Ka Nupepa Kuokoa, Volume XII, Number 10, 8 March 1873 — HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO KA HIWAHIWA O KE KOA, HELU ALUA O KA IKAIKA. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO KA HIWAHIWA O KE KOA, HELU ALUA O KA IKAIKA.

īunuhiia mai loko mai o ka Buke Arabia, mai ka olelo Beritania a ka olelo Hawaii. MAHELE 11. HELU 62. KU koke ae la o Kanaika Abe iluna, a naku liele m«i la iloko o ia pouli nui, a pukn aku la ma kahi n Hipa i eli mai ai. Huli ae la nne oia ma o a maanei, aohe ana kanaka i ike, he wahi hipa wale no ke holoholo ana. A iaia hoi e nalu ana i ka mea nona ka leo, pane mai ana o Hipa me ka leo moakaka, E kau ana oe maluna o'u—aole no i pau pono kana mau huaolelo i manao ai, puiwa ae la o Kanaika Abe i ka maka'u,a holo hou aku la iloko o kona hnlelua pouli, no ka mea, akahi no oia a ike i ka hipa, e kamailio ana ma ke ano kanakn. Iloko nae o ia manawa, komo hou aku la o Hipa iloko, a kahea aku la, Auhea hoi oe i holo mai nei ? Aole nae he wahi mea a ekemu iki o Kanaika Abe, no ka enea, ua piliaiku loa oia i ka maka'u. Pane hou aku la o Hipa, Mai maka'u oe, no ka mea, aole au i hele mai nei me ka manao e hana ino nku ia oe, aka, uu hele mai nei au ina ke ano kokua ia oe, mamuli o kuu aloha i ko kane, i ka mea hoi i pili īa'u; a nona no hoi ko'u aloha ana, aloha wale mai nei nn hoi au ia oe ; a mamuli hoi o kana olelo kauoha, makai wale mai nei no au, a eia ka ua komo oe iloko o ka pilikia, a nolaila, ina he aloha kou i ko kane, e ku mei oe ano, a e kau iho oe maluna o kuu kua, a e lele aku kaun a hiki i kuu wahiaupuni, a na'u e malama ia oe a hiki i kn wa e hoi māi ai ko kane, mai kana huakai imi makua mai, a mai ka imi ana hoi ia Debolo, kona enemi ino loa. Noonoo nui iho la o Kanaika Abe no na olelo a Hipa, a ua like loa no ia me na oleio a Lo Walena, ana i lohe pono ai, oiai ko laua mau la e noho pu ana, a nolaila, nalu iho la oia ilokoona i ka mea pono ana e hana ai, a hooholo iho la oia, me ka i mai, Heaha la hoi kana, e hele ana au me oe, mamuli nae o na huaolelo au i hoopuk# mai nei, ua like loa no ia me na huaolelo i kamailio pinepineia iloko o ko maua la, a e hele ana au mamuli o ia leo, a i loohia hou au ika pilikia e like me keia, e kanikau mau no au no kuu kane a hiki i kuu hoi kohana ana'ku ika opu oUa honua. Pane mai o Hipa, Ina e ae ana oe i ka'u, e nolia pu ana oe me a'u iloko o ka maluhia a hiki wale ī ka hoi ana mai o ko kane, a ia wa paha oe e komo aku ai iloko o ka pilikia, aka,

! i kou niHu la me a'u, e noho watfe ana oe | me ka lanukila, aka, hookalii wale no pi(likia e loaa ia oe, oia hoi, uole oe e ike iki ana i ka inaka o ke kanakn, ke hiki aku oe.ilailn, owau a ine oe wale no kau e ike, uka, e hoonanea mau ia ana nae oe e na ea oluolu a me ke aln like ole o na pua. FiU mai ia o Knnaika Abe, n puka aku Iq iwaho, a knu iho In ilunn o Hipn, a lele aku la, a hiki nnn i ke Bupuni Poepoe, iloko o na minute pokole loa. A hiki lnua nei, nana ae la o Kanaika Abe ma o a innanei, aolie mea e ae ana i ike ai, o Hipa wale no. A il<>ko nae o in mar.awn, ua nui loa ka opu keiki o Kauniku Abe, u ua kokoke mui hoi ka manawa e hanau »i. A he mea mau no hoi i ua o Hipa, ka lele ana i Galatia, e nana i kana uil<nne v i im la n pau. Aia mie ina ka la a Lo Wulena