Ka Nupepa Kuokoa, Volume XII, Number 26, 28 June 1873 — Page 1
| This text was transcribed by: | Sam ?Ohu Gon III |
| This work is dedicated to: | na ʻOhu Gon i kikokiko ;) |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
BUKE XII. HELU 26.HONOLULU, POAONO, IUNE 28, 1873. NA HELU A PAU 604.
OLELO HOOLAHA
E PAU NA PUPUPU KAHIKO!
E pani me na Hale Laau!
E HELE I KA HALE KUAI PAPA
I PAHEEIKALIAE O
Samuela G. Waila Ma.
AIA MA KA PA KUAI PAPA KAHIKO
O KIMO PELEKANE MA IHO NEI.
E Kuai Makepono Loaia Ana
ME KE
Kumukuai Haahaa Loa.
NA PUU PAPA NUI,
NA LAAU A ME
NA LAKO KUKULU HALE
A PAU MALAILA
OIA HOI NA
LAAU NOUAIKI o na ano a pau,
Na Papa Manoanoa Nonaiki,
Na Papa Nonaiki,
Na Aaho Paina Ulaula,
Na Pili Laau Paina Ulaula.
NA PINE PA!
NA AAHO PA A ME
NA POU PAINA ULAULA,
NA PILI LAAU CIDA, NA
PILI LAAU PAINA ULAULA.
Na Puka 2-0x06-0 a hiki I ka 3-0x7-6.
Na Puka Komo Laau Aniani, 2-9x6-6 hiki I ka 5-0x9-0
Na Laau Puka Aniani, 7x9 a hiki i ka 12x18.
NA PANI OLEPELEPE
I penaia, a pena ole ia,
O na ano a pau.
Na Aniani Pukaaniani,
Na Paina Ulaula Molina,
1 Iniha a hiki i ka 5 Iniha.
Na Ano Pepa Hale Maikai
A ME NA LIHILIHI.
Aila Hoowali Pena Maikai Loa,
Aila Hoomall Pena, Vaniki,
Na Pena Keokeo,
Ka Lead & Zinc,
Pena Eleele o na
Ano Pena e ae o
Kela ano keia ano.
NA LAKA PUKA!
Na Laka Poepoe,
Na Ami Loloa,
Na Ami Pokopoko,
Na Laka Uwai,
Na Kui-nao,
Na Ami Lele,
Na Puka Aniani, &c., &c.
Na Kui Hao,
Kui Wai,
A Kui Kui,
3d a hiki I ke 60d, &c., &c.
O keia mau mea a pau, e kuai makepono ia an ma ke DALA KUIKE
O keia mau mea a pau, a o kahi paha o keia, e hiki no ke hoounaia ma kekahi o na awa o keia Aupuni.
He mau Agena no Makou no ka
MOKUMAHU “KILAUEA,”
Kapena D. Taylor.
601-3m WAILA Ma.
HE MOOLELO KAAO
NO
ROBIANA LO
KA HIWAHIWA O KE KOA,
Helu Akolu o ka Ikaikai
I unuhiia mai loko mai o ka Buke Arabia mai ka Olelo Beritania a ka Olelo Hawaii.
MAHELE III—HELU 77.
A HALA na mahina eono mahope iho o ka hoi ana mai o Hipa, mai kana huakai hookohu Moi mai, no na aupuni he umi kumamakahi, i kuaiia ai e ia me na apana o na pua ala, ia wa i lana ae ai ko Lo Hipa manao, e hele e like me kana hana mau, o ka hoomakaleho wale aku i na aupuni o ka honua a me ka lewa, i halawai mai me ia ma ke alanui ana e hele aku ai, nolaila, oiai lakou e paina ana i ko lakou aina kakahiaka, a ia wa no oia i pane aku ai i kona mau makua, i ka i ana aku, Auhea olua e o ʻ u mau makua, he mau la loihi no i hala ae nei, ua hoonane ia ko ʻ u manao, iwaena o ko kakou noho kokoolua ana, a ua lupea ia ko ʻ u puuwai e ka noho palaka ana, a ua ku a luhi wale iho la no au me he kanaka hana ikaikai la, a ua ano poina ia ʻ u i ike ai a i hanaia ʻ i hoi i na wa i hala, aka, i keia mau la, ke kono i mai nei au e haalele iho ia olua no kekahi manawa loihi, a e noho olua me ka hoomanao ole ia ʻ u, oiai me he mea la owau pu no kekahi me olua iloko o ia wa loihi; a ina wau e loohia i ka pilikia ku i ka wa, alaila, na na kini manu o kuu kupunawhine e hai mai ia olua, alaila huli ae oe ia ʻ u, aka hoi, ina no hoi he wahi pono ka lakou, aole hoi he olelo ana o ia.
