Ka Nupepa Kuokoa, Volume XII, Number 2, 11 January 1873 — Lamakila ka Hoi a na Makaainana. Ke Anaina nui 12,000. HALAWAI KA AHAOLELO KOHO MOI. KA LOKAHI I HOOKAHI MOI. [ARTICLE]

Lamakila ka Hoi a na Makaainana.

Ke Anaina nui 12,000.

HALAWAI KA AHAOLELO KOHO MOI.

KA LOKAHI I HOOKAHI MOI.

1 Kiilike ai e like me.ka hookha a ha Kuhina o ka Moi i inake o ka la 11 o*Dekemaba i hala e halawai hou ka Ahaolelo ma ka la 8 o lunoan, ua akoakoa mai na lunamakaainana ma Honolulu nei. jVltmua ae o ka haiawai ana i ka hora 12awnkea, uaikeia aku na makaainana o ke kulanukauhale alii e monioku nui ana i ka pa o ka Hale Hookolokoto, me na naau i hoopaaia no Lunalilo wale no. Oka makamha oha wahi i haiamuia inamua iho noia o ka Hale Kuai Buke o Wini. Aohe i liuliu iho mahope, ua kakauia ae la kekahi mau pepa nunui i kakauia me na hua moakaka, E ola Mau loa j K0 KAKOU Moi WILLIAM C. LuHALILO ! O W. e. Lunalilo ka Moi a na Pouwai ! a pela aku. la wa no, ua lohe ia aku la na leo huro ma o a maanei, aka, ke pau nui nei na kanaka i ka Hale Hookolokolil Ma ka hora 11 paha, ua piha pu ka pa a ua paa pu ke alanui mainua iho oka Hale Ahaolelo. Ua ku inai Ja hoi na haiolelo e kukala ana no Lunalilo wale no, aohe kekahi alii e ae, a ua pane ia aku na haiolelo me na leo huro paiakuli, e maumaua mau anu. [ ka hiki ann ae o ke Keiki Alii ma ka puka mahnpe o ka Hale Hookolokolo, he 5 minute paha mamua iho o ka hora 12, oia , ua iho wawae mai la no ia, aohe ine ka poe kaua, aka, ua kaupaleia oia e kona ihiihi alii a me ka pule a na hnipule, un huro koke mai la kona mau makuainana, me ke Uali ole a koho mai ka Ahaoielo, alaihi hooho aku he Moi. Ika manao maikai no keia ona inakaaiinana, ua Mei e oia, a he hope mai ka ka Ahaolelo. • Honolulu, lanuari 8, 1873. . 1 ka hora 12 pnnni, ua hoomalu mai la ka I Peresidena His Ex. P. Wahnolelua \ ka Hale, a ua kaheuia ka Rev. D. Kapaii e pule. j Uei mahaloia kana hoomaikai ana i ke Akua, aoka hopena, ua hahaiia e ka manao maikai. I t;a amene ana o ka pule, komo mai la ke Keiki Alii i ka puka o ke Keena Ahaole'.o. I kn ike nna o ko ka Hale a nie ke ana-ina i ke Aiii, ua ku mai la ka Aha iluna a ua pae koke mai la ka leo huro miii ka poe makaikai mai, e hoike ana, aohe no e kala i Aloi e ai, Ika wa e huro mni a.na ka Hale, ua kunou nku la ke Alii me kona haahaa a ku i ka hanohano inaoli no. like nie ka nui o na huro ana mai, pela no ke Alii i kunou aku ni. Ika noho ana oke Alii, ua noho hke ko ka hale.

