Ka Nupepa Kuokoa, Volume XII, Number 8, 22 February 1873 — Page 2

Page PDF (1.63 MB)

This text was transcribed by:  Cullen Slavens
This work is dedicated to:  Dr. Chun & Princess Bernice Pauahi Bishop

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

            2. O keia hoolawa ole ana i keia hooponopono ana i ke Kumukanawai, he mea ia e hoomaikai koke ole ia ai o ko kakou Kumu kanawai.

            Eia no kakou ke ku nei iluna o ke Kumukanawai wawae kahi; a o ka inakemake o ko kakou Moi a me Kona Lahui, e hoihoi mai i ke Kumukanawai o 1852; a auhea ka hana ama o keia Ahaolelo  iho nei, e like me keia makemake o kakou a me ko kakou Moi? Aoie!

            Ua wehe mai kaMoi i ka hana, a ua waiho mai i kekahi pookela o na pauku e hoihoi mai ana i ko kakou mau mana a ka Lani i haawi mai ai; ina he mea hoi i lawe lima ikaika ia aku no na makahiki ewalu a me na malama keu i hala, oia hoi, "O ka ae ana i na kanaka a pau he 20 makahiki, e koho Lunamakanainana," a e "Noho kaawale na Hale Ahaolelo o no ‘Lii a me na Lunamakaainana" a me kana pu i ka Ahaolela, ina lakou no kekahi mau hoololi.

            O ka hana ka Ahaolelo no ua hoololi, ma na mea wale no ipili i na hoololi a ka Moi waiho mai ai; aole hoi lakou i imi aku i kahi mau hoololi hou aku e like me ko lakou hoa J. O. C., i hana‘i, a i lawelawe i ka hana, a i hooko hoi i ke kauhoa a ka Moi a me Kona poe Makaainana.

            Na ke Kau Ahaolelo e hiki mai ana e hoopono loa i na hoololi i hoololiia iho nei; aole nae ia he mea e holookoa ai ke Kumukana‘wai, a malaila hoi, he mau hoololi kahi a ia poe, i kela Kau Ahaolelo aku ia e hoaponia ai a pela ihoo la no e kau liilii ai ia wahi aku a ia wahi aku, a hookahi kumu o keia, o ka hoopaa kokeia o ka hana.

            3. Malia paha, ua manao lakou e hookuu ia lakou a e hoi i na apana e kuka pu me na Makaainana. He mea maikai ia, in a mae e hanaia me ha manao pono. Ina ua manaoia pela, ina heaha hoi ke kumu i noi ole ai lakou e hoopanee ke kuka ana no keia, no kekahi mau hebedoma, aole no i noi iki ia; a i ka nana aku, aole no e kanaloa ana ko kakou Moi Lolomaikai i ka hoopanee no ka wa, a ke manaoia nae, oia hoi hou ana mai hookahi no ia manawa me ko keia noho ana alaila, he hoopanee maikai ana ia.

            Ina i inanao lakou, e hana uuka kakou a hoi aku, i mea e kahea hou aku ai ka Moi, alaila, hele mai, a oia ka wa e hooponopono maoliia‘i ke Kumukanawai. He manao puni dala keia; a ke manaoia pelu, ua pa 750 dala keia; a ke amaoia pelu ua pa 750 dala keia; a ke manaoia pelu, ua pa 750 dala ia no na mea a pau ia hoi hou ana mai.

            Malia paha, o olelo ae lakou, Aole makou i makaukau no ke kuka ana no ka hoololi Kumukanawai, aole i ao mai ko makou mau makaainana ia makou i na hoololi ana a lakou i makemake ai- he waha ole ia. Aole e jiki ia kakou ke paulele aky ioa ua olelo aku la lakou kulana i ka noho ana o ka Ahaolelo maoli, ua kauoha kakou ia lakou , "E hoemi i ka uku o ka Moi a me an Kuhina, aole hi e ae i ka hoolilo ana o ke dala no ka Hotele, a e hoopau i kahi mau Kanawai, a e hoololi hoi i kahi mau pauku Kumukenawai." Aole lokou i hooko iki i keia mau mea, a pehea la e hiki ai ke paulele aku ia lakou no keia mea.

            He makona maoli no, no ka hapanui o ko kakou mau Lunamakaainana, i ko lakou wa ma ka Ahaolelo, a mawaho ae, i ike mai oukou i ko lakou mau kulana, o ka poe a makou i hilinai ai a me ka makou poe i kanalua ai.                    Honolulu.

            Febuari 5, 1973.

Nu Hou O Na Aina E!

            Ma ke ku ana mai o ka mokuahi Moses Taylor i ka Poaono aku nei i hala, iloko o na la 91/2 mai Kapalakiko mai, ua loaa mai ia makou na mea hou malalo iho.

No Amerika.

