Ka Nupepa Kuokoa, Volume XII, Number 22, 31 May 1873 — I hookahi puuwai e na hoa luhi o ka ike." [ARTICLE]

I hookahi puuwai e na hoa luhi o ka ike."

Ualike keia, "I hookahi puuwai," me ka huaolelo, "E lokahi k« manao." Oia no ka mea nui hookahi i ulu mahiehie mai, a i hoomaopopo lea ia hoi e na kanaka. 0 ka ratio like ana hoi o da puuwai he lehulehu ma kekahi mea i manao nuiia e hoonoho a e hooholoia paha, e like me ke koho lokahiia ana o ke'Lii Wiliiam C. Lunalilo, i Moi no ko Hawaii Pae Aina. Aua makemakeia ma keia Kumumanao, ke alakai ana ia oukou na keiki o ka ike, na hoalauna o ka pono, ma ka puuwai huiia o ka lokahi o ka manao, me ka noho ana naauao io, a me ka ikaika hana. E pahola, a e hoakea nui ae i na hikimua o ka noho aua maemae a me ka imi ana i na mea e pomaikai ana i ka lehulehu, a e maikai ai ka aina mai o a o. 1. 1 hookahi puuwai ma ka imi naauao.—o ka naauao kekahi mea pono e hoolaha nui ia iwaena o ka lahui ; a ke lokahi nei kakou, oia kekahi o na koo nui oka aina e paa ai. 0 ka piha pono ana o ko ke kanaka naauao, a me kona kiekie ana, he mea paakiki ia ia'u, i ka hai ana aku. Aka, o kekumu, ke kahua o kahi i loaa mai ai, aia wale no mamuli 0 ka hooikaika, ka iini piha ana a me ka hoomanawanui. Pela no hoi, aole au 1 manao, o ka noho ana ma ke kula, ua loaa ia kakou ka naauao, aka, he hiki mua ia, he hookahua ana. 0 ke ake naauao io o ke keiki, oia no ka hoohana nui ana i kona ike, kona noonoo, a i kona mau mea a pau i aoia ai ma ke kula, a o ka pomaikai a me ka hanohanG ka palena. E laa keia ; ina e makemake kekahi e lawelawe ma ka paahana mekini a me na enekini mahu, i aha la ka mea e pono ai ? Eia, e pono loa iaia e makaukau ma kela apana nui o ke Akeakamai, i kapaia Mekanika, (oia no na mea hoonui ikaika) no ka mea, ina aole loaa ia ike i na kanawai no ka hoopili ikaiKa, ka hooponopono motio, ka paepae ana i ke kaumaha, ka ikaika kupono o na metini a me ko lakou ano ili kupono ana kekahi me kekahi, e poho auanei koua luhi, a ko ole kana mea i manao ai. Pela no ena hoa, ina aole kakou e imi e hoomahuahua, e pii ko kakou ike iluna, ma keia mau kumu mna. e poho auanei ko kakouluhi, ka hooma* nawanui ana ame ka lilo o ko kakou mau makua, o ka noho ana ma ke kula. Ma na aipa naauao, ua nui ka poe booikaika ma keia hana. 0 Nutona kekahi mea i imi nui e loaa ke kanawai o na mea kino haule, a ia kakou na kanaka, aia a haule kekahi hua mai kona lala, iho, ina he ulu, he ulu aaiole ia, aka, ma ko Nutona imi ana, ua maopopo lea iaia ke kanawai paa o na mea kino haule wale, oia no ka ume kaumaha o ka honua. A pela no o Feranekilina, hooikaika nui oia ma ia mea, e loaa iaia na kanawai o ka uila. Pela no ka poe nana i imi mua ke panana, a na Hedelei i hooikaika nui e loaa iaia ka mea nana la, a na Roseresa Fuletona. ka mea nana i kuhikuhi m.ua ka hana ana o ka mokuahi, a pela aku.

Ma keia mau mea a pau a'u e helu kuapapanui nei, ua akaka, aole he haawina loaa wale mai keia, aka, mamuli o ka lakou hooikaika nui ana, a hoohana ana i ka noonoo ka mea i loaa ai. Ua pomaikai ko ke ao nei mahope mai o lakou, a pela no a hiki i keia wa. A malia paha, he la nui kupono keia no kakou, ka poe i loaa na kumu mua o ka ike, a e loaa io auanei he mau kanaka naauao, e noho makua ana ma kela a me keia pea o ka aina. Pela no, aole loa e waiwai ka aina ke noho naaupo na kanaka. Nolaila, e pono e kokua nni ia na knla hoolaha ike, na kumu mua o ka naauao iwaena o kakou, ke kumu nui e paa ai ke anpuni, a e pomaikai ai ka lehulehu mai o a o. 2- I hookahi puuioai ma ka ikaika hana% —0 ka hana kekahi mea kohu pono no na kanaka ui o ka aina, a ke lokahi nei kakou, oiakekahi o na kumu waiwai

nui e pono ai ke kanaka. He mau ike hapa kakou no ka hana, i kona nui, i ka emi h me kona piha pono ana. E laa ka luhi o ka imi naauao ana, ka mahiai, ka ho-a imu, kui ai, humuhumu, aiana lole, na hooponopono mikiala ana a pau o ka aina makuaole, hookahi na makua ona lima.