O Hipa nae iloko o ia wa, mahele lua iho la ka manao iloko ona, o ka ae aku i kana keiki e hele, a o ka aua ana iho, a noonoo loihi iho la oia, me ka hoopuka ole mai i kekahi huaolelo, a ke pii loa ae la ka la e kupono i ke awakea, a ia wa oia i pane aku ai i kana keiki, i ka i aua aku, Mamua, oiai kaua e noho kokoolua ana, aole au i aua ia oe, ua hookuu aku no au ia oe e hele a hoimai e like me ka makemake, oiai aohe mea nana e hooponopono ia oe i ko ʻ u wa hele, aka, i keia wa, ua loaa hoi ka mea nana e hooponopono i ko kaua noho ana, aole aku he hemahema i koe, nolaila, aole au e ae e hookuu aku ia oe, no ka mea, ua olelo mai nei oe, e hele ana oe no kekahi manawa loihi palena ole, nolaila, aia malaila ke kanalua nui ana o ko ʻ u manao no kau e olelo mai nei.
Iloko o ia wa, pane aku o Lo Hipa, E kuu makuakane, mai kuu wa uuku mai a hiki i keia wa, ua ike no au i kau mau hana maikai, a o ko ʻ u mau makemake a pau, aia no ia ia oe, a i keia la, ke ike nei au i kou aua pono ole ana, a he haohao nei au i ke kumu o keia aua pono ole ana ou ia ʻ u, a he mea hiki ia oe ke hoike mai imua o ʻ u i keia wa ina paha he kumu pono ia o kou aua ana, a hooko aku no au me ke kanalua ole. Pane mai o Hipa, E kuu keiki, he nani hoi ia: ke makemake nei oe e ike pono i ke kumu o kuu aua ana ia oe, a eia no ia, Mamua, ua maopopo no ia ʻ u kou kulana a me ke ano o kou hele makaikai ana, he hele no ia a mano mai ia ʻ u he makua, aka, i keia wa, ke ike nei au, ua ano e loa kou kulana, apela no e ano e ai kau huakai hele, aohe o ʻ u, a imua hoi o maua. Pane mai o Lo Hipa, He oiaio, e hele ana no au a hoi hou mai, aole o ʻ u manao e haalele ino ia oe, a hiki i ka wa a ka make e hookaawale ami ai ia kaua, aka, ma keia huakai nae a ʻ u, au hoi e haohao nei, e hoi mai ana no au, a he loihi no ʻ u ka hala o ka makahiki hookahi mai keia la aku.
A ma keia mau olelo a Lo Hipa, mohala maikai mai la ko Hipa manao, a i mai ia, Ke ae nei au e hookuu aku ia oe, a e hele oe e like me kou makemake, a e noho no hoi maua, ma ke ano, me he mea la o oe pu kekahi.
O ke kumu nae o keia hele ana o Lo Hipa, mai waena ae no ia o ko lakou wa e noho pu ana, oiai, i ka wa a Hipa e kaawale iki aku ai no kekahi manawa, a koe iho o Lo Hipa wale no a me ka makuahine kolea, oia hoi ka wahine dia hoohia, na hoanoe e ia na noonoo aua a ko Lo Hipa manao, ma na olelo ano lua hoohai lima ole a ke kuko iloko o ua wahine dia la, me he mea e i mai ana,
"Akahi ka ono o kuu puu—la,
I ka uhu maalo i kuu maka—la."
A no ka ike ana hoi o ua wahine dia la, aole i hookoia kona makemake, nolaila, puana hou ae la paha oia i keia mau lalani mele e ia ana,
"Makamaka ilio o ia la—la,
Aia ka ike i ka huelo—la."
Ma keia hana a ka wahine dia, ua lilo ia i mea noonoo nui na Lo Hipa, aole nae he maopopo iaia o ke ano, no ka mea, aole oia i hoao, aole no hoi i lohe mua, aka, he ahohao wale no kona, oiai, i ka wa a ua wahine dia la e hoopuka mai ai i kekahi huaolelo, oiai o laua wale iho, palu ae la kona alelo, a awihi ae la kona mau maka, a hene iho la kana aka, aka, aohe nae he hopena o kana mau hana, nolaila, komo iho la ka hilahila iloko ona, a lilo ae la i kumu mai nona, me ka hoomauhala loihi loa, e ike ana no kakou ma na helu mamua aku nei.
