Ka Nupepa Kuokoa, Volume XII, Number 6, 8 February 1873 — HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO KA HIWAHIWA O KE KOA, HELU ALUA O KA IKAIKA. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO KA HIWAHIWA O KE KOA, HELU ALUA O KA IKAIKA.

īunuhiia mailoko maio ka Buke Ara• bia, mai ka olelo Beritania aka olela Hawaii. MAHELE 11. H£LU 58.

EIA HOI. i Ikn wa e ka moonlualu i ike mai ai ia L«> Waleuo, e leie pololei aku ana i ke aupuni Hoku, hoouna rnai la oia i ka manu kiai hale, me kc hoo- ■ jiaa ana iho i na pahi ewalu ina na (»heu, . a hnounaia aku la e lele e hakuka pu me ; l-o Walena. Aia nae a kokoke mai ua manui nei ! imui oLo Waiena, o ko Lo Walena wa j ni ° '« i cmi mai ai i hope, n wehe koke ae ai i kana pahi waknwaka, a paa ae la ; ma kona lima, a hoolai iho la kana lele, i a nona aku la i na hana a k« manu i lele mai ai. Aka, ike mai 18 nae ua enanu nei i ka ia nei palii wakawaka, lele kikaha ae ; la oia me ka makau. i A ike nae oLo Wplena, ua kikaha ae ; I«i ka lele ana o ka manu, me he mea la | e hoike mai ami i maka'uu nolaUa, j aku ta oia imfoa |- huli mai la no horka mtfiiu, a lialiau mai Iri i na eheu rne na pahi, a pale ae la o Lo Walena me kana pahi, a helelei liilii' aliu la na pahi i hoopaaia ai mii na eheu o ua manu la, o hahnu iho la o Lo Wa> lena i kana pahi maluna o ka mano, a muke iho la ua manu nei, a kanu ia iho U kona kupapau ma ka lewa. Hoomau aku la no o Lo Walenu i ka | leie ana imus, ma kahi a ka hoku e kuu | nnai ana. Ai* noe a kokoke aku keia, ike | uiiui la no ua moo alualu nei, hoomanao i ae la oia, ua mnke ka manu, a o kīi ka- ' naka wale no ke lele aku ana, hoomaopopo iho la oia, he oi aku ka paha keia | o ke kanaka ikaika, ke make 1« hoi kst paj ku ke alai o kuu aupuni. Heaha la hoi : kiEina, make aku la ia oe kuu kiai, he | mea kino, a na ka mea kino ole hoi auai nei e pepehi in oe, a e kanuia ouanei kou ; kino ku|>apau ma kehu o ke kai, a m na | olliua i-a o ka moana e ai i kou io. A pau ae la na olelo kaena a ua moo I nei, huli ae la oia a lalau ae la i kana ole | puhi makani, o kau ae lu ma kona waha, ; a puhi pono aku I» imua o Lo Walena, ; loaa pono aku ia oia i na kikiao malkani, i Inuwilua iho I» kela i o a ianei, & lilo iho I lai o Lo Waleua ia manawa, me he apa- | na pepa la iinua o ka makani, lomilumiia

| iho la keia a biki ilnlo, • nalowale alku la ] i kehu a ke kai. A maloko o ia ehu k»i, i hoolai iho ai ! o Lo Wolena no kekahi oiau minule pok»le, a mnlie iho la ka makani, me ka manao i\*e o ui moo uei, ua mnke Ikona h »a paio, noliiU, hoepoka ae la oia i kt* «i» mau "ielo kaene, Aohe koe »kaīkn o ka lewa, aole hoi mm\ ka honua ma», e hnli ke ke ku mai imim oua lanakila, h« me« ole | na mea 11 pau imnua o'u, a koe «kujtai o 1 Dtbolo lliuu hiku. j Ia malie ami iho no o ka makaii, leoa ; ae la o Lo Walena i na kihi eha o kana I ili lele, n lele nku la me ka hiipi wawit !oa, a komo ana iloko o ke aupuni Holna. A ia wa no i ike mai ai ua moo alual» Ja ia iii nei, hopu koke ae la no hi i kami ohe puhi makaoi, a paneaela, Pakele uku la oe no kiuu puhi ana ia oe iwaho, īon wao • ono ana ii iloko o kuu opu } a inalaila oe • ooho ai no na makahiki loilii ma keia hope aku, a hiki i ke komi i ou me «*u mn ka lua kopapeo, eialeila, aohe miina e im» om ki im iei e luii ii k« hoopakele mi *)**.. $U* H ; KaauetftM«K>»eMsM»ika4i«oW . f3 abi i k«J onikaw

iloko, • pohoio aku la o Lo Wttlen« iloko o k« ole, a komo loa aku !a iloko o ka opu piha ole o ka moo t a holohoilo ae la oia iloko no kekahi mau nnnute, a o oki ae la oia i ka opu o ka moo me kona pahi wakawaka, a puka aku la iwaho me ka lanakila.