i hiki aku ai ma ka Halealii, o ke uupuni o Gulatia, aole nae i hiki ae o Hipu moluila ia wa, aka o nn makua o Kannika'Abe a me ke Bupuni holookon, ua aahuia lakou me na kapa kanikau o ke kumnkena, a e naauauwa ana no ke nloha ia Knnnika Abe. Ninau aku la o Lo Walena, Heaha ke kumu o keii naauauwa ana o oukou ? Hai mai la kn Moi me na huaoleio kaumaha, Ua lnwe aihue aku na lima menemene o ke knnakn powo i kau wahine, a ua nele oe i keia la i ka wahine oie* JVinau aku la o Lo Walena, Aia i hea ua kanaka powa la ? Kuhikuhi ae la na lima o ka Moi iuka, me ka olelo aku, Aia ! iuka o kela inauna, a oia no hoi ke kanaka a'u i olelo aku ai ia oe, mamua ae o ko hakaka ana me Mahu Leka. A no keia mea, hoopuka ae la o Lo Walena i kana huaolelo hope, Heaha la hoi kana, he powa 'no hoi ia, a he powa no hoi au, aia no ia i na hana ana a maun, a ina oia e lanakila maluna o'u, nana no hoi ka wahine, a i lanakila hoi au maluna ona, alaila, e inu auanei ka maka o kuu pokii pahi i kona koko, a e hoolilo auanei au i kona mau koa i mea ole, ke hoohewahewa mai nae oia ia'u, aka, ina e ike mai ke akua popaki ona, e pakele ana ia, a ona koa nae, e anai loa aku ana au ia lakou, a ko aku ka mea i loaa ole aku i ka ike a kuu maka. Puka aku la oia mailoko aku o ka pa o ka Halealii, a pii aku la i ka mauna, aia hoi, oili mai ia kahi aikane hipn a ia nei, ahalawai pu iho la laua nei i ke alanui, a aloha aku aloha marmeka olioli. Lilo.koke no ia Hipa ka ninau ana, Pehea kau huakai imi makua ? Pane mai o Lo Walena, Ua loaa no na makua, a ua paa hoi o Debolo iu'u iloko o ka eke talena. Olelo hou aku la o Hipa, E hoi koke oe ono, a e puhi ia Debolo i ke ahi, o make auanei oe, no ka m a, ua hoomauhala aku la kela ia oe, a e lilo ana oe i enemi ino loa nona ; a ina kela e hemo inai, e komo ana oe iloko o ka eke talena a me ka poea pnu au i hoopakele inai nei. Pane mai o Lo Walena, Ka ! lilo hou paha auanei hoi au ilaila, a pehea hoi auanei ka wahine a kaua, ua lilo la i ke kanaka powe o ka mauna, a oia ka'u e hele nei e huli ? Pane mai o (lipa, Ua loaa ia ia'u, mailoko mai o ka lua pouli a ua knnakA powa la i hoopaa ai, a ua hoihoi au iaia iloko o kahi aupuni poepoe o kaua, a ua kokoke nae hdi e hanau ka opu keiki ona, a e hanau ana paha i ka pouli mauka. ! A lohe o Lo Walena no na olelo a Hipa, pau ae la kona kaumaha no Kanaike Abe, aka, nioau hou nku oia no ke kanaka powa, Ua ike no nae paha oe i kahr i noho ai ua kanaka powa la, i kii ae ai au iaia e pepelii mua a make, a mahope iho o kona make mainoino ana, e hoi ai au a puhi ia Debolo i ke ahi. Ae mai la o Hipa, me ka olelo mai, E pii oe a hiki i kela ahua, a nana aku oe i ka ponaha oneanea e waiho laula maiana imua ou, o ke kahua paikau no ia o na koa, a ma ke kae o ua kahua la, aia malaila na hale lua o na koa ; a o ke ahua nui aue ike aku ai ma ka aoao hikina o ua pona-

