Ka Nupepa Kuokoa, Volume XII, Number 5, 1 February 1873 — Na ke Akua i hoonoho ka Moi. [ARTICLE]

Na ke Akua i hoonoho ka Moi.

Ma ka la 11 o Dec. make aku la ka Moi Kamehameha V. Ma kona make ana, ua waiho hoohakahaka mai Oia i ka Noho Alii o keia pae aina ma Kona hoonoho ole ana i pam Nona ma ka Noho Alii, mamuli o Kana kauoha hope loa, ma ia mea, ua waihoia ka Noho Alii o keia lahui me ka loaa ole o ka ine& e noho ai maluna Ona, mahope iho o ka ana o ua Lani la, ua hoomauia ka nele o kakou i ke Alii ole iloko o na la he 28, a no ka nele Alii i ili mai ai maluna o keia lahui ia mau la, ua noonoo na Kuhina o ka Moi i make, e hana aku e like me ke kuhikuhi ana o ke Kumukanawai, nolaila, ua kahea aku lakou e halawai ka Hale Aha-

olelo Kau Kanawai o keia aupuni, ma ka Hale Ahaolelo ma Honolulu, ma ka la 80 lanuari 1873, no ke koho ana i kekahi alii hanau o ka aina, e noho ma ka noho Moi o keia Lahuikanaka, na nohoalii hoi o na Kamehameha i nalo aku Ja ; a puka keia olelo kahea a na Kuhinn, ma ka la 11 0 Dekeraaba, a laha aku la hoi ka lohe ma ke kulananauhale, ma ka waha o ka pu o Puowaina a me ka poe e holoholo ana ma na alanui, ua make ka Moi, aohe nae i akaka ka hooilina, a e kaheaia ana e koho i Moi, ia manawa, ma Honolulu, ua haule iike ilalo ka naau 0 na haipule oiaio 0 na ano hoomana a pau e noho ana ma keia kulanakauhale, a nonoi aku i ke Akua, e kau mai kona iima mana e hoomalu i keia Lahuikanaka, o hoala ia na haunaele, a nonoi pu aku ia no hoi i ke| Akua, e koho a hoonoho i Moi kupono no| ka Lahui, i Moi naeuuao a aloha kanaka hoi. j Aia a hiki aku ka lono no ka make o ka: Moi, a me ka nele ana o ka Hooilina Alii ma ka Noho Alii a me ka halawai ana o kaj Ahaolelo e koho i Moi, ma na mokupuni 0 ka Pae Aina nei, nonoi like ae la na haipule oiaio a pau i ke Akua Mana Loa, e kau mai kona hooinalo ana maluna 0 keia aupuni, a e Hoonoho no hoi i Moi naanao nana e hooponopono i keia Lahui me ke aloha a me ka lokomaikai i kona poe kanaka ponoi. Ma ka moolelo o na la alii ole o keia ai na, ua waihoia na mokupuni iloko o ka maluhia lua ole ma ke ao nei, a iloko hoi 0 ka manao hookahi i ike oie ia, mai na kupuna o keia lahui kanaka, oia hoi 0 ke kdho like ana • keia pae aina a pau, i ka inoa hookahi wale no, oiai hoi ua hahai like ka noonoo 0 na makaainuna ma na wahi a pau o keia pae aina, maluna o ke keiki a Kekauluohi. ke kaikamahine kapu a Kamehameha 1., oia hoi ke Keiki Alii Ka Mea Kiekie William C. Lunalilo, oia ke kohoia i Moi. Ma ka la 1 0 keia makahiki, ka«la a ua Keiki Alii nei i hoolaha ai. e hoike na makaainana a pau 0 keia pae aina, i ke alii a lakou i makemake ai, ma ke koho ana ma

