Ka Nupepa Kuokoa, Volume XII, Number 3, 18 January 1873 — AHAOLELO KUIKAWA. [ARTICLE]

AHAOLELO KUIKAWA.

La Hana 3—-Poalima, lan. 10. Hoomaka na hana e like me ka mau*. Noi mai o Honi. Keo Kaaka, e hoopanee ka hale i kela » me keia la, a loaa mui ka hana. Haule. Hoopanee kn hale a halawai hou i ka la apopo hora kakahiaka. La Huna 4—Poaono, lan 11." Hoomakaia inn hana e like me ka a no ka hana ole, ua hoopaneeia a ka Poakahi, hora 10 kakahiaka. La Hana s—Poakahi, lan 13. Hoomaka na hana e like me ka mau. Ma ke noi a Hon. Kale Kauka, ua kohoia o Kale Kauka, Kamakau, Kipi, Kaukaha a me Nui, i Komite e hoike aku i ka Moi no ka hookuu i ka Ahaolelo. • Hoopanee ka Hnle. La Hana 6—Poalua, lan. 14. Hoomakaia na hana e like me ka hoo* paneeia ana, Hoike mai ke Komite Wae i kohoio inehinei, e hai aku i ka Moi, no ka miikaukau o ka hale e hookou, e kali ka hnle a hiki mai l;e Komisina Alii, i k« hora 12 ponoi. Aponoia.

Waiho mai o Hon. Mikalemi, h e olello hooholo, e hookaawaleia i $10,000 no na lilo o keia hale. Hooholoia.

Ma ke noi a Hon. Aholo, ua hooholo-| ia, e hai aku ke Kakauolelo o ka Hale, i| ina Luna Laua o ka Apana koho o Ho-i inolulu , e koho hou i pani no ka ha o na' moho 0) Honolulu, ma ka hookiekioia ana o Hon. Mr. Alapaki i Loio Kuhinn. Hoomaha ka hule a halawai hou i ka hora li_V kaikahiaka. Hora 11£, noho hou ka hale e like me ka hoomaha ana. Waiho mai o His Ex. C. R. 13ishop, he mau olello: Ua oluolu i ka Moi ka hookohu ana maii ia E. O. Holo i Kuhina Kalaiaina, Robt Stirling Kuhina Waiwai, Alapali Loio Kuhina,a owau iho, he Kuhina no ko na aina e. A oiai, aole i hoolnha akeaia, nolaila, eia no me lakou ko lakou mau palapala hookohu, «i ua hele mai nei nuakou e noho ma ke ano he inau Alii. Komo miai ke Komisina Alīj, a heluhelu mai ka Lumakanawai Kie'kie iko laua palapala howkoku Komisina. Lunalilo: Ma ka Lokomaikai o ke Akua, Moi o ko Hawaii Pae Aina. I ko makou mau kanaka i aloha nui ia ka Mea Hanohaiio Elisha H. Allen, Lunakanawaio ko Makou Aha Hookolokolo Kiekie,a Lunakanawai Kaulike o ko Makou Aupuni KnightGrand Cross of our Royal Order of Kamehameha 1., a me ka Mea Hanohano P. Naheolelua, Kiaaina, o ko Makou Mokupuni o Maui, Knight Commander of our Royal Ordei of Kamehameha 1., Aloha :

No ka mea, o ko Makou Hale Ahaolelo, ke noho nei ma ko makou kulanakauhule o Honolulu, q

No ka moa, o ko Makou Mukemake Moi a oluolu hoi, e kamailio me lakou mamuli o kekahi olelo kauohi ma ka Po» alua, ka la 14 o keia malama o lanuari, ma ka hora 12 o ke awakea :

Nolaila, e ike na kannka a pau e ike mai ana i keia, o Mukou, ua koho a hookohu, a ma keia ke koho a hookohu aku nei ia olua, ko makou mau Komisina nana e hai aku i ua olelo kauoha nei i ka Ahaolelo ma ka la i koho mua ia. A ma keia, ke kauohaia aku nei ko Mukou mau makaainaiiB noho ponoa pau, a i ko Makou nniau Kuhina o ke Aupuni, a i na'Lii «i pau o Makou. a me nq Poeikohoia e ko Makou mau makaainana» e ina ke kui^Wkauiiale*o"keia (a lS o lānūari, ma ka Makahiki o ka Haku 1873. LUNALILO. Heluhelu mai ka Unuhiolelo i na hoololi Kumukanawai a ka Moi i makemake ai : Na 'Lii a me ka Poeikohoia; Ua kahea ia aku oukou no kekahi Kau Kuikawa, a ua hunaia ka hantt nui o ia Kau. Ua manao nae Au he mea poino la'u ke waiho aku im oukou e noonoo i na hoololi o ke Kumukanawai, a o ka Pauku 80 0 ia mea kahi i hoakakaia oi ia mau mea. Ke manaolana nei Au, o keia hana hou, he mea ia e kaohi ai ia oukou i ka hoi ana 1 ko onkou mau wahi, no ka manawa pokole wale no.