hu !u, o ku hule iiu ia o ua aiii powa ia. ] A i kou wa noe e iioea oku qi t kela wa- i hi e ohuku uiai la, e ike mua ia mai an& ; no kou ano, e ua alii powa In, niamuli o 1 kn mana o kona akua popoki. A i hiki | nae oe ilnila, e n»na pololei loa oe i ua ! popoki la, a o kau 110 iu e pepehi inua n | make, a mahope oe e luku aku ni i ka poe | powa, a e hoi no hoi au i ka wahine a j kaua. Ae mni la o Lo Wiilena, a pii uku ; la i ka mauna, a huli hoi no lioi o Ilipa. j la Lo Walena e pii ana, a hiki ma ke | ahua a Hipa i kuhikuhi mai ni, nana nku ! la keia i ua ponaha nei a me n& mea a ! pau i kuhikuhiia mai ai. Iho aku la ke- | |la a hiki i ua ponaha nei, a hele aku la a I kokoke ma kahi i ku ai ka liale o Keoki j Luoii, o kn manawa no ia i oili mai ai o na popoki eleele nei, a o Keoki Laea mai no mahope. Lelekokeinai la no ua po« poki nei maluna o Lo Walena, a o ko ia nei inanawa 110 hoi ia i hahau ae ai me kana pahiwakawaka, a moku ue la ma kn ai, waiho mai nna ke poo i kahi e, a o ka make iho la no ia me ke kiauoha ole. A ike mai la nae o Keoki Laeo, ua make kona akua popoki, kahea koke ae la oia i kona mau koa, E kuu mau koa, £ holo koke oukou i pakele ai, no ka meo, ua hiki mai nei ka mea naina ka wahine, a kakou i lawe mai ai i kella po aku nei» a na ia nei ae no hoi i pepehi ia Miahu Leka a me ka moo ai-knnaka, a nolaile, 0 ka holo wale no ko kakou pakele t keia manawa, no ka mea, ua hala aku la ko kakou pu-kaua lanakila, ka mea nona . ka ikaika i 01 aku mamua o na koa he iwakalua tausani, e (ike me oukou, akfl, ua make nae i keia keiki hookahi wale no 1 ka wa pokole loa, nolaila, aole e hiki ia kakou ke ku aku imua ona, nolaila, he holo honua wale no ko kaliou pono ii keia manawa. A lohe na koa no keia leo kuknla o Keoki Laea, o ko lakou pou iho la no ia. i ka holo mahuka, gie ka liaalele jho i na ; lako kaua a me na penon pau, a o ke ola | wale no ka lakou mea o ka lawe ana, me I ka manao e pakele ana, a honi i ka ihu | o ka wahine a me na keiki. ! O Keoki Laea lioi, komio iho la oia i j kahi kapa hulu hipa ona, ana i nooma- ! kaukau mua ai no ka wei pilikia e hiki | mai ana—he poo hipa no a me na ano no a pau o ka iiipa, a hele no hoi e iike l me ka hipa. | A ike nae o Lo Walena i ke auhee nna | o na koa, iena ne la oia i kona ili leie, a ; lele aku lamaiuna o na koa e auhee ana, ! a luku aku la me kana pihi wakawaka, | a pau loa iho la na koa i ka make, n koe ; waie no o na koa i loan ole aku i kei ike ; a kona maka. O Keoki Laea hoi, ua pakele oia iloko | 0 kana hana maalea, no kn mea, ua ma- | nao oLo Walena, he hipn inaoli no la ke- ; ia e holoholo nei, nolailn, aole keia i hahau iho me kana pahi wakawaka maluna ona, a no kona menemene no hoi kekaiii 1 nn holoholona ano hipa e like me kana wahi nikane, nolaiia, ua homani kn oi o kana pahi. lioko o ia manawa, aohe mea i koe ana e hana aku ai, nolaila, huli ae la oia a hoi aku la i kai, a komo aku la iloko o ka : Halealii, n hahai aku la i nn mea a pau ana i hana ei maiuna o ka poe powa a me ka lōnn ana o Kanaika Abe ia Hipa, a la.wc Innakilaia aku ia i ke aupunii Poe- ; poe. A lohe ka Moi a me na'lii, no keiia olelo a Lo Waiena, pau ae ia ko lakou mau |manao kaumaha, a lu aku ia i na aahu ; kanikau, me ka hoolahaia aku o ka iohe rna na wahi a pau o Galatia ; a kauoha i pu ia aku ia no hoi na koa a me na mei a i pau e huli ia ia Kanaika Ab« iloko o na | uiulaau, e pii ana ma na mauna, e iho ! ana ma na oawa, a e auwana ana nia na ! kula oneanea, a pau mai ia lakou i ka hoi. { E ka mea heluhelu, e haaieie kakou ia | Lo Walena maanei, a e hoi hou kakou i | Peiekane, oiai ua paeuwini ka makani, a e makaikai hoi ia Walena, a ia Debolo hoi iioko oka eke taleoa. (AoU pau)