Ka Nupepa Kuokoa, Volume XII, Number 2, 11 January 1873 — Ka moolelo o ka Aha Lunakahiko o na Mokupuni o Maui. [ARTICLE]

Ka moolelo o ka Aha Lunakahiko o na Mokupuni o Maui.

I ko iakon halawai ana ma Kaluaaha, Molokai, Nov. 27, 28, 29,, M. H. 1872. (Koena mai kela pule mai.) No na Palapala Floopii. Heluhelu mai ke Kakauolelo he palapala hoopii na ka Ekalesia o Kaluaaha 200 inoa, e noi ana e hoopau i ko Rev. S. P. Heulu noho kahu ana no ia ekalesiia, no na kumu 6, a me ka palapaia hoole a Ikeka hi poe. Waihoia ina ka lima o C. B. Anaru, J. F. Pogue, A. O. Polepe, M, Kuaea, D. Puhi, S. Kamakahiki, e hoomaopopo i ka oiaio a me ka ole o keia mau palapala. Eia ka hoike a ke Komite no keia hoopii i aponoia e ka Aha. 0 ke Komite i kohoia no ka palapala hoo- | pii a ka ekalesia o Kaluaaha, e hoopau i ka noho kahu ana o Rev. S. P. Heulu no lakou. Ke hoike nei : Ua imi ko oukou komite i ka oiaio a me ka oiaiio ole ona kumu hoopii eono. Penei ma na hoike. 1 •• O kona hakaka me kana wahine." Aole no he oiaio o ia kumu, no ka mea, ua hoomaopopo ia mai, ua hoo])aa wale aku no 2a i kana wahine, no ka hulku uluku me he pupule ia." ; 2uO kona hoopukaana ina olelo pelape* la no Ikekahi Lunamakaainana, oia hoi o R. Newton." Aole no i hooiaio ia mai keia ! kumu. 3 " O kona huhu hikiwawe loa, me ke , kali ole; kapae koke aku i liekahi hoahanau, 1 a Lueia paha, a mahope hoopii hou aku i ka aha kanawai." Ke ano oiaio ka hapa mua, & he oiaio loa ka hapa waena, a he oiaio ole (ka hapa hope. Ua hemahema io no ke ka- | hu a me ka Aha Luna i ke kapae wale aku i ; kekalu hoahanau, a luna p«iha me ke koi ole aku iaia e hele mai imua o lakou. 4 " O kona paakiki mamuli o kona manao oie ka hoolohe ole mai i ka manao o na luna, no kekahi mau mea a lakou i hooponopono ai." Ua ano oiaio no ia kumu. He mea maikai nae ka paakiki i kekahi wa, e akahele nae o mokuahana, aia no ka mana 1 ka hooholo ana a ka hapanui. o " O ka mokuahaoa o lia ekaleeia, no na j hana pono oie a ke kahu, a ke moku liilii nei." Aole no i hooiaio loa ia keia kumu, no kn mea, hookahi wale no Apana i hana pela. Ua ulu no nae kekahi hapa o keia no ke ano o ke kahu, a me lleana hooponopono ana, m no ka minamioa ole o kekahi poe i ka ohama, ma ka hooala ana i na manao kue. 6uO kona hoopunipuni e Ahaama mau ina Honomuni, a me Kamalo, i kela hapaha keia hapaha makahiki, aole nae he hooko." AoI« no i oiaio keia kumu, no ka mea, aole lakoo i hoomakaukau ; ahoole ia e ke kahu aole no hoi i hooholo ka Aha Luna, a hoole ke kahu. Aole nae i nele kona hewa, ma ke alakai ole ana ma na mea e ko ai ia mea. Ma keia imi ana, aole i loaa ia makou kekahii kumu nui e pono ai ke hookuu aku ia Rev. S. P. Heulu mai kona noho kahu ana no keia ekaleaia. Nolaila, ke paipai alohn aku nei makou ī [ na hoahaoao iloko o ka Huku, e noho iakou ilokoo ke apo o ke kuikahi a me ka lokahi, a e hele po me ke kaha me ke aloha.