Ma ke Kumukanawai i keia manawa, ua hoakakaio, <j ka Hale Ahaoleio, oia no na'Lii i hoonohoin e ka Moi a ineka Poeikohoia e na Makaainana, e nohopuana. Ke waiho aku nei au na oukou e noonoo i ka pono o ka hookaawale nna o keia mau Hale, i kuokoa kekahi me kekahi. Ua like keia me na rula a me na liana o na Ahaolelo maialo o na Aupuni a pau i hooponopono inaikaiia. Ina i manao oukou he mea pono i elua hale e like me ka mea mamuei, ua manao Ati he mea pono e hoopaaia ka mana i na Kuhina o ka Moi, e hoike ttku imua o ka Hale o ka Poeikohoia i ko lakou manao rna na mea nui e pil» ana i ko lakou mau Oihana. Oiai he nnau Hoa lakou no ka Hale o na 'Lii, ua maopepo aole hiki ia lakou ke koho maloko o ka Hale o ka P'oeikohoia. He hoololi hou no, A'u i kanalua ole ai e noonoo akahelein ana e oukou, a ua kupono loa no nm oukou e hooholo. O Ka*u e olelo nei, oia no ke ana waiwai o na kanaka koho.

Eia na hoa o ka Aha Kuhina o ka Moi: o ke Kuhina no ko na Aina e, o ke Kuhina K-laiaima, o ke Kuhina Waiwai a me ka Loio Kuhina o ke Aupuni ; a e noho lakou e kokua i ka Moi ma na hana Hooko o ke aupuni. O na hama a ka Loio Kuhina, ua kiiawale no ia mai na hana hooko mai. I kekahi manawa, ua kaawale dkui oia mai ke kulannkauhale alii aku mo na haoa e pili ana i kana oihnna, a hiki ole iaia ke hooko pono i na hana o ka laia o lia Aha Kuhina. Nolaila, manao Au e haniiia keia hoololi, aole e lilo ka Loio Kuhina i lala o ka Aha Kuhina o ka Mei. Uia manao Au, o kekahi boo-

loli kupono, ina manawa a pau a ka Moi i manao ai, aole e kskau i kona inoa m« kekahi Bila a olelo Hooholopaha i hoohoio it e ka Hale Ahaolelo, e kakau no oia i na kurno ona i makemakeole ai i ka Hale nana mai ua mea nei i kinohi. O keia na hoololi ano nui A'u i manao ai he maikni. Malia paha he mau hoololi e ae kekahi a oukou e hoike mai ai imua O'u, a e haawi no Au i ka noonoo kupono no ia mau mea. LUNaLILO. Ma ke noi a Mr Matina. i hoololiia e ke Kuhina o ko na aina e, ua kohoia i Komile elima lala e pane aku i ka olelo Alii. Koho kei noho ia Mr. Malioa, Nawahi, BiBh*op, Poli a me Haiku Ma ke noi a Mr Reiki, ua hooholoia, e haawiia ka olelo Alii i ke Kovnite o ka Aha Hookolokoio a hoike koke mai. Ma ke noi, ua kauohaia e pai ka olelo Alii a hoolako koke mai i na hoa. Koho ka noho ia Alapaki i Luna Hoo|malu no ks Komite o na Aha Hookolokolo, a i na Kuhina Holo a me Stirling i Komile Poi. Hoopanee ka Hale. I La Hana 7—ian. 15, 1873. Hoomakaia na hana e like me ka mau. Hoike mai ke Kakauoleloma ka iooa o ke Komite Pai, ua pau i ke paiia ka olelo alii a ka Moi.

Hoike hou mai ke Knknuolelo, ua pau i ke kakau pioepoeia ka olelo hooholo no na lilo o ka HaJe. Hoike Kiai ke Komite Paue i ka Haiolelo a ka Moi, i ka iakou olelo pane 1 kakauia ma ka penikala a hoaponoio. Hoike mai ka Luna Hoomalu o ke Komite o na Aha Hookolokolo no ka noonoo ana i na hoololi Kumukanawai a ka Moi i waiho mai ai, e waiho na ka Hale e noonoo. No ka paa ole o na hoololi i ke paiia, ua hoomaha ka Hale a noho hou i ka hora 12awakea. Ma ka akoakoa hou ana o ka Hale, ua waiho mai ke Komite o na Aha Hookolokolo i ka pauku 63 hoololi Kumukanawaia ka Moi, i paiiia. Ma ke noi a ka Luna o Hanalei, ua heluheluia ka hoololi o ka Pauku 63 o ke Kumukanawai o 1864, a penei e heluheluia ai: Pauku 63. E hiki no ke hoonuiia ma ke kaoawai, ke ana waiwai o ka Poeikohoia o na makaainana. Noi mai ka Luna o Hanalei, e hooholo. Noi meii ka Hon. Mr. Keo Kaaka, e holoi i ka huaolelo hoenuiia, a e hookomo mal&ila, i ma ke kamailio' f Raftit£^Nawnhi, Lonoaea, MikaNai^e. Poe kue i ka hoololi ma ke kamaiHo ana: Alapaki, Kaukaha, Kahananui, Kuihelani, Kipi, Bihopa. Ma ka ninauia ana o ka hoololi, ua aeia. Nmauia ka Pauku me ka hoololi, a hooholoia. Eia ka poe makemake ika hoololi: Nahaolelua, Kamakau, Kahanu, Hall, Kaai, Nahinu, Martin, Nawahi, Hikikoki, Kipi, Halemanu, Naihe, Aholo, Hanaike, Adamu Kaukau, Lonoaea, Newten, Kaiue, Keo K«aka, Mikalemi, Poli, Paikuli, Kekoa, Kaie Kauka, Kapuniai, Hiee.

