Ka Nupepa Kuokoa, Volume XI, Number 50, 14 December 1872 — NU HOU KULOKO. [ARTICLE]

NU HOU KULOKO.

Oahu. Ke Kau Kidre o Lahaina.—Ma ka Poakahi iho nei, ua holo aku ka Lunakauawai Kiekie His Honor E. H. Allen e malama i ke kau kiure o na mokupuui o Maui, o ka malama o Dekemaba nei. Aole paha nui loa na hana o keia kau malaila. O* CJa loaa mai īa makou kekahi palapala noua ke poo, " E akahele ka-Ahaluna o Kalihi a me Moanalua,', mai ka peni mai a D. L. Kupihea, a no ko makou manao aole kana mau olelo 1 ku i ka pololei ma ke ano hoahanau, ua waihoia kana. ~OUa waihu mni nei o Rev. W; l*. Alekanedero i kekahi palapala o kaha huakai aku nei iko Muikonisia. Ma ka aoao eha o ka pep* o keu hebedoma ae e puka aku ai ia. E hoomuu mai una oia e kakau iiiiii nc kanu huakai a hiki i ku wa e pau ai. f O* O kekahi o nu niea i hoopoinoia e kq tabu lakonahu 1 hanini ui ijuriu o na poo o eiua īuau kanaka hana uia Ainuhou e like me ka makou i hoike aku ai i keia hebedoma aku nei, ua ukuia mai e ke kapena noua ka moku. Oka ehu hoi oke kunaka Hawaii, aole i loheia mai kona ukuiu. Ka huiiu Pao laau. — I ka nana la ana iho nei o ka moku kialua ua ioaa kekaJ hi o kona mau papa, ua ai ia e ka huhu pao laau a pukapuka. He nui loa ka keia kupu ino am ke kai Pakipika neuaka, pomaikai loa nae i ka loaa e ana iho nvi, mainua o ka inahuahua lua ana aku o ka hana maiu a keia mau meu hoopoino moku, oiai alua waJe ae nei no inakahiki o keia moku » ka hoioholo u.na ina keia kai.

O* I kela inau hebedoma aku nei, ua apo' ae kahi iuna makai o Koolaupoko, i kekahii mau mea haawi wai ona elua, a ua alali naj niho o laua i na hoopai a ke kanawai. He| Pukiki a he Hawaii na mea i uluhia e iaj daimonio, a ua auamo ka mua i $100.00 e o ka lua, ua haneenee kikala i ka $500.00.1 Aīa ia, ua waiwai ka waihona o ka lehulehu.| Apuepue i ka Hana.—Ma ke kakahiak»] Poakahi iho nei, hele aku la kekahi wahmel opiopio i kana hana, ma ka hale Pahupahu ma alanui Nuuanu, o Kapa ka inoa o ua wa« hine la, he wahine i noho mau ma ia hale a roa ka hebedoma mua ihonei o Dekemaba, ua noi aku oia i ka haole e noho i ka mai o ka makuakane. Aka, ua oluolu no nae i ka haole ke hoonoho pu mai oia i pani, hoonoho aku la oia ia Luukia (w,) i kokua ma kona wahi, a ]tau kona piiikia, alaila, hoi hou no la o Kapa ma kona wahi, aka, ma ke Sabati iho (Dek. 8,) nei i hala, hele mua ae ]a keia Luukia, a ia Kapa olelo aku la, ua olelo mai ka haole ia'u, aole ka e hoi hou oe malaila e hana ai. A ma ka Poakahi iho nei, ihoaku la o Kapa i ka hana, oiai, ua pau kona pilikia, ua make kona makuakane, ka mea i noho ai, hiki aku la keia ike aku la ia Luukia e pulumi mai ana, ike ka haole iaia neij olelo mai la " Pao ka pilikia," ae, " hoi ma J oe ka hana," ae, " O ! olelo oe kela wahine hoi ho iaia, pau hana iaia maanei. i mea aku ka hana o Kapa, e Luukia, ke mea mai nei ka haole, ua pau oe, e holo aku ana kela' a paa i ka purumi, o ko ia la noke mai U no' ia i ka purumi. Olelo aku la ka haole " Pau oe hoi mai no kela wahine," aohe o ia

i'la hoolohe mai, munao ka haole o hakaka! auanei laua, oolaila, ua hoonoho hou ia o Luukia i hookahi pule hou, alaila, pau ia. | Kanekoa.

