Ka Nupepa Kuokoa, Volume XII, Number 25, 21 June 1873 — Page 3
| This text was transcribed by: | Leilani Kruger |
| This work is dedicated to: | In memory of J |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
KA NUPEPA KUOKOA, ME KE AU OKOA I HUIIA.
Hana maimoimoia ne paele.
Ma ka eke @ hope mai nei, ua loaa mai ia makou kekahi lono maewaewa, i kaulai @ i ka la. Eia no ia: Mamua iho nei, ua koho na haole ilikeokeo a me na negero, i Kiaaina no ka mokuaina o Lousiana, a ua puka ke Kiaaina a ne haole i koho ai. A no ka puka ole ana o ke Kiaaina a na negero, ua hoopaapaa lakou, aole e ae e noho ka mea i puka i Kiaaina. Ua ae hou ia e koho, aka, puka hou no ke Kiaaina a na haooie. A no keia kumu, aole no i ae iki na negero, nolaila, ua ulu mai la ka haunaele ma kela mokuaina, a hakaka maoli me na mea kaua.
Mai na lono mai hoi o Nu Oliana, o ka la 15 o Aperila, ua ike ia iho na olelo, na lilo @ i na haole o Kolopaki, he kulanakauhale, a aole he paele i ikeia no kekahi mau wahi mamao aku. Ua eli iho na negero i mau auwalia eli kaupale no lakou, mamua o ka Hale Hookolokolo, a ua hoolala ae la lakou i mau kaupale, he ekolu a eha kapuai ke kiekie. He 400 paha ka nui o na negero maloko o ia poai, @ lako @ no nae a pau. Ma ka hora 12 o ke awakea o ka la Sabati, he 150 wale no o ka poe ilikeokeo i lele aku maluna o na mea kaupale a na nika, a o ka hoomaka no ia o ka hakaka, a kokoke i ka hora 3 o ka auina la, a ua lilo mai i na haole ko lakou mau kulana mua, a ua holo aku ua poe negero la iloko ponoi o ka Hale Hookolokolo, a o kona mau puka, na keakeaia. Oiai ke nee la no ke kaua, kau mai la na negero i ka hae kapae kaua, a ua neenee aku kekahi poe o ko waho aku nei a kokoke, e kipu koke mai ana no ka aoao hoohalua, a ku kekahi poe a eha, a o Kapena @ kekahi, ka mea i ku i ka pu ma ka opu, a e make ana paha. Neenee loa aku nae ua poe @ nei mahope o kahi a lakou i hoomoana ai, a o ka mea wale no e hiki ai, e hoopuehu ae i ko lakou mumulu ana, o ke puhi aku i ka Hale Hookolokolo. Nolaila, ia puhi io ia ana aku, ua puka mai na negero, a ua ki pu ia aku lakou. Mawaena paha o ke kanawalu a me ka @ ka poe nika i make. Oia iho la ka moolelo pokole o kekahi hana mainoino iwaena o keia malamalama kukonukonu o ka naauao.
Ka la 11 o Iune, ma Hanalei.
Ua ala like ae ka Anahui Opio o ka apana o Hanalei, e malama i ka la 11 o Iune, e like me ka olelo kukala a ke Kahina Kalaiaina, a o kekahi poe e ae ua palaka loa lakou.
Ua hoomakaukauia he ahaaina na na Lala o ia Hui, ma kahi noho o H. J. Wana. A malaila hoi, e @ ana na hae o ka Hui ponoi a me ka Hae Hawaii maoli; he mea e hoike mai ana, he la ia e olioli ai na puuwai Hawaii maoli, no ko lakou Kamehameha mua, ka Napoliona o ka Pakipika. Ka hana mua, o ka hoolohe i ka haiolelo a Paulo Kamakahiki, no Kamehamehameha I., a me kana mau hana kaulana. Ma keia haiolelo, ua piha loa ke anaina i ka olioli, a ua pili pono hoi i ke ano o ka la i kulaia ia. Mahope iho olaila, ua hoomaka ka paina ana o @ Lala o ka Hui. O na maka hanohano i hiki ae ma ia ahaaina, oia no o Capt. @ Ross ka Luna Nui o ka aina ka @ ko o Princeville, A. S. Wilcox, ka ona o ka Mahiko o Waipa a me W. Hodge, ko Wainiha keiki lalawai.
Ua maikai ka ai ana, ua lako pono i na mea i hoomakaukauia no ka poe i konoia, a he mau malihini e ae kekahi i naue ae malaila. Ua malamaia no hoi he mau lealea ano Hawaii o ke au kahiko, oia hoi ka mokomoko a pela aku, koe nae ka hula Hawaii, a o na hana hooikaika kino wale no ka mea i malamaia; a he wahi lealea haole ka @ loa o na hana, a o ka pau loa no ia.
O ka mea hilu ma ia la, aole i ikeia kekahi mea e ona ana, a haunaele mawaena o ia anaina. A he mahalo nui @ ko’u, no ka lilo e ana i ka Ahahui Opio ka eleu e o ka malama o ia la. Me ke aloha.
DANIELA PIILANI.
Waioli, Iune 15, 1873.
Ko Kakela manao e Hoohui ia
Hawaii nei me Amerika.
[Ke unuhi nei makou malalo iho, i ka hapa nui o ko S N. Kakela manao Hoohui ia Hawaii nei me Amerika Huipuia, i hoopukaia maloko o ka nupepa Evengelist o Nu Ioka, o na la hope mai nei, i ike mai ai ka lehulehu heluhelu Kuokoa, mai Hawaii a Kauai. A @ kekahi wahi o ka pepa o keia la, e loaa no i ka poe heluhelu, ko @ makou manao kue i keia.—L. H.]