i ko malu ana o ko ka Hale, ua kaheaia nn inoa o na hoa e ka maheleelelo,- a eia ka poe i hiki mai : Ka Me« Kiekie Ke Alii W. C. Lunaiilo, His Ex. P< NAhoolelua, His Ex. P. Kanoa, His Ex. J. O. Dominis, Hon. C. Kannma, Hon. C. R. Bihopa, Hon. P. V. Kaeo, Hoo. W. P. Hon. H. A. Kahanu, His Ex. F. W. Hutchiaon, S. H. IPfcillips; His K. Stirling. NlHunainaknlainana i hikl mai : D. H. Hikikoki, S. IKipi, J. Nawahi, W„ T. Alanin, D. H. Na« liino, S. K. Koai, G. W. D. Halemanu, J. W. Naihe, P. Nui, H. Kuihelani. J, W. Loooaea, J. A. Kaukau, L. Aholo, W. Hanaike, D. W. Kaiue, R. Newton, A. F. Judd, J. O. Carter, Z. P. Poli, fi. Mikalemi, C. H. Judd, E. Kekoa, J. N. Paiilieuli, j. Komoikehuehu, D. Kaukaha. Na lboa i hiki ole mai, M. Kahananui, D. Kalakaua. No ba nele i ke Kakauo'lelo, ua kahea ka noho ia Hon. J. 0. CArter e noho kakauolelo ho ka manawa. Ma ke noi a Hon. Mr. Keo Kaaka, ua balota ka Hale i Kakauolelo, a ua kohoia o Hanale Macfarlane. Waihoia mai ka Palajrala Hookohu o ka Luna mai Kona Hema mui, a ma ke noi, ua haawiia ka palapala i ke Koinite o na Aha IHookolokolo e nana i ke kupooo mahope o ke kaawaie ana o ke Komite he inau minute, ua hoi raai lakou a hoike ua pololei. Apoinoia. Ma ke noi, ua hoohikiia ka Luoa o Kona Hema e ka Lunakanawai Kiekie Allen, oiai <e noho pd ana me na Kuhina. Ma ka aoao o oa Kuhina,' uk kulike mal lakou iwaho me kef& mau olelo : E KA PERESIDENA f 'Llll A l#fe KA POĒIKOHOIA ; Ma kekahi mau palapola i waiho ia'ku me koowkou PereBidena,. ua maopopo lea ia ka m&ke ana 0 ka Moi i hal», Kamkhameha V.<j Oa laveiia'lfii kona o!a aina ma. keia ao ma ka : Halealii lolani, ma f).ono)ula, Mokupuni o Oahu, iioko o ke kanahn-kumamalua o ko* na ]a stnau, oia ka la 11 oDekemaba o ka j M. H. Haōkahi TauSani EWalu HaHeH KA-rtalnku-kd'foarn4hfi. Ao'he hooilina i kohola e (tii Moi i hala aku nei, O ka Mea Kiekie ke kart»a alii- wahine, Viotobia Kamamlalu: KAAHOMANOvka me& ihoaili ia ilAna ona ka

nohoalii o ke Kumukanawai, lre nele ka Moi i hala i ka hooilina ole ; o« makeakq no oia, me lea hooilina ole, i ka la 29 p Mei o ka Makahiki o ka Haku Hool:ahi Tausani Ewalu Haoeri Kanaono-kumaioaOoo.

Aohe i koho ka Moi i hala. i hooilina, i kulike ai me na hoakaka tna o ke Kumukanawai, me ka ae ana o oa 'L>i, a roe ka boolahaia hoi, oiai e ola ana ki* Moi. No ia koho, a hoolaha ole ia ana.ua waiho hakahaka ia ka nohoahi, a ma ia mnnawa kpke iho, ua noonoo ae ka Aha Kuhioa i oa hoakaka ana o ke Kupukaoawai i pili ia mea, a oa kauoha iho r e malamaia ka Ahaoleio, ma k» Hale Hookolokoio ina Honelulu, ma ka Poako* lu, oia ka la 8 o ianuari, M. H. 1873, ma ka bora 12awakea, a e hoomanao iho na hoa a pau o ka Ahaolelo i keia, a e hoohalike iho me ia. ■.