Ka po<; kue i ka hoololi : Bihopa, /ilapaki, Stirling, Kuihelani, Nui, Kahananui, Komoikehuehu, Kaukahu. Heluheluia na hooloii a Hon. Mikalemi i waiho mni ai, oia na hoololi no na Pauko 45, 4. 14. 15, 16, 26, 22, 28. 29, 30, 3!, 33, 43, 44, 45, 47, 50, 51,52, 53, 54, 55,65, 70, 76 a me 80 o ke Kumukanawai o 1864. Ma ke noi, ua heluheluia ka Pauku 45 o lte Kumukanawai e iike me ka hoololi, a penei ka heluhelu ana : " Pauiiū 45. O kn Mana Kaukanawai o na Apann Ekolu o keia Aupuni, aia no i ka Moi, me ka Hale Ahaolelo Alii, me ka Hale Ahaoleloo ka Poeikohoia o na Makaainana, e noho kaawale ana, a he hiki no ia iakou e hooie kekahi i kekahi." Poe kiokua i k* Pauku e like me ka hoololi ma iie kamailio ana : Kipi, Keo Kaaka, Kahananui, Halemanu. Poe kue i ka Pauku hoololi ma ke kamailio ana : Kaai, Kuihelani, Kaukaha. Nineuia ka hoololi mua a hooholoia. Heluheiuia ka hoololi 2 e like penei ka heluhelu ana : 2. O m Pauku 4, 14, 15, 26, 28, 29, 30, 31, 33, 43, 44, 47, 49, 65, 70 & 80, e hoololiia ma ke kapae ana ī ka huaeielo " ka " »»moa iho o ka huaolelo " Hale Ahaolelo'* ma kela me keia wahi i loaa ia, a e hookomo ka huaoleio " na," a heluhelu ia penei "na Hale Ahaolelo." Ma kt; noi, ua hooholoia ka hoololi o ka huacvlelo a me mawaena o 65 a me 70. Hoo* holoia kn ho&k4i alua. Heluheluia ka hoololi 3, oia keia e waiho ia aku nei : 3. O ka Pauku 76 e hoololiia, roa ke kapae ana i na huaoielo a pau mahope iho o n* huaolelo u Kanawaia pau," a e hookomoana ma ia wahi na huaolelo " £ hooholoia e ka Moi, me na 'Lii a me ba Poeikohoia o ko Hawaii Pae Aina i akoekoa Hoko o ka Ahaolelo Kuukanawai/' Ma k<s noi a ka Loio Kohina, aa bookomoia ho hooloii hou a ua hooholo loa ia ka hoololi. Heluheluia a hooholoi* ka hooloH 4, peoei ka heloheiu ana : 4. O ka Pauku 52 e hooloiiia. ma ke kapae ana i ka huaolelo •• ka " mamua o ka

j haaolelo Hale Ahaolelo, a e hookomoana Ua hoaolelo •• na n ma iia wahi. j Heluheluia ka Hoololi 5 me ba Piuka 22, a hooholoia. Peoei ka heluhelu ana : 5. O ka Paaku 22 e hoololiia, ma l:e l;a---pae en« i ka huaolelo •« ka " mamua iho o •• HaJe Ahaolelo," e hookouio ana ma ia wahi ka huaolelo •• na," a me ka hookomo ana mahope iho o mi huaolelo " ma ka halo-! ta M ka huaolelo •• hui " i heluheluia penei: " Paūicū 22. E hoomau * * * #e| kaooha koke aku e halawa! na Hale Ahaolejo, a na ia Kau Ahaoielo e koho ma ka ba-' lota hui i kekahi alii," &e. ! Heluheluia na hoololi 6 a hooholoio. Pe- j nei ka heluhelu ann : | 6. O na Pauku 50. 51, 53, 54'& 55 e hoo-1 lohia, ma ke kapne ana na huiolelo •• ka I H«le Ahaolelo," tna kela me keia WHhi, o! kela mau pa«ku a e hookomo ana na huao-' Je!o. •• kela Hale keia Hale." Ma ke noi, ua heluheluia na hoololi mai j mua mai me ka waiho ana i ka pauku 80 : me ke kakau ana i na ae me na hoole, a eia | ka poe koho. Poe ae ika hooioli: Nahaole-1 Jua, Kalakaua. Kfimakaa, Holo, Alapnki,! Stirl ; g, Kaai, Nahinu, Martin, Nawahi, Hi-1 kiiioki, Kipi, Halemano, Naihe, Aholo, Hanaike, Kaukau, Kuihelani, Nui, Lononea, Kahananui, Newton, Kaiue, Keo Kaaika, Mikalemi, PoH, Komo. Paikuli, Kekoa, Kale Kauka, Kapuniui, Rice, Kaukaha. Mea koe, Kahanu. Heloheluia na hoololi oka Pauku 80 o ke I