Ua hoohaiahaiaia e ke Komisina a Ka@ikela nui o Beritania ma Hawaii nei, o Mr Wale (Wyllie)—hanauia he kupa Beritania—no ka hookahua ana iloko ona i ka manao hoohui i na mokupuni o Hawaii i hapa no Amerika Huipuia, no ka mea, ua olelo o Mr. Wyllie, ua lilo e i na Misionari Amerika, ka hookomo ana i ke kalepa ma na mokupuni o Hawaii; nolaila, aole he pono e lilo i kekahi mana e ae ia mau mokupuni, aka, ia Amerika Hui, e lilo pono ai—aole no keia kumu hookahi wale iho, aka, no ko lakou pili kokoke ma ka waiho ana o ka aina ma ke kapakai Komohana loa o Amerika Huipuia kekahi; a no ia mea, ua noi aku oia i ke Kanikela nui, e hoike aku i kona manao ia Haku Clarendon, ke Kuhina o ko na aina e, o Beritania ia manawa. I ka pane ana mai o ka Haku Clarendon, ua hoapono oia i ko Wyllie manao hoohui ia Hawaii me Amerika Hui. A o kekahi poe haole Kalepa Beritania e ae ma na mokupuni o Hawaii, ke nookahua lokahi la ko lakou manao ma ka hoohui aupuni. Ma na wehewehe a na Luna Aupuni Beritania a me na kanaka malu i ko lakou mau manao, ua lilo ia i kumu alakai e hoopau ai i ka noonoo ana nona iho, aole ke aupuni o Beritania i imi e hoopa@ i ko na mokupuni noho alii ana; a ua ae mai oia i ko na mokupuni kulana, e kuokoa pela e lilo ole ai ia Amerika Hui a hiki i ka wa e haule ai ko lakou kuokoa iloko o kekahi manawa, malia paha, ma ka pau ana o ka lahui i ka make, ke loaa ole kekahi kumu e ae. E kanalua ia ana paha ka oiaio o keia mau olelo wehewehe a na Kuhina Beritania, e kekahi poe; aka, o ka palapala @ae a Haku Aberdeen, ua heluheluia mai imua o ka mea e kakau nei, e ke Kanikela nui Miller (Keoni Mila), a o ka olelo pane hoi a Haku Clarendon, ua hoike ia aku iaia e Mr. Wyllie. No na mea e pili ana i na mea kue i ke aupuni, a mawaena hoi o na kamaaina haole, @a kamailio oia ma kona ike maka maoli—Mamuli o ke noi a Haku Keoki Seymour, ka Adimarala o na aumoku o Beritania ma ka moana Pakipika, Kanikela nui Keoni Mila, me ka hui pu ana me Mr. Wyllie a me ke Kanikela Denemaka, ua ku lakou i mau uwao no n@ hihia o na aoao elua. I ke kamailio ana i ka makahiki 1853, me ke Keiki Alii Liholiho, a mahope lilo ae ai o Kamehameha IV., ua hai ae oia i ka mea e kakau nei, ua kaumaha kona manao i ka emi nui ana o kona lahui ponoi, aka, me he mea la aohe maopopo o ka mea e hooko pono aku ai; a o ka hoohui aku i ka pae aina o Hawaii nei, ka ninau no ia manawa. Ua haawi aku na Misionari Amerika i ka hapa nui o na mea ike a me ka hookomo mua ana i ka Hoomana Karistiano. Na ko Amerika Kalepa a hooikaika ana, i haawi mua loa i ke ola no ke kalepa a me ka pono holo mua o ka mahiai o ka pae aina o Hawaii. Ma na mahiko i ikeia me ka hoohua mai ia kokoke 12,000 tona kopaa, he ekolu hapaha o ia mau mahiko, i ona ia a i hanaia e na haole Amerika, a o na lahui e ae, ua like no ko na haole Amerika mau heluna ma ka nui o lakou a pau. No ka nui o na kokua a na haole Amerika i na malama ola a me na Komisina Karistiano, a me ka poe i ho@haia iloko o ke kaua h@liamahi i hala iho nei, mawaena o ka Akua a me ka Hema o Amerika Huipuia, i hoopahaohao ole mai i ko lakou manao lokahi a aloha i ko lakou aina, e noho alii ana iloko o na puuwai o ka poe Amerika ma Hawaii. Aole paha he mea o lakou i noho ole ia eke aloha kuhohonu, i malama mililani loa ia ai e lakou.