Maa*uli o keia ua hpakoakoa ia oukou, e koh« ma ka baiota i kekahi alii hanau o ka aina,e noho mn ka nohoalii. O leo ouko.u i#ana o keia ma.nawa koke, ua kau paiena ia no keia hana waie no ; aka, oaahe paba e ake ana ka Mo; hou ekaohi iaoukou mahope o kona hlo ana i Moi.

Ke nonoi haahaa nei na hoa o Kuhina e hoomaikai mai ke Akua i ka «mkou kukakuka ana, a ine ka oukou muu hAoa pili Aupuni. Ua hoomanao pono ae lakou i ke ano nui o na bana ī ili ai iiuna o ltfkou, a ua hooikaika lakou i ka hoomau ana i ka malie me ka maluhia, a ua honikaika nui i ka hoomalu ana i ka oukou mau hana, mai ke kue kupono ole ia ana.

Me ke akaka lea ia lakou ka hanaAiui i ili ae iluna o lakou no lta hoomalu ansi ka pono, nsf hanohano, me na kiekiena o & nohoalii ; h me ka waihoana aku ia me ka hoohaiki ole ia, ii ka Moi hou ; e'pono ana ia lukou ka waiho uku iaia, ke noho iho oia i ka nohoalii, i ka mana 1 hooiliia ai maiuna o lakou e ku mea i aloha nuiia e kona mua i hala aku nei. & Ferd. W. HotchisonL Kuhina Kalaiaiaa. Stephen H. Phillips, Loio Kuhina. Kobert Stiblino, Kuhina Waiwai. Ma ke noi, ua hooholoia keia mau olelo e hoopaa ms ka nioolelo o ka Hale. Waiho mai ku Loio Kuhina«.ma ka aoao o na Kuhma i na Pnlapala e hoike ana i ka lele loa nna o ke aho o ka Moi Kamehameha V. Hoaponoia. ~ : Pane mai ka noho, ua hiki mai kakou i kahi i kahen ia niai ai e akoakoa, oia ke koho balota i kekahi alii i Moi. Noi mai o Hon. Mi. Alapaki, e kolio balota ia kekahi alii hamau o keia aina i Moi no ko Hawaii Pae Aina. Hooholoia.l - Kohoia o Hon. Keo Kaaka a me Hpi. W. P. Kamakau i Komit<3 nann helu balobi. INoi mai o Hon. Mi'. Kaai, he olefinroBholo kana i makemake ai e heluheluia, mamua oke ki-ho balota ana i Moi. Kula mai ka noho, aole e hiki e hapaiia.) Hoopiiia ka olelo hooholo a kueia. Waiho mai o Hon. Mr. Kaai, i ka olelo hooholo, e kakau kua ia ma ka balota ka inoa o kela a nie keia Luuamakaain&na no ke aiii ana e makemake ai. Poe kokua i ka olelo hooholo, Kaai, Kuihelani, Aholo, Lonoaea. Kue o Kipi. Hooholoia. Hoomaka ke kohp balota, a penei ke heluna o na Lunamakaainana ma ka helu pakahi ana i na baiota.

IW. H. Rioe , 19 D. H. «Nahinu, 2 C. H. Judd '20 G. W. D. Halemana. K E. Mikalemi, 21 J. W. Naihe, 4 J. O Carter. 22 J. Na^ahi, 6 J. H. Kapuniai, 23 W. P. Kamakau, 6 A. F. Jadd, 24 — • 7J. N, Paikali, .. 26 X>. H. Hitcboock, 8 E. Kekoa, 26 11. Kuihelani. 9 2. P. Poli. 27 10J.A. K»ukau .28——— 11 P. Nui. 29 L. Aholo, 12 W. Hnnaike, 3q D. Kaiikah», • 18 S. K. Kaai, 31 P, Nahaoleiua, 14 R. Stirling, 32 J. Komoikehuehu, 16 i. W. l«oi)oaea, . . 33 R, Newioo, 16 D. W. Kaiae, 84 a. Kipi. 17 H. A. KahĀnu, 86 F. W. Hutohison, 18 8. H Phillipa, 36 P. Y. Kaeo, ame W., T. Matina. Hoike ke Komite nana ba!ota no Wiliama G. Lunalilo wale no na balota i kohoia aole i)alotakue, Aponoia.