Komukftnawai. oi« keia : E honloliia ka Pauku 80, ma ke kapae ana i ka huaolelo •* ka " mahope o na huao» !e!o •• Kumukanawai iloko o," a. e hookiamo ana malaiia na huiaolelo •• kela me keia," a pela no hoi mahope o na huaolelo •« hapnnui īloko o," a me na huaolelo ♦' hapakolu o na Ho» a p*u o," a e heluheluia ka Pauku, me ka hoololi penei: *' Paoiū 80. JS hiki no ke hoakakn aku i kekahi mea hoololi hou, a i mau mea hoololi hoo pnha i keia Kumukanawai iloko o kt-la me keia Hale Ahaolelo, a ina e aeia ka naen, a miu mea liou nei paha e ka hapanui iloko o kela me b<;ia Hale, alaila e kakauia ua mea la ilokoo ka buke moolelo • na Hale, me na inoa o ka poe ae me ka poe hoole, a e hoopaneeia ia mea, no ka akoakoa hou ana ae oka Ahaolelo. fi hookaulanaia ua mea hoo nei i ekolu malama mamua ae o ka la e koho ei ku Poeikohoia e na Makaainana, a ina tna ia Ahaolelo hou ana e aeia ua maa hoololi hou nei paha i elua hapakolu ona Hoa a pau o kela me keia Hale, a e hooiaia e ka Moi, alaila e 1110 kela mea hoololi liou iloko o k« Aumukanawai o keia. Kuptni.

Ninauia na ae a me na hoole. Poe ae i ka hoololi: Nohaolelua, Kamakao, Kahanu, Holo, Alapaki, Sl;irling, Kaai. Nahinu, Martin, hawahi, Hiikikoki, Kipi, Halemanu, Naihe, Aholo, Hanaike, Kaukau, Kuihelani, Lonoaea, Nui, Kuhananui, Newton, Kaiue, Keo Kaaka, Miknlemi, Poli, Komoike<?huePaikuli, Kekoa, Kale Kauka, Kapuniai, Kaukaha, Kiee. ( Hooholoia. Heluheluia na hoololi no ka Pauku 62 o ke Kumukanawai o 1864. e like me keia : E hoololiia ka Pauku 62 ma ke kapae ana i na huaolelo 11 A ina he waiwai paa, hihia ole kona, iloko o keia aupuni e like <ne hookahi hanen me Ua«tHma dala, a i ole ia he aina hoolimalunu kona, a o ka uku hoolimalimi he iwakalua kumamalima dala ka makahiki, a i ole ia o kona loaa makahiki, aole i emi malalo • na dala he kanahikukumamalimn i loaa noloko mai o kekahi waiwai, a o kekahi hana kupono ma ke kanawai paha," a peoei e heluheluia'i ka pauku a me ka hoololi :