“Ua weheweheia n@e e kekahi poe kakau manao, he kue na Misionari Amerika i ka hoohui ia Hawaii me Amerika Hui. Ua hele lakou ma ka hana Karistianoa me ka hoonaauao. Ua manao maoli lakou, o ke an@@ e like me keia, he mea ia e uluku ai ka manao o ka lahui e kue mai i ka lakou hana; aka, ua ano e ae nei ke kulana o na mea a pau. O ka pau loa ana o ka lahui Hawaii i ka make, i na la kokoke e hiki mai ana, ua paa loa ia iloko o ko na misionari manao; a aohe a lakou aupuni e ae e manao aku ai e hoohui, o Amerika Huipuia wale no, ka aina a lakou i aloha nui loa ai. Koe aku nae paha kela a me keia pono Kivila a hooponopono aupuni pololei mamua iho o ke kaua, i maopopo ole ai, ano ua kuu akeaia. Ina e makemake o Hawaii, e komo aku malalo o ka malu o Amerika, ma ke ano he mokuaina a he teritori, e ae ia ana no malalo o ke Kumukanawai (no ka mea, aohe mea kue maloko) e hooponopono i na oihana kuloko ponoi iho. O ka pii mahuahua ana mai o ka hana paeli, malalo o ke ano hou o na hoololi hou ana ae o na mea a pau, he mea oi loa aku ia e kau pale aku ana i ka neoneo ana o ka lahui. Ina me ka ae ana o ka lahui Hawaii ka hoohui aupuni, aohe mea e kanaluaia ai, o ke komo ana o na mokupuni malalo o Amerika, e halawai mai no ia me na hoapono laelae ana mai a na Misionar Amerika a pau. Ke nana aku nei oia ma keia manao, oia ka pomaikai holomua o ka lahui Hawaii a me ko na mokupuni noho ana aku o keia mua, na haole a me na kanaka nona ka aina
“O na haole Amerika, ke lokahi nei ko lakou aloha i ko lakou aina ponoi, ke hiipoi a ke pailani nei lakou ia Hawaii iluna o ko lakou mau lima. Oiai lakou e noho ana maluna o Hawaii, aka, aole nae i hoonelei@ ko lakou mau puuwai i ke aloha i ko lakou aina hanau. Ma Hawaii, o na haole Amerika, ka hiki mua o ka poe i maila-niia ma na oihana nui. O na Kuhina Nui a me na Lunakanawai Kiekie, he mau haole Amerika kai noho, a e noho nei. He elua o na Lunakanawai kokua, he mau Amerika; o na Loio Kuhina a pau i noho ma ia wahi, he mau haole Amerika wale no. O ka hapa nui o na Kuhina, he mau haole Amerika; pela no hoi ka hapa nui o na hoa o ka Aha Kukamalu, he mau haole Amerika wale nae ana no. O ka Luna Dute nui, na Itamuku a me kekahi poe e ae e hoopiha la i na oihana aupuni, he mau haole Amerika wale no. Aole hoi no ko na haole Amerika ike nui wale ia ana no mamua ae o kekahi poe lahui e ae, aka, no ko na Amerika hookomo ana mai i ka hoomana Karistiano kekahi ka hoomalamalama ana, kalepa a me na ike; o lakou no mua i ke kahua, o lakou no m@a ma ka @i o k@ heluna, a he mea pono e hana lakou me ka mana—m@ ke kuk@ ana o ka lahui. Ua piha he ekolu hapaha o na moku ku ae a holo aku, a ua like no hoi me na waiwai hookomo a hoouna aku, mai Amerika mai, a e laweia aku ana iloko o Amerika. O na waiwai laweia aku a me na waiwai hookomoia mai o Amerika, ua like a like. Ua makemake nui ia e ko na mokupuni o Hawaii na mea paahana hooulu a me na mea i ha@aia e k@ Amerika, a pela no hoi o Amerika i ko Hawaii. O ka hoohui aupuni@ a i ole ia, o ke kuikahi panai like paha, he mea ia e hoomahuahua loa ai i na noi a me na pane ana o na aupuni elua, a e lako hoi laua i na pomaikai.
“O ka lepo momona, ka ea oluolu a me ka ea hoolana mai, ke kulana maikai o kela mau aupuni i ka wa o ke kaua (e manao lanaia aku nei aole e hiki mai) a me ke ano Amerika e o ka helehelena o ka aina, oia ka mea nana e hoohikiwawe mai i ka hoohui ana ia Hawaii me Amerika Huipuia. O ka noonoo e hoolawa like a@ i ka hoohuli ana i na mea a pau ma keia manao hoohui, oia ka mea i koe e noonooia’i.
“O ka noonoo o ka mea e kakau nei i manao ai e hana mua ia, me ka ae o ka Moi, e haawi mai ia Amerika Huipuia, i awa hoolulu moku ka@a maikai, me ka hookomo pu i pauku iloko o ke kuikahi, e haawi ana i ka mana ia Amerika Huipuia, e lawe i ka mana a pau, ina he mea pono, no kekahi manawa, i na awa ku moku a pau kahi kupono e ka piliia’i na moku kaua, a ma ka manawa e make ai ka Moi a hakahaka ka Noho Alii, he mana ko Amerika e lawe ae ai nona iho, a hoolilo i lihi no Amerika Huipuia. Ua manaoio ka mea e kakau nei, he mau wehewehe ana keia e pomaikai ai na aoao elua, no keia manawa a no ka wa e hiki mai ana. He me@ ia e hoopili loa mai ai i ko na mokupuni pili kokoke loa ana mai ia Amerika, a o na kanaka keia nona ka aina, e kolo mai auanei lakou iloko o ka Ripubalika, e like me na ka waina e kolo ana maluna o na laau oka, a mawaho ona, e poai oia iaia, a o ka aina i kaawale mamua, e lilo auanei ia i aina hookahi, a e ulu auanei iloko o ka mea hookahi ko lakou mau pomaikai a me na a@ ana a ka manao. A ano ka manawa maikai e nee ai e noonoo no keia hana hoohui Aupuni. Ma keia kuhikuhi ana maluna ae, ke manao nei @u, e halawai ana lakou me na mahalo ana a ke Kuhina Noho @ Amerika a me na mana koa aina a moana ma ka lepo o Hawaii.”
Na hunahuna mea hou.
Ua haawiia ma Ladana he hooiaio ana o ke aloha nona ka waiwai io he $29,000, ia Rev. Dr. Mofata, ka makuahonowai kane o Kauka Pohakuola, i hoailona no kana hana hoomanawanui ma ka oihana misionari iloko o ka puuwai o Aferika, @ i noho hana no na makahiki he kana @
Ua hoike mai ke Kanikela Amerika @ Mekiko, o ka nui o na dala i kahaia m@ @ hoailona o Mekiko i ka makahiki 1870, he $21,000,000, a i ka 1871, he $22,000,000.
He Iwakalua kumamakahi tausani ka nui o na inoa o ka poe i makemake e holo aku i keia kikina ma kela aoao o ka Atelanika, i paa i ka buke ma Nu Ioka.
Ua hooholo kekahi Ahahui Hooholo Mokuahi o Geremania, i ka uku o na keiki Bebe. O na bebe malalo o akahi makahiki, e laweia ana mai Geremania a i Ameka, he elua dala ka @k@ pakahi; a o na keiki hoi i hii ia ma ka lima, aohe uku moku mai Nu Ioka a Geremania.
