Ka Nupepa Kuokoa, Volume XII, Number 21, 24 May 1873 — Hoike makahiki o ke Kula Kiekie o Lahainaluna. [ARTICLE]

Hoike makahiki o ke Kula Kiekie o Lahainaluna.

[Koena maikelapule mai.] Ka nui o na Haumana. 0 ka helana o na huumana kola i keia makahiki, he kanawalu knmamaha, a ua hoonohunohoia lakoa roa ua papa, elike me ko lakou kom<rana mai i kinohi. Papa 1, he 15 ; papa 2, he 18 ; papa a o papft 4, he 26. *•!••<» ka pāpa akahi mai kinohi maf, wlrWnlwM mai i ka*helelei a o ke keeaa keia iM Na Palapala Kula. Uā ao ia na keiki i ka Arimatika, hoailonahelu, Moleanahonua, ana huinakoln, ana aina, hooholomoku, Akeakamai, Anatomia, kalaiaina, Malama buke Waiwai, luili ano Akua, Hoihehonua olelo Enelani, namoolelo kahiko, ekaleaia a me Hawaii nei me ka hoomaamaa ana i kekahi poe haamana ma ka heluheln ana i ka olelo Beritania. Ke kulana o na Haumana o kb Kula. 1 ka ike afeu, ma na roea i ao ia, ua bopu mai kekahi poe o na haumana i ka ike, a o kekahi poe, oa ano paheinahema, aka, aole nae ma ko n» knma aoao ia hemahema, aia no ma ko ka haamana. Ma na la hoike, ua aapo mai kekahi poe haumaua i na ninan e waihoia aku ana, me ka pane eleu mai, aka, o kekahi poe, ua lohi. Ma na mea hoopaa, na ike ia aku kekahi maa haumana, e nana ana a e hoopaanaau ana i ka wa e noho ana ka papa e'kula ia. Aole ia he hana kupono, aka no ko ka hanmana aoao no ia hanle, no ka mea, ua manao is ka poe a pau e komo ana i na kula kiekie, ua holo aku ko lakou ike i ko ka poe roa na kula haahaa iho, a me he mea la, no ko lakoo palaleha i lawe ai lakou i ka manawa e hoike ia ako ana i wa lioopaanaao no lakou. He ike keia no na la elua, aka, malia paha ua mahele iki mamoa. E hooki ia hana ana pela. Ua hala ae i ka maka o ka mea kakau ka ike ana aku i ka Buke Ao Kiko e hoike ia ana, aka, malia no paha, aole no i ao ia, a i ole ia, malin paha ua ao ia no a ua pau mua i ka «a hoike ole. He bnke waiwai keia, no ka mea, aia no malaila ko ke kanaka panana no ke kakan. O ko na kanaka Hawaii naauao hemahema noi oo ia ma ke kakau ana. no ka hookaawale kopono ole ia o na hopnoa olelo a me na mamala olelo- Huikau wale ke kakan ana «'lilo hoi i mea ano ole i kekahi wa na olelo i kakauia, ke ole e hoomaopopoia e na kiko. Auhea ka {Krt o na Lahainaluna i HOOffAAUAOIA ? Ma k« malama o Sepetemaba 1831, oa hoomaka mna ia kaia kala hoooaanao i na knnaka Hawaii, malalo o na lilo o kela papa lima maoawalea noi wt!e o Amerika. Ak«, i keia we enai oei, ua hoihoiia malaloo ka malama ana a ko kakoo mponi, a ke hoolilo ia nei ea dala he oui oo kooa kokua ana He mea minamina nae ka lohe aoa mai, he akahi hapakolu wale iho oo o na kumukola la aupooi mai ka hikioa a ke komohana o ko kakou aupuni, he mau kumo i hoonaaoaoia ma Lahaioalooa, e ooho ao hnomaoa ana, a o ka eloa hapakolu i koe o oa kumu e knla oei, be poe i loaa ka ike ma aa knla haahaa iho i ko Lahaioalana. Nolaila, oa kupu keia oinau, Auhea ka noi o nn Lahaioalooa i hoonaaoaoia ? Ma ka

pau aua o keia hoike makahiki, ua komo aka ko kakou makuahiue o ka ike, i ke kanaha knmaawiloa o kona maki&kio ke tru aoa &*o i ka poe opio e komo ani fl>a kooa malīi: A oiai, eia kakoo malalo a -ko au o ka hooponopono auponi ano maliumai i na kaoaka Elōwaii na hiohiooa, nolaila, he wa keia no ka poe o pau i loaa oa hoonaauao kupono ana, e hoike mai aiiko lakou-mau wai hoolou iho. Aole ka huoa wile »ka malaipalama malalo o ke poi, a e hoom»oao hoi oa lima lawelawe o ke aupnni i ka poe nopa ka aina e noho waU mai oei «kOhe wahi baoa f e hoom«hele la lakou ma ka mala* nia oihana. Ke puka akp nei mai Lahainalona akn i keia makahiai, he umi kumamalinia mau Hawaii i hoooaauaoia, aoka luhi a me ke poho o ka hoomanawanui aoa i na makahiki loihi i hala noaloko o ke kula, e nalo no ia miu me», ke loaa ia lakou na oihana i mea e hoomaamaa ia ai ko lakou naauao. Ma ka la haiolelo o na haumana e poka ana m« Wainee, na ikeia ma ka papa kuhi» kuhi hana, he umi kuinamaono ka nui o ka nui o ka poe haiolelo, oia hoi, ua hoopuka eia kekahi keiki oka papa alua mamuli o ka makemake ia e lilo i mea hoike aku no ke kea maikai ma kekahi apana o Hawaii nei. Mailoko mai o na kumumanao i hakuia a me na haiolelo i haiia, ua hiki ia makou ke wae ae, a haawi aku i ka mahalo i na hai* olelo hope eha a ualawe mai makoa i ua mau haiolelo la, a e wiihoia aku aua no ko ka lehulehu kanana ana. O kekahi mau mea haiolelo, na imi nui i mea e akaakaia ai, ma ka hookomo ana mai i na mele olioh 0 ka wa kahiko a nui wale. He loiloi ko makou i ka lohe nni ana i oa lalaa'* mele ua hookomoia maloko o oa haiolelo o ka poe i maoaoia, he malihiui lakou i na mele kahiko, i awili pu ia e na haku ana ona maoao auwana. : i ka hoopau ana, ua pooo e mahaloia na kumu, no ko lakou ao maiau ana, aka, aol« nae oia ka palena ma ko lakou aoao, e nee aku i mua. Aole no kaulana loa na haumana o ke kula i keia wa, elike me ko na wa i hala mamua, no ka piha paha o ka aina i ka poe naauao. Hookahi wahi olelo ao i na Lahainalana, 'oia boi, i ko lakou puka aoa aku, e malama 1 ka inoa maikai, aole ka hele ma na apana kuaaina, a hoolilo i alakai no ka poe naaupo e hoomahui ana ma ka lalau, e like me ka hana a kekahi poe he lehulehu i pae maj ka lono ia makou. E hoike aku iko ookou