Ka Nupepa Kuokoa, Volume XII, Number 17, 26 April 1873 — No ke Aupuni a me ka Lahui. [ARTICLE]

No ke Aupuni a me ka Lahui.

No kou lokomaikai e ke " Kuokoa" .i ka waiho ana mai i ka ninau akea ; nolaila, ua loaa ia'u ka ipuka e komo aku oi iloko o ka lahui ma ou la. He mea nui ka imi ana a me ka noonoo ana i na kumu kahi i emi ai 0 ka lahui. A pela no hoi na kumu e ulu ai. Aia a Ipaa ia mau kumu ; e loaa auanei ko ka lepera. Aia no a ike a hoomaopopoia, a koho ponoia na kumu kahi i emi ai o ka lahui, e ioaa auanei hei na kumu kahi e ulu ai. A ma keia, ke waiho haahaa aku nei ka mea nona keia pulima i mua o ke ofcea ; na ka lehulehu e koho no lakou iho. ina no ka pono; a ina no ka nele. Owau iho, ma ko'u ano maoli, aole au he mea i ao ia, a i hoomahui iki ia ma ka oihana hulihonua, a kalaiaina hoi. Aka, me ka noonoo i imi ia, a me ka palele i kohoia, pela au e ku aku nei 1 mua o ke akea. A o na kee a pau e loaa ana ma ka'u hoike ana, mai iilo ia i puu nui e nini ai, no ka mea, a mau mea e kamailio ia ana. A ke noi aku nei au i ka oluolu o Ue alii a me ka lahui mai o a o, e maliu mai me ke akahele, a me ka hoomanawanui hoi. Ke ku i ka pono a me ka oiaio na mea e hoikein aku nei ; alaila, o ko kakou ola ka hoi ia. A i ole, ua neie iho la. Eia ko kakou manao mua. HEAHA NA KUMO 1 EMI Al .O KA LAHUI ? 1 No ko ka lahui haalele ana i ke Akua ma o na 'Lii la. 1 ke au o ke kaua i make ai o Kekuaokalani ; a mamua aku, a mahope mai paha. Oia ka hoomaka ana o ka lahui e haalele i ke Aku& me ka hoowahawaha ino loa. A, oia no hoi ka hoomaka ana e huli ke au o na wa. Pale ke au kahiko, a hoomaka ke au hou. (E hooakaka iki au maonei.) O ka hana o ka lahui i ke au kahiko, o ke kukulu mua i ka hale o ke Akua a paa. 0 ka hookaawale ana i na hua mua a pau i )oaa ma ka mnhi ana, lawaia ana, kuku ana, a pela wale aku na ke Akun. Eia hoi, o na keiki a pau i hanauia ia wa, ua hooliloia na ke Akua. A lilo ke kane a me ka wahine, he kanaka no ke Akua. Eia hoi, o na mea a pau i imi ia, a i hanaia e ke kanaka, ua hooiilo mua ia i ke Akua, a mahope ke ka- ! naka. ia wa no hoi, ua imi ka lahui e ma- | lan\a pono i ke Akua, ma ka hookiawale 'na | i na hale. He hale kapu kekahi, he hale noa j kekehi, he hale pe 'a kekahi. O ka hale ka,pu, he mua ia ; Oia ko ke Akua haie, ma o na kane wale ia no. O ka hale noa, oia ko j ka iahui ma o na wahine la. O ka hale pe'a, 1 he wahi ia i hookaawaleia no ka wa haumia . o na wahine. Eia hoi kekahi. O na mea ai a me na i mea aahu a pau i hookapuia i na wahine, na ke Akua ia, ma o na kane wale la no—o na mea ai hoi a me na mea aahu i hookapu olp |ia, ko ka lahui ia ma o na wahine la. Oia | iho la ko ka lahui hoomaemae ana ia lakou iho, me ka malama pono i ke Akua. Eia no hoi, he mea maa mau ia lakou ka hookaawale ana i kahi mau la iloko o ka makahiki, i mau la e hosana, e hoonani, a e hooluoiu aku i ke Akua. Aka, i ke au i olelo ia ae nei, a mahope <nai, a hiki ia Kaahumanu, oia ka manawa i i ike maopopoia ai; E huli ana ke au o ka manawa. O kfe au mua r e aui ann i hope, a o ke au hou, e nee ana imua. Oia ka wa o ka hoohioioia ana o na heiau, ke puhiia ana o ka ai a ke akua i ke ahi, ka noa ana o ka ai kapu, a pela aku. Ma keia hana i ikeia ai, ua haaiele na'Lii i ke Akua. A neie ke Akua i ka hale ole, ai ole, ia ole, kapa ole, a pela aku. Me keia mau hoakaka uuku, e ike ai kakou, he kumu ia e emi ai o ka lahui Hawaii. 2 O ka mana <o ka maa. i ke (iu o ka wa e ko ia nei, ua maa ka lahui e hoohiki inoi ke Akua, ma na mea a pau—mai ka meli liilii loa i manao oieia, a i na mea nui i hoomaopopoia. O keia ka hewa ino ioa i hana ia, a e nanaia nei e ka iahui. He mea maa loa i ke alelo ka hoopuka pinepine ana i na huaoieio me ka hooko oieia. O na huaoleio a pau i hooookaia me ka hooko oleia, he hoohiki ine ia. He elua no papa o na hoohiki. 1 O na hoohiki ana a pau i hoohikiia ma na mea pili hoomana, me ka nke oie i ka pono a me ka hewa oia ka hoohiki ana, he hoohiki ioo ia i ke Akua. 2 0 na hoohiki ana a pau i oieloia, a i hanaia ma na mea