ka balota. A tna ia la, ua ulu na manao a me na noonoo ona Imnaka ma na w«hi a pau o keia pae aina, e hotla ia ana na haunaele a me na hookahe koko ana ina kekahi mau wahi o na apana koho. Aia nae a hiki mai ua la la, aole no i ike i ia ma ke kulanakauhale o Honolulu nei, kekahi mau hana o ia ano, aole hoi i ike ia a i lohe ia hoi ma kekahi mau apana e ue, u& hoohakoiia- ke kiowai o ka noho kue ana | iwaena o na ohano a pau o ka luhui a me na hoaloha o na ama e mai, oiai e noho like ana a ike maka like i na hana o ia mau la ; a ma ka moolelo o na la hope, ka wa i pau pono mai ai ka moolelo no ke kohoana i ka | Moj ma ka lū 1 ; ua komo iloko o ka moole|lo o ko kakou ainn makuahine i aloha nui J ia, aohe la koho ma na wahi lf9ho n pau i like me ke koho Moi ma ka la 1 o ianuan, ka | maluhia loa. ! Aia a akoakoa mai na Luna makaainana j ma Honululu nei, mamua o ka la i hoolaha ia, no ke koho ana i Moi, ia mau la, ua hoonaueueia ka manao paa o na mea a pau, no j na Luna makaainana, ua makau na kanaka j I a pau a hnalulu kekahi poe e kohoia e ka Hale Ahaolelo hekahi mea e i likeole me ka makemake o ka Lahui, nolaila, ua aia mai ka manao o kekahi poe a noonoo no ka pono e malamaia'i ka pomaikai o ka lehulehu, nolaila, ua hoolaha lakou, o ka mea a mau mea e hai aku ina ua ike oia ua haawi ia kekahi mea e kipe ia ai kekahi lunamakaainana i mea e koho ai oia i kekahi Alii e aole i ke Aiii a ka lahui i makemake ai, e ukuia oia i $1,000, ua hai akea ae hoi ke kahi poe, ina kue ka Hale Ahaolek» i ke koho ana ia W. C. Lunalilo a hoole aole e koho i Moi, alaila, e paniia na puka o ka Hale Ahaolelo a paa loa.alaila, na ka lehulehu e kii a hoonoho i ke Alii ma ka Noho Moi, a noho ke Alii, alaila, kii mai kekahi poe lunamakaamana a hakiikii i ke kaula a paa, hoihoi i Kawa e noho ai, hoopaa na lima a 1 me na waewae ika hao. Pela no ka pioloke ana oia mau la a hiki loa mai i ke ahiahi o ka la 7 o lan., ma ka hora 7 paha oia ahiahi, laha ae*la ka lono, he 17 ma kela aoao, a he 3 wale no lunamakaainana i huli ia Lunalilo, nlaila, e kohoia ana o D. Kalakaua ka Moi. Pioloke ae la na mea a pau i keia lono hope, a hoomakaukau loa na haole a me na kanaka e malama ia lakou iho a hoopaa hoi a paa i ka lakou koho, nolaila, iwaena o kela kanaka keia kanaka ma ka po o ka la 7, i ua makaumakau no ke kaua nui ma ka la 6 , mahope o ka ike ana i ka hana a ka Aha- ■ olelo.

Aka, i ke ao ana ae, a oia hoi ka la 8, ka la hoi e koho ia ai ka Moi, ia la, ua hoike mai ke Akua i kona nani iua ole a me kona mana hiki ole ke kue ia, a me kona aloha nui i keia lahui, ma na hora a pau oia ia, a mai ka hora 6 o ke kakahiaka a hiki i ka hapalua o ka bora 11, ua piha po ia na alanui a pau i na kanaka, a ua pani paapu ia hoi ka pa 0 ka Hale Ahaolelo nialoko a raawaho e na kanaka o na ano a pau, e kuku ana me ke kakali ana i na manao hope o na lunamakaainana, me he mea la he mau liona pololi ma na kuahiwi, e imi ana i bipi, a i hipa paha i mea e hoopihaia'i ka lua o ka inaina, pela ke ano ona kanaka ia la. O ke Akun iloko o kona mana, e kaohi ana i ka manao 0 kanaka, ma ia mau hora i ole e hewa lakou mamuli o ka pihe o ko lakou inaina, aia hoi, i ka wa a ke Akua i iho mai |aima kona mana a hoolokahi ae la i na mea kue hope loa iloko o ka Ahaoielo ia manawa, hoio ae la «a olelo hooholo e koho ia ka Moi. oia hoi ke Alii Ka Mea Kiekie Wiliama C. Lnnalilo, a kahoia Oia e na inoa he 37 iioko o ka Ahaolelo. a laha mai ke kukala ana, ua koho lokahiia ke Keiki Alii a oukou i hiipoi ai i Moi, alaila, hohola like iho ia ka mana o ka maluhia me ke eehia malana o ka lahui, e hoopiha nna ia loko o ka Hale Ahaolelo a me kona pa e hoopuni ana, bapa*i ae la i ka leo lanakiia o ka hauoli iloko o na haawina huro ana he 20. A hoi like aku la kela a me keia i kona home me ka hoolei ana i na haawe kaumaha o ka makau, a me na manao kaua o na 1& i hala aku, a uhi mai la maluna o ka lahui ka manao like. A. Kalaūli. Honolulu, lan. 27 1873.