Ka Nupepa Kuokoa, Volume XI, Number 52, 28 December 1872 — HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO KA HIWAHIWA O KE KOA, HELU ALUA O KA IKAIKA. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO KA HIWAHIWA O KE KOA, HELU ALUA O KA IKAIKA.

! moa, a lawe aku īmua o kuu makuahine, ! • n * maliiuahine hq» ia e hoom&ikei | iho i ki inoa o Lo Wolena, ka mea nana i hopu mai nei i keia dia opiopio maikai, ! no ka rnea, ua ike aku nei au i na dia a j Bone L.e ma i lawe mai nei, he mau dia | kumulau kahiko loa, a he kupono ole no hoi i Kuu makuahlne ke ai, a ua huhu nae o 13une Le, no kuu olelo ana, e hanai i ka laua dia na ku ilio, I» wa, hele aku la na kauwa, a hana aku la e like me ka mea a Kanaika Abe i olelo aku ai. O Bone Le ma hoi, ua lohe mai no la* I ua i noi mea a pau a Kanaika Abe e olelo ana i na kauwa, noLila, hele koke aku la o Bone Le iloko o ka hale kuke, a o 80-Le hoi, hele aku la ia e hoomakaukau i wahi papaaina kupono na ka Moiwahine me ku olelo pu aku, E paina ana oe i keia manawo, no ka mea, ua moa ka io 0 ke dia, ko mea ho» i ouo ai. Ae mai la ka Moiwahine, me ka manao (a hoi, he porio keia a na hunonn. Aia nae a lawe mai o 13one Le i na pa io dia, a waiho iho la ma kahi i hoomakaukao ia. Ala mai la ka Moiwahine, a nofko iho la e ai i ua dia nei. Aole nae oia i ai, ike e iho la no ia i ke ano o na io d)a e waiho ana, a he mea haohao no ia i kona mnnno, nolai!a, ninau ae la oia ia Bone Le, io dia io anei keia ? Ae i mai la o Bome Le. Pane hou mai la ka Moiwnhine, He ai'eha noau, nole nae au 1 ike i kekahi dia e like me keia ke ano, a ina he dia keia, ealio no na olua e ai, a ua ai iho la no hoi au, ma ka ike ana i ka olua inQ| i luhi ei. * Iloko nae o ka wa a ka* Moiwahine e oielo nei, ke hoolohe mai ia no o Kanaika Abō, a awiwi iho la oia ma ka hu ana, a holo mai la no hoi a ku ana imua o ka makuahine, a nonoi aku la, i ka i ana aku, E kala ia ka'u kane, ma keia hewa a Bone Le ma i hana ai, no ka mea, ua kouoha aku oe ia lakou, e iawe mai ma ke dia opiopio, a ua lawe mai nei no ka'u kane e like me kau kauoha, a e ai ana oe i kana dia, mahope iho o ka moa ana. Ae mai la ka inakuahine, me ka i mai, O ka hunona no ia e ola ai na iwi. Ia manawa, holo hou aku la oia a hiki ma ka hale kuke, a ike oia ua moa na io dia, lawe mai ia oia a hiki imua o kona makuahine, a ai iho la ka makuahine maiuna o kona mau iima, me ka olelo iho, (, maoli keia." A i ka pau ana ae o kana ai ana, pane ae In oia ia Bone Le ma, E ai ana no oiua i ka olua mea 1110 i iawe mai ai, a i j ka ln apopo, e ioua nna ka uku ia oiua, a , peia (io iioi i keia hunona a f u. | A hiki mni hi ka la i oleloia, kauoha ae la ka Moiwuhine i kana kane, E kauoha koke aku <>e i uu'Lii a pau a me na hoa haoohuno o ka Hale Ahaoleio, e akoa- ' koa inai lakou ma ka liale Ahaoielo i keia la, e like me ka'u kauoha, a e ku no au iiuua o a'u hunoua, a na'u no e hai aku i ka mea i pono a pono ole hoi, e like me ka mea i hoikeia mai la'u ma ka'u ike kilokilo. A mahope iho o ka pau ana o na olelo | kauuha a ka Moiwnhiue, kahea ae ia ka ! Moi mn kaoa olelo kuahaua, & akoako« wai 1% na Alii a me ka Poeikohoia, a koe na<3 o Lo Wolena. Aia nae i ka hele ana mai a ka Moiwahine, i ukaliia mai e na kaiinahine opiopio umikuaiamalua, he poe oae lakou a pa-ii < ike ole i ka hana pono; a ko«io | om iloko, nim «e <a oia ma o a maanei ! he poe kamaaina wale no kana i ike aii,, aok' bookshi maiihini maioko, nolaila, : ninau ®ku «i «ia ia Kanaika Abe, Aoheu fcti hew kane ? Aia no i ka hale, oini aole oo ookoik i k&uoha ae nei oia kekna ina oo ua haele pu mai nei maoa. Pane hou «lai ka makuahioe, E Sij koke oe i k»u kane, no ka mea, ooq« ia Ahaolelo i ka wa i kukuiuia iho Ae oiai Hl oo o Abe, akn, oo koAi ike» hookahi w*ie oo wahi piii lipA « |,o Wiiflai, mai'Ho laoa ki i hoi>c«ooa iii i kft oni a ke kaa a hilii i «« jla

I unuhiia mai loko mai o ka Ēuke Arabia, mai ka olelo Beritania aka olelo Hawaii. MAHELE 11. HELU 52. lIA n hiki aku o Lo Wolena i kai, a komo aku !a iloko o ko laua hnle, aia nae 0 Kanaika Abe, ua hala t»ku la i ka Ilnle Alii, e nano ana oia i na dia a Bonc Le i lawe aku ui, hookahi nae i lolei;i, a e pulehuia ana na io kupono na ka Moiwaliine, Q he mea kanalua nui na koii.'i iuanao, nia ka ike ana akui i na io dia e (>ulehuiu ana, ua kupono ole la mau io na kona mukuahioe e ai, ua ike oku oia, , aohe wahi momoni' iki, a ua aaka mai la me iie manini aika la. llok* no o ia wa, pane aku la o Kanaikn Abe i na mea nana e pulehu ana i na io Puiehu olua i na mau io dia, a nnwai eni ? Pane mai na mea pulehu ka Moiwahine. Pane hou aku o JKanaika Abe, Ua ike no anei olua, he kupono ia mau io dia iaia ke ai ? Pane tnai la na wahi kanaka, Pela # paha, aka» ' ne h'.<uajaei nae-maua e«-Hke r»e ka , i kauoha ia mai ta maua. I nku la o Ku- , nnika Abe ; me kō'leo nui, E ulaa i ka'u e pono ai, e kiola olua i na mau io ira ka ilio, a e ili mai ka olua hewa i hana ai maluna iho o'u. Iloko o keia leo nui o Kanaika Abe, lohe aku la nae o Bone Le, a holo kiki mui la, a ku ana i ka hale kuke, a ninau ana i na wahi kanaka, Heaha ka mea i iiui ue nei oka leo o Kanaika Abe ? Pane mai la na wahi kanaka, I olelo mai nei hoi paha ia maua, e kiola i keia mau io dia na ka ilio, aole ka he kupono i ka Moiwahine ke ai. Pane mei o Bone Le, A kiola, loaa ae iaia, ka i no o ke dia no m i imi la'ku la a he pomaikui ka loaa ana o keia mau dia, aia hoi a ai ka makuahine ona i ke dia, alaila pono, nolo hoi ka ono. Hooknno hoi kona hele mai ianei v loiloi ai ; ina no o ke kaue ana ke pii, ma io no ua laaa ; akuhi paha kane, o ka j moe wale iho no ka iloko o ka hale, ola! . ka makuuhonowai ika nalo. O keia mau[ oleio u pnu a iione Le, ke hoolohe n»ai! nei no o Kauaika Abe, oiai oia maloko o| kekahi rumi e pili koke mai ana. E na hoa,-e hoi hou k«kou io Lo WaJ leua la, oiai kona hiki ana ma ka hale, ua | ninau koke aku oia i ke kuhu hanai, Au« i hea kn l>oi o Kanaika Abe ? Pane mai la' 1 i ■ ke kahu kanai, Ei aku nei no ika Haie I Alii, i Kele aku nei paha e nana i ka mai oka makualwne. oPaneaku no hoi