Ka Nupepa Kuokoa, Volume XII, Number 25, 21 June 1873 — Nu Hou kuloko. [ARTICLE]

Nu Hou kuloko.

|CJ*» A keia Poalqa ae, e hoomaka ana ka hoike o na kula la Hawaii o ka apana o Kona, Oahu nei. A keia Poakohi ae, e holo kaapuni ana k«* Kilauea ia Hawaii, me ke ku ana ma kona mau awn ku mau. Kuai ona Keena okaMakeke.—Ma kela Poakahi ahu, lune 30, oia ka wa e kuaiia ai ma ke kudala, na keena a pau o ka makeke kuai ia o Ulakoheo. £CP I oa he buke piha kekahi o ka Buke'Kuokoa oka makahiki 1872, e paaia mai nei aohe i humuhumuia, e nku aku no makou i ka mea lawe mai, i elua dala. Ma Kohala, Hawaii, ua make aku 0 Hon. J. W. Naihe, ka Lunamakaalnana o kelaapana mai. no ke kau Abaolelo oka makahiki 1872-3 ne'. Ma ka Ponono aka nei i hala ua kuai kudalaia ka Hnle a me ke kahua e waiho la ma Aienni, mauka o ke kihi o Alanui Marine ame Nuuanu, aua lilo ia Mr. F. Moaaman, no ka $4.010. Na maia Hawaii.—Auhea ka nui ona maia Hawaii, nona ka inoa Popoulu, pekepeke nunni a kupono loa no ke kuke. I keia wa, ua aneane nele loa, aohe ikeia. Ina o ka poe kanu maia a e hooulu pu ana 1 keia ano, e pau no ia ano maia ike kuaiia ena haole, ke kalewaia mai ma ka makeke, no ka mea, he makemake loa lakou ia maia. Hoikf, o ke Kula kaikamahine o Makawao.—Ua konoia mai makou e kukala aku ma ke akea, e hoike ana ke Kula kaikamahine o Mauna Olu, ma Makawao, ke hiki aku ika la 10 o lolai e nee mai nei.- Nolaila, ke konoia aku nei na makamaka, na hoaloha, na makua a me ka poe aloha i ke kaikamahine imi naauao, e helo ae ma ia la, e nana i ka hoike ia aoa o na mea iao ia ia lakou.

G hoike aoa ke kula olelo Enelani o Kaumakapili, maloko o ka luakioi, ke biki eku i keia Poaha ae,

Ma ba KUauea huakai hope m«i nei i ka pule i hala, u i lawe ae oia he 67 poe mai lepera'a hoolele i Kalaupapa, o he 11 i lawe loa ia mai i Honoluln nei e nana ia ai. Mawaena oka poe i hooleleia aku, o Bila Auwaoa kekahi.

Pakell: mai lilo. —Ua lohe mai makou ma ka holo ana mai o kekahi waapa mai Ewa mai i kekahi la aku nei, ua nanea kekahi wahi keiki uoku i ka noho ma ka aoao, aka ike kn nna mai o ke kuanalu, o kona haule aku la no ia iloko o ke kai, a e ole ka hooleiia ana aku i ke kaula paa mii ai a kau liou iluna o ka v waapa.

No Kikane.—Ma ke ahiahi Pnalnn iho nei, oa holi» aku kekuna Hawaii Mere Poka, kapena J. C Cluney, me 151 tona ko-paa a me 30 bena pulu no Kikane. CJa ukaliia ke kap«na e kaua wahine ma keia huakai holo moaoa. Ama ka huli hoi ana mai, e lawe mai ana paha i lanahu.

Haule i ka hope moku. —I ka auwina la Poakolu iho nei, ua neeu aku o Kilauea m* ka huakai no Kauai, aia hoi, na hiki hope ae kekahi poe ohua Hawaii; aia lakou e apa ana i waapa, oka pupuhi loa no ia o ka moku. O i alualu wale aku, aohe loaa. Nolaila, ke hai aku nei makou, he mea nui ka manawa holo oka moku. Ua like ia me ke dala. Ko Hawaii Ponoi.—Oia ka inoa o kekahi nupepa Hawaii hou i hoopukaia aenei e Blaok a me A'»ld o ka Papa Pai P. C. Advertiser. Mai kekahi nupepa i loaa nin ia makou, ua ike iho makoo i kona poo hou, a me he mea la, he nupepa ia e piha ana i na mea heluhelu. Nolaila, aohe a makou olelo e ae, e hoomailani aku ai, o ka olelo wale aku no e uhaiia kela nupepa e ka pomaikai. - Ma ka Poaha i hala, he la kai malihini ia no ka hoomana Katolika Roma o Honolulu nei. Ua kai huakni lakou mai ka luakini aku, kipa ma Alanui Berit'ini», e hele ana i Waikiki ; a ma ke Alanui Emma, pii a iho ma ke Alanui kula; a pelo ma Alanui Papu, komo ika luakini. Ua hoomakaia paha keia hana e ka Pope (Jrabana IV ika makahiki 1264. Ua hele pu kā poe puhi ohe a ka Moi i keiahuakai.