A ke paipai aloha pu aku ne:i no hoi inakou i ke kahu e malama pono l<oa. i kana oi« hana, i hiki iaia ke hoomalu aku i ka ekalesia o ka Haku, me ke akahele, » me ke akahai. ( C. B. Auaru, \ J. F. Po|>ue, N. KoEait*. JA- O. p olepe, { M. Kuae», | D. Puhi., I S. Kamakahiki. Heluhelu mai ke Kakauolelo be palapala no ka Eka)esia o Waihee, e noi ana e hoonoho ia J. Kealo i kahu no lakou, he 68 ino». Ame ka Palapala hoole a kekahi poe no na kuinu 3. W'aihoia ma ka lima o Rev. S. E. Bihopa lJa ninau ko oukou Komil» ina hoike i hiki mai, no ka hihia i hoopii ia no Kev. W. Kahookaumaha. nae hoike nui i hiki ole mai. Aole no i holopono ka manao o ke Komite no ka oiai6 o keiia hihia, nolaila, !ke manao nei makou he pono e kohoia o W. P. Alekaoedero, a me Rev. W. P. Kahale i Komite e hoomaopopo pono i keia hihia ma Waikapu kahi i oleloiu'i. No ke dala o ka ekalesia o Waikapu, ke manao nei makou, he hana hiki ole keia ke hooponopono maanei, a nolaila, he pooo no Ue waiho pu ia me kela mmluna ae, iloko o ka lima oia Komile no, Keir. W. P. Alekanedero, a me Rev. W. P. Kahale. ( A. 0. Polepe, | C. B. Anaru, Na Komile. \M. Kuaea, | L. Kniwi, (J. Kaikapu. Heluhelu Kumuminiao. Heluhelu mai na Kahu, a ine na haiolelo ina haawina, mai Hana a puni o Maui, a me Molokai, koe o Lanai. Eia na kii uumanao i hooholoia e pai ma ka nupepa Kuokoa. 1 Heaha ka waiwai o ka hui liilii ana o na. Kahunapule e noho kokoke ana ma na wahi eha o na mokupuni o Maui nei ? Na Rev. E. Helekunihi. Hooholoia e pai ma ka nupepa " Kuokoa." 2 Pehea ila e hoomalu ai na makua Hawaii i ko lakou mau ohana, i loaa ai na ohana Kristiano io ma Hawaii mei? Na Rev. M. Kuaea. Hooholoia e pai ma ka nupepa Kuokoa." Hooholoia. Ke noi aku nei keia Aha ia M„ Kuaea e hoomnkaukuu i wahi huke eha aoao, no ke kumumanao nnn i heluhelu iho nei imua o keia Aha, *a hoouna aku i ka makua, Rev. W. P. Alekanedero, e hooponopono a noi aku i ka Papa Hawnii, e pai, a hoolaha nui iwaena o kanaka. Hoomahu ka Aha e paina. Pule o Rev. S. W. Nueku. Halawai hou ka Aha ma !ka hora U. Pule o Rev. N. Pali. Na hoike Komite no Jce kau ihala. Heluhelu mai ke Kakauolelo i ka hoike a ke Komite no ka hoonoho ana ia Rev. E. Helekunihi. Ka hoiko a ke Komite no ka hoonoho ana ia Rev. E. Helekunihi i kahu no ka ekaiesia

