Ka Nupepa Kuokoa, Volume XII, Number 9, 1 March 1873 — Ke Kuikahi Panai Like a pehea e Joaa ai. [ARTICLE]

Ke Kuikahi Panai Like a pehea e Joaa ai.

[ Ua hoomakaukauia keia manao malalo , iho, a ua heluheluia aku imua o ka Moi Lunalilo, ma ke ano oia ke ala e loaa ai he Kuikahi Panai Llke.] 1 keia manawa, ka wa maikai loa, ehapai hou in ai na noonoo o ka imi hou ana e loaa ona Kuikahi mawaena o keia Aupuni a me ka Hipuhalika o Amehka Huipuia. O ke kau laelae ana aenei o ka Moi i makemake loa la e na ano kanaka a pau, ma ka Noho alii—O ka pomaikai puni o ka lahui ; ka mea nana i hoeueu ia Amerika a me Europa, ma ka make ana o Kamehameha V., a me ka hapai rnau ia ana o na manao aloha e pili ana ia kakou—o lakou auanei a pau ke hui ae, e hoolalelale mai ino ia ma ko kakou aoao e hoomaka. i na hana, e pono ole ■ ai e hoopuhemo. O na pomaikai a ia Kuikahi e manaoia nei no kela a me keia mea kuleana iloko o keia pae aina, aole e noi mai ana ia i knmakamailio ana loihi. Ke loaa ole keia Kuikahi, alaila, eemi auanei ko kakou mau hana mahiai a kalepa, e hoonowelo mai auanei ia mea ine ka hookeke ikaika maluna iho o ka poe e kuokoa ana no lakou iho. No ia mea, e hooikaika kakou e loaa ona Kuikahi ma kekahi ano. l'a hoolahaia iho nei na hoike makahiki o ke kalepa ana mawaena o keia aupuni a me Amerika 'Huipuia, iloko o 1872, a ke hoike mai nei malalo iho na kalepa ana : Na mea ulu Hawaii i lawea aku i Amerkka Huipuia - - - Na Waiwai o Amerika i hookomoia mai - - $1,015 679. Mailoko mai o keia mau v»aiwai, he $915, 679 i auhauia'i na dute, a he $100,000 i kohoia nku, ua komo mai me ke dute ole. He inea pono nae, e hoemiio kekahi mau dala maluna o na waiwai ilawen ae mai Europa a Amenka, a mailaila mai ia nei. O ka nui nae o ia huina aole i loaa mai. O na dute i kauia maluna o na waiwai Amerika i hookomoia mai, a i lawea aku, ua kohoia e like me ka hoike malalo iho : Na dute maluna o na waiwai Amerika i hookomoia mai - . $100,000. Na dute maluna o na waiwai Huwaii i lawea aku i A. H. $400,000. Ano, ke ike nei kakou o ka waiwai io a kakou i hoounn aku ai i waliio, ua like no ia me na waiwai i hookoinoia mai iloko nei, aka, ua nuhau pahaia nae na dute maluna o na waiwai i lawea. Ua kamailio ka poe Luna Ahaolelo kue o Amei'ika Huipoia iloko o ke Senate, aohe i ia kakou e noi aku la Amerika Huipoiai, e hoopoho wa- | le ia $400,000 o ko lakou loaa aupuni; no ka $100,000 o ko Hawaii e.ei loaa aupuni. Aka, ' o ka mea nui nae, un like no a like na waiwai o na aupuni pakahi. Ua koikoi loa keia mau olelo wehewehe ma ka hoopaapaa ana a na luna Ahaolelo, ua haule iho ke oolea o na huaolelo ma na dala a ma na keneta wale no, a huikau mai la hoi me kekahi mau hoolala olelo pili aupuni o kekahi ano k ae, a haule iho la na holomua anao ke Kuikahi. Aia wale no a hoolawa aku kakou ma kekahi ano e ae i mea e piha ai ka hakahaka o ka waihona o Amerika a kakou e pue aku nei e hookuu wale mai, alaila, aole e makehewa ana keia hoao ana o kakou e hapai hou. Eia no iloko o ko kakou mana e hiki ai, e hoopuipui aku ma ko kakou aoao na kumu panai i like ai. Eia maioko mai o na mile he umi mai ka aoao komohana aku o ke kulanakauhale o Honolulu, ke waiho laelae mai nei he awa kumoku nani ma ka inoa ke Kaikuono o Ewa, ua mamao loa mai ku moana a me na kuaau mai, aole hoi i emi iho malalo o umikomamawalu mile ke palahalaha ma kona alo, kahi a na moku nui e hiki ai ke komo mai a kokoke i kapakai me ka pakele ina e hiki mai na makani ino a ime na kaikoo.i īke ole ia mamua. O keia awa i puni i na mokupuoi liilii nona ka hohonu mai ka 25 a hiki i ke 60 kap.uai mawaena konu o keawa e komo ai, ua manao e n« ka Mea nana i hana no kekahi mau hana nni e haawiia ana ia wahi—malia paha uo keia hana nni a kakou e'hapai nei, aka, m<s na lio nui noe hooeoaka ai i kinohi oo ka wawahi ana i na a koakoa o ka nuku, a ua kupono loa hoi i