            Ke walaau mai nei na nupepa o Kaleponi,aole ka e hoomau aku ana ka Laina Hooholo Mokuahi i ka lawe leta ana mawena o Kapalikio a me na Panalaau ma ka Hema, no ka ae ole ana o ka Ahaoolelo o Amerika Huipuia e haawi aku iaia i uku kokua. Ina he oiaio keia olelo nupepa, alaila, me he mea la o ka mokuahi hope loa paha e hoi loa ai, oia no ka mokuahi Dacota i hoi aku nei. Lua e pau ka holo ana o na mokuahi i na Panalaau, alaila, e holo wale no ka moku lawe leta mawaena o Kapalakiko a me Honolulu nei.

            Ua piha na nupepa o Amerika i ke kujo ia Haeaii nei. aka, no ke ano ole o ka lakou walaau ana i ko kakou pomaikai, molaila, he mea makehewa ka  hoikeana aku ia oukou ia mau kuko lpuwale.

            Ke manao nei na Paahana o ka Hale Pai Palapana o ka Luna Hooponopono Nupepa kaulana Greeley i make, e kukulu i kia hoomanao nona.

            Ua waihoia imua o ka Ahaolelo Senate o Amerika Huipuia, he bila e hookaawale ana i $200,000 ma ke kukulu ana i Hale Aupani

Nui ma Sacramento, Kaleponi.

            Ke hapai hou nei ka aupuni o Amerka Hui i ke ana alanui ana e eli ai i ala wai mawena o ka puali o Dariana.

            Ua hopohopoia ma Honakaona kekahi moku o ka Abahui Hooholo Mokuahi Lawe Leta o ke Pakipika, oia ka Alaska no kona hoea ole aku malaila mai kana huakai holo moana aku.

            Ua hoikeia ae ma Kaleponi, e hoemi loa ana ka Ahahui Hoomoe Qaea Olelo Komohana o ka Uniona, i ka uku ana i na huaolelo e hoounaia ana maloko olailo, mahope aku  o ka la 1 o Februari, Ina e hoemi io ia ana alaila, e lilo ana ia laina, oia ka haahaa loa ma ke ao nei.

            O ke kumu o ka loihi loa o ka Moses Taylor ma keia huakai hope mai nei, no ke kali ana i na eke leta, ua keakeaia e ka hau ma ke alanui e hiki ai i Kapalakiko.

            Ke imi mai nei ke Auponi o Amerika i kekahi hana nui, oia ka hooliloia ana o kekahi mau miliona dala, e na luna aupuni ma kahi i maopopo ole. A in a oiaio ae ana keia huli ana ma ka loaa ana o no kumu i hoolilo uhauhai‘a‘i kela mau dal alaila, me he inea la, o ka noho poo ana o Pereridena Kalani no ia auponi, he noho ana hooponopono nui ana kana i na wahi i uhauhaia“i na miliona dala he nui me ka koleheia.

            Ke hoeu kaua mai nei na Ilikini hihiu o Amerika i ka poe i hoonohoia ma na wahi mamao loa iloko o ka nahelehele. He kaua oki loa ka lakou. i ka po e hele mai ai e powa, a he ki malu mai hoi i na oua ma kahi ike ole ia aku.

            Ke hoaoia nei kekahi hana ma ke kulanakauhale o Nu Ioka, e hiki ai ke ho-aia na kukui hoomalamalama alanui 8,000 iloko o na minut 3 wale uo. Ina e hiki io ana keia hana, alaila e koe ana i ka waihona oia aupuni, he $20,000 i ka makahiki.

            Ke manao nei na makamaka o Greeley, e kaui i kana nupepa kaulana e ola nei, oia ka Nu loka Tarigiune no ka hookahi miliona me ka hapaha na dala ka nui.

            Ua hooholo ka Ahaolelo olalo o ka mokuaina o Makesukeka, i ka bila kanawai e papa ana i ke kuai ana o na wai ikaika maloko oia mokuaina, ma na heluhelu alua ana. He 145 poe ma ka ae, a he 45 poe ma ka hoole. Nolaila, aohe mea kanaluaia e holo ana oia ma ka heluhelu akolu.

            Ua hoouna ae nei ke aupuni o Peru i elele hana kuikahi nona a me na aupuni o Ia pana a me Kina. Ua hiki ae ua elele la ma Kapalakiko, a aia oia ma ke ahiahi o kona wa e holo aku ai.

            Eia imua o ka Ahaolelo Kiekie o Amerika Huipnia, he bila kanawai e hoopii ana i ka uku makahiki o ka Persidena a hiki i ke $50,000, a i ko ka hope Peresidena i $10,000.

            Aia imua o ka Ahalolelo Kiekie o Amerika Hui, he bila e hoohoihoi ana no ka hoomoe ana i Waea Olelo moe mana mawaena o Amerika a me Auseturalia, oia o Nu Holani. Aole nae paha e noonoo kokeia ana iloko o keia kau nei.

            Ua manao waleia e holo makaikai ana ka Peresidena Kalani me kona mau kuhina ma na mokuaina Hema.