He luu poo iloko oka poi.—l kekahi ahiahi oka hebedoma i hala, ua lohe mai r makou, ua hoopii aku kekahi wahine eepa ■b,-liana kuoe kapae, ika pepehi iaia. Ua

|Bpj|ot ikaika loa nae ns Uono mnno noi, o i komo iea ana aka iloko o ka ninaninau, miaopopo iho la, aohe mea oolea i pakuiia n\, aka, ua onouia ke poo iloko o ka umeke poi. V A ike ku ana ae oua wahine la ikn mnliimalaina o kn ipukukui e aa ana, e kikohukohu ana kona kapa i kn poi, a ua hauae Ib hoi kona papalina ame na kue maka ina kiheahea poi. He pololi aku la paha ko kela mau wahi i hu ai ka poi ilaila, he piba e paha no ka waha moni ai. Ua noia mai ka mea lima ikaika hiluliila ole e malama loa iaia iho mni hana hou i ka hai. He mau mea e hoomanao mau ia ai —E hele ne ma ka aoao akau; i kou wa ma ke alanui a ka lehulehu e hele ana, a i holo oe ma ka lio a mn ke kaa, pela no e hana ai. Pela ke ao mai a ke kanawai o ka aina. —He elua dala ka uku hoopai uo ke kanaka ke pepehi oia ika manu. oia hoi na manu ai peelua, enuhe, kopena, ke akimu a me na mea kolo hoopoino e ae. A mai noho a pepehi kekahi ia Ukou aole hoi e hana ino iko lakou mau punana. E malama na kamalii i keia. —E hookaa mua oukou ika uku nupepa i ka hoomaka ana o ka lawe, ina no ka eono malama a no ka makahiki paha. Oia ke kanawai o ka oihana Pai, a e pomaikai auanei ka poe hoolohe. Ka moku Kaua Bepui.se. —Ua manao makou, o ka moku kaua hao Bentania e ku mai nei ma ka nuku o Mamula, e lawe nei i ka Adirnßrala Hillyar, oia ka nui hookahi oua moku bio i kaalo mai imua oko kakou mnu maka. He moku hao keia nona ka noanoanoa o ka hao, he eona iniha. Aia ma kona oneki he 12 pukuniahi eiwa iniha ka manoanoo, 2 pukuniahi iwakalua paona ke kaumaha o ka poka a me 2 mmi pukuniahi liilii iho. O ka ikaika o kona maliu, ua like me ka ikaiku o na iio he 800 i hoohuia, a o ka nui o na kanaka maluna ona, ke hui pu ia me na alii, ua hiki aku lakou ika 569 Oka loihi mai mua a hope, he 252 kapuai, oka laula, he 59, ao ka hohonu mai ka pau o lalo a i ka oneki o waena, he 11 kapuai me 6 iniha. Eia iho na alii moku: Rear Admiral—Charles Farrel HiHyar, C B Mag Lie.iUen.ant —Frederick R Boardman. Stcrtlary— R«bt W l'ariHh. CUrks to Sccrf.tary—Uar F Mattlicw, Robt L Dymott. Chptain—Charles T Cnnne. Cammander—Frederick S Vandcr Meulen. LieuUnanli—Fred A Wetherall, Francis Romilly, CharlbS P G Hicks, Lauibton L L Hovan, Kuymond B Needham, William Neilaon. Staff Oommander—Heary S Ley. ehaplain—Rev Oeorge S1 Suttoo, B A. 2 Oaplain R M. A.—Fred«rick A Ogle. Lieutenant R. M. L. I.—Percy D Coleridge« Staff Surgton—Wllliam Hoggan, M D. Faymatter~Edwnrd W M Millmau. Nenal Instructor—Willium W Lane, B A. Chitf Engineer—RobGTt J Wilaon. Sub-LieuUnantt—Ch&r\ea W Hieku, Henry E Bourchior Gerard J Capea, Ralph W Jones, Charlea W P Allen. James n P Galloway, Wm S K"ees, J 0 Thomas. Navigating Sub-LietUenanl—lhovaM F Thomaa. Assistant Surgeon—William B Drew. Astistani Paymaster—John A Wood. Engineers—Alexander F Mclntyre, Robert Findlav Henrv Brown (l), John Balllie. ' Gunner 1 Cl.—Josiah Hunt. Boatswains 1 Cl.—Jonathan Barrow, William Gnard Carpenter 1 Cl — Robert WhUe. Midshipmtn—EdwnT(\ L Wilson, H«nry J Lake Kepnel Wade, WilliMn Hewetson, Charles W W Ingram IKWI D» Ties. George L B Bennett, Harold Charrington. ' Navigating Midshipman—s\.tm\ey A B Barney Atsistant Engineer 1 Cl.~William E Beai. Clerks—William S Andrews, Franc(s ¥ Bmith.

