Ka Nupepa Kuokoa, Volume XII, Number 5, 1 February 1873 — Page 2

Page PDF (1.62 MB)

This text was transcribed by:  Preston Morales
This work is dedicated to:  Dedicating to Morales Family

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Published Every Saturday-$2.00 A year Regular Edition-4,500 copies. Na Pepa Pai Mau Ia, he 4,600.

Henry M. Whitney. Publisher and Editor[Launa Hoopuka.]

Jos. U. Kawainui Associate Editor, [Luna Hooponopono]

 

 Honolulu, Feberuari 1, 1873

 

Ka La Hanau o ka Moi Lunalilo.

Ma ka la inehinei, oia ka la 31 o lanuari,x. b. 1873. O ka makamua ia o ka malama ia ana o ka la hanau o ka  Moi Lunalilo ma Honolulu nei a me na wahi e ae a pau o keia Aupuni, e ka Makuahine Alii Kiekie Kakauluohi, ma Honolulu ponoi nei, i ka la 31 o   lanuari i ka M. M. 1835. Nolaila, ma ka loaa ana la@@ o ka la inihinei, us pihs pono kanakolu kumamawalu o kona mau makahiki o ke ola alii ana, e ke nonoi anei makou, e halawai pinepine a ku oia me kona la hanau me keia mau makahiki loihi ako o kona ola ana, a hahaia hoi kona noho Alii a me kona lahui kanaka e ka pomaikai.

 

KA HIOHIONA O KA LA HANAU

Ua wehe mai ke alaula o kona la hanau me na hiohiona makai, e pahola ana na kukuna malamalama o ke kukui pio ole me kona nani nui, a o ka poe hoi i piha mua no ka olioli, ua ala e lakou a e noho ana me na puuwai hauoli a hoonuanao no keia la kulaia kamahao. He malama ano nui o lanuari ma kona au o ka Nohu Alii ana, no ka mea, ma ka la 1 iho nei, ua koho ka lahui iaia i Moi, ma ka la 8 ae, ua hooko lokahi ka Ahaolelo iaia i Moi me ka haunaele ole; ma ka la 9 ae. ua hoohikua Oia e malama i ka noho'na Makua no ka lahui, a ma ka la 31 no hoi, ka la olioli no kona hanau ano. Nolaila, me he mea la, ua uluia a pau na la olioli maloko o keia malama i pau iho la.

 

KE KAKAHIAKA O KA LA.

I ka puka ana o ka malama o ka la, ua whe mai la na pu o ka puu o Puowinai na kanaenae aloha he 21, me he la, e kahea mai aoa, e hooomaka oukou i ka olioli ana no ka la i hoohanauia mai ai he Moi no oukou. He makana no ka lahui keia Moi. No ka mea, na lakou ponoi koho, aole mai ka mana hanauna mai.

 

KA HOOKAHAKAHA A NA KAA Wai.

Ma ka horaa10 o ke kakahiaka, ua koa maluna o na keiki kinai ahi ka hanohano o ka lawe ana i keia, i was no lakou e hoohanohano ai i mua o ka Moi. Ua Puka ae kela a me keia puali kaa wai me ko lakou mau aahu oihana a me na koa i hoohiehie ia i na pua a me na lau nahele o ka uka wao kele, a me he mea la, ua hele wale a puia pu ke kula i ke alo. Mamua iho o ka Hale o ka Helu2, ko lakou hoakoakou ano, a mamuli o ke alakai ana a ka Luna Nui o ka Oihana Kinai Abi, ua hele hookahakaha ua puali kaa wai in a na alanui, penei ka hele ana : Ma ka hora11, iho na puali ma ke alanui Hotele a hiki i Maunakea, me ka hoonohanoho ana ina na helu : malaila ae, i alanui Alii; pii ma alanui Alu, a iho ma ke alanui Moiwaine, a pii ma alanui Papu a hikii Bertania. Ma ke alanui Beritania ae. hiki i alanui Alii. Iho ma alanui Alii, a komo iloko o ka Pa Hole Alii. Maloko o ka Pu Alii, ua paikau ua puali i mua i ka Moi, a ua kukai aloha pu malaila ka oihana me ka Moi. Puka mai ka Pa Alii ae,  iho ana ke alanui Alii, a pii ma ke alanui Rikeke; malaila ae, i alanui Nuuanu, waihoia ka Helu 4. Hoihoi ia mai na kaa e ae, a hookuuia na Puali e hele e ahaaina ma ko lakou mau hale iho 1 hoomakaukau ai.

 

KE AWAKEA O KA LA.