            Ina e waiho mai ana kekahi Kuhina o Kalani, malia paha o kohoia i kanaka no ka hema.

No Europa.

            Ke manao nei o Beritania Nui, e komo aku e keakea i ko ke aupuni o Rusia hooheie loa ana aku i kona mau koa a komo i Afignitana, e kokoke aku ana i lnia. Ma ka hoohonopono ana o Rusia a me Enelani i kekahi mau makahiki i hala ae nei, ua papia na koa o Rusia, aole e hoohele aku n komo i na palena o Afiganitana, aka eia kahemahema, aole i maopopo na palena o Afiganitana. Ke olelo nei nae o Enelani, o kapalena oia aupuni, aia ma ka Akau, e hoomaka ana ma ka moanawai Sirikol, a malaila ae i Oxus, a hiki i Kadjah Saleh; mai ia wahi ae, holo komohana a ma ke alo iho o Peresia. Ke olelo nei o Enelani i ke Alii o Afganitana, ino e komo aku o Kusia maloko o keia palena maluna ae, alaila, e kaua mai ke Alii ia Rusia. Ua pane aku o Rusia i keia palapala maluna ae ia Enelani, aole oia e ae aku ana i na palena a Enelani e kuhikuhi mai nei, oia na palena oiaio, no ka mea, ua komo pu na aina i komo ole iloko o Afganitana, he mau aina kuokoa no lakou. O ko Rusia  manao ma keia hana ana o ke kekulu i keehina wawae nona, e paa i ke awawa holookoa o Oxus. O ko Enelani mea hoi i kaha aku nei i keia laina, i mea hooweliweli wale no i ko Rusia manao, a i mea hoi e paa i i ka mana mua ke paa i na llani mauna o Hinedu Kush i puu paku ke hiki mai na la hakaka.

            Eia ka pane a Rusia i hoolahaia ma ka nupepa aupuni o ka la 24 o lanuari ma Sana Peteroboro: "Ua haohao loa o Rusia i na manao o na nupepa o Enelani, e pili ana i ko Rusia nee ana imua ‘iloko o Asia Waena. O na kukakuka ana o Rusia a me Enelani no keia mea, ua hanaia ma ke ano hoaloha ma na aoao elua. He mea niopopo ole ke hooponopono i na palena o na aina i ike ole ia ka palena, aka aohe nea he kuko mua iloko o Rusia no Afganitana. O ko Rusia manao o keia nee ana imua,, i mea e kukulu paaia‘i ka maluhia ma Asia Waena. Ma keia hope aku, e hoomaopopoia ana na aupuni elua no keia kumu o Enelani i pihoihoi nui ai.ʻ

No Geremania.

            Ua waiho aku nei o Bisimaka i kona noho ana Kuhina Nui a kuhikuhi puuone no ke aupuni o Perusia no ke onawaoiwali o kona kino, aole no ka manao kuee me kona mau hoa Kuhina.

            Aole e kapili hou aku ana o Perusia i mau moko hao hou aku, aka, e hooikaika ana oia i kona mau kapakai ma ka hana hou ana a paa pono no ka makaukau kaua i na wa a pau.

            He bila koa hou ma Germania i keia wa. Ua hooloihiia ka manawa e noho ai ke kanaka iloko o ke koa, i umikumamalua makahiki, a e maheleia i ekolu papa. He ekolu makahiki e noho ai i ka papa mua, alaila komo aku i ka papa alua, eha makahiki e noho ai, alaila i ka papa ku i ka wa he elima makahiki. Ma keia ano hou, e hoemiia ana ka nui o na koa i ka wa maluhia a hiki i ke 40,659.

            No ka nui loa o ka haalele o na haole Germania i ko lakou aina, a hele aku i no aina e, ua manao kekahi poe luna ahaolelo e hana i kanawai e ooki ai i ko lakou holo a moku ana mai ka aina ku. Ua pane ke kuhina kalaiaina, he makehewa ka papa kanawai ana, aka, eia ka pono e imi i ka pomaikai no na kanaka ma ka home nei, i kumu no lakou e noho mai ai. He makehewa ka aua ana in a aohe he mau pomaikai maanei no lakou.

            Ua hoopihaia ko Bisimaka noho kuhina ana e kekahi kanaka naauao o ia aupuni.

No Farani. 

            Ua hopoia he mau haneri haole elua paha ma ke kulanakauhale o Parisa me ka manao, o lakou kekahi keluna o ka poe hui malu e puhi ahi mai nei i na kulanakauhale.

            Ua hoole o Peresidena Tiera i ka hoolalakumukanawai a ke Komite Kanakolu o ka Ahaolelo i waiho aku ai imua on a. Ua hoike o Tiera i kona manao i mua o ia komite me ka wehewehe naauao ana no na hana a ka Peresidena, a ua kauoha aku oia e hoike i kana mau olelo imua o ka Ahaolelo.

