Ka Nupepa Kuokoa, Volume XI, Number 48, 30 November 1872 — HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO KA HIWAHIWA O KE KOA, HELU ALUA O KA IKAIKA. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO KA HIWAHIWA O KE KOA, HELU ALUA O KA IKAIKA.

/ unuhiia mai loko mai o ka ftuke Arabia t mai ka o/Wo Deritania aka olelo īiawaii. MAHELE 11. lIELU 49.

IA LO WALENA e pili «na ma ka qoao o ke kaa, ike koke mai la o Kunaika Abe, i ke kahe o ke koko ma ka umauma o Lo Walena, o kona i'alau aku I,i no ia i ka omole, a lele aku )a ilalo, a huki ae la i ka iwi i ku ai ma ka umauma , o Lo Walena, oiai ua nawaliwali loa iho la oia ia manawa, a. ua kokoke loa e pau ka noonoo kanaka. Aka, ika hemo ana ne no o ka iwi make a ka moo, nini koke iho !u no o Kanaika Abe i ka omole 'auu a Lo Walena i haawi aku ai iaia, ; mamua ae o ko laua haknka ana me ka nioo. I loa no a komo kekahi kulu oua ; iaau nei, o ka mohnla maikai ae la no i», o nu maka, me he mea la aohe i ioohia i ua eha o ke kahua hakaka. ! Ekn mea heluhelu, e hoomaopopo kn- ( un i ke ano o keia iwi i ku iho nei ma ka umauma o LTo Walena, oiai ua like noia me ka hueio awahia o ka moonihoawa, a I o ke kanaka e ku i keia iwi, he mau mi- ; uute pokole wale no kona e ola ai a make aku la ; a mai loaa io no ia haawina la Lo Wnlena, aka, mamuli hoi o ka ma- ; na a me ka ikaika o ka laau a Kauka Le, : ua ola koke ae la nia, a haka pono aku ! la na maka i kona hoa paio. O ke kino kaapahu hoi o ka moo, ke i oni waie la no i o ianei, me ka hookui- | kui ana i kona mau wahi i kauliilii i ka | pahi, a hoi ae ia kela a me keia io a pili | ma kona wahi, a iike hou ae la me kona ; uno mau, a o ka pauku huelo waie no ka

! mea i hoi hou ole inai a pili, oiai ua pau j ia wahi i ka ai ia e na holoholona a Lo | Walena. No ke ano paupeiuaho o ka moo, hoo- | maha iho la oia, a o Lo Waiena hoi, he I le aku la oia mamua o ka moo, me ka

na pahi, «ole inae oia i hoao ma ke fcni ana ae, al%a, hōpai ae la nae oia i kana pahi ine ka monao e ani oe, aka, kunou like maii la ke poo o na laina bea mai ka mua ei i k a hope, me he la e aloha mai ana ia hrua net, a pela io no. Holo poai ae la ina laina bca ma ka aoao akau o Lo Walena, ti kuku ana <ualta aoao hema o laua nei, n nana pono mai la na maka ia

'Lo Walena. Aia manawa no hoi keia i

hooimio ae ai no na kokna ana a ka uhine o kahi kanaka aie nui, oiai ua halialia wale mai ila no imua ona, a nolaila oia i hoomanao ae oi, he mau kokua keia nona, a e make ana ka moo no ka manawa pokole loa.

A no kn ike ana o Lo Walena, ua loaa iaia he niau kokua, ku ae la oia a hele oku la rre ke kanalua'ole, a hahau iho la i kana pnhi ms ke poo o ka moo, a noha hou ae la i na apana elua, me kona manao nae, e hookui hou ae ana e like me mamuei, aka, lele e mai la kekahi laina o | na bea, a hioopaa iho la me ko lakou mau wawae, a ninahu iho la hoi me ko lakou mou niho, a o ke koena no hoi o na laina bea, lelle like mai la lakou ma kekahi ao--110, a hoopaa iho )a me na wawae, a nanahu hoi me na niho, aka, uilani ae la nae ka moo me ka manao e hookui hou ne e like me mamua, oka manawa iho la i"o ia* o ku laina bea ma ka aoao akau i hooikaika ai ma ka huki ana, a pela no hoi ka lainn ma ka aoao hema, a nahae ae Ja ua moo nei i na apana elua, a o ka wa 110 ia i kau iilii .ai ke kino u Ua mon, n make loa iho la ua moo nei, pau iho la kona io i ka ai ia e na bea.

