Ka Nupepa Kuokoa, Volume XII, Number 8, 22 February 1873 — HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO KA HIWAHIWA O KE KOA, HELU ALUA O KA IKAIKA. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO KA HIWAHIWA O KE KOA, HELU ALUA O KA IKAIKA.

īunuhiia mai loko maio ka Buke Arabia } mai ka olelo Deritania aka olelo Hawaii. MAHELE 11. HELU 60.

II KA pau ann ae o ka ai ana a Fiinila ina, puka mai nna he keko-mapu, h iiianao iho la o Lo Waleua, he hale la ia no ke keko, a he keko no la kana- ' k« o ia hale, aka. i ko ia nei hoomaopopo loa ana aku ma ka nana, ike aku la oia, he mau pahi kakiwi kai hoopaaia ma kona huelo. Ai na keko nei e hele ae ■ nna, ike mai la oia ia Lo Wulena, a holo 1 mai la me ka owiliwili o kona huelo. A i o Lo W«leita hoi, ike aku la oia i ka pii i o ke kai o ke keko, unuhi ae Ib keia i ka- ! n* pnhi WMkawnka. n paa ae la ma kona , lima. Ai ke k»ik«»ke ana mai no oua ; keko la, o ka uhau koke mai'la no ia i ' kona hoelo uialuna o ianei, e oki e aku ana nae keia, no ka huelo no ka moku,

j nnkeke ana ns |>hl»i ilhlo. a lele huelo imu- ' muWu hUu la uh keko nei n kau ana iluna o kekahi Inla oniuku dain>ana, ine ko- { na manao nae, e kii e hoala ia . Debolo, no ka mea, nohe «na mau eha i koe e hana inai ai; a o Lo Walena hae, ua ike lea ! akm no ina i kn ke keko mea e hnna aku | ai ; a no ko i» nei ike, u» makaukau loa ke kekn e lele aku t; hoala i» Debnlo, ia 1 wn no keia i kiola uc hi i kmia paiii iluna.a ku ae la ina ka of>u,a lele aku Ih me ke p»kMUWili, n o kona naau, kahihi ae 1« iluna o ka lal<> d-iiiiihtia, a i ka haule fima uku o kona ktno iliilo, liio koke ae I Ih i mea*<»le. Hele aku J« hm keia i kahi hnle a ke ; keko i puka mni ai, rne kona manao nae, | he keko aku 110 koe ; aia nae a hiki keia ma ka pukn, n nana »ku la ia loko, he j <nau poo kanaka wale no ke ku moi iana, , « «niaka'u iho la oia, a emi hope mai la, tne kona manao nae he ntau debolo ; a ia noi ike inai ai ka Inidanio, he ano knnaka Pelekane, e like me ko Ekemila

ma inau helehelena, a lauu i ike ai iloko o na aupuni o Wakawakn ; Uaheo mai la oia i ka i ana mni, I emi hope aku la ka hoi oe i ke aha ?

A lohe nae o Lo Walena i ka leo, aui ae la oia a komo aku la ilolKo, a kunoa mai la ko laua mau poo, me ke aloha pu mai, a aloha nku la no hoi Ueia, me ka ninau aku, Heoha ke kumu oko olua hoopaaia ana iloko o ka palui a koe ae la na poo ? Pane mni ka toidanio, He mau enemi maua no Debolo, a o ka umi keia 0 na makahiki o ko mnun hoopaaia ana iloko o keia mau puhu, a pela no hoi o Robiana Lo ma iloko o ka eke taleria. A ma keia mea, i hoomanao ae ai oia i na ttiea n pau i hoopaa pu ia ai me kona m«u makua, a nolaila oia i ninnu aku ai, 1 ka Inidanio, i ka i ana nku, Ain mahea kahi i wnilio ni ua eke talenn la i hoopaa ia ai o Īt<>binnB Lo ma ? Pune mai la ka Inid mio, Ain no palia la malalo o kahi e moe la o Debolo; a ina no oe e hele nna a komo aku, e ike mua aku ana no oe i ka pahu pohaku mnhala, aia no iloko ua eke lalena la. A. no ka makemake noe o ka Inidanio e ioihe pono i ka inoa o Lo Walena, nolaila, ninau aku la oia, Owai kou inoa a owai hoi ka inoa o kou niau mnkua ? Pane mai la ke keiki, O Lo Wnlena no ko'u inoa, a o Robiana Lo n me Puakinamu ko'u mau makua. Ain wu no i komo iho ai ka manaolana iloko o ka Inidanio a me Finita, e pakele nna lnkou.