             Ua manaoia, o ka enemi ikaika o Tiera iloko o ka Ahaoelo o Farani, o jules o tiera iloko o ka Ahaolelo o Farani, o Jule Dufaure, aole o gamabetta a me louis Blanc. No ka mea, ma ka haiolelo a Dufaure imua o ka Ahaolelo o ka Akau a me ka Hema, ua hoikeike mai oia iaia iho, he mea kaulana naauao e hilinaiia aku ai.

No Sepania

            Ua hoikeia imua o ka Ahaolelo i ka la 1 o Feb. he lono mai ke kahua kaua mai o na koa o ke Aupuni ma Ayain me ka poe Kalica (Carlist,) e hai ana, ua hoouka ke kaua, a ua auhee na kipi me ka nui o na pio i laweia mai. Ua piha ka hale i ka olioli no keia lono.

            Madarika, Feb. 4. Ua ulu mai na pioloke maanei mamuli o ka hiki ana mai o na lono, ke hoomakaukau la na koa Kalica no ke kaua nui ma ka aoao akau. Ke hoopau nei lakou i ko lakou ikaika hope.

            Ma ka la 1 o Mei e hiki mai ana, e hoalii ia ai ka Moi Oscar II o Sudena ma kona kulanakauhale alii.

No Auseturia.

            He ola pakelokelo nei ka Emepera wahine Carolotta, wahine a Makimiliama i make ai ma Mekiko.

            Eia no poo kaulanu e hiki kino ana ma ka Hoikeike Nui o Vienna ma ka malama aenei o Mei, ka Emeoera Uilama o Geremania, ka Emperera o Rusia, ka lii Moi o Beritania a me ke Alii o Peresia. E hele ana nno hoi ilaila ke Keiki Alii Bigimaka, a e manao ana o Peresidena Tiera, e halawai kino me Bisimaka malaila mahope o ka uku ana ana i na haawe o ke kaua a Napoliona i ulupaia ai a weluwelu.

He Olai Nui.

            Ua hoohakui iho kekahi olai ikaika loa ma ke kulanakauhale o Lohuree, aina o Sinde, a ua pau i ko make na kanaka he 500 paha inamuli o ka hiolo ana o na hale. O ke koena iho, ua pau aku i ka naholo i no Mauna. He kulanakauhale keia, he 8,000 ka nui.

            O kekahi olai hoi ano ikaika, ua hoohakui iho maluna o ke mokupuni o Samoa ma ke Kai Waena Honua.

Ka Nupepa Kuokoa.

Published every Saturday–$2.00 A year.

Regular Edition–4,700 copies

Na Pepa pai mau ia he 4,700.

Henery M. Whitney.

Publisher and Editor (Luna Hoopuka.)

Jos. U. Kawainui,

Associate Editor, (Luna Hooponopono.)

Honolulu, Feberuari 22, 1873.

 

Ka holo ana o ka Moi i Hilo.

            He ekolu paha hebedoma i hala aku nei, ua koi mai o Adimarala Pennock, i ka Moi Lunalilo, e holo makaikai i Hilo maluna o ka moku kaua Amerika Benecia, ke makemake ka Moi. Oiai, aole i holo iki ka Moi i Hilo no kekahi mau makahiki, no laila, ua olioli loa Oia i ka haawiia ana mai o ka manawa nani, i hoomakaukauia ma ke ano hiehie alii, a ua ae aku.

            Ma ka hora 9 o ke kakahiaka Poaha iho nei, ua kau aku Oia maluna o ka manuwa, mawaena o na pu kani kuilia i ukaliia e kona Puuku H. G. Crabbe a me ka Ajukanela Generala Kale Kauka: Ua akali pu aku hoi ka Adimarala a me kona mau Ahaiolelo, he umi a oi ae paha, iaia. E pau ana keia hebedoma ae iaia i ka noho una ia Hilo, a e huli hoi inai ana i Honolulu nei ma ka la I a 4 paha o Maraki.

            Aole i makemake iki kekahi poe makaainana o ka moi, e holo oia i Hilo ma luna o ka manuwa. He naaupo loa keia hana i ke keakea aku i Kona hele ana i Hilo, no ka mea, he makemake loa na kanala o Hil e ike Iaia a e haawi mai i ko lakou aloha. Ua pomaikai Oia i kona helo ana maluna o ka manuwa ke make make lakou e holo makaikai.

            Ualohe mai makou, ua hele aku he anaina nui o na kanaka Hawaii e ike Iaia ma ka Poalua iho nei, a ua aua aku Iaia aole e holo i Hilo. He kuhihewa loa keia hana. Ua makemake o Lunalilo e hele makaikai e like me kona lahui, no ka mea, makemake loa oia e hele e ike a kamailio pu me Kona mau hoaloha ma Hawaii. No ia mea ma i makemake hou ka Moi e holo i Hawaii, Maui a i Kauai paha, e ae kakou Iaia e holo, i ike mai ai na makaainana ma ia mau wahi i ko kakou Moi i Makemake Nuiia, ma ko lakou mau home ponoi iho.