Ua hoolaha ae kekahi nupepa o ke kulanakauhale o Kinakinaki, o E B. Washburne, o ka mokuaina o Ilionoi, a me ke Generala Iokepa R Hawley o Konetikuta, ka Peresidena a me ka hope Peresidena no Amerika Huipuia ma ke kau koho Balota o 1876.
Ua hooholo ka Aha Hookolokolo Kiekie o Amerika Huipuia ina e kaawe kekahi kanaka i pani hakahakaia kona, ola no kona pupule paha, e hookaaia no kona uku panihakahaka.
Ua piha welu ka lewa i na lono hoonuinui olelo, no ka hiki mai o ke kaua huliamahi ma Fara@i. Ua hooholo ka poe Innamakaainana mahope o na alii, e hoohiolo i ke aupuni Repubalika a me Tiera.
Ua haawiia aku o Rev. Mr. Spurgeon, kekahi kahunapule akamai loa i ka haiolelo o Beritania, he $25,000, no na ha olelo he iwakalua kumamalima, e haiia ma Amerika Huipuia. Eia kana i hai aku ai i ka poe nana i kono aku, aole ona kanalua ina pela e hanai@ ai, alaila, e loaa ana he $200,000 i ka makahiki. Aka, he kahunapule oia no ka E@anelio, a aole loa oia i haiolelo no ke dala, aole no ona manao pela.
Ma ka halawai o ka Ahahui Hoolaha Baibala o Nu Ioka ma Nu Ioka, ua heluheluia ka hoike a ka Puuku, e hai ana, o na loaa mai i ka waihona no ka makahiki hookahi, he $669,607. O ka nui o na dala i hoolilo ia aku no na mea a pau, he $656,419, a o ke koena i ka waihona, i Aperila 1, he $187.89.
E hooikaika ana o Generala Batala e lilo i Luna Ahaolelo no ka Hale Senate o Amerika Hui, i pani no Kale Sumner, kela kanaka naauao o Amerika.
Ua lonoia mai, e hoounaia ana i ka Hoikeike Nui ma Viena, he elua mau pukuniahi launa ole mai o ka nui, o ka Hale Hana Pu o Her Krupp i ike ole ia mamua.
Ua loaa iho nei i ke aupuni o Auseturia he elepani ma kona lima ma keia hapai ana i hoikeike nui ma Viena. Ua hoomaka ia ka noonoo no keia mea e Baron Schwarz ka mea i haawiia mai e ke aupuni i $3,500,000 no ka hoomakaukau ana. Aka, o @a Barona nei, he naaupo oia ma ka noonoo ana i na lilo, a ma kana hana pupuahulu ana, ua lilo ia i mea e noi mai ai i ka waihona o ke aupuni e haawi hou aku i 4,500,000 hou aku, i mea e holo pono ai ka hoikeike. I mea e upoi iho ai i na lilo no keia hana, ua kuai ia aku na palapala komo e ka iwakalua miliona poe hele makaikai aku.
OLELO HOOLAHA.
PAPA! PAPA!
Ke hoomau aku nei no ka Hui Kuai Papa
kahiko o LEWERS & DICKSON, i ke kuai i na lako
Papa kapili hale, ma ka pa papa kahiko, ma na Alanui Moi
Papu a me Kalepa.
Na Papa Nouaiki,
Na Papa niaula,
Na kua hale,
Na papa hele Nouaiki a ulaula,
Na papa kapili ia loko o luna ka hale,
Na aila, pena, o na ano a pau,
Na kui, pani puka, puka aniani
A me na Olepelepe.
E laweia lakou ma na wahi a pau iloko o kela aupuni.
LEWERS & DICKSON.
Iune 14, 1873. 602-3m-613
JUDD & LAINE (Alani a me Laine.)
NA MEA KUAI MEA “AI o na lako ai a pau, na mea ulu, a me na mea hoomomona lio. Halekuai malalo o ka Hale Mu, Alanui Papu, Honolulu. 564 ly
KAPU o NINI a me PALEPO!
KE papa loa ia aku nei na kanaka a pau, aole e hele a hehi maluna o ka aina o Nini a me Palepo, e waiho la maluna aku o Waikahalulu, Honolulu. Aole hoi e hookuu wale i na holoholona maluna iho. O ka mea kue i keia na Kanawai ka hana. W. B. BARNES. (Bana.)
Honolulu, Aper. 19, 1873. 59@ 3m
HOOLAHA A KA LUNA HOOPONOPONO WAIWAI—Oiai ma keia la, ua hookohu ponoia mai ka mea nona ka@ inoa malalo iho i Luna Hooponopono no ka waiwai o Apo (Pake) i make o Hilo, Hawaii, nolaila, ke kauoha ia aku nei na mea a pau ana i aie aku ai, e hoike mai i ka lakou mau koina iloko o na malama eono mai keia la aku, a i ole ia, e nele loa auanei, a o ka poe i aie mai iaia, e hookaa koke mai ia@
L. SEVERANCE.
600-3t-603 Luna Hooponopono.
KUAI A KA ILAMUKU.
MAMULI O KA MANA O KA OLELO HOOholo i hoopukaia e J. Montgomery, ka Lunakanawai Hoomalu o Honolulu, ma ka aoao o J. Kakina ka mea hoopii no na $48.60 kue ia J. Kalawaiakamali. ua lawe mai au malalo o ko’u hoomalu ana, @ e kuaiia aku ana ma ke akea ma Kikihale, Honolulu, ma ka Poaha, Iune 26, na pono a me na pomaikai o ka aoao pale iloko o ka HALE LAAU HOOKAHI e ku la, aka, ina e uku e ia mai ke kumupaa, ka uku kuala, ke koina o ka Aha a me ko’u uku mamua, e pau wale no keia kuai. W. C. PARKE,
600-4t-60@ Ilamuku.
