Ka Nupepa Kuokoa, Volume XII, Number 10, 8 March 1873 — Make Emoole. [ARTICLE]

Make Emoole.

Me ka wai maka a'u e kakau nei i ka make emoole ana o kekahi mea makamae, e hiwahiwa a punahele loa. Aole he makua ponoi, a keiki ponoi, a wahine ponoi ka i make, e aho iki ia, uuku ka uwe wai maka ana. Owai la ? He kaumaha no ko'u ke hai aku, o Ke Alaula ka Nupepa kamalii Hawaii, ka Nupepa hookahi e kupono ana i ka heluhelu a noonoo kamaiii ma keia Pae aina. 1 ka manawa hea ka make ana ? 1 ka la 21 o Febuari eei. Heaha ke kumu o ka make emooie ana ? Aia a make-emoole ke kanaka, ke keiki paha, alaila kiia aku ka poe nana, he poe kauka paha, he poe korona paha, a hele mai lakou a nana i ka mea i make, i ko waho, a i ko loko pu paha. Huli i ko waho, malia he mau eha, he mau puu, he mau hoaiiona no ka make i ka pepehiia. A akaka oie ke kumu o ka make ma ka nana ana i ko waho, alaila okioki iakou i ke kino, i ka umauma, i kt opu paha, a nana i ko loko, he mai paha ma ke akepaa, ma ke akemama, ma na puu paa, puuwai; he opiumō, he asenika, be laau make, he hakahaka loa no ka pololi, a oia paha na kumu o ka make. Ina he elemakule, a he luahine ka ī make, oia iho la no paha ke kumu o ka make. Ka ninau no keia, no ke aha ka make ana 0 k e Alaula ? Aia paha na kumu o ka make mawaho ona, aia paha maloko. 1 No ka elemakule anei ka make ana ?' Aole ia he elemakule, ehiku wale no ona mau makahiki. He kino ui no, he kino ikaika hoi, a maikai ka nana aku, a mahaloia e kekahi poe. 2 No ka make, a haalele o ka Lunahooponopono anei ka make ana ? Aole 1 make ka Lonahooponopono, aole hoi oia i haaiele, aole i paapauaho ; a o kona makemake, e hocmiauia ke ola o !ce Alaula, me ka makaukau hoi e haha, e kakaa maifrai i na kaao maikei, na mele, na nane, na mea pili i na knmalii, na mea e naauao ai, a e ola'i na

□hane. Ka Lunahooponopono ka i minamina loa, a kaumaha, a kaniuhu no ka make ana o ka Nupepa kamalii, no ka pio~ ana o keia malamalama nui no na keiki Hāwaii. 3 No na mea ino oloko, na manao ino, na kaao ino, a inele ino anei ka make o ke Alaula ? E okioki, e huh, e nana i ko loko a | pau. (Ja loaa anei na inea ioo, na kii hilahila, na kaao, a mele hooiana pepehi uhane ? E huli mai ka makahiki mua 1866 a i ka makahiki iiope 1873. Ikaika no na Lunahooponopono ī ka imi, i ka noonoo, i ke kakau ana i na mea inaikai e hoopiha mai ai i na aoao o ke A4aula, me ka hoole a kipaku aku i na manao pono ole, a kii pono ole, a mele lapowale, me na oielo hooiaha no na mea kuai, &c. No ke aha keia make emooie ana o ke Alaula ? Eia na kunau a'u i lohe ai; 1. O ka pololi, aole oia i oia i ke dala i loaa na ka poe i lawe. Aole i kaa ka aie i na hapaha. Ina hoi i kaa na hapaha a pau me ke koe ole, aole nae i lawa kona ola. Aole ola ke Alaula i ka hipaha hookahi. He hapal'ia paha ia o kona ola. A, nohea kekahi hapalua ? No ka Pupa Hawaii no. j Aloha no ka Papa Hawaii, a ae e hookaa i kekahi hapalua o na mea i lilo i ka pepa, i ka inika i ka poe pai, &c. | 2. Oka pololi oka Papa Hawaii, aole dala ma ka waihona dala e hiki ai ke kokua hou ike pai ana ike Alaula. Aohe dala e kuai ai i na apa pepa no ke Alaula ke hoomauia, aole hoi he dala e uku aku ai i ka poe pai. 500 dala oka Papa Hawaii ka i poho i ke Alaula i kela, a i keia makahiki, a hala na makahiki ehiku. Nolaila, na ka Papa Hawa'ii i pepehi i ke Alauln* a make emoole oia no ka hiki ole ia ia ke hoomau i kona ola no ke dala ole. He kuinu lawa no keia i make ai ke Alaula, aole make e nann i na kumu e ae. Eia ka ninau, e mau-anei ka make ana o keia Nupepa kamalii ? E waihoia anei ia iloko oka lua kupapau a palaho loa ? A»le anei e hiki ke hoala hou ia mai e like roe ke kino make o lesu, iloko paha o na la ekolu, a i ole ia, iloko o na malama ekolu ? Ua pepehiia lesu, aole nae ona hewa. Ua pepehiia ke Alaula, aole hoi oia i j hewa. i Ua aia hou mai lesu, a lilo i mea e ola'i kanaka, me kamaiii, a i lama nui # no ke ao nei. Ma ko'u manao, e ala hou ke Alaula, ka Nupepa kamalii, ka Hoku loa no na keiki Hawaii, c e kuhikuhi hou i ke ala ola ma o lesu la, a e pai hou i na mele e hoomakaukau ai i na keiki Hawaii no ke niele ana i na mele ma ka lani. | Aole nae au i manao, na ka Papa Hawaii e malama i ke Alaula ke honla hou ia mai, o make hou auanei ia la no ke dala ole. He Nupepa kamalii kula Sabati ke Alnola. Na na kamalii kula Sabati wale no keia Nupepa, a na na kumu e ao ana i;i lakou malolio onā kula Sabati. E hiki no ka poe e ae, ke lawe, ke makemake, me ka uku nae. Malalo ae o ka aha hea e hoala hou ia ai ke Alaula ? Malalo ae o ka Aha Kula Sabati o Hawuri nei e hoala houia'i oia. Aia a halawai makahiki keia aha ma Honolulu ma lune, 73, alaila e lilo keia i kumu noonoo, o ka hoala hou ana i ke Alaula a me ka mea e hiki ai ke hoala hou a hoomau i kona ola. E nele anei na keiki Hawaii i ka Nupppn ole ? Lakou na hoailona no na oihana aupuni, oihana ekalesia, oihana kahuna, oihana | misionari t pehea la e loaa'i ka makaukau no ! keia mau oihana ke nele lakou i ka Nupepa | ole ? Pehea la hoi e holo pono ai na kula ; Sabati kamalii i keia wa ke loaa ole ka Nu- | pepa kula Sabati ina haumana ? E ala, | inai hiainoe ka poe aloha i na keiki Hawaii. | Na'u ka mea aloha kamalii Hawaii.