Ua makemakela.

            Eia kekahi mea i makemake nui ia e ka poe hana ko-paa. He eke i ulanaia mai na ko-ana akaakai a lauhala paha, i wahi e hooia ai ke ko-paa eleele a hoouna aku i Auseteralia, a i ole i Amerika. I ka hebedoma i hala, ua laweia mai e kakahi moku kuna, he 15,000 na eke o keia ano, mai Nu Zilani maii, a ua makemake nui loa ia e na haole kalepa. O ka loihi o ka eke, he 33 iniha, a he 17 iniha ka laula. Ina e ulanaia ana maanei na ano eke e like me ia, no ke kumukuai make nono i hookahi tausani ka nui, a e pau ana no i ke kuaiia i keia makahiki.

            O na eke o keia ano kai makemakeia, aole o na mea i ulanaia me na koana palahalaha, aka, ma ke ano makalii iho, aole hoi o ka palahalaha loa aku mamua o ka hapaha ioiha. Eia ia makou kekahi eke o keia ano, a in a o ka poe makemake e ulana eke, he pono e hele e mai e makaikai, anoai paha o hiki io no na ano eke e like me keia maanei ke hanaia. Aole nae e kuai na haole ke ino kau hana ana, aka, no na eke maikai, e haaei no lakou i umi dala (410.00) no ke tausani, oia hoi, he 10 keneta no ka eke hookahi. Ina he oi aku ka paa, malia o hooi aku lakou i $12.00 no ke tausani. Mai hoomaka e nae kekahi i ka ulana ana, me ka ike mua ole i ka eke e waiho nei me makou, i mea e hoikeike aku ai, i mea ai a like me ia

Ka Waiawai a Ka Papa Kalepa o Honolulu nei.

            O keia papa Kalepa, oia no ke anaina o ka poe kalepa e noho nei maloko o keia kulanakauhale, no lakou ka akoakoa mau aa i na malama a pau e noonoo i na rula a e kukakuka no na ninau e pili ana i ke kalepa waiwai oonei me na aina e aku. I kekahi manawa, alakai aku lakou i ke aupuni e hooholo i mau kanawai e hoohoihoi ai i ke kalepa ana me na aina e, a ma na ano he lehulehu e imi ai no ka hooholo mua i ka pomaikai a me ke kalepa o ka aina nei:

            I ka hebedona i hala, ua malamaia ko lakou halawai malama, a na Mr. Kakela, ka Peresidena oia halawai i waiho mai i keia olelo hooholo me ke noi mai e hooholo-

            E hooholoia.–E kohoia i Komite o keia papa kalepa, e hele aku e halawai me ke aupuni, a e kuka aku in a paha he mea pono ke hapaiia kekahi noonoo e kono aku ai i ke aupuni o Amerika Huipuia, e kukakuka hou no ke kuikahi Panai Like me Hawaii nei.

            Ia manawa no hoi, waiho mai, la o Mr. Hanale kaaka, he palapala hoopii i ka Moi i hoomakaukau e ia me ka manao e lawe hele e kakau inoa e ia a puni ka  pwe aina. Eia mai ua palapala hoopii nei:

            I ka Moi Lnnalilo-E ka Makua:– Me ka hilinai no Kou ake nui e ka Moi e hooholo mua ae i ka pmaikai o ka lahui nana Oe i kahea mai nei e noho Alii, nolaila, o makou o na poe Mahiko, Hanai Holoholona a me ka poe e ae i paulele i ka pomaikai o na hana mahiai ma keia pae aina, ke hoike nei me ka mahalo imua Ou e ka Moi, me ka manao e hoohuliia Kou noonoo keikie e nana i ka pono o ka hapao koke ana ma ka aoao o kou aupuni e ka Moi i kekahi hana nui, i halawai ai me na makemake e ulu nei o ka poe paeli lepo ‘a pau, maluna hoi oia hana e hilinai nuiia nei ka pomaikai o keia lahui.

            He mea pono paha e noonooia i keia wa, ka hookaawale ana no ka poe paahana a me ka hapai hou ana e loaa on a kuikahi Panai Like me Amerika Huipuia.

            Akahi.–No ka mea e pili ana i na lima hana. O ka nele no ka nui ole mai i kela a me keia makahiki a hiki i ka wa e hoikeia aku nei. me he mea la, e pau nui ana ko kakou mau hana lima, a haalele loa ia, a i ole ia, e hoolawa kokeia na lima hana, e like me ha nnele e hahea mai nei no lakou. No ka manaoio i ke emi mau o na hana mahiai, he mea paha auanei ia e ili mai ai ka pilikia maluna o ka luhia, nolaila, ke waiho aku nei makou me ka mahalo, ma ke ano he mea hui no ka lahui a maluna hoi o Kou aupuni e ka Moi e ikeia‘i ka pono a me ka hewa o na kumu maikai e lapaauia ae ai i ka nele.