O keia wale iho la no ke kumu nana i hooikaika i ko Lo Hipa manao no ka hele. Nolaila, mamua ae o ko Lo Hipa haalele ana iho i ke aupuni poepoe a me na makua, hele aku la oia a ku ma kekahi aoao o ka mala pua, a i iho la, E ka nani o na pua e mohala mai nei a me kou mau wai momona, ke mea a ʻ u i omo ai iloko o ko ʻ u mau la opiopio, ke ku nei au a haalele ia oukou no kekahi wa loihi, aka, o kuu hoomanao ana no oukou, aole no ia e poina ana, a hiki i kuu la e ike hou ai ia oukou. Huli ae la oia a aloha aku la i na makua, aloha mai la o Hipa, me ka hookahe ana i na waimaka he nui, a o ka wahine dia hoi, hohoe iho la kona mau maka, a hapai ae la i kona lehelehe luna, a hoo ae la i hona ihu, o ka hele ia a me ke moku holo la ka pii o ka ihu iluna.
I loa no a pau na huaolelo aloha, komo iho la keia i na kamaa holo, o ka manawa iho la no ia "haalele koaawaa i koa kanaka, kulu ka piipii o moana, kulu keoe, ahai ka ua i ka pupuhi: o Galatia no ka palena.
A hiki keia ma ka puka o ka pa o ka Halealii, a nonoi aku la i na koa, e hookomo aku iaia iloko, kea ae la nae na koa i ka puka me na pahi, a i mai, Aole maua e ae aku ia oe e komo mai iloko nei, ke ole e hoike mua mai i ke kumu a ka pahi wakawa a me ka ele talena, na mea mana a Lo Walena, ka Moi o keia aupuni, i waiho aku ai ia Lo Hipa, kana keiki, no ka mea, ua kauohaia ia makou, aole makou e ae i kekahi e komo mai iloko nei, e like me ka makou i hai mua aku la ia oe. He nui no na keiki alii a me na koa kaulana, i hele mai a hiki ianei, me ka makemake e komo iloko, aka, no ko lakou nele ana hoi i keia mau mea e maua e kamailio aku nei, nolaila, ua ku no lakou a hele aku, me ko lakou komo ole iloko nei; a o kekahi, ua hooia mai, o Lo Hipa ia, aole nae ka eke talena a me ke kumu o ka pahi wakawaka, nolaila, ua kapae ae oia i kona mau kapuai, a hele aku la ma ke alanui i ike ole ia aku.
Ia wa, akaaka iho la o Lo Hipa, a i aku, O Lo Hipa no hoi au, a o ko ʻ u makuakane nae, no Pelekane, a noonei paha kuu makuahine, a ina hoi oukou e ae mau ana ia ʻ u e komo iloko, o kuu ike wale aku ka hoi la i ko laua mau maka, anoai o ike mai no hoi laua, a ina no hoi aole, ku no au a hoi mai. I mai na koa, He oiaio kau e olelo mai nei, no Pelekane kou makuakane, a noonei kou makuahine, a o Lo Hipa kou inoa. Ua oiaio wale no ia mau mea au e olelo mai nei, a pela no i hahaiiamai ia makou, a eia wale no ka mea i koe, auhea ka eke talena a me ke kumu o ka pahi wakawaka? Pane aku o Lo Hipa, Pehea la ke ano o na eke la e me ke kumu o ka pahi wakawaka? I mai na koa, O ka eke talena, he hiki ka i na kanaka he mau haneri a oi aku ke komo iloko, a noho loihi no kekahi mau makahiki me ka make ole, oa o ke kumu hoi o ka pahi wakawaka, he hiki loa i ke mea nana ua pahi nei ke ki ae, a e puka mai no ke kino o ka pahi holookoa; a ina e ani ae ka mea nana ua pahi nei imua o kona enemi, o kona wa no ia e lilo ai i puu lehu, a ina hoi oia e ani ae ua pahi nei ona maluna o ka puu lehu o kona enemi, o kona w no ia e ola hou mai ai a like me mamua.