0 ka ikaika hana, e hoohua mai ana i na pomaikai no na kanaka, a e oluolu ai ka aina, oia ka mea i makemakeia e hoohuaia mai ma keia wehewehe ana. Ua haawi lokomaikai mai ke Akua i ka aina, \ wahi e uoho ai, a e mahiai ai ke kanaka. Ama keia, ua haawi pu mai oia i kekahi mau pono pili paa iaia, oia ka noho hoopilikia ole ia mai a me ka imi ana i na mea a pau e oluolu ai kona noho ana. Ua loaa mai keia mau pono, mamuli o ka hoopili ana i kona mau lima me ka hana, a o kekahi, ua huna oia iloko o ka opu o ka hohonu a me ka honua. E laa ka loaa ana o ke gula, na metala, hao paha, lanahu, aila honua, ka hua o na mea kanu a me na mea like e ae, aia wale no mamuli o ka luhi a me ka hooikaika e loaa mai, (wahi a Solomona,) u He mea nani i ke Akua ka huna ana i kekahi meii, a he mea nani hoi i na'lii ke imi aku."

Eia no hoi kekahi ; ua kokua nui ka hana i ka imi naauao, a ke manao nei au, ina eia iloko o keia anaina opio kekahi poe makemake, e pii ko lakou ikfi„ iluna, ma ke kulana kiekie o ka naauao, | mai haalele i ka hana, oia no kekahi lala nui o ia mea. He mea no keia ua ike I nui ia iwaena o kakou, o ka mea ika nui, a mikiala ma kana mau hana a I pau, ua holo pono oia ma kona mau haawina kula, nolaila, Ina e hana pono ia keia mau hoeueu ikaika, oia no ka hoopili pono ana i ka noonoo me ka hana, a e hoohua mai no ka aina i na pomaikai, i ka waiwai a me ka ikaika o ke aupuni, no ka mea, aole loa i waiwai ka aina ma ka aina, ke lilo nui na kanaka ma ka ike wale no, ke koe ka hoohana kuponu ana, uolaila, mai kuhihewa kakou, ua like no ka ike, ka naauao me na huila, a o na enekini mahu paha. I ka wa e waiho okoaana, aole i hoopiliia me kekahi mea e ae, aohe no he waiwai iki ; a iua hoi e hoopiliia keia paahana ikaika me ka moku, he mea waiwai ; a ina e hoopili hou ia me na kaa ukana, na kaa mahu paha, na hale wiliko, e laa hoi rae na hale ulana lole, na hale mikina wili lopi, a pela aku. Ma keia mea no, i pii nui ai ka waiwai o na aina puni ole a me kakou nei no hoi kekahi. Pela no hoi ka naauao. ina e hoopili pono ia i kela ame keia hana, e hoohua ia mai auanei keia mea, o ka waiwai o ua kanaka a me ka ikaika o ka aina. Ke hai akaka mai nei 0 Numana, kekahi o na kalaiaina naauao kahiko, penei : "Ina e manao kekahi aupuni, e lilo ia i aupuni nui a kaulana, e pono e malama nuiia ka noho ana o na kanaka, o ka ikaika o ke aupuni a me ka waiwai, oia no ka ikaika o na kanaka 1 ka hana maloko o ia aupuni." A ina hoi ua ratio like ia ka lokahi o ka manao ma ka ikaika hana, e holo pono auanei oia imua, e like me ka paepae i ka mahiki, pela no ka ikaika kaomi ma ka une ano mua, e kaikai ana ia oukou iluna, iloko o na pomaikai he nui a me ka nani o ka aina. Pela e na hoa luhi, o na mea a pan i loaa ia kakou, e pono e hana koke, mai kali a hoopalaleha, i ka wa pono, e ohi auanei, ke hoonawaliwali ole ia na hana. 3. I hookahi puuwai ma ka noho maemaeana.—Maauei au i hoihoi pono iho ai i ke kiko waena o ka ume kaumaha o keia kamailio piha ana iwaena o kakou. 0 ka pono o ka noho maemae ana, oia ka maikai ana i ke Akua ; o ka imi mau ana o ke kanaka e hoakeai kona mau noonoo maikai ma keia haawina nui, oia ke kumu nui e pa\ ai oia iloko o na pomaikai& pau, oiai oia e noho hooikaika ana; maanei i hoahnaia mai ka eoho kuonoono a me ka hoolilo pakiko ana. Ina aole i awili pu ia ka pono Karistiano, me ka hana a na kanaka e noho ana