Ma ka hona 12 ponoi o ke awakea, ua kani hou mai la nu pu aloha o Puowina, a ua kukai pu mai la hoi na pu o na manuwa Kalefonia, Benicia a me Scout a ke nei maloko a ke awa o Honolulu.

 

NA AHAAINA O KA LA.

Ma ka auina la, ua hoomakaukau mua na Puali Kinai Ahi i ka lakou. Nolaila, i ka pau ana no o ka lakoumau papaaina ma na wahi i hoana e ia e lakou. Nolaila, i ka pau ana no o ka lakou hookahakaha a me ke kuu iki ana o ka nae, ua komo nui aku la lakou ma ia mao wahi. Oa ai, inu a olioli e like me ka hiki ia lakou. Pela no hoi na kanaka ma ko lakou mau hale ponoi iho.

 

KA PANINA O NA HANA.

Ma ke kapoo ana o ka la, ua kuu hou mai la na pu o Puowina i na kani he 21, i panina no ka lealea a me ka olioli o ka malamalama o ka la ma ka aoao o ke nupuni, aka, ua hoomau no na kanaka i ka olioli ana.

 

HE HOOMALAMALAMA.

I ke ahiahi ana iho, oia hoi mahope iho o ka napoo ana o ka la, ua hoomalamalama a ke kulanakauhale e na kokui malamalama, mai ke kiekiena loihi mai o ka Hule Bele mai o ka Oihana Kinai Ahi o Honolulu nei, e ku la mi ke Kuea o ka Helu 2.

 

HE LEALEA EUROPA.

 

Ma ka hona 8 o ka po iho, ua malamaia he lealea Europa me ka Ahaaina nui maloko a ka Hotele, e ka Ahahui Hoole Wai On a o ka Moiwahine Emma, no ke hoohanohano ana i ka la hanau o ko kakou Moi Lunalilo. E ola mau ka Moi Lunalilo

 

 

KE kohola ana o ka Moi.

Ua loaa mai nei ia makou na huina balota piha o na apana koho a pau no ke koho Moi o na makaainana, ma ka la 1 o Ianuari. Ua malamoia ke koho balota ma kela a me keia apana, mamuli o ka olelo kukala a ke Keiki Alii Lunalilo, a Moi hoi ano, o ka la 16 o Dekemaba 1872. A maloko olaila, ua kono mai oia i ka mauao makai o ka Lahui, e hoike i ko lakou makemake i ke Alii a lakou i manao ai e koho i Moi. Ena iho mulalo nei ka huina o na balota:

Eia la, ua loaa i ka Moi i makemake nui ia na balota a pau, a he 51 wale no balota i malele e ae. Oia hoike lokahi ana o ka manao a ka lehulehu e koho iaia, he mea ike ole ia ia ma na aina e ae, a he kuamoo keia na kakou e haaheo ai a pau loa. He Moi opiopio a ai ko kakou, aka, ina e alakana ana oia e kona mau hoa kukakuka maikai, ua hiki iaia ke kukulu i aupuni nana e hapai a kaulana kona inoa, iloko o ka moolelo o kona mau hiki mua ma ka Noho Alii, ma ka laina o na Moi kahiko. Ke laua nei ko makou manao, @ mawawaena o kana mau hana mua i kona noho'na aupuni, o ka hookuu ae a huihula aku ia kona Kaona a me kona poe hahai, ka poe i hoahewaia no ke kipi ma Kona, Hawaii. Ke manao nei makou, ua hewa io lakou i ka poe hewa nana i kue ia lakou ma keia hana. Ke lana hou nei no hui ko makou manao, e huikala hou aku ana ka Moi i ka poe i hoopaahaoia ma ka hana @@len e na Lunakanawai Hoomalu naoa i hooai me ka maopopo pono ole o ua hewa a me na hala ;a o kana hana pela, he hoike ana ia i kona aloha i ka pue kaumaha a me ku ilihune. Ma kekahi mau hihia, ua hoopaiia na mea hala ole mamuli o ka hoomaopopo ole o ka Lunakanawai i ka olelo Hawaii.

 

Ka Hookipa Alii.