A o Lo Hipa hoi, i aku la oia, Ina peia, aia malaila ka pilikia, no ka mea, eia no ka ʻ u kahi eke la, he wahi milimili no na ʻ u, aohe ana mea e loaa. Pane mai no na ʻ u, aohe ana mea e loaa. Pane mai ua mau wahi koa nei, Aole no kena eke, no ka mea, ke ike pu iho la no kakou, aole e hiki i ke poo wale no o ke kanaka ke komo iloko o kena wahi eke.
Unuhi ae la hoi o Lo Hipa i ke kumu o ka pahi wakawaka, a i aku, Eia no hoi ka ʻ u wahi pahi la, he wahi mea kolikoli wale iho no no kuu mau mikiao a me na mea e ae a ʻ u e makemake ai, Pane mai ua mau wahi koa nei, Aole no kena o ka pahi. Aka, ma kau mau mea nae a pau i hahai mai nei, ua like loa, ai ole no ko maua wahi kanalua, ma o ka eke la a me ka pahi, aka, he mea hiki no nae paha ia ke kala ia, ina maua e hookomo ana ia oe me ke kuhihewa, a ina oe e make mai, o ko kakou make like ana no ia, a i ola hoi oe, no ka makee iho o ke Aliiwahine o makou i kou kanaka maikai, a i kena ia mai ka make no maua, alaila, aia wale no ma ou la maua e ola ai, ke pane ae nae kou waha i ke ola, a i pane ole oe, e mamamake ia ana no maua, a ehia ka hoi mea aloha o ka wahine a me na keiki, i ka ike ole mai i keia make.
Ma keia mau olelo kaukau a ke kauwhi koa, komo iho la ka manao kanalua i kona wahi hoa koa, a i aku, Aole io no he pono ia kaua ke hookomo iaia nei iloko, e aho, mamuli kaua o ke kauoha e me ka maua o ka kaua oihana a hiki i ka make ana, no ka mea, o ka ia nei mau olelo mua, ua pololei paha ia, a o ka eke a me ka pahi, aia malaila ke kanalua nui o ko ʻ u manao, nolaila, aole o ʻ u makemake e make kaua iloko o ke kuhihewa. Pane mai o Kupaa, e kuu wahi hoa koa, ke hoapono mai nei oe i na olelo mua a ia la, a ke kanalua nei oe e no kaua mau olelo hope, he makehewa ia manao ana ou pela, no ka mea, ina oe e hoapono ana i kea mua, pela no hoi oe e hoapono ai i na mea hope ina he mano kou no ka hoahewa e hoahewa ia na mea a pau i pono ai, oiai aole he hoike i hele mai nei a hooia mai no ka ia nei mau olelo, aole no hoi kaua i i ike pono i ke ano o ka eke a me ke kumu o ka pahi wakawaka a me ko ia nei ano, aka, ma ke ano halialia imua o ʻ u i keia wa, me he mea la e kono mai ana ia ʻ u, e hooia aku me ke kuhihewa ole i na mea a pau, nolaila, e hookomo kaua iaia nei iloko. Pane mai kona wahi hoa koa, Ina pela, ia oe wale aku no ia wahi, a ina e hoahewaia maluna wale no ia ou, a pakele no au. Aka, ma ka olelo kauoha a me ke kanawai koa imua o kaua i keia la, ua maopopo no, aole no au e hoahewaia ana.
Ia wa, hoihoi iho la o Kupaa i kana pahi iloko o ka wahi, wehe ae la i kona papale, a hawi mai la i kona hoomaikai ia Lo Hipa, a kena mai la e komo, a o ko ianei komo aku la no hoi ia, me kona haawi mai i ka hoomaikai.
Ia Lo Hipa nae e pii ana a hiki i ka hapalua o ke alanui e hiki aku ai i ka Halealii, ike mai la ke alii koa o ua mau wahi koa nei ia ianei, mai ka lani no hoi ia mai ka honua, a ku ana imua o ua mau wahi koa. A ma ka ninau ana, ua hoahewaia o Kupaa me ke kanawai koa, a hoopaaia aku la ma ka rumi. (Aole i pau.)
E ulu anei a mahuahua ka waiwai o keia Lahui, ke malama pono ole ia na me liilii?
O keia lahui, he lahui ilihune me ka waiwai ole, i ke kau i aui newa aku la, i ka wa hoi o na kupuna o kakou, e hoomanawanui ana ka ili i ka wela o ka la, a i ke anu o ka ua a me ka makani, aka, i keia manawa e naue nei, ua ike kakou na opio hou, ua loaa i kekahi poe o kakou ke kulana hanohano a ulakolako o ka waiwai.