J ggy Mai u Pamnieulu mai o Kalihi, i loaa mai ai keia mea hou e pili ana ika wahine hoonohonoho akua o Puowina. Ma ka la 11 iho nei, ua hiki aku oia ilaila, a haua hoopunipuoi, oia o Laka, ke akua o ka poe hula me ka hookupu ana i mau wahi dala non.'i Eia nae, ua hoi oku oia me na wahi hulu a ka i.oe hula o Kalihi, a kau iluna 0 Puowina. I hoka n<> paha oukou ika puni wale. E lilo la auanei ka ka poe puni ole He ola ua palalauhala.—Ua haiia mai ia makou ka lono, tna ka po Poalua iho nei, lune 17, ua make iho la ma Manoa, kekahi luahine ua hele a kolopupu a haumakaiole, nona ka inoa Kuonoalii. Ma ka lono 1 haiia mai, ua hanau oia mamua aku o ke kaua a Kamehameha I. i kapaia o Keonehelelei, i kn lua o Pele. Ei* ke ola nei, eha ana mau keiki, ekolu keikikine a hookahi kuikamahine. Oka mua loa o lakou, ua 65 n > makahiki, a o ka muli loa, he 50 paha. Hookui a naha. —Ma ke ahiahi Poalima aku nei i hnlii, un hookui ua inoku kuna Prince a me Mary Ellen mawaho aku oLae Ahi. Eia paha ke kumu, ua ike ka moku Prince i ka pau ana o ko Mary E'len mau pea ika iu ilalo, a koe hookahi pen. Nolaila, mauao ai ke knpena. o Prince e hooiho aku e ninau iko Mary Ellen poino. Aka, ia hooiho ana aku, aohe i huli iki ae, a ku ia ka hope oka Mary Ellen a nahaha ka pale o hope. Ua hoi hou mai ka moku poino iloko nei e hana ai. v

He makaikai i luna o Maunaloa.—Ma ka Poaono la 24 o Mei, i hala, ua hele aku elua haole mai ka liale hookipa aku ma Kilauei a noho ma Kapapala i ka la Sabati. Poakahi pii nku iluna oka mauna. a moe ma kahi e moe mau ia ai, a ma ka Poalua ae hiki aku la i kalua kaulana oia hoi o Mokuaweoweo, oka aina awakea ia, a ua noho a nana a ike i na hana o Pele; ma Ainapo i loaa aku ai kekahi haole a pii aku la. Ma ka lakou hoomaopopo ana i ka lele ana a ka Pele moi kalua ae, ua lele no mai ka 180 kapuai a hiki i ka akolu haneri kapuei ke kiekie, a ma ka po ana iho ua nana ilio me ke kupono. O kahi kanaka nae ka mea hnomanawanui no kona kamaa ole. Olelo mai lakou, he anuanu no oluna. Elua wahi e-a nei ka pele aia ma ka hema, aia ma ka akau o kalua. Ua.pii hou aku nei no kekahi mau haole ma ka Poaha la 5 o lune nei hookahi liaole kane, a hookahi haole wnhine o Lina ka haole kane he kamaaina no Honolulu O kalua paha auanei keia o ka haole wahine i pii iluna o Maunaloa, a ike maka ia Mokuaweoweo. I hu kaminomino no hoi ka wahine haole i ka hele i kahi anuanu, ke a mai la no ka pele. L Kaina .ELalua o KiloueA lune 7, 1873.