A muke ka moo, kahe a wai aku lo kona koko/a ua like no ia me ke kahawai wni nui a kakou i ike ai ma kekahi kahawai, a lilo fie !a ke kni i koko ; a me keia rnea, i hoonnanao ae ei ka poee noho ana rna na kapa kahakai o in wahi, i ka i ana ee, He oiaio, ua make io mai la no ka moo ia Bone Le, ka mea i mauna aku la i kona kino mahope o ke Kaikamahine Alii—olioli loa ae la lakou, a holo aku la e hai i na Moi o ke aupuni. A make iho !a ka moo, hoi aku la na laina bea i ka mauna, me ka haawi like inai i ko lakou aloha hope ia laua nei. O Lo Walena hoi, hoi aku la oia a ku eina imua o Kanaika Abe, a huli ae )a a kahea aku ii kahi iole huluhulu ana, me ka i aku, Aole anei e loaa ia oe kekahi wahi apanei o ke alelo o ka moo, ke hele

eiku oe a huli ma kahi e ahu mai ia na iwi ? Aole nae i ekemu mai ua wahi iole huluhulu msi, holo e aku la no oia, a luu ema ka ihu iloko o ke koko, a hoea maila me kahi eipana elelo i koe iho i na bea, a hoi mai h £i haawi aku la ia Lo Walena, «i huli ae la o Lo Walena, a ninau aku la ia Abe, Aohe nae paha ou wahi hainaka e ae '? Pane ae o Knnaika Abe me ka leo nahenahe, E kuu aloha, ka puuhonua o kuu ola, kn pahikaua nana i hoopakele i kuu kino, nohe o'u hainaka e €ie i haawiin mai, o keia hainaka wale iio ka kuu makua i haawi mai ai, me ka i sma mai, O keia hainaka Moi, ka mea i laha ole i na Moi a pau o ke w> nei, a ke haawi neii au ia oe, a make pu me w. A ina nae au e ik<2 ana i keia hainaka mahope iho o kou lilo ana i ka moo, he oiaio, e make no oia ia%». A mamuli hoi o Uoo hoopikele e na iho oei i kuu ola a me ko»4iio ainik na'u a enau loa aku, ke haawi nei au in oe i keia hainaka me ka minamina okt, a nou ka mana e hana ai e like me kou manao- ,

i manao no e iiakaka, aka, oili e mai ana i | he mau tausani bea keokeo mai ke kua- i hiwi mai, me ka «nomoe like mai no o na I | poo imua, a nana pono aku la o Lo Wa- i i lena ilaila, me kona manao nae, he kana- i ! ka la ka mea nana e hoa mai ana, no ka hke loa o na laina, oiai he 40 bea ma ka ! laina hooknhi, a pela no mai ka mua a i ī ka hope. A i ke kokoke aoa mai, ike | pono aku la o Lo Walena, aohe mea na- > na e hoohuli mai nna ia lakou, nolaila, ' huli ne ia oia i hope, a ninau aku la ia | Kanaika Abe, 0» kekahi kino anei kela j o ua moo ai-kanaka nei ? Pane mai la o i Kanaika Abe, Aole au i »ke, aole no hoi ' au i iohe mamua no ia kino ooa, akahi no j ko kaua ike. A o kekahi kino keia i ona, pehea la kom manao no kaua ? Pane 1 mai o Lo Waiena, Ina he oiaio, o kekahi | kino keia ona, alaila, e komo kino ana | kaua iloko o ka pilikia, aka, ma na hua I palapala nae i kakamia ma ke kumu o ke- ! pahi, hookahi ki i koe, a ma ia ki, e > puka aku no ke koena i koe o keia p®hi. ; a i kuu wa e ani wale ae ai no, e lilo aoa i na enemi a pau imua o'u i lehu, a i«w e | ani hou ae mu » ua pah» nei, e ola hoo I mai ana lakou a pa»>, aka, aole oa<> au » hoao, aka, ma oii kuhikuhi aoa, he oia»o loa a ina wau e hoao, he oiaio 00. Ku inalie »bo !a no o W«leoa, me ka haka pooo ioe ana o liooa i*ia« maka pua, oiai na laio* bea e hoomao mai aoo i ka hele polole» roai imua o laoa. la Lo Waleo» oo e ko aoa, hik» ma» I! la ka iaioa mua o on b«», i ku aoa imoa I o Lo Waleoa. A i* wa bo, i ki kokeiho 1 ai keia, a puka pao %k»ta ke koeoa o ka-