maloko o ia aupuni, e lilo no ia i mea ole, a e kahulihuli auanei, oiai aohe koo e paa ai. Eia hoi ka olelo a Kanaloaahokana, "O ka pono o ke Akua, a me ka pono o ka noho aua, oia wale no na koo e paa ai ka aina a me ka pomaikai; aole hoi e pono e manao aku i ke kanaka, ua aloha oia i kona aina, a i kona one hanau, ke imi oia e hemo keia pou o ko na kanaka pomaikai, na keia paa loa hoi o ka pono o na kanaka a me na keiki papa oka aina. Pela no hoi ena hoa, ina ua lokahi like ko kakou manao, ma ka hooikaikanui ana e loaaia kakou keia haawina maikai, e hooulu a e hoakea nui ae iwaena o na makamaka o kakou i ka noho maemae ana, a e kokua pu ana hoi me ka poe e hooikaika nei ma ia pono, e hoohua ia mai no auanei ka maluhia a me ka oluolu o ka noho ana mai o a o. Ēia 110 hoi kekahi ; aole loa no i kohu pono i ka poe i hoonaauao maikaiia, ke imi lakou e hookahuli i ko na kanaka pomaikai, a e waiho wale hoi i keia ukana makamae i loaa mai, me ka hoohana ole aku ; he mea keia i ike nui ia iwaena o kakou, aka, eia ka maikai, e kaana pu, e pahola lokomaikai, a e hooakea nui ae iwaena o na kanaka, i ka waiu momona oka ike. E like hoi me kekahi ao nui e kau ana, i hookuu mai i kona mau ukana wai, a lilo i mau kulu paka ua ma ke ea, e hooma-u ana i kahi wela a panoa hoi oka aina. Pela no hoi auanei kakou na kulu paka jua o ke ao nui o ka naauao, e hoi aku ai ma ke- ; kahi panoa, kahi i hoi hope, i lauwiliia e ka puahiohio o ka huikau, e hooikaika lokahi ana ia lakou e hele imua ma ke kulana o ka naauao ; a e hooia ana hoi i kumu mua o ka noho ana maemae ana o ka pono Karistiano.

Ma keia wehewehe ana a'u imua o keia anaina maikai, ke hoike akaka nei au i na kumu mua pomaikai o na kanaka a me ka aina, aka, aole nae au e kaena nui aku, e ola ana ka lahui ia kakou, e like me na hiki mua o'u i kunewa ae nei, aka, he hilinai iki ia nae iwaena o oukou, e nakeiki i hoonaauao maikaiia ma na kula, e noho maluhia ana ma na kula nui o na keikikane a me na kaikamahine, e loaa he mau makua kupono e hoopulapula ana i ka lahui, a oia auanei kekahi kumu hiki ke kaohi mai i keia holomoku ana o ka aina i ka neoneo.

Nolaila, e na hoa, ua hiki mai nei au i ka pahu hopu o keia alakai piha ana ia kakou, a ke noi aku nei au i ka lokomaikai o kuu mau hoaloha o ka ike iloko o na makahiki ehaeha eha a me na pokii o ka poli onaona o Lahainaluna a me ko keia hale a pau, e kn. kela a me keia e hookele nona iho ma keia kahua nui, oia ka hooulu nui ana i ke aloha ia hai a me ka lokomaikai palahalaha, e hoohua nui ana hoi i na hua maikai o ka noho'na luhi ana a me ka ehaeha ma keia mua aku. No oukou no ka noho lako ana, ka waiwai a mo na pomaikai he nui, no ka poe i loaa na kumu mua o ka naauao.

E like hoi me ke kuhikuhi mua anao ke kui makeneti i ka Hokupaa ma ka Akau, i aui ole ae ma o a maanei, pela no e hoomanawanui mau ai kakou ma ke knhikuhi mau ana, ma na alapoai o ka oiaio a me na kaha pili o ke aloha, mai kahi o kakou i haalele aku nei. "I nui ke aho e kuu mau pokii aloha." E. K. Lilikalani. [ O ke kolu keia o na Kumumanao a makou i lawe mai ai, mai na haiolelo hakn mai a na haumana o ka Papa akahi o Lahainaluna, i hoopukaia mai nei, a i haiia e Edewadn KHinakan, maloko o ka luakini o Wainee, Mfei 8,-1873.]