M Pau*ū 62. O kela kanalea keia kanaka (nnlaloo ka Moii, ina ua hooknaia kona au« kau, a ina ua hiki aku oia i na makahiki he J iwakalua, n ina ua ooho paa ma keia mupuni i hookahi makahiki mamua iho o ka lu koho, a ua ike oia i ka heluhelu a i ke kaktiulima, ■ ina i hanauia inahope mai o ka meikahiki 1840; a īna ua hookomo oia i kona inoa ma lea papa inoa o ka poe keho o kona aīpana e like me ke kanawai, e hiki no iaia ke koho i kekmhi lranaira a mau kanal(a piiia o ka poe i koheiia no ia epana ; aka hoi, aole e : hiki i keknhi kanaka pupule a hupo |>aha ke koho, aole hoi ii kekahi kanaka i hihia i ke kāraima nui m« ka hookolokolo ana ma keia aupuei, ke ole i kala e ia kona hewa e ka ; Moi, a k« ole hoi i loaa iaia na pooo a pau o ke kaoaka. kupa ma ia kaia ana." Kakauiu na ae> me na hooie. Poe oe i ka hoololi, N uhaolelua, Kamakau. Kahanu, Holo, Alapaki, Sfirling. Kaai, Nahinu, Alālini, i Nawahi, Hikikoki, Kipi, Halemanu, Naihe, ! Aholo, Hanaike, Kaukau. Kaihelami, Nui, \ Lonoaea, Kahananui, Newton, Kaime, Keo | Kaaka, Mikalemi, Poli, Komoikaehuehu, Paikuli, Kekoa, Kale Kanka, Knpuniai, Kaukahi, Ric». Heluheluia ka hoololi o ka pauku 49, a prnei ka llieluinelu ana : £ hooioliia ka Pauku 49 o ke Kumukanawai ro«i ke īcap<ie ana o ka huaolelo "Ka" mamoa iho o ka huaolelo " Hale Ahaolelo" ma ka hnpa rriua oia Pauko, a e hookomo maiaila i ka huaolelo •• Na. M A -e kapae i ka huaolelo " Ahaolelo, a e kakauia iia hoihoi ana mai," a e hookomo maiaila keia mao huaolelo penel: " nana i haoa mu«, «io ka palapala hoakako i ke kumu o kona 4tc*oje ana, a e. &akau nui ia ia | mau mea i iioohalahalaia e ka Mioi; a pe- | nei e heluheUi at *ia Panku la me !ka hoolo)li ana: - Paulku 4». £ hoike aku ka Moi i kona j i'kekahi.hila a olelo hooholo paha i

hooholoia e Na Hale Ahaolelo, ma ke Ikau ana i kana inoa, mamoa o ka hoopanee loa ana oka AhaoWlo. Aka, ina ua pono ole ua hila nei i kona maoio, e hoihoi aka no oia i ua bila la i ka Hale nana i hana inua, me ka palapala hoakaka i ke kamu o kona hoole ana, a e kakau nuiia la maa mea i

hoohalahalaia e ka Moi, iloko a ka Uuke Moolelo oua Hale nei;; alaila, aole e hana houia ua hila Iu ma ia iikoakoa apa." Kaheaia na ae me on hoole. Poe ae i ka hoololi : Nahaolelua. Kamakau, Kahnnu, Holo, Alapaki. Stirling, Kaai, Nahinu, Kipi Martin, Nawahi, Hikikoki, Halemanu, Nui, Naihe, Aholo, lianaike, Kaukau, Kuihelani, Lonoaea, Kahananui, Newton, Keo Kaaka, Kaiue, Mikalemi, Poli, Komoikeehuehu, Kekoa, Paikuli, Kale Kauka, Kapuniai, Kaukaha, Rice. Heluheluia ka hoololi o ka Pauku 43 o ka Kumukanawai o 1864, penei: O ka Pauku 43 o ke Kuniukanawai e hoololiia, ma ke kapae loa ana i na hunolelo a pau mahope iho •• e noho no lakou," a e hookomo ana i na huuolelo, "ma ka Hale Ahaolelo o na 'Liia e hookui houi aku keia man huaolelo, "a e hiki hoi ia lnkou ke olelo iloko o ka Hale o kn Poeikohoia e hoakaka i na mea e pili ana ī na Loan me na lilo o ke Aupuni; aika wa i kaheaia'i lakou e ka Hale o ka Poeikohoia, e hele no lakou imua o ua Hale nei, e hoakalm ina men i ninauiaia lakou."

Ma ke noi, ua hoopineeia ka Hale. La Hana B—Poaha, lanuari 16. Hoomaka na hana e like ine ka imau. Ma ke noi a Mr Halemnnu, ua hooholoia, e lawe ke Komite Wae, i ka olelo pane aku a Ueia Hale i ka Olelo Aliii. Ma ke nui, ua hapaiia ka hana i hoopaneeia, oia ka hoololi o ka Pauku 43 o ke Kiiniukainawai. Ma ke nor a Mr Kale Kauka, uei hoohwloia, he pono no ke pakui aku i kn pauku hoololi holookoa mahope o keia. Ma ke noi a ka Loio Kohin», iihi hooholoia, e kopae i ka huaolelo haole "ex officio," a ua pololei no ma ka olelo Hawaii. Ninauia ka pauku ime na hoololi, a hooholoia. Oka poe koho a pau ma ka ae wale no, oia keia : Nahaolelua, Kamakau, Holo, Bihopa, Alapaki, Stirling. Nahinu, M»tina, Nawahi, Hikikoki, Kipi, Halemaou, Naihe, Aholo, Hanaike, Kaukau, Kuihelani, Lonoaea, Nui, Kahnnanui, Newton, Kaiu«!, Keo Kaaka, Mikalemi, Poli, Komoikehuehm, Paikuli, Kekoa, Kale Kauka, Kapuniai, Kaukaha « me Kaiki. Heluheluia ka hoololi i manaoia no ka Pauku 42 o ke Kumukniiaw&i, e iilea me keia : 1. O ka Pauku 42 o ke Kumukanuwai, e hooloiia ma ke kapne loa ann i na hunolelo, "a me ka Loio Kuhina o ke Aupuni." Ma ke noi, ua hooholoia ka hnololi e like me ka pauku. Poeee: Nwhaolelua, Kamakou, Bihopa, Holo, Sstirling, Nahinu,, Hikikoki, Kipi, Halemaau, Naihe, Aholo, Hanaike, Kauknu, Kuihelani, Lononea, Nui, Kahananui, Newtori, Kaiue, Poli, Mikalemi, Komoikehuehu, Paikuh, Kekon, Kale Kaukaha, Kapuniai. Poe kue : Matina, Nawahi, Keo Kaaka a me Kaiki.