Ia Lo Walena no a puka iwaho, kahe a wai mai la ke koko m» kahi a la nei i oki ai; ano ka nui loa oke koko i kahe mai, ua kokoke e nalowale ko ia nei ki|no iloko o ia koko, a ia wa keia i nana ;ae ai iluna oka hale, a ike.aku la keia, |he ekolu mau kaikamahine e noho ana, me ka peahi mai o na lima, me he la e kahea mai ana, e lele ae iluna ; a o ko ia nei kaiena ae la ( o ia i ka ih a lele ae la iluna, a hikiaku la ina kahi a ua poe kaikamahine nei e noho aua, a noho pu iho la me na manao haoliao. Ninau aku la o Lo Walena, Heaha la hoi keia mea nui alualu n'u i oki mai nei, nana aku no hoi, makena koko ? Pane mni ua poe kaikamahine nei, O ka moo aiualu ia, he kupua ino loa no keia wahi. Pane hou aku no keia, Ua make mai nei nae hoi ia'u. I mai ua poe kaikamahine nei, Aohe keia i make, «u hoi iho ia no ia iloko o ke kiowai malaio iho nei o ka hale, 0 oia no ka eha nu i oki mai la, o ka pii ae no ia iJuna,a e hoomauhala ana na% oia ia oe, a hoi mai ke keiki ana, alaila, e hoouna aliu ana keia e hele aku e huli ia oe, a ma kahi e ioaa ai oe, maiaila e loaa ai ia oe ka nMe ino loa ana. W na ī, « hea kona ano ? Pane mai ua poe kaikamahine nei, O Kamooaik&naka no kona inoa, a o kona ano, ua like no ine ko ka moo alualu au i pepehi inai la.

A no keia mea, i aku la o Lo Walena, Ina pela, ua make mai nei ia'u kekahi mea e like me ia ke ano ; a ina oia kela a'u i pepehi mai nei ma ke aupuni o Galatia, aia|la, aole oia e hoi hou mai ana maanei fna keia hope aku. Pane mai la na kaikamahine, Ua make io aku la no paha, no ka mea, akahi no hele loihi loa ana, a e pakeie ana ka inakou mamuli o kou ikaika, oiai nana nomakou i lawe aihue mai a noho ma keia ahi, me ka ike ole msi oko makou mau makuu. Ninau hou aku o Lo Walena, Nohea mai oukou, a heaha ke kuinu o ko oukou hiki •na mai ianei ?" Pane mai ua poe kaikaimahine nei, No Ainahau mai makou, no i ke aupuni ma na welau anu o ka honua, a i iawe oihue ia mai e ua moo la au i pepehi mai la.

Iloko o na olelo a na kaīkamahine, komo iho la iloko o Lo Walenn ke aloha, a hoopuka iiku la oia i k«na hunolelu, Ua oluolu au e hoihoi ia oukou a noho oku i ko oukou aupuni, alaiiH, llioi hou mai au e pepehī i ka moo oluhlu k oukou e olelo mai nei, aohe i make, ae mai la na kuikamahine, a kau ae la maluna o ka ili lele, a iele nku 10. Aia a hiki lakou nei i Ainahau, e muu ana no ke kamkau o ke aupuni a u>e na makua no ua ptie kaikanmhine uei i aihueia ai e ka moo. A pau ae la ka uwe ann, holi ae la ka makuahine o kekahi mau kaikamahine, a ninaa ae la, Owai ke kupua aina i hoopakele mei nei ia oukou mai ka maoa nui 0 ka moo» ka mea nana i lawe aihue aku ia oulou mamuli o kona iikaika. Kuhikuhi ae la na līma o na kaikamahine, me ka olelo pu aku, Na keia keikī malihini 1 hoopakele ia makou, a mamuh o koeia lokomaikni, ua hoihoī «ai kela ii* makou eoe ki maluhia.

Hnli •«! I* ko • mn*m «ko la ia Lo Wilew, Heuh* la kei eko pooo a'u e oliu «ku «i t« <«, oo koo hoo* pokoio aa» mft« t*ei i «'u k»!k«m»hin« ka oiaBia. a oai k« iknika maii hoi olhi oioo »ik«ii«kt ? €Mn ake o U Wite. M, »*# miuio oo kft «Iko, o« kotiM »k»b« w*lo ««i oo oo « kkoo» no koMwi hoOpUikio «nh w o sa kopo» o ko oo nok Pooo Imw owi k ic oiokoo» li»o, Aolbo *000 |wl»» fc*> pooo wv kiik>n.hiM