NO KA IKE ana i kekaki manao o ka la 17 o Mei, 1873, e hoolaha akea ana no ke kuai aku i kekahi hale laau e ku la ma Kikihale, Honolulu maluna o ka aina o MERE HOOMOEPULI (W,) ke papa aku nei au i na kanaka a pau e komo hewa wale ana maluna o ka aina, a komo aku paha maloko o ia hale, me ko’u ae ole aku, o hoopilia auanei lakou ma ke kanawai.
H. DIMOND,
Kahu Malama o Hoomoepuli w.
Honolulu, Iune 13, 1873. 603 lt
MAKEMAKE ANEI OE I PAPA INOA, inika me ka hulu no ka hoailona ana i na lole? Ina pela e hele ae i o Thrum la, ma Waikiki iho o ka Hale Hana Wati o Kini.
Makemake anei oe i mea kuni ma kou mau buke? Ina pela, e hele i o Thrum la.
Makemake anei oe i na Baibala, Buke Himeni, na Buke Kula a kanawai, a Buke Kuokoa i humuhumuia? Ina pela, e niau i o Thrum la.
Makemake anei oe i kanana, na wahi leta, na peni, inika, penikala, ia mea aku ia mea aku? Ina pela, e kipa i o Thrum la.
Makemake anei oe i na papa pohaku, na buke @ lima, na buke hoomanao, a pela aku? @ e naue i o Thrum la.
Makemake anei oe i buke hoahu kii, na pahi @ na pahi kahi umiumi, a pela aku? Ina pela, @ o Thrum la.
Makemake anei oe i mau mea paani na kamalii? Ina pela, e uhai i kahi o Thrum.
Makemake anei oe i na Buke malama waiwai, ka buke hoomanao, a i na buke paa lima? E hele i o Thrum la.
Ina he makemake ko oukou i na mea pili i ke kakau, na buke waiwai, na papa inoa i okiokiia, hana kii, a i ole ia humuhumu buke, e hele i o
600-3ms-612 THRUM LA.
I KA POE PEPEHI BIPI
UA MAKAUKAU au e lawe aku a waiho i ka mea makemake e kuai mai, iloko o na malama o Mei, Iune, Iulai, a me Augate, 1878, i na poo
Bipi Momona, he 1000!
Hipa Momona, he 600!
Ma na kumukuai oluolu haahaa loa, e like me ka makemake. E waiho i na Kauoha ma kuu Hale Oihana. Kihi o Alanui Papu a me Moiwahine.
596 2ms KIMO PELEKANE.
E IKE auaaei na kanaka a pau, owau o ka mea nona ka inoa malalo nei. Ke papaia aku nei na kane, na wahine, na keiki a me na lahui e ae e hele ana ma kuu aina kula ma Waialae Nui, Mokupuni o Oahu. Ua kapu loa keia mau kuahiwi o PAINA a me KAPAKAHI, no na holoholona puaa; ina e lohe ia a loaa pah@ i o’u mau luna, e hoouku ia oia ($5.00). A pela na holoholana Li@, Bipi, Hoki, Kekake, Kao, e hele wale ana ma ke kula me ka uku ole mai i na ($3) o ka makahiki, e hooukuia ($2) ka uku; hapaha ko ke kao. Ke papa puia aku nei ke kai o Kahala a me ke kai o Kaiki, aole e hele wale ia ke kai maloo me ke kai piha, ke kai o ka po a me ke ao. A ma keia, ke hookohu aku nei au ia William Kahue, S. W. K. Kamaka i mau luna nana e malama a e hana, e hiki no ia laua ke hoopii e like me ke kanawai.
L. W. MAHUKA.
Waialae Nui, Mei 28, 1873. 600-4ts*-603
OLELO HOOLAHA AKEA!
E IKE auanei na kanaka a pau loa,
na Haole, Pake, kanaka Hawaii.
Owau no o
AHI (Pake,)
E noho ana ma ke Alanui Nuuanu, Helu 65 malako o ka Hale Pai Kii. E hana ana au me ka uku makepono loa, oluolu a haahaa na kumukuai. Emi loa. Na Pahu-kupapau na ano. Na Pahu lole koa maikai loa. Na Moe laau nani loa. Na hana mamalu. Na mea hana moe. Na Pahu nahaha o kela ano keia ano, no ke kumukuai makepono loa
E hele mai oukou e kamailio pu me a’u i ike maka.
AHI (Pake.)
Maraki 19, 1873. 590 5m.
AUHEA OUKOU
E NA
POE MAKAAINANA
E NOHO ANA MA
WAIPIO.
UA hoolimalima makou i ke Ahupuaa o Waipio, i mea e pomaikai like ai oukou me makou pu, a i mea hoi e noho paa ai oukou ma ka aina, a e hele mai a noho paa kekahi poe e ae malaila, no ka mea, ua lohe makou ua kaki nui ia oukou e ka mea iaia ka aina mamua, a no ia mea ka e haalele ana kekahi poe kamaaina, e hele ana ma kahi e, e noho ai. Aole o makou manao e loaa ka puka ma o ko oukou noho ana, ina i loaa hou mai ko makou kumu liio no ka hoolimalima, e aho ia, ua lawa. E hookaa pono mai oukou i ka uku hoolimalima, a e kokua mai ia makou, ma ke
KUAI MAI MA KO MAKOU HALE:KUAI.
E kokua mai oukou, alaila na makou e kokua aku ia oukou.
A. S. CLEGHORN & Co.,
AKE @KA.
Honolulu, Mei, 10, 1873, 697 2ms.
OLELO HOOLAHA.