Ma ka Poakolu o kela hebedoma aku nei. ua hele aku e ike alii na Kuhina Noho a ine na Kanikela o na aupuni e i ka Moi. I ka hookipaia ana aku o na Kamisina, ua waiho aku ke Komisina Amerika, ma kooa aoao a me ko kona mau hoa i ka huiolelo malalo nei, penei: E ke alii: Ma o ka aouo o na Luna Nui o na aina e, a mea'u ponoi iho, ua loaa ia'u ka hana oluolu o ka waiho ana aku i ko makou mau hoomaikai malalo ma kou hiki ana aku i ka Noho alii o Hawaii. Ke hana nei au me ka paulele ana no na mea a pau i oleloia maloko o ka haiolelo e ke 'Lii imua o ka Ahaolelo; e hoike ana i ke kumuhana noeau a kaulike a kou mau mua i hana aku ai i na haole a pau maloko nei o kou aupuni, e malama ia no ia mau mea e kou aupuni e ke 'Lii, a e hoohoihoi kupono ia ana no hoi ka Oihana Kaleoa a me ka Mahiai. O keia mau mea, a me ke kupaa mau o kou Noho alii e ka Moi, i hooiaoia mai e ke koho laulaha ana o kou makaainana, aia malalo o kou Noho alii ana e holomua ai kou aupuni ma ka pomaikai kupono.E hoomauia na launa aloha maikai ana i malamaia mawaena o keia aupuni, a me ua aupuni o makou pakahi i hoonoho Luna ia mai ai.Na ke Akua e haawi mai ia oe e ke 'Lii ka Moi i ka Noho alii loihi a me ka holomua pono ana.1 ka pau ana o ka ke Kuhina Nobo Amerika mau olelo, ua oluolu i ke 'Lii ku Moi ka pane ana mai, penei: E ka Mea Hanohano: Ua lokomaikai loa mai iaʻu na'manao launa aloha i hoopukaio mai nei ma kou aoao a @@@ ko kou mau hoa. Oiai, o oukou e na Keonimana, he mau Luna oukou no na Mana Nai Ekolu, a Koaʻa Aupuni i launa loihi loa ai ; a he mea oluolu loa no keia iaʻu i ka ike ana, aia ma ka hoomaka ana o Koʻu Noho alii ana, ua hoomau ia no na launa aloha maikai ana mawaena o ko oukou mau aupuni pakahi a me Koʻu, a he mau kumu kupono no hoi Koʻu e manolana ai, e hoomau ia mai ana ka hiipoi ia ana mai o na manao maikai Noʻu, Koʻu Aupuni a me na Makaainanna. O oʻu makemake nui o ka hiipoi a me ka hoohoihoi ana i ka Oihana Mahiai a me ka Oihana Kalepa, me ke kukulu pa aku iloko o na manao o na haole e kalepa ana maanei, a iloko hoi a na manao o koʻu mau makaainana ponoi, i hki ai ke hilinaiia ek kupaa a me ka pakele o Kouʻu Aupuni, e hiki ai ke hoohoihoiia kela a me keia mau hana maikai a kupono hoi ; a no keia mea, e na Keonimana, ke hilinai nui nei au i ka wa e hiki mai ana, o like me ko'u mau mua o ka wa i hala, a maluna o ke kokua maikai ana o na lahui mana a naauno, oiai o oukou na Luna. He mau minute paha mahope iho o keia olelo pane a ka Moi i ka na Luna Nui o ko na Aina e ; ua oluolu i ke 'Lii ka Moi ka ike ana mai i ka hoikeia ana aku o na Kanikela, penei: Kanikela o @@@@ ; H. I. &R. Austro-Hunagaria, Kanikela ; Kanikela o Amerika Huipuia ; Kanikela o Italia ; Kanikela no Belegiuma ; Kanikela no Kili ; Kanikela no ka manawa o ka Emepera o Geremania a me na Aupuni o Suedena a me Norewai ; Kanikela lawelawe no Rusia ; Kanikela lawelawe no Denemake, a me Hope Kanikela no Amerika Huipuia. Mahope iho o ko lakou mau hoike ia ana aku, ua oluolu i ke ;Lii ka Moi ka hoolohe ana mai i keia haiolelo malalo iho i haawi ia aku i ka Noho alii e Dr. Hoffman, penei: E ka Makua: Me kou ae a honui ana mai; ke ake nei na Kanikela o na Aina e, o lakou hoi na Luna e malama aoa i na pomaikai oilana kalepa o ko lakou mau have iho maloko nei o kou Aupuni, e ka Moi, e waiho aku i ko lakou mau hoomaikai mahalo ana imua ou, ma kou hiki ana aki iluna o ka Noho alii o kou mau kupuna hanohano, a malalo hoi o na hoailona maikai no ka wa e hiki mai ana o kou Aupuni. Me ka hoomaopopo ana he kulana ano nui ko kou Aupuni me keia moana e ke 'Lii ma na launa ana me na pomaikai a lakou a noho luna nei ; nolaila, ke hoohauoli nei lakou na lakou iloko o ka manaolana, aia ma ko lakou mau hooikaika ana a pau e hiipoi a e hoomahuahua i ka launa ana ; e hilinai no lakou e like me ko ka wa i hala maluna o ka paulele a me ka hui pu ana mai o kou Aupuni e ka Moi. Ke noi aku nei makou e hoopuka aku i ko makou mau manaolana, e hooloihi a e hoopomaikai mai kou Nohoalii ana e ka Moi. I ka pau ana o ka ke Kanikela, ua oluolu i ke 'Lii ka Moi ka pane ana mai, penei: E na Keonimana: He mea hauoli nui noia'u ; ka loaa ana mai o ko oukou mau hoomaikai ana ; a ua kupono no hoi ia mou mea ia'u ; aole wale ma ko oukou mau manao aloha ia'u ponoi, aka, ua ake nui pu mai oukou no ka hooholomuaia o na pomaikai hui a kupono maoli o ko'u Aupuni, a pela no hoi me ua pomaikai o na oihana kalepa o na aina o oukou e noho Luna nei. Ma ko oukou ike ana i na oihana mikiala a me ke kalepa o na lahui he lehulehu wale, a me ko oukou kamaaina me ke kupono o na awa, na makaukau kupono o ku lepo, a me ko ano e o na ea o keia Pae Aina, o na mea keia i hookupono ai ia oukou ma ka hoopuka ana i kekahi mau manao kupono e kokua ma ka hooponoponoia ana o na pono kalepa, a me ka hoomahuahua ana i ka launa hoopomaikai lanakila ana mawaena o na Aupuni