La)a«t la o.Lo Walena i oa haina* h« nei, a pmolo ae !a i ka apana elelo, *> haawi aka la i kabi iole huluhuiu, i)WQ ka i aku, 0 keia wahi ukana !a, e malaina loa oe, a ina oe e pololi, mai ai oe, a ina oe e matoe!!oe a oopa paha, mai kiola milu oe, * ia* kue ana i kekahi o keia maa olelo a'u« e loaa ana ia oe kekahi hoopai \m loa, i oi aku namva o kuu |>epeht ana iho nei i ka oioo, a 000 aua» () ei ka hc>o|p»i w» io)e e hanle ana kekahi l&ulo koko iiookihī ou ina ka lepo honua oei, • « kww » koo kinokopapau ma ka

opu o na inanu pueo a me na iwa, oiai he koena no oe na lauB, 8 e hoi hou aku no oe i o laua 10. Hul» hou ne la o Lo Walena i hope, a paoe «e la ia Kanaika Abe, Ua n»ake ee nei ke kupueu o koaupuni. ka eneini >101 0 na'iii & me na maknainana, nolaila, e hoi oe a hai aku ia lakou, no ka make ai.a o ka moo ia'u, a o Lo \J r alena ko*u inoa, l»e keiki a Robiano Lo me Puōkinnmu, nioopuna hoi a Kini Wiliama, ka Moi o Pelekane. Nolaila, e hoi oe ano, a e hele no hoi au. Kau ae la o Lo Walena maluna o kona lio, me ka haawi mai i kona eloha ho;pe ia Kanaika Abe, akn, pono oie iho la nne ia mea i ko Kanaika Abe manao, a kaawili iho la oia, me he mea la ua loaa 1 ka mai nmhu, a paue mai la, Aole paha e pono ia oe ke hele, me ka ike mua ole j i ko'u mau makua. no ka mea, ua olelo kuu makuakane, mamua ae o kuu hele eina mai nei, inoi e pepehi kekahi kanaka a make ka moo iaia, alaila, o ka Moi no ia o keia aupuni, a owau no kana wahine inare. Pane aku o Lo Walena, E hoi no oe a hai aku i ou mau makua, owau no ka Moi o keia aupuni, a e mareia ana kaua mnhope iho o ka loaa ana o kou enemi ino loa, a ia manawa no hoi au e

noho ai ma ka noho Moi o keia aupuni. Noloiia, e hoi oe ano, a e hele no hoi au, e like me kuu olelo mun. Pane aku !a o Kanoika Abe, Pehea ka loihi o kou manawa e hele ai a hoi mai ? Pane mai 1a o Lo Waleno, He elua wale no o'u pule e hele ai, n i ke kolu o ka pule, e komo kino aku ana au iloko o kou Hale Alii, a e ike no oe ia ! 'u malaila, ao ka hooko-f ia ana no ia o keia maU olelo a kaua,*ke ole nae e loaa kekahi keakea mawaena ou a me ka nnen bfookaha wale, aka, ke ike nei noe au, e halawai ana no ia ano me oe ma ke alanui, a e kapa ana oia ia ia iho, nana i pepehi i ka moo, a e hoole ia ana au, a e lilo ia i mea nui na oukou e hana ai a hiki i kou la e ike hou ai i ko'u mau maka. Pane mai o Kanaika Abe, Ina pela, e hoihoi ae no oe ia'u a noho aku au i ku hale, alaila, ku oe a hela i kau huakai. I aku la oLo Whiena, Ina pela, aole oe e ike ana i ka oiaio o ka*u mea e olelo nei ia oe.

A pau ka laua mau olelo, kaha aku la o Lo Walena a hele ana, hoohuli oe la o Kanaika Abe i kona kaa, a hoi aku !a i ke kaona. laia nae i hiki aku ai ma kahi a Bone Le i pee ai, oili mai la oia a

hopu ae la i ke kaulawaha o na lio ma» mua ioa, a ku iho la ke kaa o Kanaike Abe. Ninau aku la no ua o Bone Le it Kanaika Abe, He oiaio anei, ua make mai nei ka moo ? Ae mai !a o Kanaiki Abe, me ka i mai, Ua make mai nei i ke Keiki Alii o Pelekpne. Pane hou aku • Bone Le, Ua lawe mai nei nae.paha oej kekahi wahi apana iwi oka Moo? PanV mai o Kanaika. Abe, I men maka'u ahl aumei ia a'u e lawe mai ai ? Pane hoa aku o Bone Le, Oia hoi paha ka mea e maopopo ai ua nnake ka moo, i lawe aka hoi a hoike i ou makua m me na'lii a mft na makaainana o keaupuni o oiua. Pane mai o Knnaikn Ahe. Ha uiaio, memuik no maua ke aupuni, a mai keia la a mau aku, ua haawi aku nei au i ke aupunia me kuu kino oei na ke Keiki Alti o PeUkaoe. Pane eiaai o Bone Le, Ua lilo ig| ; a e ku iki hoi ko kaa maanei, a e holo Ji tu e nana i ua moo nei, ei hoi mai ho< hoi kaua. Ae eku la no o Kaoaika Afak m e kona mnnao nae he ponm. | l#Bone Le i hele ai a hiki ma kahto ika moo, lawe ae la »ia i lekahi apaaa poo oka Q»oo ( liimomo iho h i kaos pi- : hikaua a kumumu, me kn liokae ana hoi i kana pahi a ime Sila i ke biko oka moi>, n hoi aku li. | * A i ka ike an» diai hoi o Kanaika Alm» ia Bone Le, e hoi mai an«i roe ka oiea aei iei kona lioia, a o koaa. kioo, ua ala po ; i ke koko i»at liioa a haln ilalo, nolaila, i !iud«o ik» «i o Kaoaika Abe, Heaha fcm kou ote« t oki loe.ai i k<r koko? Paee mai ia o Booe l«e, 1 hapala okc« i& oai