awa kapili moku kaua no Amerika, oiai la* kou e imi nei i wahi e hoolulu ai i ko iakoo mau moku kaua ma ka Pakipika waena nei. Ua hoouna aku oei na kanaka o S»moa i Wasinetona he kuikuhi e hooliloana i ka mokupuni a.me ke aw«i ku moku o Totuila, he uuku iho noe ia oialalo o ke Kaikuoao o Ewa, a ua manaoia, ua oi loa aku ka maikai o ko kakou awa mamua ooa. Ma ko kakou ano kalepa waiwai ponoi iho, aole paha | kakou e makemake aku ana ia £wa i keia wa, aole no i ka wa e hiki mai aoa ; a no ia mea, aohe waiwai nui ia kakou ia wahi ano; aka, ha wahi waiwai loa nae ia ina aupuni mea moku kaua. Oka wawahi ana ina akoakoa ma ka nuku o ke awa, he niea hiki wale no ia, a ke waihoia aku iloko o na li* ma paahana akamai me ka loaa o na kokua mai ka lahui aku, e pau ana ia wahi i ka hanaia iloko o iwakalua a iwakalua kumamaha paha malama. lna e pau ka nuku o Ewa i ka hohonu e komo mai auanei moku kaua nui, na meku bao a me na moku kalepa, me ka poino ole. O na lilo o ka hoohohonu et>a i ke awa, ke kukulu ana i mau uapo a me ka hoolako ana ; na mea kapili* moku moku kaua, na ko ke Aupuni o Amerika wale no ; tt e haawi mai auanei ia mau hana nui, i kumuhinu na ko kakou poe paa--I)ana a me na lima hana kannka—o lakou a pau, he pakui ana mai ia i ko kakou pomaikai kuloko.