e ae a oukou i noho Luna noeau ai me ko'u Aupuni ponoi. A ia;u e hooikaika ai, ma o ko'u Aupuni la, e malama, e hiipoi, a e hoomahuahua i na ano oihana kalepa a pau, ke manaolana nei au no ko oukou hui kokua lokahi pu ana. Ka ake nei au e na Keonimana, e hoomau ia ka maheahua o ka holomua, a e oluolu like hoi na launa pili Aupuni ana. He hapalua hora paha i hala ae, a i hooliloia hoi ma ka launa kamailio haihaiolelo oluolu ana, ua haalele aku la na Luna Nui o na Aina e ; i loaa ai ka manawa i Ka Mea Hanohano Henry A. Peirce, kuhina Noho o Amerika Huipuia, e hoikeike aku ai imua o ka Moi ia Rear Adimarala Pennock, e noho Luna ana maluna o ke Aumoku o ka Pakifica Akau, Major Generala Schofield a me Brigadier Generala Alexander o ka Puali Kaua Aina o Amerika Huipuia, a me na 'lii o na moku kaua California a me Benicia. Mahope iho a ka hoikeia ana aku o ua Adimarala nei, a me na 'lii moku i hoakaka ia ae la ; aia hoi ua haawi aku la ka Adimnarala i kana olelo imua o ka Moi, penei: E oluolu ke 'Lii : Me ko'u hauoli nui no i loaa ai ia'u i keia wa kupono, e hoike aku au i ko'u mau hoomaikai ana mak kou hiki hauolu ana aku i ka Noho alii o ka Pae Aina Hawaii. He mea hoihoi nui no ia'u ka hoike ana aku imua ou e ke 'Lii no na manao lokomaikai o ke Aupuni Amerika Huipuia no ke Aupuni a me na Makaainana o keia Pae Aina, a ke paulele nei au e hoomahuahua mau ia keia mau manaolana maikai, a e hoikeia mai ma ko lakou mau ano pomaikai maluna o na makaainana a me ke kalepa o na lahui a i elua. 1 komo hoike no ke ano noho launa aloha ana o ko'u Aupuni no ke Aupuni ou i kahea ia mai ai e Noho alii, he oihana oluolu loa ka'u e hoopuka aku ai ; oia, i ka wa i lono ai ke Aupuni Amerika, e manao ana o Kamehameha V., i hala, e holo i Europa ma Amerika aku ; ia manawa koke, ua kauoha koke ia ua e lawe mai i ko'u moku have Adimarala ke Carifonia, a waiho aku ma ka manao o ka Moi me kona mau ukali, a e lawe aku ia ia me na hanohano kupono i kona kulana a hiki wale aku i Kapalakiko kahi i liuliu ai o kahi hoomakaukau ana mo ka hookipa ana aku iaia ma ia wahi, a me ka lawe loa ana aku ia ia ma kekahi o ko makou mau awa o ka Atelanika a ke 'Lii e koho ai ma ia awa aku oia e holo ai no Europa. E hoomakaukau ana au e holo mai Ka palkiko mai e hooko i keia hana oluolu i hooiliia mai maluna ou i ka manawa i ka ae ai ka mokomahu lawe leta mai Honolulu ae nei me na lono o ka make hikiwawe ana o ka Moi ; a he mea kaumaha no hoi ia i hoomaopopo mua ole ia, a i hoonele mai ai i ke Aupuni Amerika Huipuia i ka haawi ana aku i kekahi hana oluolu aku i kou Aupuni, a ia'u hoi mai ka hanohano mai o ka hooko ana ia mea. E oluolu mai ia'u i ka hoopuka ana aku i ka manaolana e holomua kou Noho alii ana, a e kiekie no hoi na pomaikai o kou mau makaainana, e like me ka lokahi laulaha o o na manao o ka lehulehu i hoonoho ai ia oe e ke 'Lii ma ke poo o keia Lahuikanaka. No keia mau olelo a ka Adimarala, ua pane mai ka Moi, penei: E oluolu ke'Lii: Me ko'u hauoli nui no i loaa ai ia'u i keia wa kupono, e hoike aku au i ko'u mau hoomaikai ana ma kou hiki hauoli ana aku i ka Noho Alii o ka Pae Aina Hawaii. He mea hoihoi nui no ia'u ka hoike ana aku imua ou e ke'Lii no na manao maikai o ke aupuni Amerika Huipuia, no ke aupuni a me na makaainana o keia Pae Aina, a ke paulele nei au e hoomahuahua mau ia keia mau, manao launa maikai, a e hoikeia mai ma ko lakou mau ano pomaikai maluna o na makaainana a me ke kalepa o na lahui a i-elua. 1 kumu hoike no ke ano noho launa aloha ana o ko'u aupuni no ke aupuni Ou i kaheaia mai ai e nohoalii, he oihana oluolu loa ka'u e hoopuka aku ai ; oia i ka wa i lono ai ke aupuni Amerika, e manao ana o Kamehameha V., i hala, e holo i Europa mai Amerika aku ; ia manawa koke, ua kauohakoke ia au, e lawe mai i ko'u moke hao Adimarala ek Kalifonia, a waiho aku ma ka manao o ka Moi me kona mau ukali, a e lawe aku iaia me na hanohano kupono i kona kulana, a hiki wale aku i Kapalakiko, kahi i liuliu ai o kahi mau hoomakaukau ana no ka hookipa ana aku iaia ma ia wah@, a me ka lawe loa ana aku iaia ma kekahi o ko makou mau awa aku oia e holo ai no Europa. E hoomakaukau ana au e holo mai Kapalakiko mai, e hooko ai i keia hana oluolu i hooiliia mai maluna o'u, i ka wa i ku ae ai ka mokuahi Lawe Leta mai Honolulu ae nei, me na lono o ka make hikiwawe ana o ka Moi ; a he mea kaumaha no hoi ia i hoomaopopo mua ole ia, a i hoonele mai ai i ke aupuni Amerika Huipuia, i ka haawi ana i kekahi hana oluolu aku i ko'u aupuni, a ia'u hoi mai ka hanohano mai o ka hooko ana ia mea. Eo oluolu mai ia'u i ka hoopuka ana aku i ka manaolana e holo mua kou Noho Alii ana, a e kiekie no hoi na pomiakai o kou mau makaainana, e like me ka lokahi laulaha o na manao o ka lehulehu i hoonoho ai ie oe e ke'Lii, ma ke poo o keia Lahuikanaka. No keia mau olelo a ka Adimarala, ua pane aku ka Moi, penei:

E ka Adimarala: Ke hoomaikai aku nei au ia oe no kau mau olelo hoomaikai, a me na manao, me na ake lokomaikai au i hoopuka mai nei o pili ana No'u a me Ko'u mau makaainana. O ka hana maikai oluolu loa a kou Aupuni i manao ai e haaei mai i Ko'u Hoahanau a me Ko''u Mua Alii i hala, he mea oluolu loa no ia la'u iho, kona mau pilikana, a me kona mau hoaloha ponoi ; a e mahaloia no ia mau mea me ka haaheo kupono e Ko'u mau makaainana a pau, a he kumu hoike no ia o ka mahalo hoaaloha i malamaia e na makaainana o ka Ripubalika Nui o Amerika ia lakou, a he hoopaa pu ana no hoi o ka hoomauia o na launa oluolu ana me ia aina, i pili koke ai o na launa hui kalepa ana. E oluolu mai paha oe la'u ma kou hai ana aku i kou Aupuni, ua ike a ua pamai like aku Au i ka hoomaopopo nui ana mai Au i hoike mai nei, a ke paulele nui loa nei Au aole kekahi mea a ae nana e hoohaahaa iho i ka noho hoaaloha ana manwaena o ke Aupuni me na makaainana o na aiaa pakahi o kakou. Ma ka hora 12 ponoi, ua hoike aku la o Theo. H. Davis, Komisina Lawelawe a Kanikela  nui o ke Aupuni Bertania, ia Kapena Ralph P. Cator, o ka moku kaua Beritania, ke Scout, a me kona mau Alii moku. He hapalua hora paha ka hoonanea ana oia poe alii moku o ka manawa Beritania me ka Moi, a haalele mai la lakou i ka Hale Alii loluni me ko lakou Komisina Lawelawe a hope Kanikela Beritania. A o lakou no ek panina o na malihini hanohano i hoikeia mai imua o ka Moi.