            Alua.––No ka mea e pili ana i ke Kuikahi Panai Like. Ke manao nei makou he mau kumu e hoike mai nei, he wa maikai keia e hapai hou ai e loaa mai on a Kuikahi me Amerika Huipuia.

            O ka hoomaka hou ana i na kukakakuka no keia kumu e manaoia nei, he mea paha auanei ia e alakai mai ai no kekahi mau hoololi i ke Kuikahi i waihoia aku ai ia Amerika mamua, ma na mea e ku ai i ka ae mai o kela aupuni a me ia lahui i keia wa. Ke waiho pu hou aku nei makou ia Oe e‘ka Moi i keia manao, oiai aohe mea maa i na poo o na lahui pili makamaka loa ma kekalepa ka hui kino ana e noonoo no ka pomaikai o na lahui pakahi, aka ke hoikeike aku nei makou, oia mau kukakuka kino ana i Wasinetona, kahia makou e kanalua ole nei, e olioli loa ana ka Peresidena o Amerika Huipuia e apo aloha mai ia Oe e ka Moi e like me na hanohano a pau i hoomakaukau e ia no ka Moi make mamua iho Ou.

            Ke manao maikai nei makou e ka Moi, ma keia ala e hookipa oluoluia‘i Oe, no ka imi ana i pomaikai no Kou lahui i mailanii mau ia.

Ke noho nei no makou,

Kau põe laua hoolohe e ka Moi.

            Ma hope o ka pau ana o keia palapala hoopii i ka heluheluia, ua waiho mai Oia i keia mau olelo wehewehe e kokua ana i ka hoopii:

            E Mr. Peresidena :–O na emi ana mai o na pomaikai mahiahi a me ke kalepa o keia aupuni, ke kumu nana i koi mai ia makou e hoomakaukau i palapala hoopii o keia ano, e hoikeike aku i na laau e hoola‘i no na poino a makou e manaoio nei e hiki mai ana e luku i na pomaikai mahiai a keia aupuni, oia hoi, ka hookomo mai i mau lima hana hou a me ke kukakuka hou ana i kuikahi panai like me Amerika Huiipuia. Ma keia palapala hoopii, ua hoike kakou i na manao, in a e kokuaia ana na kukakuka no ke kuikahi mamuli o ka hiki kino ana aku o ka Moi i Wasinetona, alaila, o na kumu nana e hoonolo i Kona hoaponoia, ua mahuahua ae. Ua manao makou, o keia kuamoo ka pono e hookomo aku ai i keia mau ninau i ko ka Moi aupuni.

            Oiai, i ka wa a ka Moiwahine Emma i hoi makaikai mai ai ma ke aupuni o Amerika Huipuia, e noho ana au malaila, ua ike au me ka haaheo loa, a me ka piha i ka olioli i ka launa oluolu loa no na mea e pili ana i na pomaikai o keia aina. Mamuli oia huakai makaikai, ua hoeueuia ke aupuni, na nupepa a me na kanaka oia aupuni, a ke manao nei au, o ka pili paa ana o na manao hoalaoha oia lahui i keia aupuni, mamuli o ko ka Moi hiki kino ana aku, he mea auanei ia e hoohoihoi loa mai ai i ka holo ana o keia hana.

            O ka nui ole o na pomaikai ma ka aoaoa o ke Aupuni o Amerika Huipuia ma ke kuikahi panai lie i hala, ua hooi wale ia aku no mamua o ka oiaio ia hai, e hoemiia ka auhau dute o ke ko paa a me ka hoopau loa ana i na dutte maluna o ke kope, ili pipi a me na ili kao. O ke kumukuai io o ko kakou mau waiwai i laweia aku i Amerika Huipuia, aole no i nui loa in a i oi aku mamua o na waiwai i hookomoia mai oia no ke kumu pono o kaa panai lie ma ke kalepa. Aka, ke olelo aenei au no ka lono i lohea ae, he mau noonoo e ae no kekahi a keia aupuni e haawi aku ai ia Amerika Huipuia, oia ka haawi ana aku i awa ku moku no na pono maoku kaua no ia aupuni. O ia haawi ana, he haawi ana ia i na pomaikai pili loa a me ke kukulu ana i pale kaua no ko na aina e maluna o ko kakou lepo, o lakou nae a pau, ke manao nei au e noonoo hanohano ia ana no; aka ma na mea maopopo e pili ana i ka pono a me na pomaikai o ka Moi. Aka, o ka noonoo ana no na mea pili oihana e noonoo okoaia lakou e na Komisina, oia hoi ko ka Moi mau kokua a wahaolelo iloko o ka wa e kukakukaia ana.