Ala ke noi, ua kapaeia na rula, a ua ae ia aku o Kale Kauka, e heluhelu mai, na otuoiu i ka Mc>i e kakau i ka olelo hoeholo no na lilo o keia Ahnolele. Aponoia. Ma ka noi, ua ae ia aku o Hon. Mr. Keo Kaaka, e waiho mai i hoololi no ka Pnuku 1 0 ke Kumukanawai, a penei ka heluhelu ana: Pauku 1. Ua hana ke Akua ina kanaka a pau me ke kuokoa ame ke knulike o ka noho ana, a ua haawi oia he maui pono e pili paa ioa ia lakou ; oia hoi, o ke ola, o ka noho hoopilikia ole in mai, a me nn ponoe loaa mai ai, a e maluhia ia ai ka viraiwai, a e imi aku i na mea e oluolu ai ka noho ana. | Lilo ka hale ika hoopaapaa ma ke noiia : ana e hooholo. 1 Ma ke noi, ua hoomaha ka hale a noho hou i ka hora 12| awakea. Ma ka nkonkoa hou ana, ua nooeoo houia ka'hana i hoopaneeia. Ma ke noi, ua kakauia na ae a me na hoole, aua hooleia ku hoololi. Poe hoole ika hoololi : Nahaolelua, Kalakaua, K&makau, Bihopa, Holo, iStirling, Kaai, Nahinu, Hikikoki, Kipi, Halemanu, Naihe, Aholo, Kaukau, Kuihelani, Nui, Kahananui. Komoikehuehu, Pnikuli. Poe ae ika hoololi: Alapaki, Malina, Nawahi, Lonoaea, Newtoo, Kaiue, K<'o Kiaka, Mikalemi, Poli, Kekoa, Kale Kauka a me Hrtiki. Waiho mai o IHon. Mr. Keo Kaaka, he hoololi oo ka Pauku 4 o ke Kumukanawai a penei ka heluhelu aoa: Pauku 4. E hiiki no ina kanal.a a pau ke akoakoa malie, me ka hoolako ole i nfi mea kaun, e kukalkuka pu no ko lukou mau pono, e ao aku i ko lakou Poeikohoia. a e nonoi aku i ka Moi, a i ka Ahaolelo o ke Aupuni, e wehe i ko lakou mau pilikia. Ma ka noi, ua Ikakauia na ae a rne mi hoole, aua hoole ia ka hoololi. £in ka poe kue i ka hooiolii : Nahaolelua, Kalakaua, [ Kamaknu, Bihopa, Holo, Alapati, Stirling, Kaai, Martin, Hikikoki, Kipi, Aholo, Kaukau. kuihelani, N<ii. Kahananui, Kaiue, [ Komo, Paikuli, Kale Kauka, fiice. Poe kokua ika hoololi: Nahinu, Nawnhi, Hale- [ manu. Naihe, Lonoaea. Newton, Keo Kaaka Mikalemi, Pōli, Kek-oa. Waiho mai o Hon. Mr. Keo 'Kaaka, he hoololi no ka Pauku 20 oke Kumukanawai, a e heluheluia penei:

Paūko 20.—E maheleia ka Mana Nni o ke Aoponi, i ekolu apana okoa, ka Mana Hooko, ka Mana Kau Kanawaia me ka Mana Hookolokola, aole hoi ehiki.i uekahi Luna o ka Oihani Hooko a me ka Oihana Hookolokolo, e hooliloia i lala no ka Hale o ka Poeikohoia. Waiho mai ka Loio Kahina he hooloii no ka hoololi oia keia : E kapaeia na hoaole* lo " i kekahi iuna o ka oihana hooko." Hooholoia. Waiho m«i o Mr Kaiue, e pakmi mai 1 ha huaolelo <4 a me ka Hnle Alii.*' Hooleiai Ninaoia ka Paoku hooioli me ka hoololi, me ke kahea ana i na ae a me na hoole. Poe ae: Nahaolelua, Kalakaua. Kamakau, Bihopa, Holo. Alapaki, Sfirling, Kaai, Nahinu, Matina, Nawahi, Hikikoki, Kipī, Halemanu, Naihe, Aholo/Hanaike, Kaukau, Lonoaea. Kuihelani, Nui, Kahananui, Kaiue, Newton, Keo Kaaka, Mikalemi, Poli, Komoikehuehu, Paikuli, Kekoa, Kale liauka, Kapuniai, Kaukaha a me fiaiki. Aole mea kue. Waiho mai o Mr Keo Kaaka, he hoololi no ka Pauku 29 o ke Kumukanawai, a e h«luhelu ia peoei me ka hooioli :