©HP E haohao ana paha ko makou poe helnhelu pepa, ke lohe aku, o Bila, (W. P R igsdale,) ka mea i noho ma Hilo no ekolu aenei makahiki i hala, e hoomaamaa ai ma ke kanawai, ua ike ia mei nei na loaa oia i ka mai lepera, a ua laweia ae nei i Kalawao ma ka huakai hope mai nei a ke Kilauea. Ina la mua he umi o lune, ua pii hikiwawe mai ka mai a puoi oia, a ma ko makou h>no, o kona mai kekahi o na n>ai inoino loa. laia i ike ai, ua pnni oia i ka mai, ua ku mai oia ma ke ano wiwo ole, a hoopaa i kona manao, e hookaawale iaia iho nfai kona ohana aku, a mai ko ka lehulehu pu aku. Ke hauoli nei makon, ina pela e hāna ai na kanaka a pau e hoohnoi ana no keia mai, o ke alanui iho la keia e hana ai. Ke paipai nei no hoi makou i ke aupuni, ka Ahaolelo, mai kuemi lakou i hope, ma ku hapai ana i na mea a pau e pili ana i ko lakou hooluoluia. A ke koi aku nei makou, e helnheluia ka palapala a Bila inalalo iho e haawi pio ana iaia iho i ka Luna Makai, oia ke alanui e hana ai kakoo, ina, ua loaa ia mai weliweli i kekahi mea Hilo, lune 11, 1873. L. Severance, Makai Nui o Hilo. Aloha oe ; Ua manao au he hana ehaeha nni aa'u a me ka hoomoknmokuahua puuwai ke hoike aku ia oe, ua ike iho nei an ua 100 hia ia wau me kela mai weliweli i kapaia he lepera ; a nolaila ke haawi pio aku nei au ia'u iho ia oe, a e hooliloia aku hoi au e like me ka ke kanawai i kuhikuhi ai. Ina la ekolu a eha i hala ae nei, i hoolupeaia'i au e ka mai, a aole he wahi kanalua i koe iloko o knu manao no knu loohia ana me ia raaj. Aole raea hiki ke anana ika makolnkolu o kuu kaumaha no kuu konohia ia e hookaawale akn mai kuuohana kumakena mai, aka hoi, ua loaa no ua welenia eha i kahi poe e ae oo ka hookaawaleia e like la me ko'u ohana ponoi a me a'u iho • a nolaila, e pono makou e nana akn i ko kakou Haku a me ka Hoolar leBu Kristo, e I kokua mai, a me ka uwe pu ana iloko o { keia hora o ko makou kaomaha a me ka j ehaehn. i,Oia wale no ka mea kupono nana | e hoomama mai i ko makou kanmaha. | E Mr. Sevcrance, e ae mai oe ia'u e mahalo aku ia oe no na hana lokomaikai he nui i loaa mai ia'u mai kou lima mai i kela a me keia manawa, iloko o na makahiki elua i hala ae nei a pela paha. Ua hooikaika no an e uku aku i kou lokomaikai ma ka hoao ana e hana i kela a me keia mea e waiho ana iloko o ko'u mana, e kupono ai i kou aloha a me ka.hoomauia ana o kou lokomaikai. Ina ua hana au i kekahi mea e hoeha ia ai oe ma kahi ano e ae, ama kau oihana, ke nonoi aku nei au iloko o ka inoa o ke Akna e kala mai īa'o—i kalaia mai ai hoi au e ke Akua Me ka mauaolana e hauoli auanei oe no ke ola loihi a me ka poinaikai. Owau no Kao Kauwa Kupilikii, WILLIAM P. RAGSDALE.

SCJ° Ma ke aliiahi o ka Poaha o kela hebedoma i hala, he halawai nui ana o na h a . o!ft n me na Misionari Hawaii maloko ok& Hale malalo o Kaukeano, o like tne ka njalama mau ia aua iloko o na lune a pau, 00 kekahi mau makahiki aenei i hala. M a , a anaina, ua ole i» ka launa ana ona Hawaii a me na ili keokeo. be hoikeana j 9 aobe kaawale o ka ili ulaul» mai na ili |{ eo . keo mai. Ua hoomakaukaui» ena wahine hfiole, na mea ai mama no ia luana ana. e like me ka io ua hoomoaii, na mea ono a me ke kofe. Ika nana aku, ua hoolawaj a na mea a pau i hele ilaila, na kane amena wahine.