o<Lo| ! VVale«a, Malia paha i hele aku la noe i nanai na kane ana, malin paha ua ihol i mai nei me ke dia a -ka makuahonowai. j : E lawe hoi paha oe4 ke<tia a ka makua-! ; hine on«. Ae mai 4a ke kahu hanai. Pa- : ne hou uku la o Lo 'Walena, Aia a hiki 1 oe imua ona,« hai aku oe iaia. nana no I e oielo aku ina kauwa t -e pepehi a make, ; lole l ia il< a f»au, a nanii poooi «o e oki nia kahi kupono ika pulelm ana,« naaa : no e pulehu a moa,a nana no>e Jawe ponoi aku imua o ka makuuhine, a na ka makuahine no in e ai iho maluna «kona | mau liuia. | Ika hele ana nae o «ik kahu hana* oei j a hiki aoa ioiua o Kanailkn Abe» a eia no { kaaa i pane-mai m, Q Insdu| |iae paha ! kena a ka"u A*MnifiS%oiia U* k« hanai, me k« «hahai aku hoi i tji me« a a Lo Wtftena i hahai no, kat»ea ae I* l oa kanwa UwelaWe a U Moi, i ka \ a«a {&oke ot»kou j i keia dia» a e folf hpi i kooa Hi, a Aa f « I no e hele aku e aana mm na io kupooo i II ka puleho ana s a oa*u no hoi e puleha a

I nei, aoie oia i ike he meu wahi kepa e a > kekaki ona, noUila oia i maoao ai, aole | kupono ia mau wahi kapa ona, no k» j ie mai imua o ia Aha Hanohano, noiail« | komo aku ia oia ma ka rumi komo lca| ;o kona makuakane, a iawe ae ia ma na j kapa kupono no kana kane e hele aku ai ! imua o ka Ahai.lelo ina ia ia. | Eia hoi ;ia Kanaika Abe i haalele ai ia Lo Walena, ua ike no oia. e kiii» mai ana oia e hele in>ua o ka Ahaolelo, ooiaiia, knukau &e ia oia i kona wahi «u--makua, i ka i ana, E hele anei au a kts imua o keia Aha Hanohano i keia la uie keia mau wahi kapa o'u ? A mahea la auanei e loaa ai ia'u na wahi kapn e ho<v hianohano ai i ko'u kino i ka la nui o 'Bone Le ma, no ka inea, eia wau i ka lewa, a ina ma ko'u aina hanau, he inea ioa keia ? Pa-e m«i la ka ieo o konlf hi aumakua, i ka i ane mai, E kali iliii a e ioaa ana no ia'u na kapa kupo»J*pJ oe, i oi aku mamua o ko iakou ia kapu. ;* O ka nalowale aku la no ia o uhane nei mai ona aku,a eia ka auanei; ua hala kelp i ke aupuni o NafiV-sili-ka. O Nalo*siiika hoi, he wahine inai ioa oia i ka hana loie, a oia hoi ka oi o ia mau la, a maiaila na laile maikai loa i ike ole ia ma ke al\p«fci oGulatia. Lawe mai'la kela oii' pa kwpono la Lo Walena, a lawe ho.i la hoi i ka biva j» me rriaa busi, a o ka iaha mua >«< loiha mua ana* no hoi ia o ka papaie pkpi 4 n (iii; 1,,u ke hitia. A hiki mai ia ua wahi uhane nei imua 0' Lo Walena, a kahiko iho la keia a '* Kiiliii pua hau o ka lena." Aia hoi a hiki mai o Kanaika Abe me kana puolo kapa i manao ai no ke kane, si i nana inai auanei ka h&na, ua heo wale keia a " Mikihilina Hainoa i ka awaawa," a " Kapakahi Manuia Keokoi ka moku" o ko ianei papale biva, me ka houheuheme ana i na kamaa busi iluna o ksi papa liiele o ko laua hale, me na leo pu hoi e hooho mai ana, " Nau ka eha o keia la." Ma keia ike ana aku o Konaika Abe, eehia iho la oia, a hauie a make &ku la, Lele iho ia o Lo Waiena, a lomiiomi iho la. A i ka pohaia ana ae, ninau iho ia o Lo Walena, Heaha iho nei hoi keia ou ? Pane ae o Kanaika Abe, Heaha mai ka hoi kau, oia