            Ma keia hoopii, e pono e akahele kakou, aole e hookikiona aku i ka Moi ma ke ano e onou aku nana e hana kino maoli i na pomaikai kalepa a me mahiai i mea e hoohaahaa ai i ka hanohano o ka lahui; aka, ke hilinai nei au, e ae mai ana ka Moi i ka nui o keia mau pomaikai o kona upuni maloko nei, ke ao ia aku oia e kona mau alakai malalo o ke Kumukanawai, a e makemake ana oia e holo mai kona kulanakauhale aku no ka pomaikai o kona lahui,–a ke hilinai nui nei no hoi au, e hookipa maikai mai ana ka Peresidena o Amerika Huipuia ma na ano ku i kona kulana hanohano; a oia hele makaikai ana, e hiki mai no ka hopena o na pomaikai pakahi o na lahui elua i hiki‘iia e na manao oluolu a me na pono pili loa.

            Aole no au e haohao, e halawai mai ana no keia hoopii me na manao like ole, penei a me kela ke ano kupono o ka hookomo ana aku i keia manao i ko ka Moi aupuni, aka, no ke ano nui o keia mea i kela a me keia hoa pakahi o keia Papa Kalepa, aka, o ko‘u manaoio nai, e hoohui i hookahi manao, a no ka nele i ka hoeueu ana ma na ano e ae,, ua hoomakaia keia palapala hoopii. E qaihoia i ka noonoo naauao ana o ko ka Moi poe alakai ka manawa a me ke ano e hiki aku ai i kona hopena. E waiho ia no hoi maluna o lakou i ka pono o ka hapai ana i wa e kokua ai i ka holomua ana o keia lahui. He poe Keonimana oluolu lakou e apo ana i ka hilinai nui o keia Papa Kalepa, a ke manao nei au e haawi ana lakou i noonoo ana no keia mau mea nui, ke waiho ia aku imua o ka Moi.

            Ua hooholoia ka olelo hooholo e koho ana i Komite elima lala, e hele aku e halawai me ka aha Kuhia, a e hoomaopopo in a paha e hanaia kekahi kuikahi panai like me Amerika Huipuia. Aole no hoi makou i lohe mai, ua hoike aku ka Moi.

            Ka põe Puhi ohe.–He mau pule aenei i hala, ua hooneleia ka Emma Kuea i na leo mele ole o ka poe puhi ohe, mamuli o ka haalele ana mai o ka poe puhi ohe mua i makaukau no ka makemake e hoopii ae i na uku malama. Ke hoopulpula hou nei paha ke kumu, he mau haumana hou, a ina e like me ko na Hawaii ano, he aapo i na mea mele, alaila, aohe e emo a lohe hou ia he poe puhi oh e hou.

            Pakele ke Ola.–Ma ka Poalua iho nei, i ka wa a kekahi kanaka kapili pohaku none ka ino Keookii, e lawelawe ana i kana hana ma ka Hale Upuni hou ma Mililani, aia hoi, ua hio ka lio laaau kahi e paa ai oia, a o ka hina aku la no ia a haule ana i ka lepo. He umikumumulima minute mahope iho o kona haule ana a make, akahi no a hanu hou ae. Ua loaa iaia na palapu a me na eha e ae ma keia popilikia.

 

Na Olelo Hoolaha.

I Na kanaka a pau o kela a me kia ano, o makou o ka poe Hui nana i hoolimalima i na Apana Aina o J. Kahai Esq, e waiho ana ma Kalihi-uka, Oahu o Kelipepehc a me Huea ka inoa, o keia mau aina, a ke papa loa ia aku nei oukou a pau, mai kii wale i na mea ulu maluna o ua wau aina la. Ke kauoha pu ia aku nei oukou, e kii koke mai i ko oukou mau heloholona, me ka uku pu mai. Ina aole  oukou e kii mai a hala na la he 15, mai keia ia aku, e hiki no ia makou ke lawe ma ka pa aupuni. E lilo keia i kanawai paa no ko makou mau aina, mai kona ia e puka ai ma ke Kuokoa.

                                                                                                                                                J. Moehae,

            D. Kahuna,

            Kalihi-uka,                              Feb 13-1873.                           (586 2t*)                                             Na Luna.

E ike ananei na mea a pau, eia ma Heeia nei kekahi puaa helehewa, ma ka lima o ka mea nona ka inoa malalo, a kolaila, e kii koke mai ka mea nana keia puaa, me na $5.00, a in a e hala na la elima, mai keia la aku lilo loa ia‘u keia puaa.                                  M. Ahia.

            Heeia, Koolaupoko, Feb 18, 1873.                                                                                                                 686 1t*

E ike na kanaka a pau, owau o ka mea nona ka inoa malalo, ke papa loa aku nei au, mai oaie mai oukou i kuu kane mare, ia KAAUMOANA, aole hoi e kuai a hoolilo, moraki, a hoolimalima aoukou me ia ma na waiwai paa a me na waiwai lewa a pau e waiho ia ma Lahaina, Maui, no ka mea, no‘u ponoi no ia mau waiwai, oiai ua haalele mai kela i ka noho aloha ana o ke kane a me ka wahine a me ka maua keiki. Ua poniu ko ia la mau maka i ka huilaii o kela hao a me ka iaii o kela ole.

                                                                                                Mrs. Pililua Kaaumoana.