 

ALAINA MOKUAHI HOU ANA PAHA.- Ma na lono hope, me he mea la, aohe e liuliu na la i koe a loaa hou ia kakou he Laina Hooholo Makuahi mawaena o Kalefoni a me na Panalaau ma ka Hema, me ke ku ma Honolulu nei ma na wa elua. Nolaila, me he mea la, e pomaikai ana no o Honolulu nei no ke ku ana mawaena o ke ala loa o ka moana.

 

E hoomanao oukou.

O ko makou rula paa, aole no e hoouna ia ma ka owili pakahi kekahi "Kuokoa", ke ole e hookaa pau ia ka uku makahiki a pau, oia hoi Elua Dala. Ina ua loaa i kekahi poe ka pepa ma ia ano, me ka uku pau ole i na dala elua no ka makahiki, he pono iaia e uku koke mai. -E hoomanao pu hoi, ua nele loa makou i ka Helu 1, 2, a me3, a nolaila, o ka poe makemake i ke Kuokoa, e hoolawaia aku no lakou mai ku Helu 4 aku. - Ua hoopilikia pinepineia makou i ka imi ikaika ana i loaa na kii makana e like me ka holo o ka makemake o ko makou poe lawe, no ka lohi o ke pai ana a ka poe pai kii. A ano; ua loaa hou he kii hou o ka Moi, i ka la 25 iho nei no ke paiia ana e Mr. Dickson, a e hikiwawe ana makou i ka hoopiha aku ma keia hope iho i na kauoha i ka poe a pau i kuleana i ka makana. Ina aohe i' lawe na Luna i na kii, e hoike mai.

 

E nana ae a ike

I ke kii makana nani o ko kakou Moi hou Lunalilo, ke Keiki a ke Aliiwahine kaulana Kekauluohi. Ke kaki mai nei ke pai kii, i hapalua dala no ke kii hookahi, aka, no ko makou aloha i ko makou poe lawe nupepa, nolaila, ke haawi nei makou i hookahi kii i kela a me keia mea pakahi, i uku mai kana nupepa i kinohi. Owai ke kane a me ka wahine i manao nui ole ia Lunalilo, e loaa ole ai kana kii makana nani loa o ko kakou Moi i kohoia. Iluna, iluna, iluna- mai hoonele i ka huli ana e loaa keia makana, no ka mea, mahupe iho o ka la 28 o Novemba, aole loa e loaa hou aku i kekahi me ka uku ole mai i hapalua dala hou aku. E hoomanao i keia, no ka mea, o ko oukou manawa hope loa keia. I ka wa e pau ai ka makahiki, ua hiki wale no ke oki ae i kahi o ke kii, a pai iho maluna o ka Baibala a malama iho i mea hoomanao na oukou.

 

NU HOU KULOKO

Oahu.

            Ma ka Poaha iho eni, ua kaui kudalaia ae na lako hale o ka Moimake, e na Luna Kudala o keia kulanakauhale.

 

            I keia Poakahi iho, Feberuari la 3, e holo ana ke Kilaauea no Kona a me na awa ku mau o Maui.

 

             HE IKE ALII.- Mawaena o na hora 9 a me 10, o ke kakahiaka Poaha iho nei, ua komo aku ua hoahanau o ka Ekalesia o Kaumakapili, e ike i ka Moi ma ke ano Hawaii, a ua oluolu ka Moi e ike mai ia lakou.

 

             Ma kekahi la o ka hebedoma i hala, ua ili ae la ka moku kuna "Laiekawai; ma kahi kokoke aku i ka Lae o Kaena, Oahu. Ua pono puni paha oia ma ia ili ana.