A pauae la ka lukou wiau knmailio ana, hele aku la o Lo Walena, a ku ana ma kTf pirta b

nana aku ko ia nei hiina, e hamnma ana no«ka puko o ka rumi inoe, a e moe ana no hoi ua Debolo nei maluna o kona vvahi nnoe, a o ka pahu pohaku mnbnla hoi, ike aku la no oia i ke ku mai malalo o ka moe, o ko iu nei komoaku la no ia a hopu iiho la i ke li, oiai e kau nnn no malu*na o ka pahu mahuln, a ki oku Ih, a i ka wehe ana ae, ike iho la oia i keia wahi meti e waiho ana. a o kahi ukana hooka!hi wale no ia oloko o ua pehu nei, Inlau iho la nae oia i ua wah-i eke nei, a lawe ae la me ke kanalua, oiai he wahi eke uuku no, a he kupnrro ole i ke kino kanaka okoa ke komo iloko, nolailn, hele hou aku la oia a hiki imua o ka loidanio a me Finita, a hoikeike akui la i ua walii eke nei, me ka i aku, Eia anei ua wahi eke nei la ? Ae mai la ka Inid mio, me ka i mai, Oia no. Pnne hou aku la o Lo Walena, Aia la hoi innhea o Robiana Lo ma ? Pane mai ka luid«nio, Ina iho no lakou a pau iloko, he mau kauna a oi ae Iko lakou nui, a ua like lon lakou me ka uku lele, nolaila, e hoohnmama koke maii oe i ka wahn o ua wahii eke la, i komo aku ai maua iloko o ala e niai auanei o Debolo, ma ma make maun. Ae mai la o Lo Walena, a kii aku la a wehe ae la i na pani o na pahu i hoopania ai o Finita mn, a hoao ae la e hoohamama i ka waha o ua wahi eke nei, e komo io mai ana laua la, a poholo ena iloko.

Hoi hou nku la o Lo Wnlena iloko o ka hale o Debolo, Inwe ne la i ka pahu mabala,a kahea iho la, Noro iho nei nae ka ihu o ua o Debolo, lilo ka eke t ilena. A«he nae he wahi mea oi ula a eueu ae, no ka pakela nui hiamoe, a o ka huli aku la no ia o ke alo o ke keiki L<> Walona, a hoi aku la i kona one iianau, a haalele iho la i ke aupuni Kini a me Debolo iloko o kona hiamoe kulipolipo.

la Lo Walena i hiki nku ai i Pelekane, e ai aiii ana no ke Kuhinn Kulaiaina i ka wniwai o ke aupuni. ku ana kein, me ka pahu mnhnla no i ka lima, a o ka rnanawa- no ia o ua Kuhina n<?i i ike mni ai i kana moopunn, oiai o kri mnkunkane hanai no ia o Robiana Lo, i olelo nui ia e kakou ma ka mahele mua o keia mooielo. Hele mai la nae oia a hopu ika lima o kana moopuna, a linni iho la, oiai oka ekolu mnkahiki ia o ko Lo Walena hele ana e huli \ nn makua.