Nolaila, ke ninauia nei ma keia Kumumanao, ka ulu ana a mahuahua ka waiwai o keia lahui, ke malama ponoia na mea liilii. E i mai paha auanei kekahi poe, "O na mea liilii hea la?" Eia no; o na mea liilii e loaa ana na mea hou ke kuai aku ma ke dala.
1. E ulu a mahuahu loa ke malama pono ia.—Aole no i pohihihi ia kakou ka ike ana ma na mea ike maka ia. Ma ka mea kanu a kakou e kanu nei, he liilii ka hoomaka ana e kanu, a mahope aku, aole i kana mai o ka nui, ke malama pono ia. Oia no ka Iesu i olelo mai ai, "O kahi mea hu uuku, aia hoi, ke hoohu ae la i ka papa palaoa a pau." A pela no hoi kona aupuni, he uuku loa ka hoomaka ana, a mahope, ua palahalaha loa ae la ma na wahi a pau a puni ka honua nei. A me he mea la, pela no ka waiwai e ulu ai, ke malama pono ia ua mea liilii.
2. He mea nui ka malama ana i na hakina liilii o ka waiwi. O ke kanaka a mau kanaka paha i lilo nui ma ka huli waiwai ana, aole no lakou e hoopoina ana i na mea liilii; ina he 1-16, he 1/8 paha, pela aku, e waiho ana ma kona pakeke, he mau hapa paha o ka lole, aole no oia e haawi wale ana, o poho auanei, a ami hoi kona waiwai. Aka, ina e malama pono ia ia mu hakina, e ulu mai auanei ka waiwai. He alakai no hoi keia e loaa ai ka hanohano a me ka waiwai, a nona, a no lakou ka huaolelo Keonimana.
Pehea la, loaa anei i ka haumana ka ike, ke ole oia e malama i na mea liilii a ke kumu e ao aku ai iaia, ke ole oia e malama i na mea a pau i hai ia aku iaia? A e kapa aku ana anei kakou iaia he kaiki naauao? Ke hoole nei kakou, Aole!
3. E maa keia lahui i ka malama ana i na mea liilii, i ula ka waiwai.—O ka poe i hoomaaia ma ka malama ana i na mea liilii me ka paupauaho ole, a hiki i ko lakou wa e noho ai ma ka oihana kalepa, e ulu a uanei ko lakou waiwai. A ina e haliu ae ana kakou a nana aku i ko na aupuni nui o ke ao nei, e ike auanei kakoa, ua hoomaa ia lakou i ka malama ana i na mea a pau. A ia lakou e hiki mai ai i o kakou nei, e ike aku no kakou, aohe o lakou hemahema, a oia ka mea i oleloia e ko kakou Kakaolelo kaulana S.M.K., "He poe kolea kau ahua, hoomakaulii aina a waiwai hoi." Nohea keia kapaia ana aku? Eia, no ka moa i ka malama i na mea liilii.
Pela no, ina he kanaka naauao, i piha kana poe i ka noonoo, a hoonohoia hoi i kumu kula, a ma ia hana oia i malama ai no kekahi mau makahiki me ka pololei, a nolaila, ike ke aupuni i kona malama pono i ka oihana, hooili hou iho la no i hana, oia hoi ka Lunakanawai Apana, Luna Helu, a pela aku; he ulakolako ka oleloia ana. Heaha ke kumu o keia loaa ana o ka waiwai? Eia no, o ka lana e like me keia kumu.
4. O ka ino maikai, oia kekahi mea e nui ai ka waiwai.—O ka inoa maikai i loaa i keia lahui, oia ka mea oi loa mamua o ke dala a me ke gula. Pela no ka Solomona i olelo mai ai, a oia no hoi kai ane like me ka la molaelae i ke kakahiaka. He waiwai hoi i make ole i ka miliona o na miliona, keia mea he inoa maikai. A mai ia ano no, i ku ai oe e Hawaii, ma ka pane poo o ka hanohano a me ka waiwai, mamuli o ka inoa maikai. E like me ko lakou la lohe ma Amerika, ua pau ka aihue, ka pepehi kanaka a me na mea like, nolaila, kapa ia ʻ i o Hawaii, he kiko waena no ka moana Pakipika.
