Ka Nupepa Kuokoa, Volume XII, Number 7, 15 February 1873 — HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO KA HIWAHIWA O KE KOA, HELU ALUA O KA IKAIKA. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO KA HIWAHIWA O KE KOA, HELU ALUA O KA IKAIKA.

īunuhiia mailoko mai o ka Buke Arabia, mai ka olelo Beritania a ka olelo Hawaii. MAHELE 11. I HELU 59. | IMA ke kakahiaka anei ae, a puka ae la ka la, kalena ae la keia i kana ili I lele, a lele uku la. 1 ka la nae e hoomau ana i ka hele, paa ana ia ianei kekaI hi kukuna ; a ia wa no i nmkunuku mai ai ! ke kauwa nana e alakai ana ka la, i ka i | ana mai, Heaha kau e paa nei i ke kuku- | na o ka la, a hala iho auanei ka manawa, j no ka mea, ua kauoha meii ke Akua ia'u, : e alakai pono au i ka la i keln a me Ueia ; la, a ina e hewa ka'u alakai ana, o kuu | make no ia, a e ko io ann paha ia olelo, mamuli o kau e hoapaeipa nei. Pane I aku o Lo Walena, O ke alakai no paha ■ kau o ka wahahee, eia hoi nei mea o ke ■ alakai a he makapo, a i ole, he malihini H 1a hoi, e like me a'u nei, kupono hoi nei ■ mea o ke alakai ana, nolaila, eiole au i ■ hele mai nei no ka hana ino, aka, i hele II ia aole ia oe. HulIP ■ oe i ke aupuni Kini, ke aupuni hoi a DeII bo!o i hana ai, a e noho nei hoi i keia B manawa, a e hai mai no hoi oe ia'u, no II ka roea, he malamalama nui kou rna ka laII ni nei a ma ka honua hoi, nolaila, aole ■ no hoi paha e nele kou ike ana i ua auII puni la a me Debolo ? Olelo mai la no II | ka La, He oiaio no, ua ike au mamua, II a he mau makahiki ae nei paha he umi II a oi ae kuu ike hou ole ana i uei aupuni II la o ka poe Kini ; a eia la mnhea kahi i II ku ai i keia wa, nolaila, e lele oe a nUiau II ! aku i kuu kaikaina ia mahina, a e ninau II ; aku oe iaia, anoai ua ike paha ia. PuII puu hoolei loa, ku ana keia imua o mahiII na, a kaohi iho la keia ma ke kihi akau o II ka mahina, a kanahai iki mai la kana heII le ana, a ia wa i huli ae ei kona mea alaII kai, a nukunuku mai la me ka ollelo mai, II Heaha hoi kau hana maanei, e paa nei i II ka mahina, no ka mea, he kauwa hana II pololei au na ke Akua, m ina e hewa ma II ka'u hana ana, he make no ko'u uku. I II aku o Lo Walena, Aole au i hele mai e II hana ioo aku ia oe, aka, he huakai ninau II ka'u ia mahina. Nolailm, huli ne la oia II a ninau iho la ia mahina, E Mahina, ua II ike anei oe i ke aupuni Kini a me DeboII no ka mea, he malamalama nui kou ma | II ka po, aole no hoi paha e nele kou ike II ana laia. a e hai pololei imai hoii oe ia'u. ll< ma ' ° Mahina, Ae, ua ike no au ma- ■ ! mua, a he umi ae nei msfcahiki a oi, aole ■ ; o'u ike hou, aia la la maheu i keia wa ? I^l' Ke haupu mai nei nae flu no Kiaimakani, ■ ; nolaila, e aho paha e !ele oe ilaila, a ma H ! ona la e loaa ai ia oe ka waiwai ma kau || huakai, no ka mea, o Kiainakani, ua oi || a^u kona mama ma ka Ikoloholo ana ma na wahi a pau o ua welau o ka lani nei ; a me ka honuii, aole no hoi palia e nele ■■ ana kona ike, a ina oia e hoole mai, he hoole manawaino wale iho no ia. Ae maī H I la o Lo Walena, a lele aku la i o Kiaimakeni la. Aia nae a ike mai p K.iaimakaIH ni ia ianei e lele aku ann, hookopeke iki |H ae la oia i kana ipu makani, oia kololio no o ka omaka mua o ka niakani, a loaa |H ° ko Walena, a i hooikaika aku ko ianei IH hnna e lele imua, aole nae he liiki aku lauwiliia iho la keia iluna a ilalo, i o a isi nei, o ka hele ia a pulimna keia i ka ehu II o ke kai,a malaila keia i hoomanao ae ai II no ka ikaika lua ole o makani. II A no ka manao hoi o Kiaimiikani, ua II make la o Lo Walena, hoopaa iho la oia II i kana ipu mōkani. A ike hoi o Lo Wa« II lena i ke ano malie o ka makani, kalenn

ae In oia i na kihi eha o kana ili lele, a ia pupuu ana no a hoolei loa aku, ku ana keia imua o Kiaimakani. Ia ike ana mai no hoi o Kiaimakani aohe i make kona hoa paio, maka'u loa iho la oia, me kona manao e make ana oia i ka malihini, no* laila, pane mai la oia me ka leo nawaliwali, Heaha ka huakai a kuu haku o ka hiki ana mai nei ? Olelo aku oLo Waiena, E hoorpalimali, ina hoi ha au he haku nou, aole la hoi oe e hana ino ae nei ia'u, a pakele au mai make ia oe, a e ole no ka nui o ko'u ikaika, pakele mai nei au. Pane mai o Kiaimakani, O ka'u hoailona iho la no ia imua o na keiki koa a ikaika hoi o ka honua mai, a i pakele mai rio hoi e like me oe, he haku ia no'u, aua ike ia mai oia eko Ika po; a i make aku no hoi ma ka'u hana ana, aole no hoi e kau ka inoa koa a ikaika hoi maluna ona, aka, ma kuu hoao ana aku nei hoi iti oe, eia no oe imua o'u, nolaila, aole no he kupua ikaika ma ka lani nei.aole hoi ma ka honua, e lanakila mai maluna ou, a o ka powa i ike ole ia e oe, a oia paha ke lanakila maii maluna ou, a oia no nae ke make ana, a pakele no oe, a hiki i kou make elemakule he mau poino no nae ke loaa ana ia oe, a ei ae hoi ua rtiea opu aloha, a pakele no oe. Nolaila, e hahai maioe i kau huakai i hiki mai ai, ina no hoi no'u, eia no au, ina hoi no kekahi mea e ae, e hai aku no au ia oe, ke kupono no hoi i kahi e hiki ai ia'u ke hai aku. Ae nnai la oLo Walena, me ka i mai K Ua ike nae paha oe i bolo i noho ai ? Kulou iho la o Kiaimakani ilalo e noonoo ai, a hai mai la ia Lo Walena, Ua ike no nu nnamua i ka wa e hamama wale ana ka aina, a i keia wa, ua kuapoiia ke aupuni hao maluna iho, a he wahi puka hoomaha maluna iho, a ua ike no au i nei mau la koke aku nei. A lohe o Lo Walena no keia mau olelo, lana hauoli ae la kona manao, e loaa ana iaia kana mea i hele mai ai e lioli, a no kona manno kanalua no ka ike ole i ke alanui pololei e hiki ai ilaila, nolaila, ua koi aku oia ia Kiaimakani, i ka i ana aku, E aho no hoi ha o kaua pu no hoi ke hele, i ike ai hoi au i ua wahi puka la au i ike ai ? Ae mai la no o Kiaimakani, a haele pu aku la laua nei. Ia laua nei e haele la, he oi loa aku ka mama o Lo Walena imua o Kiaimakani, a he hiki loa ia Lo Walena ke hele a kahi e kakali mai