1 ka manawa, e heluia ana na balota maloko o ka Hale. Aha.olelo, ua lohe koke no ke anaina mawaho, mai kekahi kanaka aku eku aoa ma ka pukn aniani. Ikawa e kaheaia ae ai ka inoa o Lunaliio, hoike aku la kela, akahi balota o Lunalilo, pela no kana hana, a i ka hiki ana i ka 20 b&lota, eia kana i paoe aku ai : " Pnka o Lunalilo." O ka huro koke mai ]a no ia o ka aoao makai o ka Hale. Ika pau ana oke 37 balota ika heluia, no Lunaliln waie no, ua buro ke anaina makaikai oka Ahaolelo ana lakou i huro, hooho po aku la ka Ahaolelo. • Elua mau hoa o ka Ahaolelo i hiki mai, aolei koho balota, Ka Mea Kiekie Ke Alii Williama Chatlea Lunalilo a .me His Ex. J. O. :DominiB. Waiho mai o Hon. W. T. Matina, heole--1q hooholo, e kuhoia i komite elima lala, e hai aku i.Ka Mea Kiekie ke Keiki Alii Wiliama e. Lnnalilo, ua kollioia. oiia e ka Ahaolelo i Moi no ko Hawaii Pae Aina. Hooholoia. Kohoia o P. Nakiaeiielua, Matioa, Bihopa, Aiapaki Kauka, J. W* Naihe. , Hoopanee ka Hiile no ka hapalua hora. Hora 2 r. m.> akoakoa hōu ka Hale no ka nooooo «na i ka hpike a ke Koidite. Aponoia. Ma ke no> a Hon. Mr. Alapaki, ua hooho* loia e hoolawa aku ke Kakauolelo i na kope oiaio o keiakoholMioi, ina nupepa a e hooiaha ma ne| pipa < . Hoololi mai HoO. Mr. Bihopo, e hai po aku' e poniia ana ka Mol maloko o ka luakini o Kawaiehao ma ka bora 12 awakea o ka

la apopo. Hooholoia ka hoololi roe ke noi

Waiho mai o Hon. Bihopa, he mau olelo hooholo no ka Moi i make a hooholoi«. v Hoopanee ka Hale aVhalawai hou apopo hora 11 A. M.

Mahope o lea ooho aua o ka Moi iloko o ke keena o ka Lunakanawai Kiekie no kekahi mau minute mahope iho o ka hookauia ana aku o ka oihana nui iaia, he Moi no ko Hawaii Pae Aina, un puka «nai oia maiona o kahi kiekiena o ka Bale Ahaoielo, a pane mai la imua o ka iehulehu i na olelo ano like penei: -•

E o'u mau makaainuna, E o'u mau pokii: aku nei au i ko'a mau hoomaikai ana ia oukou, no ko oukou mai manao like aoa e koho la'u i Moi. 1 keia manawa, ua ka-

# Uinaha Au no ka mea inui e waihomai nei, a U« bauoli hoi ma ksi lokahi o ka manao o ka Lahui. Ma ka hop» J,2 u ka. la apopo, e ike hou mai oukou la'u «naloko o ka iuakinio Kawaiahao. Pau ka olelo Hawaii aoa, e iho mai ana no.i ka oleio haole peoei: "liu haoie," " Aoie au i maa i ka haioleloiaoa ma na anaioa akea e like me keia, aka, ke haawi nei Au i ko'u aloha ia oukou no ko oukou lokahi ana me Ko y u mau makaaina* na. Apopo, e ike hou no Au ia oiikou mul'oko o ka luakini o Kawaiahao, ma ka hom 12 o ke awakea."