 

 HE MAKANA.- Ua lohe makou, ua haawiia aku ka moku o ka Adimarala e ku nei ma ke awa, i ka Moi Lunalilo, ke makemake oia e holo e makaikai i Kona mau mokupuni, ua hiki no ke kau oia a holo aku. Aole i loheia mai kona ae ana.

 

KE KOHO BALOTA MA HONOLULU NEI-  Ma ka Poano i hala, ua koho balota o Honolulu nei mamuli o ka hookiekieia ana ae o Alapaki i Loio Kuhina no ke aupuni. Ma ia koho balota, ua kohoia o Rev. J. Poka Gerine no ka noho hanohano i hooneleia.

 

 MAI HAIHAI NA A-U.- Ua loheia mai, mu ka Poaono iho nei, i ka wa a ka Haole Farani Remona o Ewa e kaohi ana i ke kaula oiai e pukaka lele ino ana, aia hoi, hihia koke ae la kona wawae i ka pou i hikiia ai ka lio a hina iho la kela ilalo. A oiai he haole nui oia o na makamaka, nolaila, me he mea la e minamina ana lakou ke lohe aku, ua poino ko lakou hoaloha.

 

NA HUA PULPUULU SI AILANA.- Ua lohe mai nei makou, ua loaa mai nei i ka Hui o F. A. Schaefer ma na anoano pulupulu Si Ailana mai ka Pue Aina mai o Fiji maluna mai nei o ka mokuahi Nevada. H, o ka e anoano maikai loa keia, a in a e ulu pomaikai ka poe kanu pulupulu. O ka manao i laweia mai nei keia pulupulu hoao i ke kanu ma na mala liilii o Mauai, a i ole ia, ma kahi i ku like ka lepo me ko ka aina mai nona ia pulupulu.

 

HE AHAAINA NUI.-Ma ka po Poalua iho nei, Ua haawi ae ke Kuhina Noho o Amerika Hui ma ko kakou nei Ala Alii, i Ahaaina hookipa, maloko o ka Hale Hotele [Aienui, i ka Adimarala Pennock, na Aibikaua Sekofila a me Alexander a me na alii moku kaua a elua. Ua konoia na maka hanohano a pau o ke kaona, a ua malama pu ia he lealea Europa a hiki wale na hora aumoe. Ua hoohanohano loa ia ka Ahaaina mamuli o ka hiki kino ana ae ka Moi Lunalilo, kona Puuku a me na ukali. A oiai, o ka ahaaina mua keia a ko kakou Moi Hou i hele kino ai mahope iho o kona kohoia ana i Moi, nolaila, me he mea la, ua hanohano ino loa kela Ahaaina. Kakaikahi wale o na akoakoa ana i like aku me keia. Ua hoonaneaia na hana ealea e ka Poe Puhi Ohe o ka Moi. LA HANAU.- Ma ka auina la Poalua iho nei, ua haawi ae o Hon. A. Poli i ahaaina la hanau no kana wahi milimili ma kona home noho ma Kepohoni. Ua nui na ka poe i konoia ma ia ahaaina, a ua lawa ka makemake o ka poe a pau i hele aku mamuli oia konoia ana mai. Aole keia o ka mua, aka, ua maumaua no oia i ka hoomanao ana no keia la.

 

HE MARE HANOHANO.- Ma ke ahiahi Poaha iho nei maloko o ka luakini o Kawaiahao, ua malamaia he anaina mare mawaena o Mr. Hart, kepa kanaka me Miss. Haleakala Napela, e Rev. H. H. Pareka. Mahope o ka pau ana o na hana malaila, ua hele aku na hoaloha e ike i na mea mare ma ka home o ka kaikunane o ka wahine, a ua oluolu hoi laua, e hookipa aku ma kakahi papaaina ohuohu o na mea momona. E like no me ko makou manao o ka mahalo in a mea a pau e hoohuia ana ma ka berita mare.

 

KA MOKUAHI "NAVADA.".- Ma ka aunia la Poeono iho nei, ku mai la keia mokuahi maluna ae iloko o na la he 20 mai Nu Zilani mai, me na eke letu no Amerikia a me Europa. O kana holo loihi loa ana mai nei keia. Ma ka hora 2 1/3 uina la, ua huli hoi aku oia no Kapalakiko, me na akana, na eke leta a me na ohua mai keia awa aku. Mawaena o na ohua kaulana maluna aku nei on a, ke Kanikela Amerika no keia awa, F. S. Pratt Esq. a me kana wahine, P. C. Jones o ka hui o Burua ma a me kekahi mau ohua e iho no hoi.