aia hiki aku o Kiaimakani; ua palua a pakolu kana hana ana pela, me ka ninau pu mai, Heaha hoi kou mea i lohi ai, no ka mea, he makani oe, ahe knnaka hoi au ? Pane mai o Kiaimakani, He oi aku kuu mama mamua ae o na kanaka mama mai ka honua mai, a ia oe ne nei hoi, hoohoka ia iho nei au ma kapa nlanui, kahi a kaua i kukini mai nei. Iloko nae o ia manawa, huli ae la o Lo Walena, a ninau hou aku ia Kiaimakani, no ka mea, ua ike oia, he mau tausani mile i Ihala ia laua ma kela hele ana mai la, aole nae he loaa, nolaila, makemake ai o Lo Walena e ninaui aku, i maopopo ai iaia ka loihi aku o kahi i koe a hiki i ka puka maluna o ke aupuni Kini. Pane mai o Kiaimakani, E akahele kaua ika 1 hele ana aku o keia wahi, no ka mea, e 1 kokoke ana paha kaua e hiki. Hele aku 1 la no laua nei a kupono iluna o ua puka hoomaha nei o ke aupuni Kini, ike iho la no o Kiaimakani, a i aku la ia Lo Walena, Eia ua aupuni nei la. I nana iho auanei ko ia nei hana, e pouliuli ae ana ka puka, ko laua nei miki iho la no ia a hiki ana ma ua puka nei. Noho iho la laua nei a hoom ;,ha no kekahi mau iminule, pane mai la o Kiaimakani, E noho no oe maanei, a e iho mua ae au e nana, a maopopo ia'u ka pono a me ka pono ole o kou iho ana, alaila„hoi mai au a hai mai ia oe. Ae aku la no o i Lo Walena. i la nniki ana iho no o Kiaimakani, aole . nae i hiki loa aku ilalo, paupauaho eae i |a oia,a Haiki mai la kona wahi ola, a he

mea hiki ole mia ke hooinaaawanui aku ma ka iho ana, m» ka mea, he loihi loa aku kahi i koe a hiki ilalo, a no ka pii mai hoi kek&hi o ka ea o ka aiua iluna ma kahi puka hoomahn, nnlaiia, ua hoi okoa mai oia, a nui ana ka hanu imua o Lo Walena. Ninau koke aku la no o Lo Walena, me ke ano puiwa nae, no I kona manao, ua alualu ia mai oia e kekahi mea, a ua*hakaka paha, nolaila, ninau aku la oia, Owai mai nei hoi kou hoa hakaka e nui nei kou lianu ? Pane mai la o Kiaimakani, Aohe o'u hoa hakaka, no-' le no hoi au i hiki aku nei ilalo, no ka« mea, he loihi loa, a no ia loiln o kahi e iho aku ai, paupauaho e ae la au, amai| make mai nei au, a nolaila, ke manao nei au, aole no h<»i paha oe e hiki ana. Pana nku la o Lo Walena, Mau no ka hoi kj[ nele ia oe, aole no hoi e inake ka hoa pa-" io ia oe. A liuliu iki ko laua nei kamailio nna, pane aku -o Lo Walena, E noho iki hoi oe maanei, a e hoao ae hoi au. Ae mai la no o Kiaimakani. O ko ia nei miki iho la no ia, a he manawa ole, hiki ana keia ilalo, ma kahi e ulu ana o ka nahelehele dala, a hahaki ae la keia i kekahi lala dala, holo nku la ke-o iloko o ka nahelehele holookoa, a lohe aku 1a ka mea nana e kiai ana ua nahelehele dala nei, a hele huli mai la oia a I6aa o Lo Walena, e kau ana no iluna o ka lala dala, huli ae la oia iluna a nukunuku ae la. Nohea mai nei hoi oe e nei kanaka kolohe a hookano hoi, o kou hahaki ana ae nei i ■oa. mea.miUmiU a.