| no e a'u i ke koko o ka rnoo. i kuhi j umn ai, na u i pepehi ka uick», ailaila, o 1 lilō no ia i wahine na'u, a lilo hoi au

; i fcsnenau, a nononoho Moi ae no hoi i l «upuiik» a © l»oii « pmoi o kaua, nolaila, e hoi no kaua I Whai poloiei aku oe i ou n.akua, na'u no I i pepehi iho nei ka moo, ine ka ikaika o | mau liina a me ka man;s o kuu pahi ; Hoole mai la o Kanaika Abe, uie '• 3 i mai, Aole au e pono ke hoi a hoike hoopunipuni aku imua o ko'u mau roa« hua, ka mea nana i haawi i kuu o)a i mohai no ko oukou mau ola, a |>ehea wau e hoopunipuni aku ai i makana no kona lokomaikai ? Hahau aku la oia i kona ipau 110, me ka manao e haaiele ia Bone Le, aka, e lehei e oku ana no o Bone Le, a kau ana iluna o ke kaa. Hookuke aku Ja nae o Kanaika Abe, me ka i aku, £ (eie kokeee ilalo, mailunaako nei o kuu kaa ! Pane mai o Bone Le, Mai kahiko loa mai no kou manao ino ana ia' j, oiai kakou e hele ana i ke kuia, ua noi mua aku no au i wahine mare oe na } u, ke hiki iko kaua wa nui ai, & hoole ouai no oe, me kuu manao nae hoi, he hoole ia ia no ka wa naaupo, a i keia !a, ke iohe nei no au i kou manao hoole, nolaila, mai pane hou inai oe i kekahi huaolelo no'u,

maluna o keia kia, o lawe koke «uanei au i kou ola ano. A iohe o Kanaika Abe no keia olelo |iooweliweli a Bone Le, paa iho )a kona waha, me ka nalu iho iloko ona, no na manao elua, o ka pakele ann. mal nei no hoi i ka make a ka moo, mamuli o ka lokomaikai a ke Keiki Alii o Pelekane, a ka hoi keia make ia Bone Le, ke teane maffe hoi b kuu m&i uha no hoi a keia uha, o kona hui ana qo hoi me ko'u kaikuaana, o konu hui ana no (a me a'u, eia ka owau no kana mea e manao ino mai ai. A i ke kaa nae e holo ana a hiki ma | kahi a Bo Le e pee ana, pane mua aku la no o Bof\js Le, me ka hookohukohu, ano hoopunipuni, Ua «lake mai nei ka moo ia'u, mamuli no o kuu ikaika a me ka mana o kuu pahi. A ma kahi ncte a'u i pepehi mai nei i ka moo, aohe mea e ae i ike, nolaila, e ku no oe a hoike ma ko'u aoao, a nau no ia e hai aku i kou

ike maka iinua o na'lii a me na mnkaainana, no kuu ku ona imua o ka moo a me feuu hahau ana i kuu pahikaua. Ae mai la no o Bo Le, a kau ae !a iluna o ke kaa, a holo aku la.

ia lakou nae i komo ako ai i ke kulanakauha, hopu aku la o Bo Le i ka apana poo o ka moo a me ka pahiknua hoi a kona kaikunana, a ku ae la iluna, nne ka hapai ana ae i kona mau iima, a hoikeike aku la i ka īwi poo, a kahea ae la oie ka leo nui, Ua make inai nei ka moo aikanaka ia Booe Le nei ! Pela no kana kahea mau ana a hiki wale i ke komo iana o ke koB iloko o ka pa o ka Hale Alii.

(AoU' i pau.)