| 37* Ua hooholo iho nei ke Kola Sabati Kawaiahao, e kokaa aku i keola kekahi o na caisionari i hoounaia i ko naj aina liilii malalo aku nei o kakou. Ke inakemake nei makou e ike i ka hooko a rae ka Ihoomau loa ia ana aku oia hana maikai. I

| Mai hana Hou pela.—Ua loaa mai iaV makou kekohi leta mai Koolaa mai, e ho:no-S mo aoa i ka Luna Pa Aupuni o Heeia i kea ikuai e ana i ka lio i hoolahaia ai e kuai ku-3 dalaia ana. I ka hiki ana 1 ka la 1 hoolaha-H 1'ia ua hele aku kanaka me ka inanao eg kudalaia ana, aka, ua hoolilo malu aku oia ia kekahi mea dnla e aku. Ina he oiaio keiaa ■palapala, ke ao aku nei makou mai hana houn |pela, no ka niea, " o ka mea oi aku i keiaH ho ka ino mai no ia." B (C7* (Ja loaa mai he palapala mai Waika-H ne mai na S. E. K. Papaai e hoike i na meaB hou olaila. J ka huli ana iho nae, o na wa-E hi mea kahiko no i kuekaaia ai inamun akuB nei, no ke kainu raiki, ka ekaleaia a tne ke» kula Sabati. Aohe o makou inakemake ea lalama hou aku ma na mea i ike mua ia.fi Ina i hoike nmi oia, he kahu ao loio ko la-H kou, alaila he raea hou ia, aohe o keia meaH kahiko, na mea hou. i Eha haneki Pokole.—Ma ka pu»ta ana o| ka pepa o ka hebedoma i hala, ua hapa ke| pai ana o ki nupepa no ka huina i hiki aku| i ka eha haneri, mamuli o ka poino i ike olei ia. Nolnila, e pai makau ia mau pepa mn na aoao elua a hoouna aku. Eia na apana i' loaa ole aku na Kuokoa o Dek. 7 : Kahana. Waiulua, Oahu. Nawiliwili a me Anahola, Kauai. Wailuku, Waihee a me Hana Maui. ■ Hamakuaa me Kawaihae, Hawaii. E hoolana oukou ia oukou iho. no ka inea, he oia- > io no, e hoounaia oku ana no ia mau pepa : ma ka hapa aoao pepa. | Ka la 11 o Dek.—Ma ke kakahiaka o kai 3Poakolu iho nei, la 11, he hiohiona hauoli ka| |mea i haupu e ia e uhi mai ana maluna o ke[ |Kulanakauhale Alii no ke knlaia i ka la ha-| Inau o ka Moi, aka, aole nae ia i ac ia mai.l I(Ja hoohalaia ka hapanui o ka la, mni kaf |hora 11 kakahiaka a po me ka nune ana no]jj |lta make loa, ana o ka Moi me ka wniho olei |iho i panihakahaka no ke Kalaunu. | I Heaha ke Ano ?—I ka ia i make ai kaj |Moi Kamehameha 111, ua eehia koke ko ke! |kulanakauhale, ua hamama na waha a haa-| |loulou mui na waimaka o na makaainana| |aloha Alii. Aka, aole nae pela hoi oukou i§ Alii. Ua oi ae paha ko oukou aloha i| Strela a aha la hoi i keia ? i