l[a vva no, kahea koke ae la ua Kuhina nei i na'lii a me na. m&kaainana aloha aiii

a pau oke aupuni. Ai ka akoakoh ana mai o na mea a pau, wehe ae la Lo Walena i ke kaula silika i hoopaiia ai ma ka waha o ka eke talena, a o ka manawa no ia i puka mai ai o Robiaaa Lo ma, a kuku ana iwaho; a ia wa i nana aku ai na'lii'a me na makaainana, ua hoike mai ko iakou mau lauoho i kekahiko nnni o ka wa elemakule ; aole nae lio ko lakou ano elemakule maoli, aka, no loihi wale no o na makahiki o ko lakoa noho ana iloko o ka eke talena. ;

A o Lo Walena nae, ku haohao ihola oia iwaena o Robiana Lo ma, no kamaopopo ole iaia o kona mnu makua, $ pela no hoi i pahaohao aku ai o R(ibiana Lo ma, no keia keiki kanaka e paa aku ana me ka eke tulena • ka lma. A no ka ike hoi o ke Kuhina, ua hJohewa o Robiana Lo ma ia lakou iho, Aolaila, hele mai la oia a ku iho la ma |oao akau o Lo Walfena, a kuhikuhi ae li na lima, me kaolelo pu aku, Eia ko makuaknne a me ko makuahine, n eia no noi o Walena, ko mnkunkane hanai, nana|i lawe ia oe i Alabia, i ko wa i hanau Imai

ai, a kapa ia ai ko inoa, ma ka ha|>a o kona inoa a me ka hapa o ka inoa makuakane ponoi. 'i A i ka lohe ana ae o Puakinamu q nie Luisa T>ibita, lele aku la laua a apo |e la m» na wawae o Lo Walena, a uwe| iho l i ine ka haalulu i ka laua keiki, ka hiea nana i hoopakele mai ia lakou mai nk lima lokoino mni o Debolo ; a uwe piHmai lu no hoi na'lii a me na makaainanaa ke auf)uni, a un pih.a ho^M&aiE*l&, Ia wa no, huli ae )a o Lo Walena a ninau in Robiana Lo, no kona ike ana ae i kekahi kanaka a-i loihi, i oili pu ae ai me lakou mailoko oe o ka eke tnlena, i ka i ana aku, Nohea hoi keia kanaka a-i loihi, i like ole me ko na kanaka a pau oke ao nei ? Pane mai o Robiana Lo, O kn Luria ia o ka pakaua o Aina Iloki, a he Luna no hoi no ka Halepaahao, a no kona kokua ana mai hoi ia maua, lawe ae ai mnna a malama iaia, kai no hoi e pakele ana, eia ka e papapau pu aku ana no mnkou.

A o Robiana Lo hoi, huli ae la oia a ninau in Lo Wnlena, Pakele ae nei hoi mnkou ia oe, ouhea k» hoi o Debolo, ka mea nana i hoopaa ia makou iloko o ka eke talena ? Pane aku la oLo Walena, Ua waiho iki aku au iaia, no kuu makeniake e ike mua ia oukou, a e kii hou iiku ana no au iaia, no ka mea, he wahi kokoke wale no kona ke hele ia aku e a'u, a hoi koke mai no. Aeaku no hoi o R<»biana Lo.

A hula paha he mau hor« mahope iho, kalena ae la o Lo Walena i kana ili lele, pupuu a hoolei loa, komo ana keia i ke aupuui o ka poe Kini.