<ko makou ha k u (|»oi ana au a hoala aku, a e lilo ana oe i hoa paio' nona i keia la. Kaha aku la ua kiai nei e hoi, e unihi ae ana keia i kana pahi wakawaka, a ia ani ana ae no, olelo mai ana ke poo i kahi e. Huli ae la o Lo" Walena a hoi aku la, a ku ana imun o Kiaimakani, me ka olelo pu aku, Ei ae koke no hoi ha ua wahi aupuni Kini nei la. au i hoopunipuni mai nei ia'u, he loihi loa. Pane mai o Kiaimakani, O oe no ka mama lua ole a me ke koa, a me ka ikaika, u o oe no hoi ke keu o ke kolohe nui, i hahai mai nei i ka lala kapu o ka laau a Debolo, a e makfe ana no oe a e pono, he kolohe, kuhi au i kuu alakai ana mai nei ia oe, he pono la kau hana, eia ka aole. Olelo aku la hoi 0 Lo Walena, He olelo palaualelo kau, no kou ike no paha i kou ikaika ole, me ko i mai nei no e make au ; a ina hoi e make o Debolo ia'u, pehea hoi oe ? Pane mai o Kiaimakani, me ka leo nawaliwali, Na'u hoi oe i alakai mai nei, o ko | huhu mai nei no ka hoi ia ia'u, aia hoi a | na'u oe i alakai mai nei, ina aole au e alakai mai nei iu oe, ina aole e loaa ia oe ke aupuni Kini nei a hiki i kou la e make ai. Haawi mai la nae o Lo Walena 1 ka lala dala ana i hahai mai ai, me ka i aku, Eia mai ka uku okoalakai ana mai nei ia'u, a e hoi'oe ano, me ko malaina pono loa nae i keia mea, a ina e hoi aku au malaila n ua kiola ia eoē, kauwa make loa olua iu'u. Ae mat la o Kiaimakani, a Ulau mai la i ka lula dala, a hoi aku la me ka maka'u. A hala aku la kela, o ko Lo Walena iho aku la no ia a hiki ana ilalo, a kau ana iluna o kekahi lala gula, n nnnn aku i kn anapa mai o ka nahelehele daimana, aia pu inalaila ka hale daimana o Debolo kahi i ku ai, a noho iho la nae keia hoolohe i ka enea kani iloko o ua hale la, me kona inanao nae, he leo no ka piana. Ij manawa nae, oili mai la ka inea nana e kiai ka nahelehele gu!a, a pane mai la me ka huhu loa, i kn i nnn mni, Nohea mai nei hoi oe e keia kanaka hookano,.e noho nei iluna o ka laau kapu a Debo!o? Ninau iho la o Lo Walena, Aohea ua o Debolo ? Kuhikuhi ae la na lima o ke kamaaina, ine kf} olelo pu inai, A:a no o kela hale kohi i hiamoe ai. Ninau hou aku la keia, A nawai hoi e hookani mai la na mea kani iloko o ua hale la ? Pane mai ke kamaaina, Aohe mea nana e hookani ana, o ka ihu no ia o Deboio au e kuhihewa la he inea kani, no ka mea,

ua hiamoe oia i keia manawa, a o ka no- j no o kona ihu, ua like no ia me ke kani ana o ka piana, a mae ala mai ana kona | niamoe, pau ana oe i ka ai ia, a I o oe auanei kana e paina mua ai, ke ala 'ūe kona hiamoe. Ia manawa, lele aku la keia a kau iluna o kekahi laln d»ima•na e kokoke mai ana i ka hale o Debolo, ■a malaila ko la nei wahi i ku ai, a nana aku la ma o a maanei, aole nae ana mea e ae i ike ai, nolaila, ua hoomau loa iho la oia i ke ku ana malaila, a he wahi hale uuku ke ku ana ina ka aoao o ka pa momi, a e hainama mai ana no ka puka, aia j ka auanei iloko olaila ka Inidanio a me Finita, o ke aupuni Hoki, kahi i hoopaaia ai, a e hanai ana ke keko-mapu ia laua nei ia manawa, no ka mea, o ka aina ' awakea ia. (Aole i pau )