o Hana, e !ike me ka hooholo ana a ka Aha kmkawa ma Honolulu. Ke hoiko nei, ua heie ko oukou Komite e hoonoho ia Kev. E. Helekuinihi i kahu noka ekalesia o Haoa, i ka la 28 o iulai 1872. A mamua o ka hoonoho ana, oaae mai na hoahanau o ka. ekalesia e hoopau ina makahiki elua, a e hoonoho paa ia oia i Kahu no ua ekalesia nei. W. P. Kahale Luna Hoomalu o ke komite. Aponeia ka hoike a ke Komile. Heluhelu mai o M. Kuaea i kana hoike no na ekalesi£t o Kaanapaii a me Honokohau. Ua hele ko oukou komite e hui me na eCcalesia elua o Kaanupali a. me Honokohau, ma Honokohau i ke Sabati la 29 o JSepatemaba, 187i?, e hoolohe a e noonoo i ka olelo hooholo a ka Aha Lunakiahiko ona Mokupuni o Maui, no ka pono ika hoohui ina ekaleaia el.ua malalo o ke kahu hookahi. Mahope o ke kuka oluoiu ana, ua apono lukou i ka olelo hooholo a ka Aha Lunaknhiko, a ua hooholo i keia maa manao. Hooholoia. Ke ae oluollu nei na ekaleaia elua, e hui malalo iho o k<> kahu hookahi, a rna Honokohau e noho ai ke kahu. Hooholoia. Ke koho nei na ekalesia hui ia J. Kaimana i haiolelo no makou (a hiki i lea wa e loaa'i ke kahu mau) me ka uku iaia he $40 n» ka hapaha makahiki. Hooholoia. Ke koho riei na ekaleaia hui ia M. Kuaea, A. Kaukau, Nakupala, Kalaola, Keala, Hale, a me Lima i Komite no l<eia mau ekalesia hui, a ia lakou no ka mana e kahea aku. M. Kuaea Konoite. Aponoia ka hoike a ke liomiae. Mamulli o ke kahea nnu a ka Aha, ua he* lluhelu mui o E. Helekunihi i ke ano o ka halawai o na kahu o Mauii Hikina. Hapaiia ka noonoo no ke kumu hana 7. Uwai ka mea kupono e malama i ke dala o ka ekalesi ; a? Mahope o ke kuka ana, ua manno ia aole pono i na kaha.a me na Ihaioleio Hawaii ke malama ii ke dala o ka ekdlesia. e waiho 'ku no na ka Puuku a ka ekaleaia e koho ai. Hoopanee ia ka hana, B.popo hora 9 a. m. Pule o Kahu. Poalima, Nov. 29, 1872. Halawai ka Aha ma ke hora 9a. m. e like me ka hoopanee ana. Malamaia ka hapa hora hnipule. Ma k» noi aC. B. Amaru t ua !)oomaha ka Aha aka hora ī J p. n. Pule o A. O. Polepe. Halawai hon lta Aha ima ka hora 1£ p. m. Pule o J. Kaikapu. Hapaiia ka noonoo no ke kumu hana. 8 No ka bapetizo ana ina keiki hanai.

Mahope o ke kuka ama, ua manao ia, ua pono ke bapetizo ia an keiki hanai a na boahanau, ina he hoahanau na makua ponoi. Hapaiia ka noonoo no ke kumu hana 9. No ka bebedoma haipule ma lanuari, a me ka Poaha hope e Febernuri, 1873. Hooholoia. £ malama na ekalesia malalo iho o keia Aha, i ka hebedoma mua o lanuari 1873, i hebedoma haipufe, a me ka Poaha hope o Feberuari i mnnawa haipule no na kula. Hapaiia ka noonoo no ke kumu hana. 10 No na buke Moolelo o na ekalesia. Hooholoia. Ma ka enanao o keia Aha, i mea e pololei ai ka hana a na kahu ekaieaia e hoomakaukau na kahu i ka lakou mau buke Ekalesia, e iike me ka mea i kuhikuhi ia ma ka buke Lawehma, u hoike mai i ka halawai hou ana o keia Aha. Hapaiia ka noonoo mot ke kumu hana 11. Kukaia a hoopaneeia. Heluhelu mai ke Kaleauolelo he palapala aloha. mai ka Aha Euunelio o Hawaii Komohana mai. Hooholoia, Na ka Luna Hoomalu o ka Aha e hai aku i ke aloha o keia AJia i ka Aha o Hawaii Komohana. Ninaninauia o S. Kanumoana no Kipahulu, a me S. P. Kanakaoleno Hana, e S. Kamakahiki, S. W. Nueku, no ko laua kupono i keiki na ka Aha. Aponoia e lilo i mau keiki na ka Aha. Hora 3£ hoike mai o» C. B. Anaru no ke kulu kaikamahine o Makawao. Hora 4. Malamaia ka halawai raisionari e ka Aha, a me ke anaina o na kamaaina i akoakoa nui mai. Hoopaneeia ka hana a ka bora 7 o ka po. Pula o J. F. Pogue. Halawai hou ka Aha ma ka hora 7 o ka po. Pule eC. B. Anaru. Hapaiia ka noonoo no ke kumu hana 6. No ke kula kahunapule. Hooholoia. £ iawei ka Aha Lunakahiko o na mokupuni o Maui i $500.00 no na ekalesia malalo iho o kona hoomalu ana. £ like me ka mahele ana ma ka papa malalo iho nei. Keanae, ... $20.00 Hana, - - - 40.00 Kipahulu, - . 20.00 Kaupo, - - - 20.00 Honuaula, ... 20.00 Waikapu, - - - 50.00 Wailuku, - - 50.00 Waihee, - - . 50.00 Honokohau, « - 20.00 Kaanapali, - . . 15.00 Lahuina, - - . 50.00 Lahainaluna, . . 20.00 - . . 20.00 Halawa, . . . 50«0 Kaluaaha, - . . 501)0 Siloama, ... SO>QCL Lanai. . . . ]sq o Hoike mai ke Komite imi haawina no kela kau, i keia mau kumumanao.