Ano, aole anei he pono eawaku kakou roa ka hoolimalima no na makakiki he kenalima a emi mai a oi aku paha, i keia awa nani me 4inerika Huipaia i mea e loaa ai iu kakou ka pomaikai o ke Kuikahi Panai Like ? Ua hiki no ke olelo aeiikeia, e hoomau aku no ka hoolimalima no ia awa, (me ka uku ole,) e hke ka loihi o ka manawa o ko lakou ae ana mai i ko kakou mau mea ulu ekomo wale aku i Amerika Hui; ai na lakou e pani ana i na manawa a pau, alaila e uku mai 0 Amerika no ka hoolimalima o ke awa o Ewa i hookahi haneh tausani dala, a i ole ia, hooi aku a hoemi mai paha, no ka makahi* ki, ke makemake oia e noho aku malalo o ia hoolimalima. * O keia iho la na kumu nui i manaoia no keia kumumanao, me ka hoopilipili ole aku ma na ninau piii aupuni e komo pu mai. 0 ka hoopaapaa a me ka hoololiloli ana o na manao, oia auanei ka mea nana e uhi a hooholo i na wehewehe ana i ke kupono ke hoo- j lilo aku ia Amenka Hui ma ka hoolimalima, a e loaa he hanohano Ina Hawaii; ama na mea a pau, e maikai a e ae ia ana e na aupuni elua. Ina e hooholoia keia, eia iho au* anei liekahi o na pomaikai ma ko kakou aoao, I—Ke hooholoia ke Kulkahi Pnnai Like, e kokua mai ana ia i ko kakou mau mea ulu ame na waiwai e aeo lokonei,a e kono*ku ana hoi i ka poe inea dala e ae e koino mai iloko nei, me ka hoomahuahoa i ke kalepaa 1 mau waiwai e habai affi,mahope y. Ufou. a.wa4iau maloko nei o ka PaiWaiho hana ele o kela awa kumoku o Ewa. He mea hoi ia e loaa ai ia kakou na dala nui wale, mai ka poe mai e helo mai ana e noho ianei, ina ka hooholoia ana o na hana hou, ke kapiliia- ana o na moku kaua a me na moku e ae, no lakou ke kipa ole mai ianei i na makahiki i hala. O keia mau lilo a pau e hanaia ai aole mai ko kakou waihona dala aku. 3—He kumu hoi keia e hoauhee aku ai a hoopanee loa 1 na noonoo ana ake hoohui aupuni a kekahi poe e kuko mai nei e hoo4iui i keia aupuni nie kekahi inana e aku. ia manawa hookahi, e loaa ana ia kakou na pomaikai a pau e koiia mai nei e ka poe ake hoohui aupuni; a e hoomau loa ia hoi ko. kakou ano lahui Kuokoa malalo o ko kakou mau alii Hawaii, e like me ka loihi o ka paa ana oke Kuikahi. No keia kumu, he pono e loaa na hoapono hui ana mui o ca Aupuni o Europa. Nolaila, oiai kakou e hookaawale ana no ka hoomau loa aku i ka noho alii ana o na alii Hawaii, malaloo keano aupuni Moi kaulnna i hookumuia iho nei, e hoomau aku hoi kakou i ko na kanaka Hawaii pono like a kuokoa e like me lakou i keia wa, he pono no hoi ia kakou e kokua pu aku no lakou i hoa hui ikaika no na pioloke e pili ana ia loko a me wah*. Aohe o'u kanalua, o keia mau mea e hoikeikeia aku nei, e halawai ole mai ana lakou me na kokua pumehana o na haole a me na Hawaii pu, ke maopopo ia lakou keia mau mea. lna e halawai mai ana me na kue, alaila, ua puk* wale mai no ia no na Hli la- [ hui, i kupono ole ke hoikeike mai ilokoo ke- | ia ninau aka mai ka hookumu ana mai o ka lahui Hawnii; no lakou hoi na pono maluna |o ko lakou lepo ilio i oi ae mamua o ka poe e, a no lakou ka pomaikai a na haoie e komo nui aku nei e hana no ko lakou peno. Aka, o ka holo ana o keia Kuikahi ma Wasinetona, ua kau no ia hana nui inaluna o ke ano o ke kanaka e hoounaia ana, ma ke ano hoi ana e waiho aku ai imua o ka Ahaolelo o Amen'ka Huipuia a me ka inaikai o na hana ana aku e loaa ai ka hoaponoia mai. lna paha ma ka hooun» ana i Elele Alii, he ninau akea ia e hoonuiia ai ka ooonoo. He nui aku no na mea hiki e hai aku, aka ua hoopokole au i keia ma ke ano nui wale no a'u i manao ai e loaa ke Kuikahi Panai Like make kumu maikai, ama ka lilo uuku ma ko kakou aoao, me na pomaikai hke o na aupuni pakahi. Henehe M. Wini. '' ilonolulo, lan. 27, 1873. I

K7* 'Ua loaa i ka Hope Ilamuku o Mani kekahi mea hana wai ona a na kanake Hawaii, maaka o kuahiwi, a ua pau i ka hopuia ka poe hana wai ona.