(C7* Ma ka hora 11 o ke kakahiaka o ka Poakolu iho nei, ua hoounaia aku ke kuna Pauakie kii } kn Lunakanawai Kiekie £. H. Alani i Lahaina, e hoi mui no na hana pili aupuni, no ka mea, ua huna kela ia kakou, a ua waiho na ka lahui e koho i ko lakou nlii. INolaila, iko kakou nele ana ike poo aupuni ole i keia wa, e noho mainna ka Lunakanawai Kiekie E. H. Alani e malama' a hiki i ka wa e kohoia ai i Moi. | Ka apaha o Ewa.—lloko o na la kulain aupuni, elua i h.ila iho nei, o Ewa ka apann oi o ka mokupuni o Oahu i ka malama ana, maenuli o ka paipai ana a na egena o Diab!o. o kela kau heihei lio iho nei. • Aia ma ka ia hamau leo o Ewa he wahi kumei ao olelo Beritania. Ua hapopo kona ike rn»kn, a ma ka hoolohe oia e ao aku ai ia hai. Ua hiki iaia ke lawelawe ika hana wati a me ka hana hou i na akodiana apulu. Ma Ewa no, ua hanau kekahi lio wahme elua ana keiki.

Haunaele Ma ka hale Paahao.-Mō ka auina la Poakolu iho nei, i ka lohe ana paha o na paahao, ua mahe ka Moi, B ua hakahaka ka noho ahi, ua loknhi ae la ka manao o na paahao kanaka wale no e imi i ko lakou Innakila ana, ua lele ahu lakou maluna o be ki'o o ka haie paahao, me ka manao e hookuuia ma ka make ana oka Moi. Aka, mamuli o ka hoomalu ikaika ana a ke kilo me ka Luna Wiliki Malaihi me keka,hi mau koa kiai, ua hoomaluia ka haunaele a o na alakai kipi, ua hoopaaia i ka' hao. Mawaena o ka mua oia hoohaunaele o Mahu, kela hoike wahahee.

!Mau hipa Kahu ole.—Aia ma hea keia' mau hipa. kahu ole wahi aka mea ninau mai, eia ma ka eka)esia o Kahuku, Koolauloa, keia meu hipa kahu ole, Auhea ka hoi' ke kahu oia mau hipa, wahi paha a ka lua o| |ka mea ninak mai, aia paha i Molokai Nui a Hina, i ke kini laau, hala kela, aloha wale' no na hipa, no ka nele ika waiu, a me ,ka ai ole, ua loaa mai ka lohe, aia aku la i Maui o Kama, ka moku kuapuu. i Waiehu i jkahi o kahi ewa ana. Ke hoopihpili aku la ji Waihee e noho kahu ekaleaia nolaila, u L hoi, pelaka mai, he haalele kihapai, haaiele |hana, haalele i na keiki hipa e auana wale ana, eia na ilio hae ke hooko koke mai nei, 0 Moremona a pela aku. Auwe na hipa i jka puehu i keia mau ilio. £ aho paha ka puehu mttmua o ke komo aku i ke aoa-pum a Limaloa. Aioha ino ! Aloha ino keia mau ,hipa. £ko makou kaha, ko makou makua, hanai o Ika uhane, ua ae oe e noho me makou, e oluolu i na mea i loaa, o ka ae, be ae |ia a o ka hoole, he hoole ia, oi aku i keia no |ka ino mai ia. E hoi mai olua, a manao 'mai ia naakou. 1 Na kekahi hoahanau o Kahuku.

Ka ike kino Alii make.—Mawaena o na bora 10 a me 12 o ke kakahiaka Poaha iho» oei, aa waihoia ke kino kupapau o 'ke aliil make ma ke keena nui o ka Hale Ahi lolani,s a ua komo na mAkaainaim aloh* alii e ike 1 me nn inaiihini. Nui ka j)oe i hele e haawil aku i ko lakou ike i ke kino wailua leo ole.l

Kb kona 11 Pauahi" mai Lahaiwa mai.— Mahope iho o ka hora 2 o ke awakea Poahaj iho nei, ua ikeia niai ke kuna '• Pauahi'* e. paa ana i ka pohu lai o Lanai, me ka hae ij hoohapaia a ma ka hora 3 paha, ua hiki ka waapa me ka palapala a ko Kuhina Pili-j po i ka Lunakanawai Kiekie, no ka ana oka Moi. Ua heluheluia ka palapala i mua o ka Aha Hookolokolo oiai e noho ana ka Aha Kiure. Ia wa koke no, hoopaneeia ka Aha, a hoi aku la ka Lunakanawai i ka haie no kona mau opeope, poka mai a kau iluna o ka waapa a loaa inai ka moku i Lanai, ku mai ma Honolulu nei, hora 10, a mahope iho o ka la inehinei, he 48 hora ka holo ana a hoi mai.