o lakou nei i wahine nau. Pane moīia o Lo Wulena, Aoie foa no ou e poni/Ild ; lawe mai i kekahi o lakou na'u, no ka i mea, he poe pio iakou, a he lanakila hoi |au e like me nukou, uohnia, e hele hou ana au e pepehi i ka moo alualu, ka mea 1 n«na i iioopaa ia lakou nei, maniuli o ke i kauoha a ka moo aikanaka, ka moo hoi i i pepehiiii ai e a'u ma ke aupuni o Galatia, | iioko ona la pokoie i aui aku ia. Pane i hou mai ua makuahine nei, Ina he keiki > i joeno Peiekane, ka moopuna hoi aka I I Moi Uilama, aiaiia, e liooia ana no wau, | jno ka mea, ua ioaa iuai ia'u kekahi nu- i 1 pepa oia ano. I mai la oLo Welena, | j Owau no ia, a o ke kaikamnhine hoi a ka ! | Moi o ua aupuni la, ua lilo oia i wahire ] na'u, a ua hapai oia i ke keiki i keia wa. i Pane hou mai ka makuahine, Ma ko'u • ano kilokilo, ke hooia aku nei au no kau ) mau ole/o a pau. Huii hou ae la ua makuahine nei, a ninau aku la i na kaikamaiiine, Aia mai hea kahi i noho ni i keia manawa? Hai { mai U na kaikamuhine, Ua ku ika pahi j a ianei, a holo uku la a luu iloko o ke i kiowai. Pane hou mai ka makuahine, ; Ina pela, aole e ioaa ona in ianei, ke oie ; oia e Uwe pu aku me ona mau hua ma* nu. Olelo aku na kaikamaiiine, Ina hoM ha peia, e hele aku oe i ka hale manu. a e • hahao iho a piha ke i-e, a lawe mai, a e ka knkou makhna hoi ia īaia. Ae mai I& ' ka makuahine, a hele aku la a piha ke ie i ka hue, a hoi mai la. a haawi aku la ia , ljO ffia>ena, me ka Uleio pulku, e iuwe> ua nioo la, aiaiia, e wawahi iho oe i ka hua a kioia aku iwaena a me hai oke kiowai, e hoea koke mai no kela, a ia manawa no oe e pepehi aku ai, no ka mea, ina e paa ka ihu o ka moo i ka wale o ka hun, aole oia e hiki ke hanu iloko o ka

wai, aia wale no kona pono, o ka puka ae iluna o ka wai e hoomaha ai, a ia wa no oe e huhau aku ai i kau pahi, a pela mibu no oe e hana ai a hiki i kona make ana. Lawe mai la o LcrVValena ia lohe a hoomaopopo iho la. Mahope iho o ka pau ana o ke alakai a me na kuhikuhi ana a ka wahine, hele holoholo ae la o Lo Walena e makaikai i na hiohiona o keaupuni o Ainohau, me ke alakaiia e na kaikamahine nna i hoopak«|ie ai. Ma na wahi a pau ana i makaikai ai,ua komohia iloko ona ka maoao hoohihi no kona honi ana aku i na ea oluolu o ia aupuni; a he ala wale no n na pua ma na wahi a pau ana e hele ana, a nolaila oia i hoomnopopo iho ai no kana mea i lohe mua ai no ia oupuni, aia malaila na pua i oi aku o ke ala, a ua oiaio ia lohe ana ona, a ua kuhikuhii» mai no hoi oia i ka pa o ka Moiwahine, aia malaila ka pua i oi aku o ke ala, n o kona ala, ua holo no ia in» na wahi o pau o ia aupuni. A pau ka hele makaikai ana, hoi aku la lakou nei a hiki i ka hale, hoomakaukau iho la o Lo Walena no kona hoi, !a lau iho la oia i ka hinai hue, haawi ako , i kona «loha hope, kalena ae la i kana ili { lele a leleaku 1«, a o ke aupuai Hoku no ] ka paiena. ] Aia hoi a hiki keia iloko o ke aupuni Hoku, nana aku la keia malalo o ka hale, a ike aku la i ke kiowai, akahi no oia a hoomanao ae no na oleio a na kaikama* j hine. A iloko no o ia wa, wawahi iho ia keia i ka hua, a Kīola aku la iloko o ka I wai t e Uke me ka olelo a ka wahioe ; ao* 11® i hala elua miouie mahope iho, o ka [ pii koke ae la no ia o ua moo la t a po-ha [ana īlt»tta o ka *li o ka «ai, me ka am o U luinu» toko ia oet uiaoawa nq ia i fcabat> ai i kana pahi wakawa« lia, a luu aku la ka moo ilokoo ka wai, *.ea koki» ae la 00, iiahau hoa akii la oo t«a ak« la «m> kaia,a ea koke omi la, hahao ak« la ke» i ka pahi, o ka la la hatxk m ka b« t a ea koke ae eo, a ilok« a : 4|tt|jiy

* ka nioo, *nhe n«e he loe» ikt t> * oei; hoooiaa «ku !a oo keia ika hu- ! l> Jk«ika ana ma kahi a Uua 1 hakaka mua e mau ana no ko piha i ke koko, ua htle noe a paakiki, hoomaoao ae la kleia, aia no iloko o la koko ka olepuhi makani, nolaila, hoomuka aku la keiil ka uwaa ana, a loaa iho la ua ole puhi makani la, u~f)oi aku la keia iloko o ka hale, a malaiia no ko ia nei wahi i moe ai ia po. * (AoU i pau.)