L. MAKALE.
HE LOIO, a he kokua no na hihia o kanaka, (koe na hihia hewa.) Aia kona keena ma ka Hale Hookolokolo. 580-6ms
KAUKA O. S. CUMMINGS, he
Lapaau Homeopathica.
O ke ano o ka haawi ana i ka Laau i
kupono no na mai
HUI, RUMATICA, FIVA,
a me na mai kaa loihi wale
Aia kona Keena Oihana ma ka Hale Kauka o Kenede, Helu 63, Alanui Papu, Honolulu.
589 ly
AI HANAI I KA MOA!—Mai keia wa aku, e kuai makepono loa aku no au i ka ai e hanai ai i ka moa, i ka poe e makemake ana, a e loaa no ma Ulakoheo, Honolulu. CHULAN & Co.
Honolulu, Mar 25, 1873 (581 ly) (Kiulana ma.)
E IKE AUANEI NA ANO KANAKA A PAU, owau o ka mea nona ka inoa malalo, ke kane mare a Mrs. Mele Kahaaheo, o Kona Akau, Kailua, Hawaii, ke papa aku nei i na mea waiwai a pau mai hoaie mai iaia, no ka mea, ua haalele kumu ole mai oia ia’u, a ina oukou e hoaie, maluna no ona ko oukou poho. KAHAAHEO.
Honolulu, Iune 6, 1873. 601-4t*-604
E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU LOA, owau o ka mea nona ka inoa malalo nei, ke hookapu loa aku nei au i kuu aina ponoi e waiho la ma KAHUA HILO, HAWAII, aole e hele wale na ano kanaka a pau, a me na holoholona o kela ano keia ano maluna o keia aina i oleloia. A o ka mea a mau mea paha e kue ana i keia, a loaa i kuu Luna ia Hema, alaila, e uku no e like me ke kanawai.
601-4ts-604 J. KAANAANA
E IKE ANA OE E UA KAAKA KAPU NEI, I kou kii, e auamo ana me kahi puolo, e wawae kahi ai me ka holo koheoheo ana i ke kula o Poliala. O k@u hoolaha ana ia’u ma ke ake@, e kukala leo nui ai, “Mai hoaie mai! Mai hoaie mai oukou i ka’u wahine mare ia Kaualua Kapu.” Ke hoike aku nei au i na mea a pau, aole he oiaio o @a Kapu hoolaha ana, no ka mea, o ua wahi lawakua Kapu nei, kai haalele kumu ole mai ia’u iloko o na makahiki he UMI a oi aku. A ke noho pu nei me kahi Noho-kapeke ma ka aoao ke keehi. Aole au e nele ana i ke kuleana iloko o kou waiwai paa, a he mana ko’u e aie ai ma kou inoa e Kapu, no ka mea, aole i pau ko kaua berita mare. E uhauha au i ko’u mahele e pono ai, i lohe oe e Kapu k@u kane mare ponoi. Ke moe nei au ilalo, he Kaahaaha @o Niu@.
KAUALUA KAPU.
Waihee, Maui, Mei 21, 1873. 601-3ts-502
MA KA WAIWAI O PILIPO (K.) O KAILUA a me Honolulu i make aku nei. Ke hoolahaia aku nei i ka poe a pau i aie i ka mea make ia Pilipo, a me ka poe ana i aie aku ai, e hoike koke mai maloko o na Mahina Eono, i ko lakou mau bila aie, me na Palapala Moraki kekahi, ia maua na Luna Hooponopono Waiwai, a i ole ia i ko maua Loio L. MAKALE, ina aole i waiho ia mai iloko o na Mahina Eono, aole e hookaaia mahope.
KAMAI,
MALUAE,
Na Luna Hooponopono Waiwai O Pilipo.
Honolulu, Iune 5, 1873. 601-4ts-601
MA ka Waiwai o KEAWE (K.) no Lahaina i make. Ma ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina.—Ua heluhelu ia a ua waiho ia ka palapala noi a Kahulanui (k.,) e noi ana e hooponopono ia ka waiwai o Keawe (k.) no Lahaina, Maui, Hawaii Pae Aina, i make aku nei, a e hoonoho iaia i Luna Hooponopono. Nolaila, ke kauoha ia’ku nei na kanaka a pau, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 9 o Iulai, 1873, ma ka hora 11 o kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo ma Lahaina, oia ka la a me kahi i koho ia no ka hoolohe ana i ua nonoi la, a me na mea kue ke hoike ia.
ABR. FORNANDER,
Lunakanawai Kaapuni Apana Elua, H. P. A.
Lahaina, May 31, 1873. 601-3t-603
J. NOTT & CO.,
NA MEA HANA
TINI, KELEAWE,
A HAO PAPAA,
HELU 9 : : ALANUI KAAHUMANU
Ua hiki ia laua ke hana i na ano a pau e pili
ana i keia lai@a, e like me ka
Hoomoe ana i na Piula Wai,
HAO A PIULA PAHA.
HAWAI PIULA NO NA HALE LAAU.
EIA HOI KEKAHI
Eia ma ko laua wahi i na wa a pau,
--NA--
LAKO PIULA!
O KELA ANO KEIA ANO.
KAPUAHI HAO,
O NA ANO A PAU
A ME NA KUMUKUAI A PAU,
Papaa Kepau, Piula Wai,
Paipu Hao, Papaa Ziniki,
Pauma Wai, Ki Wai,
NA KAPU A ME NA PAKEKE HAO!
Papa Holoi, Na Ipu-hao,
Iliwai Laho Lio, Pa Palai,
Kui kakia moe@a,
NA PAPAA HAO KAUPAKU HALE 26x84,
Na Palaki hamo puna me Holoi hale,
Na Ipukukui hele po,
A me na mea e ae he nui wale ke helu aku.
1 yr.
AKIU PAKE.
