na paiapala e naauaoai. Ua iiio kekahi a m&u, kamaaina i mau haioielo. Ua umi a 01 puLa na wahi i hai pinepine ia ka oleio, a ua huiii kekahi poe. Aole i kukuluia ka ekalesia hou maiaila. Ma Tureke iioko o Asia Ua hana nui ana ana misioaari. Malaiip, Eiaekaiesia hou, a me ka mahuahua ana o na hua a pau. Ao!e nae i pau kolaila hua i ka hoike ia iioko o ka heluna o na kula, na ekalesia, na kahunapuie, na kamoaina, a me na mea haalele i na ekalesia kahiko. Eia kekahi, ua heluheiu ia na paiapala me ka hoaponoia e na kanaka ka mahuahua iioko o il|t ekalesia kahiko. A īna kau wahi, aa kakoiu iakou i mau kuia no iakou iho, kUa? i na paliipaia i paiia e na misionari, a hookomo ia mau paiapala iloko o ka lakou kuia, i like ka lakou kula me ka na misionari. O kekahi mau kahupa Aremania hoi, ua huli i na paiapak, a haioleio kekahi i mea e paa ai na kanalea ma na ekalesia kahiko. Ma ia mau hana a pau ke ulu nui nei ka olelo a ke Akua a ianakila hoi. Ama ia mea ke hauoli nei na haumana a lesu, a ma ia mea e hauoli mau ioa ai. No k u mea, aole ma ka wawnhi ina, a me ka hoopau ana i na ekalesia kahiko ko lakou makemake ;; aka, ua makemake i hoonaauaoia, a hooponoponoia, a hoomaemaeia, a liio i poe ekalesia pono no Kristo, me na kahu a me na luna kamaaina no lakou ibo.