Pauku 29. Na ka Moi, me ke kuka pu me Kona Aha Kukamalu, ka mana e hana i na kuikahi. Ona kuikahi e hoololi ana i na dute maluna o ka waiwai o oa nina e mai,a e hoololi ana paha i kekahi kanawai, e hoike iinua o ka Ahaolelo, no hona ae ana. Na ka Moi e koho \ na Elele Aupuni e boouna ia aku, a e huawiia ka lakou palapala hookohu a me na kauoha e like me na kanawai iwaena o na Aupuni. Ma ke noi, ua kapae loa ia ka hoololi o ka pauku 29. Waiho mai o Hon. Mr. Keo Kaaka he hooioli no ka Pauku 52 o ke Kumukanawai o 1864, a e heluheluia penai : Pauku 52.—Na ka Ahaolelo e hoopai i»a ka hale paahao no na la aole oi aku inamua 0 ke kanakolu, i kela kanaka i keia kanaka, ke hoomaewaewa oia i ka Ahaolelo ma ka hana hoohaunaele, a honwahawfiha paha iloko, a ke hooweliweli paha oia i kekahi o ka Ahaolelo ma ka hana ino i kona kino, a i kana waiwai, no kekahi mea ana i hana ai, a i olelo ai paha iloko o ka Ahaolelo, a ke lele ino paha oia i kekahi o ua poe Ia no ua mau mea nei, a ke lele ino a hopu paha oia 1 kekahi hoike, a i kekahi kanaka e ae paha i kauohaia e ka Ahaolelo i kona hele ana ilaiia, a hoi ana paha, a ke hoopakele paha oia i kekahi kanaka i hopuia mamuii oke kauoha a ka Ahaolelo.

Ma Ue noi, ua kaheaia na ae a me na hoole a ua kueia kn hoololi, poe kue i ka hoololi : Nahaolelua, Knlakaua, Kamakau, Holo, Bihopa, Alapaki, Stirling, Kaiii, Hikikoki, Martin, Halemanu, Naihe, Kipi, HanaiUe, Aholo, Kaukau, Kuihelani, Kahananui, Nui, Newton, Kaiue, Mikalemi, Paikuli, Kekoa, Poli, Komoikeehuehu, Kale Kauka, Kapuniai, Kaukaha, Rice. Poe ae i. ka hoololi: Nahinu, Nawahi, Lonoaea, Keo Kaaka. Waiho mai o Hon. i\lr. Keo Kaaka he hoololi no ka Pauku 65 o ke Kumukanawai 0 1864. a e heluheluia penei : Pauku 65.—Na ka Ahohookolokolo Kiekie, e hoonohoia kekahi Lunakanawai Kiekie, a me na Lunakanawai hoa, aole emi malaio o elua, a e hiki i kekahi o lakou e noho a e hooponopono i kekahn halawai o ua Aha nei. £ paa na Lunakanawai oka Ahahookolokolo Kiekie i ka lakou Oihana, oiai e pono ka lakou hana ana, e pili nae ia lakou ka hoopiia imua ona Alii; a e loaa ia lakou 1 ka wa maopopo, ke kau wahi uwu no ka lakou hana ana, a oiai lakou i paa i keia Oihanaaolee hoemiia uauku nei. Akahoi. e hiki no ke hoopauia kekahi Lunakanawai o kd Aha Kiekie, ao kekahi Aha Kakau paha, no ke kumu ua hemahema maoli kona noonoo anaio kona kino paha, ma ka olelo ae like i hooholoia e na hapakolu elua iloko ona Hale Ahaolelo elua. E lohe mua no nae ka Lunakanawai i ka hoopii imua o ka Ahaolelo, a e lilo iaia ke kope o na kumu hoopii, he umi la mamua o ka hana ana imua oka Ahaolelo. £ hoolnheia nae ka Lunakanawai ihoopiia, imua oka Ahao* leJo. Ma ke noi, ua pakuiia he hoololi hou.