He halawai Makaainana,—He halawai makaainana piha loa i na makaainana ka i malamaia maioko o ka luakini o Kaumakapili ma ka hora 5 o ke ahiahi Poaha iho nei. Oka manao mua oka poe alakai, e ke koho i Komite e haku i mau olelo hoalohaloha i ke kaikuahine o ka Moi i make, aka, he okoa ko na makaainana manao. Oj ko na makaainana manao i hele ai i kela halawai, o ke koho aku i ke alii e noho ae ai ma ka noho Moi. Oka inoa i makemake nui loa ia no ka noho Alii, oia no ka inoa Ke 'Lii ka Mea Kiekie W. C. Lunalilo. I ka lohe ana o na makaainana, aohe he koho alii, ua puka aku lakou a hoi, a houkoe iho i kekahi mau makain.ana e koho i Ko-mUe nana e haku i na manao hoalohaloha a hoouna aku i ke kaikuahine o ka Moi i make.

E NA KIAI HEAHA KO KA PO ?—Ma ka P6aha iho nei, ua hoopukain ae kekahi pepa hoo\aha nia na pipa alanui e kahea ana \ na makaainana e komo iloko o ka Fa Hale Alii, " e moe poo a paku aku i ke kino o ka Moi make." Ua wehe io ia na puka-pa o ka pa hale alii mawaena o na hora 6 a me 7 o ke ahiahi o ka Poaha iho nei. Ma ka lono mai kekahi īkemaka mai. ua nui loa ka poe komo, a ua kukuiuia he mnu aha hula Hewaii o kela ano keia ano. He hana keia a ko kakou wa nanupo haalele loa, n ke makemake nei makou e huna loa la na mea hoohilahila o ka wa kahiko, i inau ai kamaikai o ko kakou inoa mawaho aku nei. No ka mea, ina e holo mai na malihinia ike i kei» hana a kakou me he hana la a na Ilikini hihiu, ahila, e knpaia mai kukou ma na inoa hilahila loa. He oiaio anei, un h>iki mai ka maiamala me ka po pu tnai no ? r i

Hb makapo ua hoohokaia. —O ka mun, he makapo ia i hoohuliia e kekahi mau alakai o ka hoomana Moremona mai ka Mokupuni I mai o Keawe. '* Ua oleloia aku e hoi i La-j ie Koolauloa i kahi nui o na pomaikai, a i kahi o ke ola, a ina e hiki aku i Honolulu, ua| makaukau na lio a me na kanaka nana e alakai, a hiki aku i kahi i olelo ia he ola. A i ka hiki ana inai i Honolulu nei, hoaa wale iho la no, aole i loaa ka lio e holo ai, hao ae' la no na mea m%kamaka men ho, hoka wale! iho la no ua wahi makapu luahine la, a na kahi pne nnau aloha i hookipa ae, aluha ino ahea no la hoonaaUiioia kakou e na makamaka no na alakai a keia poe, e alakai apiki' nei ia oukou. Mumua, ua alakai ia ae kahi poe, aia ke ola i Lanai, pau na kuleana i kuai, a i ka hiki ana nae ilaila, eia ka i poe paahana na na kohuna Moiemona, pau i ka pololi, a hoi aku la me ka hoka. O ka lua he makapo mai kau wahi mai o Kona Hemn, Hawaii, ua kukulu wahi hale maloko o ka pa o P. Y. Kaeo, a i ka lohe ana aku, ua lilo un pa la i ke kudulaia, i holo rnai boi no ka« hi hale e kuai aku ia hai, hoole loa ia aku.a o ka hoka no ia, aloha ino ! ka poe hoohokaia e like me nei.