            Lahaina, Feb 14, 1873.                                                                                                           586 3t*

Mai Hoopoina!

I Ka

Aha Himeni o Haleiwa!

Ma ka

Luakini Hoolepope o Waialua, Oahu.

Na Na

Kaikamahie O ke Kula Hanai

Malalo o ke alakai ana a

                                                            Miss. M. E. Green.

            i ke ahiahi o ka Poaha, la 13 o Maraki o keia makahiki 1873, e like me ka hoolahaia ana mamua aenei. E wheia na puka i ka hora 6, i hoomaka ka hana i ka hora 6 1/2 P.M.      

Uku komo, Hapaha.

            Waialua, Feb. 17, 1872.                                                                                                                                  486-2ts.

Mau Lio a me na Bipi-Kauo

Kudala!

            Ma ke kauoha a na Luna Hooponopono Waiwai o ka MOi Kamehameha V , i make aku nei, ma ka

Poaono. - - - Feb. 22

Ma ka Hora 10, Kakahiaka.

            Ma ka pa mauka iho o ka hale noho o ka Lunakanawai Waidemana ma Alanui Moiwahine, e kauiia ana

1 Kaa Bipi, 1 Lei Bipi,

15 Poo Bipi Kauo,

9 Lio Holoholo Maikai,

Hookahi Lio Kea,

Keiki ka lio wahie Hattie, i hooiliia

mai ai e J.T. Dougbtery, mai Kaliponia mai.

1 Hoki, 2 Upena Lawaia

                                                                                                                                                            C. S. Bato,

                                                                                                                                                            E. P. Adamau.

                                                                                                                                                            Na Luna Kudala.

Ke Hoolahaia aku nei na mea a pau, ua kuai aku au i ka‘u mau lako hana ma Waimea, Hawaii, no ia mea, o ka poe a pau i aie mai ia‘a a me ka poe a‘u i aie aku ai, ke konoia aku nei lakou e hookaa koke mai, a e waiho mai hoi i ka lakou mau konia. mamua ae o ka pau ana o keia malama.      Bila (W. H. Biekanl).

            Waimea, Hawaii, Feb 7, 1873.                                                                                                            585 2t

Ke papaia aku nei na mea waiwai a pat o keia a me keia ano, mai hoale mai oukou i kuu wahine mare, ia   

Mrs. L. Kaupea,

no ka mea, ua haalele mai ola ia‘u ma ka la 2 Dekemaba 1872, a mai ia la mai a hiki i keia la, aole he hoi mai, a in a iho no i Honolulu kahi i hoopukapuka ai. a in a us aie aku ia i ko oukou mau pono waiwai, aole au e hookaa ana ia aie, a maluna no on a ko oukou pono    

                                                                                                                                                            N. Kahuelaac

            Kainalu, Molokai, Feb 7, 1873.                                                                                                          565 4t*

 

E Ike aua nei na kanaka a pau. Owau o ka mea none ka inoa malalo iho, ke papa aku nei au i na mea a pau o keia ano a me keia apo kanaka, mai hoaie mai oukou i kuu wahine mare ia

  Mrs. Kaluna Kiowai.

Ina oukou e hoaie laia, maluna no on a ko oukou pohe, aole au e hookaa i kona aie, no ka mea, ua haakale kumu ole mai oia la'u a ua heo aku me kana wahi Adamu manuahi. A o ka mea a mau mea o hookipa, a malama iaua, e hope koke au iaia, a hoopii ma ke Kanawai, mahope o ka laha ana ma ka nupepa

"Kuokoa."                                                                                                                                           James Kiowai.

            Ainaimi, Mana, Honolulu, O., Feb. 4, 1873.                                                                                      384 Sts*

O wau o ka mea nona ka inoa malalo iho nei, ke papa aku nei waa i na mea a pau. aole make e hele wale a e lawe wale i keia mea a i keia mea i komo maloko o ka plena a ke kai lawaia o Koheialoa, me ka hookolo imua ole mai ia‘a a i ko‘u luna paha e hoonoho nei oia o WM. H. SEA.

                                                                                                                                                            W. Summer

            Honolulu, Feb. 14, 1873.                                                                                                                    585 3ts*

 

L. Makale.

            He Loio, a he kokua no na hihia o kanaka, (koe na hihia hewa.) Aia kona keena ma ka Hale Hookolokolo.                               6m.

 

Hoolaha Lunahooponopono Waiwai.

No ke kohola ana mai o na mea nona na inoa malalo, i mau Luna Hooponopono Waiwai no APO (he kanaka no Kiaa) i make ma Hilo, mokupuni o Hawaii. Molaila ke haiia aku nei ka lohe i na mea a pani aie iaia e hookaa koke mai, a i ka poe hoi ana i aie aku ai, e hoike koke mai

                                                                                                            Na Luna H. Waiwai,           (Kahue (w),

            (L. Severance.

            Hilo, Feb 4, 1873.                                                                                                                   588. 3ms