Ma ke noi ua hooholoia ka hooloii, a ua knkauia na ae & m» na hoolo. Poe ae 1 ka hoololi : Nahaolelua, Knlakaua, Kamakau, Bihopa, Holo, Aiapaki, Stiiling, Kaai, Nahinu, Martin, Nawahi.Hiklkoki, Kipi, Halemanu, Naihe, Aholo, Hanaike, Kaokau, Kuihelani, Lonoaea, Nui, Newton, Kaiue, Keo Keaka, Mikalemi, Poli, Komo, Paikuli, Kekoa, Kale Kauka, Kiee. Poe kue i ka hoololi : Kahananui, Kapuniai, Kaukaha. Waiho mai 0 Hon. Mr. Keo Kaaka, he hnololi no ka Pauku 71 o k<; Kumukanawai 1864, a penei e heluheluia ni : Paoku 71.—Na ka Moi, me ke kuka pu tne kona Aha Kukamalu, e hookohu 1 na Lunakanawai o ka Ahahookolokalo Kiekie, a me na Lunakanawai e ae o na|Aha Kakaa ; n e hooponoponoia ma ke k«nawai ko iakou uku. Ma ke noi, ua hooleia ka hoopanee ioa i ka hoololi. Ma ke noi ua pakui hou la niai he hoololi, " me ke kuka a me ka ae pu ana o ka Aha Kukamaiu." Ma ke noi, ua hooholoia keia hoololi me ka hoololi pakui a ua kaheaia na ae a me ns hoole. Poe i ka honloli: Nahaolelua, Kainkaua, Kamakau. Bihopa, Holo, Alapnki, Stitling, NahinU, Martin, Nnwahi, Hikikoki, Naihe. Lonoaea, Newton, Keo Kaaka, Poli, Paikuli. Kekoa, Kale Kauka. Kiqe. Poe hoole: Kaai, Kipi, Halemanu, Aholo, Hanaike. Kaukau, Kuihelani, Nui, Kahnnanui, Kaiue, Mikalemi, Komo, Kapuniai, Kaukaha. *

Waiho mai o Hon. Mr. Keo Kaaka he hoololi no ka Pauku 75 oke Kumukanawai, a e heluheluia penei : Pauko 75.—0 na bīla kanawai a me na olelo hooholo a pau, no ka hookopu ana i ke dala, a no ka hoolilo ana paha i ko dala o ke Aopuni, e hoopuka mua la mea iloko o ka Hale o ka Poeikohoia, mahope o ka noonoo pono ana i ka loaa inai a me l;a lilo aku no na makahiki elua i hala, a me'ka noonoo hoi i ka palapala a ke Kuhina Waiwni e hoike aku ai imua o lakou, no na lona a me na lilo i manaoia no na makahiki eliua ehiki mai ana; aka hoi, e hiki no ika Hale ona 'Lii ke hoopuka aku a e hoapono paha i na hoololi, e like me na bila kanawai e ae. Ma ke noi, ua hooholoia keia hoololi e na hoa a pau i akoakoa mai. Ma ke noi, ua kohoia he Komiie elima lala, Kale Kauka, Kipi, Lonoaea, Kaiuea me Kapuniai, e hai aku i ka Moi. ua makaukau keia Hale e hookuu ma ka Poaono. Ma ke noi, ua kohoia i Komite ekolu lala, |Oia o Aiapeki, Keo Kaaka a me Poli, e hooponopono i na huaolelo haole a me Hawaii o keia hoololi. ; Noi mai ka Loio Kuhina e hooponopono | mai i ka hoololi o ka Pauku 22 o ke Kumu- | kanawai, ma ka hoopiha loa aku i kahi i koe. Hooholoia. . Ma ke noi, ua hooholoia, e kikooia aku i loko o ka waihona, na dala, e uku ai i na lilo o keia Hale. Hoopanee ka Hale. La Hana 9.—ianuari 17, 1873. Hoomakaia na hana e like me ka raau. Hoike mai ke Komite Wae i kohoia aTe hai aku i ka Moi no ka hookuu i ka Ahaolelo. Ua oluolu ka Moi e hookuu ma ka hora 12 awakea Poakahi. Aponoia. Ma ke noi, ua hapai hou ia ka noonoo e hookomo hou mai i mau hoololi no ka Pau» ku 43 i hooholoia i nehinei. Ma ke noi, ua hooholoia na hoololi malalo iho : E kapaeia na huaolelo "e ninauia ia la kou," a e pakui mai i keia mau huaolelo, " ke kupono i ka hanohano o ka Moi me na hana o ke aupuni." Ma ke noi, ua hooholoia ka Pauku me ka hoololi hou ; Poe ae : Nahaolelua, Kamakau, Kahanu, Bihopa, Holo, Alapaki, Stirling Kaai, Nahinu, Martiin, Nawahi, Hikikoki, Kipi, Halemanu, Naihe, Aholo, Hanaike, Kaukau, Kuihelani, Lonoaea, Nui, Kahananui, Newton, Kaiue, Keo Kaaka, Mikalemi, Poli, Komo, Paikuli, Kekoa, Kale Kauka, Kapuniai, Kiee. Ma ke noi a ke Komite mo na Buke Helu, ua hooholoia ka uku ana aku no na lilo a me ka hoonani ana i kahi e hoaiiiia ai ka M4i inaloko o ka luakini o Kawaiahao a mē na bila no ke pai ana i ka haioleio Alii. Ila ke noi, ua haawiia i ke Kakauolelo he umi la e kakau ai i ka moolelo o ka Hale. Hoopanee ka Hale a Poakahi hora 11 o ke kakahiaka.