Hōlomua o H. Konawela.—Ua lokahi na manao o na nupepa Hawaii a me haole o Honolulu nei i ka hoopono a ine ka leo nui mai i ke kokua i ko Hanare Konawela ma« nao no ka hooulu lahui. Aole no ka hooulu lahui wale, aka, no ka hele pu iho no a ke dala kekahi maloko o ko kakou nei aupuni. He oi ae ka pomaikai oia mamua o ke kii anu aku i ka poe o waho i akaka ole ko la* kou hana pono a naauao paha. Ma ka lona hope, ua loaa i» Hanare Konawela i keia w?i he eKolu mau keiki. Ua noonoo hou oia i keia wa, a no kona makemake e akahele loa ia ka malaiua ana o na keiki, nolaila, ua 1 hoolaha hou ae nei oia ma ka pepa o keia )a, e ukuia i ka makuahine o ke keiki nana e hanau aku, i Umi Dala i ka la e hanau ai a kakau ia ka inoa o ke keiki me na makua, i ka piha ana o ka makahiki, he umi dala hou ; i ka piha alua ana o nn la hanau, be umi dala hou ; i ka piha akolu ana o na la hanau, he umi dala hou ; a i ka piha ana o ka aha o na la hanau, he umi dala hou ; a il kaelima o n& la hanau, hekanalima da',aj Nolaila, ke ake nei makou e lehulehu na' ohana ana e malama 4i, a e hoohokaia l:a! manao o ka poe e ake nei e lu iwaho. Hawaii. Nu Hou.— Ua make emoole o Papa (k) i ka nuku wai o Waipio, ma ku po o ka la M o Novemaba. A penei ka moolelo : Ma ke' ahiahi poeleele o ka la i hai m ae i a maluna ' ua liuliu ae la lakou e hele i kahawai e kea 1 amaama me ka upena kaili. O Kaholoaa (k) 1 he wahi keiki, o Papa opio a , ne ua Papa nei 1

i make, ia Ukou i hele aku i»i a kaouku *ai kuu aku la i ka upena a bei ae la he mau Ikauna aholehole, hoi ae la a rna kae wai t , ohi 'lakou oei i ka ia a umiumi >ho la. Ia mainawa no iele walawala anu ua Papn nei a hina i kae wai, wili ka a-i, n o ka pau no ia 'o ka hanu ola, Auwe!w«hia Kaholoaa, |uwe leo oui ae la ke keiki. me ka olelo : ,4 Auwe kuu makuakane! i ke keiki e owe nei, lohe mai le ekolu poe iawaia ma kela 'kapa oke kahawai. Heaha ka oukou ma!a|ila e wawa mai nei, wahi a Knholoaa. o Pa'pa > » (Ja make loa iho oei! Au mai )a lakou a halawai uwe >ho la, a liuliu, kii o Kahoiko kn hale e kii mai. Ia po hiki mai 'la a Hao (k t ) eia k&na e noho malie kakou, 'aole oia nei i make loa e hiamoe ana oia e 'kau aku no au i>uu inau lima maluna ona ae no ia. la mannwa hnna ua Hao nei me ka ikaika o ka uhane hoopuiūpuui Uoko «na, oiai, he kanaka M oremona ua Hoo'nei, a he kanaka M«remona hoi ua Papa la, a he mau ikahuna laua a elua no h aoao hoomaim, a pau kela hana, alaila, hoihoi ia ua kino kupapa la ika hale moe. Ma ia po hele nui mai na k&naka no ka aoao Moremona me ko akou olelo ana mai aole no i make o Pppa kau like lakou i na lima rne ko lakou manao no e ola ana ia lakou, aole nae, no ka mea, o lakou ka poe »awe makehewa i ka lokomai* kai o Kristo, ua olelo nae lakou ua mana ka lakou mau hana. Aka nne, ua make loa aku la o kona manawa iho la no ia.

L. W. Kaale. Keaolewa, Hamakua,.H., Nov., 26, 1872,