pili honua a pili lani, me ka ike maopopoia he hewa, be hoohiki ino ia i ka Uhane Hemolele. 'Noloko mai o keia hewa i hanaia e ka lahui; 1 puka mai ai ka alaala, ka puha, ka 1010, ka hokii, ka pupuie, ka lele pali, ko haule lio, ka pau ahi, ka pau mano, ka l&we ola, ame ka lepera, r pela wale aku. Nolaila, emi ka lahui. (Noioko mai o keia mau kumu elua ka pa ona wahine, aola hanau keiki.) 3 No ke kuai ia o ka aina me na malihini a me ka hookuu ole ia o na kanaka. —i ke au o ka Moi Kamehameha Ili, a ma ona iho; ua hooliloia ke aupuni, ka lahui, a lilo no ke Akua. Oka lilo ana ia oke ea, ka hanu, pau ioa, aohe mea i koe. Aka.me ia lilo nae, ume hou mai la me ka ike oie, a kuai aku la i kau wahi o ke aupuni i na inaiihini, ma ke kumu hea la ? He enaunu ia e poholo okoa ai ke aupuni iloko o na iima o ka malihini. A, ina oia iho la ka hopena ponoi oia umeana mai me ka ike ole; i hea oe e Hawaii e noho ai? 41 1 ka lae oka ia paha ea ?" Eia hoi, o ka ae, a hookuu wale ia ana 'ku 0 na kupa o ka aioa, mai na ae kai, a mai na kaiaulu ponoi aku okona aina hanau, e holo nia na moku. O kahi ia o na hana maikai ole. Ika moku e paialewa ia ana ena ale lipolipo o ka moanu, huiihia paha ka moku, a i ole ia, o kahi poino e ae paha ma ka moana, oka make no ia o ke kanaka. A inahea e paa ai īa hakahaka ? A i ole ia, ku aku la paha ka moku ma ka aina, a no kahi mau kuinu, o ka hoohihi no ia e noho, a o kona hoi ole inai no ia. 1 hea e paa &i ia makalua ? Nolaila, oia hookaawale ia ana pela, he puka liu nui ia nana e ume nei o ka lahui. A ma keia, e hoomaopopo kakou. O ke aupuni holookoa mai o a o, oia ko ke Akua kuleana paa ma o na kupa la «ona ka aina. A oka lahui hoi, oia kona nani maluna oka honua. Aka, ma keia hoolilo ia ana o ka aina, a me ka hookuu wale ia o ke kanaka. He wahi hana wale no ia i hana ia e ko ka honua me ka ike ole. Ku nae ika hoonaukiuki aku i ke Akua, ka mea nana ia mau waiwai. A oia haoa ana pela, ke kumu 1 emi ai o ka lahui. 4 O ka maikai ole a me ka lehulehu o na kanawai.—O ka haawina hoopomaikai i haawiia e ke kanawai i na kupa o ka aina, o ka hapa hea la ia ma ko na inalihini aoao? 1 hookahi nae a kakou mea e hoomaopopo ai. E nana kakou i ka oihana lapaau, o na kupa nona ka aina, ua hooneleia e ke ke kanawai, a ma o na malihini la ka hoopomaikai ana n ia kanawai. Ua loaa mai keia pilikia ika lahui ma o na kahuna lapaau la, mamuli o ke kue ino a na malihini, i ae ia aku e ka Ahaolqlo kau kanawai. O keia kekahi ona kanawai maikai ole ī kau ia, me he inea la, ua ko ka luahi pae. Aia n.ae a loaa aku keīa hanohano i na malihini, ku lakou la iluna o k'e kahua o ka hoino, a wanana mai, " E mea makuhiki i koe psu loa ke kanaka." O ke kumu o keia, malaie, ua ike lakou la i kahi e ko ai. Ma ka mea ku i ka uoohoo, he hiki ke koho aku, penei paha na hookoia anu, ke ole au e kuhihewa : CJa hoomaopopo e ia mamua, o keia lahui, aole lakou i ike i ka laau pono a me ka laau hewa, kehaawiia mai a lakou mai. Nolaila, i kou nele ana i na pomaikai oka laau Hawan aha, a hele aku oe i mua o lakou la, ua hiki loa ia lakou Li ke hana ma ka mea e hiki ai ke hookoia oko lakou la mau ake ana. la oe ekuai i mua o ke kaoka no ka mai o ke kino, ma ka alelo nae ka nana ana, me he mea la no ke alelo ka mui, o ka haawi mai la no ia i ka laau, a o kou ai no ia, a hala he mau hora, a he inau la, a he mau pule piha-o kou ola ana, oka make no ia. A oia make ana, aole ia no ka mai i loea ia oe, aka, no kou ai ana 1 ka laau, no ka mea, aole oe i ike ī ka pono ame ka hewa oia laau. A i ole ia, he hiki •<oa in lakou ia ke haawi mai i ka laau hoqpii eha ia oe, makope iho o kou oluolu ana i ka l&au mua, a o ka make ka hope. {Aole i puū.) [Ke manao aei makou, ua kuhihewa ko mauou mea kakau ma kekahi wahi o kona kukulu manao, ma ka olelo ana. i emi ka la* hui ma kekohi mau kumu ana i wehewehe mai nei. Aia ma ka helu 3ame ka helu 4 | o knna mau kumu kona hawawa loa a pako-1 le maoli ka noonoo. Ke hoohuliia mai nei j makou e manao aku, he inu awa, a he kahuna hoomanamana paha oia. L. H.J