 

KA LA HAPE NUIA O NA PAKE.- Ma ka Poakolu iho nei, ua malama ae na pake i ko lakou la makahiki hou, a ua pani na pake i ko lakou mau hale, oihana, a ua hoolilo ia lakou iho ma ka ike ana mai i na malihini i hale aku e ike ia lakou. Nui na hale a makou i komo kino ai, a i ka ike ana, ua malama maiau wale ia no ko lakou mau papa e haaina me na lako ai haole a pau. Ma ko lakou aina makua, he hala ko malama e lilo ai i ka olioli no keia la makahiki hou. Ma Kapalakiko, e ehiku la e olioli ai, a ma Hawaii nei, he hookahi wale no. Ma ka mahina ko lakou helu, he umikumamakolu mahina, alaila, makahiki hou. Mahalo makou i ka lakou mau hookipa ana.

 

NO KA UA LOKUOLKU MAI.- Mai kekahi mai o ko makou makamaka e noho la ma ka Ua lokuolku "o Hanalei, i loaa mai ai keia mau mea hou malalo nei:" Ian. 21, 1873. Ua halawai iho nei na makaainana aloha Alii o ka Apana o Hanalei nei, e noonoo no na mea pono e hana ali'i ka hoomanao ana i ka la hanau o ko kakou Moi i makemake nuiia Lunalilo, ma ka la 31 ae nei, a ua hooholo lakou, e hui na kanaka ma Hanlei nei mai Haeha a ke keiki pani wai [Kauahoa] o uka lilo. E malamaia i ahaaina nui na @a makaainana aloha Alii. Aohe o makou kanalua, ua hooko io aku la lakou ma ka la inehinei.

 

AKELEKELE KA OLA.- Ma ka la Sabati iho nei, ua pakele mahunehune ka pake kuke o Kale B. Wilson ma, mamuli o ke pahu ana o ka aila mahu. Penei ke kumu o ka poino: I ka auina la, hora 2 paha, hoi mai ua pake kuke nei, e hoomou mea ai no ka aina ahiahi. Kii oia i na wahie, a hoo e a piha ke kapuahi, kii i ka hue tini aila honua hoopiha ipukukui e ninini iho maluna o ka wahie, alaila, ho-a ae la ke ahi. Ia kii ana a ninini, e pahu ae ana ka aila no ka wela o ke kapuahi me he inea la ua wela e mamua aku ke kapuahi. Ua apu ae la ke ahi i kona wahi kapa kuke, kono loa iho la i ke ili a ma na wawae. Ua kii kokeia ke kauka e hele mai e lapaau, a mahope iho, ua hoihoiia i ka Hule Mai Moiwahine, kahi on a e lapaauia la. Okona pohala mai, hemea hiki ole no ia ke hoike e aku.

 

HE AHAAINA O NA MAI.-Ua lohe mai makou, ma nehinei, oia ka la hanau o ka Moi Makemake nuiia Lunalilo, ua akoakoa ae la na mai a pau e noho lapaauia nei ma ka Halemai Moiwahine, malalo o na malumalu laau o ko lakou pa nui,, a ua halii iho la i na mea ai o na ano Hawaii, koe na puaa, aole i ikeia. O ka makamua keia o na Ahaaina i malamaia e na mai maloko o ia wahi, no ke kulaia ana i ka la hanau o ko lakou Moi. He hoike ana ia o na mai i ko lakou aloha alii, oiai na alina  a ka mai maluna o lakou.

 

Na ke Aupuni

Na UKALI O KA MOI.- Cols. D. Kalakaua, W.F. Allen E. Hoffmann, Chas. H. Judd a me J. M. Kapena. NA UKALI O KE KIAAINA O OAHU.- Major F. H. Harris, H Prendergass, W. P. Kalahoolewa a me E. H. Boyd. NA HOA O KA AHA KUKAMALU.- Na Kuhina C. R. Bihopa, E. O. Holo, R.S Stirling a me A. F. Judd. Na Kiaaina, J. O. Dominis, P. Nahaolelua a me P. Kanoa. Na mea Hanohano, E. H. Allen, A. S. Hartwell, C. Kanaina, D.Kalakaua, H. A. Kahanu, F. W. Hutchinsion, S. H. Phillips C. C. Harris, J. M. Smith,, S. N. Castle, G. Khodea, A. S. Cleghorn, S. G. Wilder, H. M. Whitney, S. P. Kalama, J. W. Maklena, J. Moanauli, a me J. M. Kapena. Na Komisina Aina Lei Alii.- Na Kohina C. R. Bihopa, E. O. Holo, R. Stirling a me Hon. J. M. Kapena.