E k» niea heluhelu, e waiho iki kakou in:taoei no Lo Walena a u>e kana mau hana ina ke aupuni Kini, a e kamailio iki knkou no Debolo, oiai kona ala ana ae, a kahea aku la i kana keko, aole nae kela i ekemu iki mai, a manao iho la ua Debolo nei, ua hele la e hanai i ka Inidanio a me Fioita, nolaila, kaha aku la ua Debolo nei a huele aku la, a ku ana ma ka puka o ka hale i hoopaaia ai o Finita ma, a i nana aku ka hana, e mokaki liilii mai ana ka laau o na pahu,a o ka Inidanio ma iioi, aole laua, a hele huli aku la hoi i ke keko, a loaa aku la na pahi a me ka huelo, a i nana ae ka hana iluna, e kahihi ana ka naau o kana keko iluna o ka lala daimana, a o kona kino nae, aole i loaa aku iaia, a lele wale ae la no ka hauli o ua Debolo la no kana eke Yalena, u»e kona manao no nae ua lilo, nolaila, hoi wikiwiki aku la oia & komo iloko o kona ruini moe, a i nana aku auanei ka hana, ua heo kela i ke keiki Lo Walena. A iloko no o ia manawo, kauoha koke ae la ua o Dtbolo i ka poe Kini—a i ko lakou akoakoa ana mai, olelo aku la oia, E hele oukou e wehe i kekahi papa hele o ke aupuni nei, ma kahl o ka nahelehele daimana, a malaila au e pee ai, no ka

mea, o ke kupua i hiki mai io'u nei, he oi loa aku kona ikaika i ko'u, a e make ana no au. Hele aku la ka poe Kini a hana iho la e like me ke kauoha a Debolo ia lakou.

A makaukau na mea a pao i hnnaia, pee iho la o Debolo, me k» kauoha ae, Mai hai oukou ia'u i kekahi mea ke hiki ianei, o make auanei au. Ae mai la ka pōe Kini. Aia nae iloko oia maiawa, e noho ana kekahi kaikamahine opiopio nona na makahiki eono, maluna okekahi lala diimana, e ku koke ana ma kahi o Debolo i pee ai, me ka ike ole aku nae o ka poe Kini.

la Lo Walena hoi i kiki aku ai, komo mua aku la oia iloko o ka hale, a nana aku la ma kahi ana i ike mua ai la Debolo, aole nae kela, a hele huli nku ln no ia ma o a maanei, me ka ninau aku no hoi i ka poe Kini, he hoole lokoino mai hoi ka lakou la. lioomau aku la iio nae keia i ka huli hele ana, a komoaku la iloko o ka nahelehele daimana, me kona manao, aole e loaa ana o Deboio, a e hoi ana no la ia me ka nele.

A ia Lo Walena riBe e ku hoaa wale ana no maloko o ka nahelefc\e!e daimana, holo mai ana kekahi mau keiUi eha. me ka manao e hui pu me ke kuikamahine e kau ana iluna o ka laln eiiimana, me ka manao paha e papa aku ioia, aka, pne e mai la nae ka leo o ua kaikamahine nei, i ka i ana mai, Umia-umia ko hanu i nalo! Umio-umia ko hanu i nalo !! Pakolu a pa-ha kana hana ana f>elq„ ninau aku la nae kekahi keiki, me ka ho-i-imo aku i na ;V"iii: - ~ ' j IMT-' > ..<n «i'» l 'nu. igy -| ■rr.• - Uwui auanei ka mea i pee iīw> nei, au e hana nei pela ? Pane mai ua kaikamahine nei, Kai no hoi o Debolo no ! A lohe nae o Lo Walena no ka hunol»lo Debolo, ma ka waha o ke kaikamahine, hele aku la oia a hoomaopopo ma ka ninau ana Aia mahea kahi i pee ai o Debolo ? Kuhikuhi ae la na lima oua kaikamahine nei, ine ka olelo mai, Ei aku no hoi ma o la, malnlo iho nae o ka papa hele. Oko Lo Walena eleu aku la no ia, a ku ana ma kahi a ke kaikamahine i kuhikuhi mai ai, a i nana iho ka hana, e meheu ana no kahi i hoopaaia ai, a 0 ko ia nei noho iho la no ia a wehewehe 1 na kuinao i hoopaaia ai, a wehe ae la i ke pani, a i nana iho ko ia nei hana, e moe ana no ua Debolo nei iluna ke alo. (Aole i pau.)