HANA I NA KAMAA
HILA AULII MAIKAI
ALOHA OUKOU e na kanaka Hawaii a pau a me na wahine maka onaona o Honolulu nei, na Iwa kiani o Paliuli. Owau o ko oukou hoa’aloha, ka meo nona ka inoa malalo nei, he kumeka kamaa e noho ana ma ke Alanui Nuuanu, ma ka hale no na ka Helu 65, malalo o ka Hale Pai Kii Hooleleaka,
Na Kamaa Buti maikai loa i hanaia me ka ili Farani maikai loa, no ka uku haah@a me ka oluolu.
Na Kamaa Wahine maikai loa o kela a me keia ano, no na ili Farani maikai loa no ka uku oluolu.
No ka hana ana i na bila o ke kamaa me ka paa loa, a maikai kupono i ka makemake me ka uku oluolu loa—A no ke poho ana i na kamaa nahaehae me ka maikai loa no ka uku oluolu loa.
Na ili noho lio o kela me keia ano—he nui wale na ili maikai loa. Eia hoi kekahi, o na kamaa a pau a’u e hana ai, a i na ua ikeia, ua kapakahi, a nohae, a kahuli a puka p@ha iloko o ka makahiki hookahi, e hoihoi mai a na’u no e hana@meka uku ole. A o na kamaa i waihoia ma kuu lima a hala na mahina 3, e kuai kudala aku no au no ka loihi loa. Nolaila, e hele nui mai (oukou ma kuu hale hana kamaa, e ike maka i na hana a pau, i pau ke kuhihewa, a e hana no au e like me ko oukou makemake, ka aulii hulali o na kuihao malalo o na hila, e uheuhene ana i ka papa o Maukele, e aloha ana i kona hoa, ka uwe a ke kamaa ke hanaia.
@90 6m
HOOLAHA HOOKOLOKOLO.
AHA KIEKIE O KO HAWAII PAE ANA, ma ka Hooponopono Waiwai. Mokupuni o Oahu, Hawaii Pae Aina, ss. Ma ka waiwai o P. NAOPALA i make. Olelo kauoha e koho ana i ia e hooiaio ai ka Palapala Kauoha, a no ka hoolaha ana.
No ka mea, ma ka la 17 o Iune, M. H. 1873, ua waihoia mai imua o ka Aha, kekahi palapala i olelo ia, oia no ke kauoha hope loa o P. NAOPALA i make aku la; a me ka palapala hoopii e noi ana e hooiaioia kela Palapala Kauoha a e hoopuka hoi ka Palapala Luna Hooko no S. Paaluhi ua waihoia mai e S. Paaluhi.
Nolaila, ua kauoha ia o ka POAHA, oia ka la 10 o Iulai, M. H. 1873, ma ka hora 10 ma ka Rumi Hookolokolo o ia Aha, ma Honolulu, mokupuni o Oahu, oia ka la me ka hora e hooiaio @a’i ia Palapala Kauoha, a e hoolohe hoi no ia noi ana mai, a me ka poe a pau i pili, e kue ana ia Palapala Kauoha, a me ka hoopuka ana i ka Palapala Luna Hooko.
A ua kauoha hou ia, e hoolaha no ia mea no na pu@e ekolu iloko o ke KUOKOA, he nupepa i pai ia a i hoolaha ia ma Honolulu.
A ua kauoha hou ia, e hoopuka ia na palapala kena no na hoike no ia Palapala Kauoha, a me na hoo@ina o ka mea make, e hele mai a e kue i kela Palapala Kauoha i ka wa i olelola.
Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina, 17 o Iune, M. H. 1873.
ALFRED S. HARTWELL,
Ikeia: Lunakanawai o ka Aha Kiekie.
WALTER R. SEAL,
603 3t 605 Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
AHA Kaapuni o ka Apana Ekolu, Hawaii, ss. I ke Kau o Mei, A. D. 1873.—Hapuku, kue ia Kaoiwi, oki mare. Ma ka palapala hoopii i oleloia maluna no ke oki mare; ano, ua kauohaia, o ka olelo hooholo e oki ana mai ka Berita Mare aku, e hookomoia ma ka moolelo o ka Aha, mamuli o ka aoao o Hapuku, no ke kumu no ka moekolohe ana o Kaoiwi i oleloia, e lilo i mea paa mahope o na malama eono, mai ka la i hoopukaia ai keia olelo hooholo, ke hanaia e like me na olelo maloko nei, ke ole e ike ia ke kumu kupono e hoole ai. A ua kauohaia ka mea hoopii e hoolaha i ke kope i hooiaio ia o keia olelo kauoha, ma na nupepa Aupuni i kela a me keia o na hebedoma eono. O ka hoolaha mua ana, iloko o ka malama hookahi mai ka la i hoopuka mua ia ai keia kauoha; i mea e hiki ai i na mea a pau i pili ke hoike mai iloko o na malama eono, ina he kumu e hooko ole ia keia olelo hooholo a lilo i mea paa.
HON. H. A. WIDEMANN.
P@es. A. Kaapuni ma Hilo Apana 3, H. I.
Hilo, Mei 17, 1873. D. H. HITCHCOCK.
Ke hooiaio nei i keia olelo Kauoha, he kope oiaio no.
[599-6t] D. H. HITCHCOCK.
Kakauolelo.
AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE O KO HAwaii Pae Aina. Ma ka Hooponopono Waiwai Ma ke kino a me ka waiwai o na Keiki oo ole o Kaoanaku (k.) a me Kauhane (w.,) o Waialua, Oahu, i make kauoha ole. Imua o ka Lunakanawai A. S. Hartwell.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a Kahema (k.) o Waialua, Oahu, e hoike mai ana o Kaoanaku (k.) a me Kauhane (w.,) no Waialua, Oahu, @a make kauoha ole ma ia wahi no, o Kaoanaku (k,) ma ka la 10 o Okatoba, M. H. 1869, a o Kauhane (w.) ma la—o Aperila, M. H. 1871. a e noi ana e haawi ia ka Palapala Hookohu Kahu Malama Waiwai ia a me ke kino o na keiki oo ole, a na mea make i oleloia, oia hoi o Kaulainamoku (k.) a me Kaili (w.) ia Kahema (k.) o Waialua. Oahu.