5. I ka malama pono, me ka hoolio ole ma na mea lapuwale, oia kekahi kumu e ulu ai ka waiwai.—He mea nui ka malama pono, me ka hoolilo ole ma na mea lapuwale. Ina e nana ae kakou i na haole, pake a me kekahi poe o kakou i kuonoono e noho mai nei, e ike no kakou, ua ulu ka waiwai, mamuli o ka malama, me ka hoolilo ʻ ole ma na mea lapuwale, e hoomanawanui ana no ka pomaikai o na la hope.
6. E hookaawale i waihona kupono. O ka hookaawale ana i waihona kupono, aole ia i hoomaopopoia e keia lahui e noho nei, oiai ua eana hoohuikau wale ia no, nolaila, he puehu wale no ia la o na wahi dala a ka maka i ike ai. Aka, i ka poe nae o na aina e mai, ua hookaawale no lakou i wahi waihona kupono e waiho ai.
Penei ko ʻ u ike ana ia kakou; o kekahi poe, ua kepa mamuli o na hau hana, e holo i ka aina guana, (lepo manu) no na $15.00 a $20.00 paha no ka mahina, a pela no a hala ka makahiki, hoi mai i Hawaii nei, a ohi i ua puu dala polohuku nei, a o ka manawa iho la no ia, heo ana, a kepa hou no, aole no e liuliu iho, o ka puehu ae la no ia, a i hoolohe aku ka hana, ua aie i ka poe jure, o ka hele ia a hoi mai, aohe wahi dala i koe, ua pau kahiko no, i oki oe e hoka ana; a ia wa oe e ike aku ai, e hoi mai ana a poho pu me na makua, na kaikunane, na kaikaina, na kaikuahine a me na wahi kupuna, a i ka la o ka waiwai, aohe kela e ika wale iho ia oe, "ma o ma o ka uwahi." Heaha ke kumu o keia: Eia no; o ka hookaawale ole i wihona kupono, ua ola no oe a me ka ohana i na wahi mea kupono, ke hooliloia me ka noonoo, aole hoi me ka manao no ka mahaloia ma, aka, me ka hoemi ana no i na lilo; a o ke koena, e imi no i wahi e hoohana ai, i ulu mai ai, a loaa ka waina, a e komo auanei oe iloko o ka heluna o ka poe hanohano a waiwai hoi.
Mai manao kakou i na haole a me na pake mai na aina e mai a i o kakou nei, ua nele lakou i ka waihona ole, aole, he waihona no ko lakou, aia ma ke poo, a pela no kekahi poe o kakou i noho ae ma ke kulana o ka huli waiwai.
Ma keia mau kumu i haiia maluna, he pono ia oe e Hawaii holookoa, ke aui ae e nana a makaikai i ka mea pono e hana ai, a e hoomaka koke aku no i ka hana, mai kaukai kakou a mahuahua ke dala, a poia ka mea e waiwai ai; i paa no ka hale i na mea liilii, a oia kona mea i kapaia ʻ i he hale nui. Aloha no.
S.W. KAIKUAHINE.
Kahaualea, Puna, Iune 5, 1873.
I ka wa e komo aku ana kekahi haole Beritania, ma na laina o na koa kipi, ma ka palena o Sepania, oiai oia e lawe aku ana i na hoomaikai a na Beritania, no ke kukuluia ana o ka Ripubalika ma Sepania, hopuia mai la oia, a mahope o ka huliia ana, hookuuia aku la oia, ua kuhiia paha he kiu.
O ka nui o na wahi e ku ia ai e na makai o ke kulanakauhale o Nu Ioka, ma kahi e kuaiia ai na wai ona, ua hiki aku i ka 8,403.
No ka make ana o ka Lunakanawai Kiekie Chase o Amerika Hui, ua holo ae ka lono, malia paha o hoonohoia ae o William M. Evarts ma ia kahua o ka hanohano, a i ole ia, malia paha o ka Loio Kuhina no o keia wa.
Ma ka la 20 o Mei, u halawai na Kiaaina o na mokuaina he umi kumamakolu o Amerika Hui, me ko lakou mau elele, ma ke kulanakauhale o Atlanta, ma ke kohoia ana o ke Kiaaina o Tenesi, i Peresidena a me kekahi poe e ae, i ma hope Peresidena. O ke kumumanao nui no keia akoakoa ana o na Kiaaina, oia ka noonoo no ka hoemi ana i ua ulu o na mea e laweia ana maluna o na alanui hao, mai kekahi wahi a i kekahi wahi o Amerika, a pela aku.