ike ana aku nei no hoipaha o'u ia oe, o ko'u eehia iho la no ia,* a o ka pau ae la no ia o ka'u ike ana aku ia oe, eia ka ua make au. Pane imai la o Lo Walena, He olp la auanei fc;ou, ina aoie au ; a o keii make una iho nei paha ou a i kahr mehameha, ioa ua inake loa oe, aoie, uwnl ia mai nei g hoi kou make ana a imiia o'u, nolaila, aohe ou make ana aku i koe. la wa, ninau aku o Kanaika Abe t »l4 a * hea i loaa mai ai keia mau pono a pau au e komo mai nei. oiai o ka eha keia o oa la 0 kokaua noho pu ana, aoie au i ike ikekahi mau pono eaeou e iike me na ? Pane mai o Lo Walena, No ko'u komoole no hoi paha, waiho no hoi a ka ia nui o Bone Le ma, aiaila no hoi komo. Pane mai o Knnaika Abe, Ina pela, e hele kaua ano, oiai ua makaukau na'iii o ka Ha'le Ahaolelo, a nou wale no ke kali a«&. Ae mai ia oo o Lo Walena, a haele pu aku la iaua nei, a komo aku la iiofc<#o ka Hale Ahaoielo, a noho iho la dqqJLo Walena m« k« noiio i hoo«o&kat&auia « ° Kaoaika Abe hoi, uoho iho ia ia nt ka aoao o ka mkoakioe. Ia wa, huli papo mai la ke alo o &a*iii •me ko ka hale a pau a nana maila ia Lo Walena, ua hele keia a ii i ke kuia o Kaiolohh," a ha ijpl iiohao nui oo ia no ka poe a pau i ike moa ia Lo Waieoa, no ka iike oki me keia ike hope aaa ai Ukmi, oial iia 01 ioa aku ko kaoaka maikai oLo Waieoaioak 0«»» a&oeoohm kooo «it« kahiko, i Uko ole tat ko oa'hi o ia aaponi.

»*i —: — I i* ma|*Wka Moiwahine, * paoe mai |a ia Lo i|eg t ka i ieīoim » atna t)wai !io»4ii fffon% Roo< " s '* «? •- ' * * 9 ; |B)akoakane koa ? Ow»i hoi ka iuioa o , kou innkuahiie kupua ? i Ku ae hi o Lo Walena iluna, a hai ae j jla i na haina o ka ninau a ka Moiwahine, | ji ka i ana aku, O kuu aina [ jhanau, o Robiana Lo kuu makuakane, a ! jo Puakinamu kuu makuahine kupua ; ua | j hanauia no au ma ke ano kanaka. J { Ia maoawa, ku hou mai la ka Moiwa-) |hine, a ninau mai h, O oe no ka paha ka | mea i hanau pu ia me ke kumu o ka pa- j hi wakawaka, i loaa ai ia'u ma ka moe-| uhane, mamua lilo aku nei, i ka i ana | jmai, Aia no a hiki mai ianei ka mea i; |hauau pu ia me ke kumu o ka pahi wa- ■ kawaka, aiaila, inake ka moo ai-kanaka. j A inahope iho o kuu n»oe uhane ana, u# jhahai aku ou i kuu kane a ine na'lii hoi ja pau o ke aupuni e noho mai nei, aole j nae he mea hiki ke wehewehe mai. A ina o oe io no, e hai poloiei mai oe ia'u. Ia manawa, nanao iho la ka lima o Lo Walena iloko o kona pakeke.a unuhi ae ia i ke kumu o ku pahi wakawaka, a paa ae lu ma kona lima, u pane aku hi, me ka hoike pu aku hoi i ke kuinu o ka pahi wbkawaka imua o na'iii a me ka Moiwahiue, me ka i uku, He oiaio no kau moe # •hane ana, owau no la, a eia no ke kumu 0 ua puhi wakawaka la uu e oieio inai uei, a uiKua pu no kai lieie ajiu u ku ana j imua o ka moo ; a mainuii o kona mana ;a m|! ka ikaika o kuu mau iuna, make ai ka moo niea Aana i hoohaiki i ko oukou mau noouoo, a i luku hoi 1 ka hapa nui o ua kanaka ma keia aoao o ka honua. la Lo Waiena nae e ku ana e kamaiiio, kunahihi e mai ia o Bone Le, a hailepo e mai la hoi na maka o Bo*Le. (Aole i pau.)