Ua kauoha ia o ka Poakahi, ka la 23 o Iune, M. H. 1873, oia ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana i ua noi la, imua o ua Lunakanawai la, ma ke Keena Hookolokolo o keia Aha, ma Honolulu, a ma ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke ku nu, ina he kumu oiaio ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la. A o keia olelo kauoha, e hoolaha ia ma ka olel maoli, i ekolu pule ma ke KUOKOA a Au OKOA nupepa ma Honolulu.
Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina, Mei 30, M. H. 1873.
ALFRED S. HARTWELL,
Lunakanawai o ka Aha Kiekie.
Ikea:
JNO. E. BARNARD, Hope Kakauolelo 601-3t
AHA KIEKIE O KO HAWAII PAE AINA. Ma ka Hooponopono Waiwai, Mokupuni o Oahu o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Waiwai o KAWAINUI (K.) no Kulaokahua o Honolulu, Mokupuni o Oahu i make. Olelo Kauoha e koho ana i la e hoooiaio ai ka Palapala Kauoha, a no ka hoolaha ana.
No ka mea, ma ka la 2 o Iune, M. H. 1873, ua waihoia mai imua o ka Aha, kekahi Palapala, i olelo ia, oia no ke Kauoha Hope Loa o Kawainui (k.) o Kulaokahua, Honolulu i make aku la; a me ka Palapala Haopii e noi ana e hooiaio kela Palapala Kauoha, a e hoopuka ka Palipala Luna Hooko no W. E. Pii (k.,) ua waihoia mai e W. E. Pii kekahi hooilina o ka Palapala Kauoha.
Nolaila, ua kauoha ia o ka Poakahi, oia ka la 23 o Iune, M. H. 1873, ma ka hora 10 o kakahiaka ma ka Rumi Hookolokolo o ia Aha, ma Honolulu ma ka Mokupuni o Oahu, oia ka la me ka hora, e hooiaio ia’i ia Palapala Kauoha, a e hoolohe hoi no ia noi ana mai, a me ka poe a pau i pili, e kue ana ia Palapala Kauoha, a me ka hoopuka ana i ka Palapala Luna Hooko.
A ua kauoha hou ia, e hoolaha no ia mea no na pule ekolu iloko o ke KUOKOA a me Au Okoa i huiia, he nupepa i paiia a i hoolahaia ma Honolulu.
A ua kauoha hou ia, e hoopu’@aia na Palapala Kena no na hoike no ia Palapala Kauoha, a me na hooilina o ka mea make, ma ko Hawaii Pae Aina, e hele mai a e kue i kela Palapala Kauoha i ka wa i oleloia.
Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina, 2 Iune, 1872. ALFRED S. HARTWELL,
Lunakanawai o ka Aha Kiekie.
Ikea:
WALTER R. SEAL,
601-3t-603 Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Aha Kiekie o ko Hawaii Pae@
Aina, Honolulu Oahu Is. Ma@
ke Kau o Aperila M. H. 1873.@
Palea Kaia (w) ka mea hoopii no ke oki mare kue ia Kaia (k.)
I mua o Hartwell Lunakanawai, Widemann Lunakanawai.
Ma ka palapala hoopii i oleloia maluna no ke oki mare, ano ua kauohaia, o ka olelo hooholo e oki ana mai ka berita mare aku, e hookomoia ma ka Moolelo o ka Aha, mamuli o ka aoao o Palea Kaia no ke kumu o ka mare kolohe o Kaia i olelo ia, e lilo i mea paa mahope o ka pau ana o na malama eono, mai ka la i hoopukaia ai keia olelo hooholo, ke hanaia e like me na olelo maloko nei, ke ole nae e ikeia ke kumu kupono ehoole ai.
A ua kauohaia ka mea hoopii, e hoolaha i ke kope i hooiaio ia o keia olelo kauoha, ma ka nupepa KUOKOA, i kela a me keia o na hebedoma eono: o ka hoolaha mua ana iloko o ka malama hookahi, mai ka la aku i hoopukaia ai keia olelo kauoha; i mea e hiki ai i na mea a pau i pili ke hoike mai iloko o na malama eono, ina he kumu ko lakou e hooko ole ai ia olelo hooholo, a lilo i mea paa. Ma ke kauoha a ka Aha.
WALTER R. SEAL,
Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Ma keia ke hooiaio nei au, o keia maluna ae nei ke kope pololei a oiaio o ka olelo kauoha ma ka hihia maluna ae i waihoia mai i keia Aha. Ike makai@ e kuu lima a me ke Sila o ka Aha Hookolokolo Kiekie i keia la 28 o Aperila M. H. 1873.
WATER R. SEAL,
601 6ts Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
MA ka Waiwai o KEOKEO (K.) no Lahaina i make. Ma ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina.—Ua heluhelu ia a ua waiho ia ka palapala noi a Beke Opunui (w) a me J. T. Smith, e noi ana e hooponopono ia ka waiwai o Keokeo (k) no Lahaina, Maui, Hawaii Pae Aina, i make kauoha ole, a e hooili ia ua waiwai la i na hooilina. Nolaila, ke kauoha ia’ku nei na kanaka a pau, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 9 o Iulai, 1873, ma ka hora 10 o kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo ma Lahaina, oia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua nonoi la a me na mea kue; ke hoike ia. ABR. FORNANDER,
Lunakanawai Kaapuni Apana E@, H. P. A.
Lahaina, May 28, 1878. 601-3t-60@