1 He mea anei e poino ai ka ekalesia o Kristo ma Hawan nei, no ka hiki ana uiai o na aoao hoomnna e ae ? Rev. S. Kamakahiki.

2 He mau mooleio e ae no anei mawaena o Oihanalii 2, a me Ezera ? I na he mau moolalo e ae, auhea lakou ? A no ke aha i hookomo ole īa malaila ? Rev. E. Helekunihi. 3 Ua lawa anei na buke i pai ia ma ka olelo Hawaii, e pili nna i ka Baibala, ke heluhelu pono ia e na kahunapule Hawiii, no ke alakai ana i na ekalesia o lakou ! Rev. D Puhi. 4 O ka buke o « Kanawailua," he moolelo maoli anei ia no ka hele ana o ka isesaela ? Rev. J. M. Kealoha. 5 Heaha ke ano o ka huaoleio •» O ko ka la Sabati hele ana ?" Ma Oihana 1 : 12. Rev. L. Kaiwi. 6 No ke aha la i hiki ole ai ke kaiaia ka olelo hoino i ka Uhane Hemolele ? Bev. C. B. Anaru. 7 I haiao ma 1 Timpteo 1 : 15. J. Keaio. 8 Pehea la e alakai ai na kaikuaana i ko lakou mau kaikaima iloko o na hana a ka Haku ? Rev. W. P. Kahale' 9 No ke aha la i komo ole ai iloko o 'ka Baibala, ka moolelo o Natana ke kaala, a Gada, a ldo, a me ka poe e ae i kuhikuhi ia e ka Baibala ? Kev. W. P. Alekanedero. 10 O ka moolelo »« Na'iii" ame •• Oihanalii," he mau moolelo anei laua no kie au« puni hookahi? Rev. W. Kahookaumaha. 11 E wehewehe ia 1 Tesaionike 5: 17. G. Puuloa. 12 No ke aha la i oielo ia'i. " Aole makuakane, aole makuahioe, aole oki ke ola ana o Melekideseka ? Rev. M. Kuaea. 13 Owai ka •• Pohaku" i olelo ia maMataio 16 : 18. Rev. S. E. Bihopa. 14 Heaha ka " lßuke" i hoopaaia me na wepa ehiku, ma Hoikeana 5 :1, ahe aha hoi ia mau wepa ehiku ? A. O. Polepe. 15 Heaha ke ano o ko ke A kua hoopaakiki ana i ka naaa o Pamo ? J. Kaimana. 16 No keaha la i hoomaopopo ole ai na kanaka no ka noho ana o ko lakoa mau ohane ma kela ao ? Rev. S. W. Nueko. 17 Pehea la e noho oloolu ai na Kaho EkaWia me ko lakou mau ekaleaia? Rev. S. P. Heulu. 18 No M Lanai—-Kaala," e hai mai i kona moolelo. Rev. N. Pali. Hooholoia. Afa oopanee ka Aha, e hoopanee ia a halawai hou ma Lahainaluoa, Mei 6, 1873, hora 4 p. m.

Kohoia o M. Knaea, S. £. Bihopm i Komite Hooponopemo moolelo a hoouna aka i ka oopepa Kuokoa. Hooholoia. Ke hanwi aka nei keia Aha i ko lakoa aloha, a me ba mahalo oui loa i na ekalesia elua, o> Halawa, a ine Kaluaaha, no ka hai aoa i ka molta no keia Aha, a me ka malama ana, n haeiai ina mea ai maikai, a me ka noho lauoa aoa mai ma na halawai o keia Aha ina la ekolu, me ka oluolu, a me ka maluhia. Heluhelu ia ka mooieio o keia la a hoapo* noia me na hooponopono. Hoopaneeia e lilie ms ka olelo hooholo maluna. Pule ka Luina IHoomalu, a hookuu i ka Aha. Kakauolelo, J. M. Kealoha.